DE WESTERSTORM SLOEG
LAND, STRAND EN ZEE
Biesbosch weer kind van de
rekening
Overstromingen langs Meppeler Diep
Schepen worstelden met hoge
zeeen
In h« s
E 55 trok gisteren twintigduizend
bezoekers
Haringvissers blijven staken
Schip (van Staat) in de mist
Speculaties over de politieke
situatie
Storm over ons
land. Berekening
politieke schade
P.v.d.A. bereid tot
mederegeren
De Kabinetscrisis
Vrijdag 20 Mei 1955
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
Vogelbroedplaatsen
hadden liet ook te
verduren
„In God we trust"
„Limbourg" strandde bij Petten
Feeërieke verlichting
Ondanks loonvaststelling door
rij ksbemiddelaar s
Kamerontbinding in veler oog de
enige mogelijkheid
WEERBERICHT
Makkumerwaard onder ivater
„De Schorren' geteisterd
Vlootschouw te Haarlem
ging niet door
Schoorsteen woei om
C.J.M.V. te Middelburg bijeen
Zwartewater buiten zijn oevers
'>Lindekerk" had tweemaal
kcJT 7234 b. a{lder Nederlands schip, lil.
„Rosa M" klaarde het wel
Attractie bij Petten
„Door het oog van de naald
(Van onze verslaggever)
IJOEWEL bet weer gisteren nog
een weinig prettig karakter
droeg hebben toch circa twintig
duizend belangstellenden een be
zoek gebracht aan de Nationale
Energiemanifestatie E 55 in Rot
terdam.
Reeds nu buitenlands bezoek
Twee mogelijkheden
Wat zal dr Drees doen?
Ir Vos: Kamerontbinding zou
klaarheid brengen
Fractievoorzitters ten paleize
I t
11
De weerverwachting van het K.N.M.I., geldig
van hedenavond tot morgenavond, luidt:
Wisselende bewolking met enkele regen- of
hagelbuien. Vannacht tijdelijk zwakke, morgen
overwegend matige Westelijke wind. Aanhou
dend koud weer met opnieuw plaatselijk nacht
vorst.
Zaterdag 21 Mei: Zon op 4.41 uur, onder 20.37
uur; Maan op 3.59 uur, onder 20 39 uur.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
Een onverwacht en om deze tijd van het jaar wel abnormaal zware
en ook zeer onwelkome Westerstorm kwam in de loop van de nacht
van Dinsdag op Woensdag opzetten om land, strand en zee meer dan
een dag fel te slaan met windstoten van soms 110 kilometer per uur
en geselende regen- en hagelbuien. Enkele dijken braken door en polders
liepen onder water zo werd de Brabantse Biesbosch weer bet kind
van de rekening vee moest in allerijl in veiligheid worden gebrach»,
te Ootmarsum woei een fabrieksschoorsteen om en op de tentoonstelling
„Etappe 1945—'55" in Den Bosch begaf het een grote tent, waarin een
bioemenshow werd gehouden, terwijl in Hengelo de circustent van
Kedley s IJsrevue slachtoffer van dc storm werd, vacantiehuisjes en tentjes
op het Noordzeestrand werden door elkaar geslagen en de inboedel dreef
later^ op zee, schepen kwamen in moeilijkheden en een ervan, n.l. dc
Belgische „Limbourg", kwam zelfs op het strand nabij Petten terecht en
vormde daar op Hemelvaartsdag tot slot nog een attractie voor vele
kijkers.
De loodsdiensten, die bijna overal waren gestaakt, werden in de loop
van Woensdagavond hervat: teken, dat deze koude Meistorm weer tol
bedaren was gekomen.
men in de Brabantse Biesbosch
d .s.'eet's bezig is met het herstel van
e hy de stormvloed van December van
verleden jaar doorgebroken dijken, werd
hien er Woensdagmiddag opnieuw verrast
«oor een hoog tij. Volgens de getijdetaEl
zou het water in de Biesbosch die middag
tot t.26 meter stijgen, doch ten gevolge
van de stormachtige Westenwind werd
het water tot meer dan een meter hoger
opgestuwd. Voor de tijd van het jaar werd
Je wel zeer ongewone stand van 2.50 me-
ter gemeten. Deze hoge vloed deed om
'e beginnen de zg. „laag bekade" polders
onderlopen, bezaaid met graangewassen
en bieten. Het water drong echter ook
enkele polders binnen waarvan de dijken
reeds waren hersteld, doch die in de mees
te gevallen nog te weinig hoogte hadden.
E- werden in allerijl zandzakken aange
voerd om de bedreigde polders nog te be
schermen, maar de omvang van de schade
in de Biesbosch, alhoewel moeilijk te
schatten, was toch al zeer aanzienlijk
Opnieuw i» gebleken, hoe kwetsbaar de
Brabantse Biesbosch bij een harde Weste
lijke storm wel is
gemeld deeI van onze edities
Woensdagmorgen d6njZes en zeven uur
kumerwaard onrt» „dl;ik rond de Mak"
Wonseradeel donr Friese gemeente
die ongeveer in De Makkumerwaard,
overstroomd h!( a' groot is- werd geheel
worden geréd Vee kon op het niPPertie
•waardV^„'"a§e kade rond de Makkumer-
\veer*o=,wi v-?°r een belangrijk gedeelte
moet f 1: e kade. zo vernamen wij,
wati^aag. bhiven, omdat de waard een
•heer fFgiagsreserv°ir is voor het IJssel-
door V i i °-og water kan men meestal
tnaa- n kleine sluis in de vaart spuien,
Wopn-jgen Seweld van de storm van
°PgevvasaslnChtend WaS de kade t0°h n'et
Va^t Makkumerwaard is ook vogelreser-
zend en "onderden jonge vogels en dui-
Visdi!?-6lerfn' van ërutt°'s. scholeksters
verloren8' en andere vogels gingen
Ook de Workumerwaard, een enkelp
honderden ha. groot gebied bij Workum
liep onder. Het water stroomde d
vele plaatsen over de dijk. Ook In deze
polder moest men het vee ijlings in vei
ligheid brengen en ook hier verdronken
honderden jonge vogels en gingen duizen
den eieren verloren
Zowel in de Makkumerwaard als de
Workumerwaard zal het land voorlopig
niet kunnen worden gebruikt. Bij Workum
sloeg het water over de sluis; in Makkum
en Hindeloopen liep het over de haven
kaden. Het strand, dat bij Lemmer wordt
opgespoten, werd grotendeels vernield
Tengevolge van de bijzonder hoge wa
terstand is de grootste vogelbroedplaats
van Texel, ,,De Schorren" genaamd en
gelegen buiten de Waddenzeedijk, geheel
overstroomd. Hierdoor zijn ook hier enige
duizenden nesten met eieren van de grote
en kleine stern verloren gegaan.
Het broedseizoen 1955 behoeft voor deze
kolonie niet geheel afgeschreven te wor
den beschouwd, daar er nog gelegenheid
bestaat tot een tweede legsel. waarvan
de eerste sporen al weer zijn gevonden.
De Katwijkse vissersvloot, die Woens
dagavond en op Hemelvaartsdag in
feesttooi (voor Vlaggetjesdag) in het
Noorder-Buiten-Spaarne te Haarlem te
bewonderen zou zijn, ko» wegens te
lage waterstand niet verder dan Wou-
brugge komen. De ongeladen loggers
zijn bij harde wind moeilijk bestuur
baar en hebben de neiging om dwars
te gaan liggen. Hoewel zeven van de
vijf en twintig loggers toch nog kans
zagen het Noorder-Buiten-Spaarne te
bereiken, kon de aangekondigde vloot-
show niet doorgaan temeer niet,, daar
- -- - jn-
gen voor het voor anker gaan te tref-1 ?en wetsontwerp in die geest goedkeu
een ach- F V t pas door dei commissie voor
terstand in het optuigen was ontstaan, P?^p a'jfL^aiLhet Huis van Afgevaar-
Te Ootmarsum knapte, zoals ook al in j
een deel van onze edities gemeld, Woens
dagmorgen een dertig meter hoge schoor
steen van de fabriek van de heer J. A.
Scholten, gelegen aan de westzijde van de
Kuiperberg, tien meter boven de gronu
af. De steenmassa kwam op de fabriek
terecht en vernielde een groot gedeelte
van het dak. Drie arbeiders, die binnen
werkzaam waren, konden zich, gewaar
schuwd door hun collega's buiten, tijdig in
veiligheid stellen. De steenproductie wordt
door de ontstane schade, die 100.000 be
draagt, vertraagd.
De vooi-bereiding voor de Nationale
Bonsdag van het C.J.M.V., die in Middel
burg zou worden gehouden, kreeg ook al
met de storm te kampen. De bezoekers
zouden worden ontvangen in een grote
tent, die daartoe in het park Toorenvliedt
was opgesteld. Maar de storm vaagde
Dinsdagnacht de tent weg als was het een
kaartenhuis- Daar zat men zonder ver
gadergelegenheid op het moment, dat de
eerste bondsdaggangers reeds op weg gin
gen naar de Zeeuwse hoofdstad. De
regelingscommissie vergaderde in de
nachtelijke uren en besloot twee bijeen
komsten te houden n.l. in de Nieuwe Kerk
en in de veilingha} Zo kon het program
ma van de Bondsdag toch worden afge
werkt.
dn- t? We trust" (in God vertrouwen
wij) is het opschrift, dat op de muntstuk
ken van de Ver. Staten voorkomt. Het zal
thans ook op de Amerikaanse bankbiljet-
anuw met uuuigttan Lciucer met,, -- - FFa ^?i aangebracht, tenminste in-
het onmogelijk bleek aldaar voorzienin- dien a pt° a.e Kamers van het parlement
■n voor het voor anker gaan te tref-1 een weisontwerp in die geest goedkeu-
fen en door storm en regen een ach- door de, commissie voor
terstand in het optuigen was ontstaan n .g aa het H
daar de vlaggetjes kans liepen vernield g genomen,
te worden.
Een brede strook landerijen tussen
Zwartsluis en Meppel en wel de oever
landen van het MeppelerDiep zijn in de
nacht van Woensdag op Donderdag even
eens onder water gelopen. Het betrof on
geveer 500 ha., voor het merendeel hooi
land. maar voor de boeren werd het toch
een aanzienlijke schadepost, daar men
vlak voor het hooiseizoen stond en men
kostbare mest op de landen had gebracht
Hier en daar stonden de koeien tot aan
haar buik in het water; ze moesten wor
den uitbesteed aan kennissen in de om
trek. Sommige boeren togen Donderdag
ochtend in alle vroegte aan het maaien
van gedeelten, die nog niet overstroomd
waren en met man en macht haalden zij
het gras binnen, vóór ook deze landerijen
blank kwamen te staan.
Dat het Meppeler Diep over de dijk
kwam, is t,e wijten aan de druk van hei
uit Drente komende water. Hiervan heeft
men in deze streek vaker last. Daarom
zijn er ook plannen in voorbereiding om
het desbetreffende gebied in te polderen
en te verkavelen. Daarbij is de steun van
Drente gevraagd, daar deze provincie zijn
water gratis loost.
Het Zwartewater was zó hoog gestegen
dat het buiten zijn oevers trad en de lan
derijen blank zette tot aan de oude zee
dijk. Ten Noorden van Zwartsluis, nabij
het pont van Genemuiden, begaf het zelfs
een stukje dijk. zodat enkele ha. grasland
onder water kwamen te staan. Het pont-
verkeer bij Genemuiden moest enige uren
worden gestaakt. Er werden in dit gebied
windstoten van 110 kilometer per uur ge
meten.
Bij Ramspol liep het aanliggende gebied
van het Kampereiland ook onder water.
Het vee was door de boeren gelukkig
reeds naar drogere oorden gebracht.
Voor de zomerhuisjes langs het strand
van Zandvoort, Bloemendaal en IJmuiden
hadden de Zuidwester en de enorme
regenbuien catastrophale gevolgen. Door
de radio werden de eigenaars van de huis
jes, die, voorzover ze niet reeds het strand
rl piepen worstelden Woensdag ook met
e eUe Westerstorm.
b Zt°a,s reeds gemeld, strandde de 309
niai >?rote Nederlandse kustvaarder „Ur-
',0 eigendom van J. Vermaas' Scheep-
te Rotterdam bij de boei van
De ~"G°odwin aan de Engelse Oostkust,
„branding werd het eerst opgemerkt
Wan Rrits schip, dat een radiostation
Ram 'e. Een reddingboot van
Hina-Sga^j v°er uit en haalde de beman-
dae-nrf.1 e loods> bij hoog water, Woens-
D "d Van boord-
uit rL23-jariye opvarende Cor Schipper
rol finfl°ven speelde een heldhaftige
acht i reddm9- Hij schoot uit de hand
reeri* ten af' hoewel hiJ bij de eerste
j, een brandwond aan een van zijn
de nl" fPtiep. Met deze raketten werd
veriï* acht gevestigd op het in nood
veZkerende schip
RamT SclliPPer zeide na zijn redding te
de dat raket die hij lanceer
de' yfirf 'd van zijn hand meer verbrand-
in'aar)lls afschieten voelde hij niets,
v>erd j, Was ^et pijn gaan doen. Hij
'Jenorrir Ben ziekenhuis te Ramsgate op-
bij n' maar kon zich even later weer
De i?jaat.s voegen.
Iot gêtrotf''0" is Woensdagavond weer
touw genn„ n en vervolgens op sleep-
E n°men naar Ramsgate.
,\f S.R T 1 Vld Pl-Ja
Haag raa
Üjkheden en we?etnsdaSm°rgen in moei-
/■Inn LOl* Litt
Ngh o'\ "Lindekerk" van de
Haag raakte Wn^efPvaart MÜ te Den
lljkheden en Wol .dagmorgen in moei
de11. r hoogte van IJmui-
De sleepboten Tv„
ren ter assistentie n-l en "Maas" voe-
liet weten, dat hii 5 d,ocl1 de kapitein
nodig had. Om half °?rl°Pig geen hulp
de „Lindekerk", die 'm 's middags liet
stuurinrichting te kampen v, F,en defecte
schieten en zette zijn rf- het anker
naar Rotterdam op ei^s ,,van Bremen
Voor alle veiligheid bleef ,i'acblt v°ort.
Maar toen waren de moeilijkheden nog
niet van de lucht, want na aankomst te
Rotterdam, hield de rivierpolitie aldaar
een achttal opvarenden aan, die verdacht
werden van diefstal uit de lading tijdens
de reis van de Perzische Golf naar Rot
terdam.
Omstreeks kwart voor twee Woensdag
middag seinde het Italiaanse schip „Rosa
M" groot 3207 b.r.t. en afkomstig uit
Palermo dat het op twee mijl ten
Noord-Westen van het lichtschip „Texel"
met een snelheid van drie knopen in
Zuidwestelijke richting afdreef. De kapi
tein vroeg om sleepboothulp, want anders
zou het schip tegen zeven uur 's avonds
aan de grond lopen. De sleepboot „Hol
land'' van de rederij Doeksen op Terschel.
ling kwam de Italiaan te hulp en trok
de boot uit lager wal verder de zee in.
Donderdagmorgen gooide de „Rosa M"
los en voer op eigen kracht verder naar
Dover.
Het 2734 ton grote Belgische schip
„Limbourg" kwam echter wèl vast te
zitten, nl. op het strand nabij Petten op
de Hondsbosschezeewering. Dat gebeur
de Woensdagmiddag om even over vijf.
Het schip, eigendom van de Armement
Deppe te Antwerpen, had de hele mid-
dag al voor de kust van Bergen aan Zee
en Kamperduin gedreven, maar de uitge
varen sleepboot kon geen verbindding
krijgen. Het schip sloeg bij de stranding
lek.
Op Hemelvaartsdag trok de „Lim
bourg" vele kijkers en er waren er, die
al gauw van de nood een deugd maakten:
Ze sloegen hun consumptietentjes vlak
bij de hulpeloze boot op.
Behalve de „Lindekerk" en de „Rosa
M" kwam nog een derde schip in de buurt
van IJmuiden in de knoei te zitten Om
half tien Woensdagmorgen moest de red
dingboot .Neeltje Jacoba" uitvaren, om
dat de Duitse kustvaarder „Gertrud" uit
Hamburg de noodvlag had gehesen. Drie
kwartier later vertrok ook een Cathalina.
vliegboot van Valkenburg, die de red
ding boot moest helpen bij het zoeken
van de Duitser. De kapitein gaf echter
te kennen, dat hij het verder zelf wel
zou klaren
bewoonden, meestal uit Amsterdam moes
ten komen, opgeroepen, om de strijd aan
te binden tegen storm en water. Vele huis
jes waaiden om: het houtwerk, meubilair
en beddegoed kon men in zee zien drijven-
Hoewel b.v. in Zandvoort vrijwilligers,
politie, brandweer, Publieke Werken
trachtten door het afbreken en hoger op
het strand deponeren van de huisjes
zoveel mogelijk te redden, werd aldaar
b.v. van de ongeveer 600 tenten een derde
deel vernield. Als eilandjes stonden de
consumptietenten op het strand tussen de
branding, maar de pachters hebben oVer
het algemeen weinig last van schade- De
boulevard van Zandvoort was tijdens de
storm zelfs voor de stoere kustbewoners,
slechts met veel moeite begaanbaar.
Aan het strand van Scheveningen speel
den zich dezelfde taferelen af.
Omstreeks twaalf uur Woensdag stond
het water op verscheidene plaatsen tot aan
de boulevard, waarbij ernstige schade was
aangericht aan strandpaviljoens en aan
-kiosken.
De storm, die de afgelopen dagen langs
de kust woedde, heeft weer een slacht
offer gemaakt: het Belgische s.s. lim
bourg" heeft het niet kunnen bolwerken
en is ter hoogte van Petten op de Honds-
bossezeewering gelopen en lek geslagen.
Deze foto toont de „Limbourg" in zijn
benarde positie.
We zijn door het oog van een naald
gekropen' zei<je de directeur van de
Maatschappij Zeebad.
's Morgens vroeg had hij in allerijl
maatregelen genomen om het uitgebreide
complex van houten gebouwtjes zoveel
mogelijk te beveiligen. Verscheidene bad-
cabines waren afgebroken om de storm
wat meer vrij spej £e geven. Veel mate
riaal had hij in vei]jgheid laten brengen
en hoewel hij bljj was, <je maatschap-
•V-- >\v v>. ^v,yx:
In verband met de kabinetscrisis heeft
H.M. de Koningin op het paleis aan de
Lange Voorhout te Den Haag een aantal
adviseurs ontvangen. Deze fotomontage
toont v.l.n.r. mr Burger, prof. Romme,
dr Kortenhorst en jhr Beeelaerts van
Blokland bij het paleis.
pij er „redelijk is afgekomen" is de schade
toch aanzienlijk. Hij wilde zich niet aan
een raming wagen, doch enkele gebouw
tjes zijn weggespoeld en de kindertuin zal
geheel moeten worden opgebouwd.
Dit zal ook moeten geschieden met ver
scheidene andere paviljoens en terrasjes
en wat nog op het strand staat, zal aan een
algeheel onderzoek moeten worden onder
worpen, want overal heeft óf het water
öf de wind schade aangericht.
De imposante expositie komt nu stilaan
vW'-v
op toeren. Na de opening door H.M. de
Koningin Woensdagmorgen werd die
avond om negen uur het feeststad.je
Unifesti door mevrouw Ernste in bedrijt
gesteld, terwijl zij met hetzelfde hand
gebaar het omdraaien van een knop in
het Ahoy'-restaurant de feeërieke ver-,
lichting in de parken ontstak.
Het stadje Unifesti is oen aaneenscha
keling van cafeetjes, kermisattracties en
kraampjes en hier zag men. vooral Don
derdagavond het publiek in groten getale
bijeen. Men bereikt het intieme feest-
stadje van de tentoonstelling via een
wandeling door het park. dat 's avonds
door niet minder dan 1600 schijnwerpers
op fantastische wijze in kleurig licht
wordt gezet. In de verschillende vijvers
zijn 323 onderwater-schijnwerpers aan
gebracht en door het variëren van licht
sterkte en spuitkracht der fonteinen be
reikt men zo de schilderachtigste effec
ten. Naast de normale bomen- en struik-
verlichting zijn diverse stukken en mas
ten aangebracht met beweegbaar licht. Zo
ziet men een koets, waarvan de wielen
schijnen te draaien en voorstellingen van
44 verschillende soorten dieren zoals oli
fanten, tijgers, leeuwen, giraffen enz In
totaal zijn in het park 28.000 lampjes aan-
gebracht. variërend van 8 tot 1500 watt.
Onder de bezoekers van gisteren be
vonden zich al honderd Engelsen. 25
Chinezen. 10 Italiaanse journalisten. 2
Spaanse krantenmensen en enkele tien
tallen Duitsers, die om 10 uur 's morgens
al met enkele bussen voor de poort ston
den. Speciale belangstelling had het
publiek voor het paviljoen Zee- en Rijn
vaart. voor de wereldgondel en voor de
kabelbaan.
Het college van rijksbemiddelaars heeft
ten aanzien van de arbeidsvoorwaarden
voor de haringvisserij een beslissing ge
nomen over het graailoon en het garan
tieloon. Het graailoon voor een matroos
wordt vastgesteld op 56.50 per week
exclusief de wachtgeld- en werkloos
heidspremie; de overige rangen naar ver
houding. Het garantieweekloon is vast
gesteld op 60 per matrozendeel. exclu
sief de bovengenoemde premie, de
overige rangen naar verhouding. De af
rekeningsperioden zullen dezelfde blij
ven.
Het college is er bij zijn overwegingen
van uitgegaaan. d£t partijen hebben be
sloten tot instèffing van een deskundi
gencommissie die de gehele loonstructuur
van de loonregeling voor de haringdrijf-
netvisserij zal bestuderen, in* afwachting
van de resultaten van het onderzoek van
deze commissie acht het college het on
juist thans nieuwe elementen in de loon
regeling op te nemen, die wellicht de nog
aan te vangen arbeid van genoemde des
kundigencommissie zouden doorkruisen.
Deze beslissing is genomen, nadat
Woensdag de looncommissie van de
Stichting van de Arbeid in bijzijn van
de voorzitter van het college van rijksbe
middelaars de partijen, betrokken bij het
loonconfliet opnieuw had gehoord,
waarna de looncommissie advies heeft
uitgebracht aan het college.
Het feit. dat rijkcbemiddelaars Woens
dagmiddag hun beslissing niet recht
streeks aan de organisaties hebben be
kend gemaakt, doch haar via een pers
bericht hebben gepubliceerd, heeft intus
sen veel kwaad bloed gezet.
In een communiqué van de Centrale
bond althans wordt dit „een zeer onge
wone methode" genoemd, welke „in het
licht van de bijzonder gevoelige situatie
in het haring-visserijbedrijf als hoogst
onverantwoordelijk moet worden aange
merkt".
Een vergadering van vakgroepbestuur
ders van de Centrale bond uit Schevenin
gen, Katwijk en Vlaardingen heeft zich
Woensdagavond met de thans geschapen
situatie beziggehouden. Hoewel, aldus 't
communiqué, uiteraard ook grote ont
stemming bestond over de inhoud van de
beschikking, richtte de weerstand van
de besturen zich vooral tegen de ge
volgde methode, waardoor in verband
met de voortijdige publicatie elk regel
matig overleg tussen de vakbond met zijn
leden de kop werd ingedrukt. Daarom
adviseerde de vergadering de vissers van
de Centrale bond vandaag de parolen
van niet monsteren en niet graaien te
handhaven. Hedenavond zal het defini
tieve standpunt der vissers worden be
paald tijdens een grote ledenvergadering
met alle aangesloten vissers van de Cen
trale bond uit Scheveningen. Katwijk en
Vlaardingen in de Dierentuin te 's-Gra-
venhage. Het hoofdbestuur 'en de bonds
raad van de Centrale bond zijn heden
ochtend extra bijeengekomen ter be
spreking van de situatie.
TÏnrmrt ilitsnhrHft Óf. - VlPt /~vt,+o1 O W
Van onze parlementaire redacteur)
Nadat de Koningin Woensdag de voorzitters der beide Kamers, de
vice-president von de Raad van State en de lieren Romme en Burger
had ontvangen, is de Hemelvaartsdag in alle rust voorbijgegaan. Dat
wil zeggen, dat door H.M. zelf die dag geen verdere raadplegingen
zijn gedaan. Maar liet betekent niet, dat ook alle politieke partijen
eenzelfde rust demonstreerden. Bij de P.v.d.A. zijn op Hemelvaartsdag
zelf wel geen officiële besprekingen gevoerd, maar tekenend voor de
moeilijkheden daar is wel, dat de kopstukken van de fractie, te weten
de Kamerleden Burger, t ermeer, de fractie-secretaris ir Posthumus en
de man, die het huurbeleid namens deze fractie in de Kamer behandelde,
de heer Bommer, te zamen mei de socialistische ministers Woensdag
avond nog besprekingen hebben gevoerd.
Voor de P.v.d.A.. die zdch zelf in de
Kamer in deze moeilijkheden heeft ge-
moeuvreerd, is deze zaak allerminst ge
makkelijk. Men kan kwalijk veronder
stellen. dat men daar niet heeft kunnen
weten, welke zwarigheden zich zouden
voordoen, indien door haar toedoen de
regering zou vallen, maar de fractie had
zich nu eenmaal een positie geschapen,
waaruit geen ontkomen meer mogelijk
was zonder het gezicht te verliezen. Nu
zit zij met de brokken en vraagt men
zich, hoe men daaruit moet komen.
In politieke kringen is men algemeen
overtuigd, dat er. met de huurbelasting
op de achtergrond, z0 goe(j ais geen
way-out" is. Het moet uitgesloten wor
den geacht, dat men voor dit laatste re
geringsjaar nog een nieuwe regerings
ploeg bijeen brengt. Men ziet daarom
over het algemeen slechts twee mogelijk
heden: een zakenkabinet voor korte duur
een kabinet dus. dat onmiddellijk de
Kamer laat ontbinden en nieuwe verkie
zingen uitschrijft, ófhet ontslag van
dit kabinet wordt door de Koningin ge
weigerd. indien er geen andere uitweg
blijkt te zijn. Een andere uitweg ziet men
practisch niet.
Dat wil niet zeggen, dat de Koningin
niet eerst, krachtens de regel „qui casse
paie", de leiders der grootste partijen
van de „oppositie" zal verzoeken een
nieuwe regering te vormen. Dat zouden
dan achtereenvolgens de heren Burger
en Oud moeten zijn. Doch niemand
maakt zich enige illusie omtrent de re
sultaten van deze opdrachten, die dan
ook louter als formeel zouden moeten
worden gezien. Of er daarna nog een
poging zal worden ondernomen tot
vorming van een zakenkabinet kan men
nu nog niet zeggen. Niet vóór Zaterdag
verwacht men de aanwijzing door de
Koningin van de eerste formateur.
Blijven hun pogingen, gelijk te ver
wachten valt. zonder enig resultaat, dan
zal er weinig anders overblijven dan de
demissionnaire regering te verzoeken aan
het bewind te blijven Het is echter de
vraag, of deze regeringsploeg in haar ge
heel hiertoe bereid zal zijn. We kunnen
begrijpen, dat het voor de P.v.d.A. de
meest wenselijke oplossing zou zijn, in
dien deze regering aanblijft tot de ver
kiezingen van het volgende jaar.
Dat zou evenwel betekenen, dat de re
gering, die de belastingverlagingen niet
wenste door te voeren zónder de voorge
stelde huurverhoging op de knieën zou
moeten gaan en dat wèl accepteren.
Wat tevens zou betekenen, dat de fractie
van de P.v.d.A. uiteindelijk via deze uit
gelokte crisis, toch haar zin zou krijgen.
Maar of de katholieke ministers tot zulk
een knieval bereid zouden zijn alleen om
de P.v.d.A. uit de moeilijkheden te hel
pen, valt wel zeer te betwijfelen.
Vervroegde verkiezingen zouden voor
de socialisten dan als extra moeilijkheid
meebrengen, dat zij niet met dr Drees en
andere voormannen op de verkiezings
lijsten kunnen gaan paraderen, nu de
fractie hen zelf de woestijn heeft inge
zonden.
Een andere vraag is, wat dr Drees
zwaarder zal laten wegen: de conse
quenties van de val van zijn ministerie
of zijn overwegingen als partijman.
Dr Drees is een overtuigd socialist
en weet zeer goed, dat vervroegde ver
kiezingen in deze situatie voor zijn partij
zeer onaangenaam moeten worden ge
noemd. Ten eerste zullen velen in de
partij het wantrouwen, dat zijn eigen
partijgenoten in de Kamer tegen hem
hebben uitgesproken aan deze fractie
hoogst kwalijk nemen en daarbij komt
dan nog voor hem de tweede overweging,
dat hij als premier, heengezonden door
zijn eigen partij, bij de verkiezingen
geen rol zal kunnen spelen. Waarschijn
lijk echter zal voor hem de partij vóór
alles gaan en zal hij er liever toe over
gaan bij een weigering van het ontslag
door de Koningin nog een jaar aan te
blijven, zélfs met verlies van zijn gezicht,
dan door vervroegde verkiezingen zijn
partij te schaden. Maar, nogmaals, het is
zeer de vraag, of de katholieke ministers
hem in het aanvaarden van zulk een ne
derlaag zullen willen volgen. Voor mi
nister Witte zal dat al heel moeilijk zijn.
In het licht van dit alles is men in
politieke kringen geneigd tot de con
clusie te komen, dat alleen Kameront
binding hier 'n uitkomst, en dan nog
maar 'n tijdelijke, zal kunnen brengen.
Want na de daarop volgende ver
kiezingen zal bij een kabinetsformatie
eerst de kwestie van de huurbelasting
de grote steen des aanstoots
moeten worden opgelost. Doch dat
geldt voor elk kabinet, dat nu of later
zal moeten worden gevormd.
(Van onze correspondent)
„De huurwet is slechts de aanlei
ding tot de kabinetscrisis geweest",
aldus ir H. Vos, tweede voorzitter van
de Partij van de Arbeid op de landdag
van „de Nieuwe Koers", de jongerenor
ganisatie van de P.v.d.A., die Hemel
vaartsdag in de Buitensocieteit te Deven
ter is gehouden. Ir Vos zag als belang
rijke, diepe ondergrond van de ontstane
moeilijkheden het optreden van de Katho
lieke Volkspartij en de verschijning van
het bisschoppelijk mandement en ook de
onzekerheid van de regering tegenover
een aantal vraagstukken gedurende het
laatste jaar. Hij wees er echter op. dat
het moeilijk is reeds nu een juiste be
oordeling van de oorzaken te geven, een
aantal facetten zal pas later duidelijk
worden. Dat is steeds het geval geweest
bij kabinetscrises.
Na een beschouwing over de "wetsont
werpen tot belastingverlaging en huur
verhoging verklaarde de heer Vos, dat
de K.V.P. mee verantwoordelijk is voor
deze crisis, omdat het haar minister is,
wiens bestaan werd gekoppeld aan hee)
het kabinet; verder is de P.vd..A. ver
antwoordelijk. omdat ze heeft tegenge
stemd. In ieder geval is deze huurwet
nu wel voorgoed van de baan, aldus spr.,
die daarna inging op de diepere oorzaken
van deze crisis.
Hij zei niet te kunnen ontkennen, dat
na de verschijning van het bisschoppelijk
mandement de moeilijkheden steeds gro
ter zijn geworden an de verhoudingen
niet in de regering maar in het land
scherper. Niemand weet nog hoe het volk
als volk erop heeft gereageerd, maar van
de P.v.d A. heeft het mandement het le
denaantal, de strijdlust en de kracht doen
toenemen.
Wat er nu zal gebeuren durfde ir Vos
niet te voorspellen.
Hij verklaarde, dat de P.v d.A. opnieuw
bereid is aan de regering deel te nemen,
maar er zal dan een ander ontwerp huur
wet moeten komen. Als men haar echter
in de oppositie zou willen drijven, zou
het haar ook goed zijn. In ieder geval
moet de wet op de ouderdomsvoorziening
er komen.
Tenslotte wees hij op de mogelijkheid
van kamerontbinding. Spr. noemde dit
een paardenmiddel, dat niet bij iedere ka
binetscrisis gewenst is. Het zou deze keer
echter wei klaarheid brengen in de kwes
tie. hoe het Nederlandse volk momenteel
politiek denkt, terwijl men anders op de
ze klaarheid nog een jaar zal moeten
wachten. Eén ding is zeker bij kabinets
crises in ons land, aldus de vicepresident
men weet van te voren nooit hoe het
afloopt.
Het kabinet der Koningin deelt mede:
„H. M. de Koningin heeft voor heden
voor een conferentie ten paleize Lange
Voorhout te 's-Gravcnhage uitgenodigd
achtereenvolgens de heren dr J. Schou
ten, H. W. Tilanus, prof. mr P. J. Oud,
H. Gortzak, Ch. J. I M. Wel ter en ds P.
Zandt, onderscheidenlijk voorzitter van
de Tweede-Kamerfracties van de Anti-
Revolutionaire Partij, de Christelijk-
Historische Unie, de Volkspartij voor
Vrijheid en Democratie, de Communis
tische Partij van Nederland, de Katho
lieke Nationale Partij en de Staatkun
dig Gereformeerde Partij".
