Ou Iwapenmgs-ideecn op gang
Controle en inspectie de zware
stukken der conferentie
Spectaculaire resultaten in Oost.
Noord-Brabant
Nederlandse schepen voor het
vervoer op Amazone
DAGBOEKBLADEN EN ESSAYS
van Maurice Gilliams
De camera op 't
buitenland
HELDER EN DIEPZINNIG
Kroniek
der
Zuid-Nederlandse
Letteren
Kansen op practische resultaten
Parlement Djakarta
nog niet „met verlof"
Nieuwe jury hendrik
de vries-prijs
Polvo-kamp te Eind
hoven ten einde
Ook in liet Westen der provincie verbetering
duidelijk merkbaar
mma
Brits atoomcentrum
ging open voor Genève-
gangers
DONDERDAG 25 AUGUSTUS 1955
PAGINA t
'JZVESTIA" BEPLEIT UIT
BREIDING WERELDHANDEL
528ste STAATSLOTERIJ 4eKias 4e lijst
Zeer geslaagd vacantie-experiment
voor jongens
VOORUITGANG IN ONTWIKKELINGSGEBIEDEN
ENGELS MILITAIR IN
ZWEMBAD VERDRONKEN
fc.O
Nieuwe industrieën
aan de
Cuyk
B1Ü
Nog meer orden
??enbl
Aluminium bovenbouw
OVER enkele dagen, op 29 Augustus,
zal de ontwapeningssubcommissie
der V. N. voor een nieuwe zitting
js New York bijeen komen. Een nieuw
hoofdstuk zal dan worden toegevoegd
aar> de lange, lange ontwapeningsge
schiedenis, die èn ten tijde van de Vol
kenbond èn ten tijde van de V. N. nog
biet veel meer dan reden voor scepti
cisme heeft opgeleverd. Het moet
échter gezegd wat er ook zij van
aet trieste historische verleden der
°ntwapening dat ditmaal werkelijk
een reële kans aanwezig schijnt dat de
debatten de sfeer van het platonische
zullen gaan overschrijden. De diverse
voorstellen, die door de ene en de an
dere zijde zijn ingediend, zijn realis
tisch en bieden de mogelijkheid van
een vruchtbaar gesprek. Als daarbij
dan nog de onontbeerlijke geest van
Soede wil komt, is het zeker mogelijk,
dat er aanknopingspunten gevonden
borden. Zodoende zal het nu aanvan
gende ontwapeningsdebat tevens een
uitstekende gelegenheid zijn om na te
gaan, wat al de glimlachjes en vrien
delijkheden, die de Grote Vier te Ge-
dève ten beste hebben gegeven, in de
harde practijk waard zijn. In zoverre
zal het dus nog niet eens nodig zijn om
te wachten op de resultaten, die de vier
ministers van buitenlandse zaken in
het komende najaar zullen weten te
Produceren.
MEN zal zich herinneren, dat de
Grote Vier de vorige maand
overeen kwamen, om aan hun
vertegenwoordigers in de V. N.-sub
commissie opdracht te geven alle voor
stellen die te Genève ter zake zijn in
gediend, verder te bestuderen. Dit wil
dus zeggen, dat als de subcommissie
Maandag bijeenkomt, zij van vier
series voorstellen zal moeten kennis
Uemen: ten eerste, het bekende Russi
sche voorstel, dat op 10 Mei voor het
eerst bij de subcommissie werd inge
diend en vervolgens in Genève weer
ter tafel gebracht werd; ten tweede
Eisenhowers spectaculaire voorstel
aan Rusland, om militaire gegevens
Uit te wisselen en wederzijds ver
kenningsvluchten toe te laten; ten
derde het voorstel van Eden, om in
Europa, aan weerszijden van het ijze
ren gordijn, een sector in te stellen,
Waar bij wijze van proef een inspectie
systeem in het leven geroepen zou
Worden; ten vierde, het voorstel van
Premier Faure om een deel van de be
wapeningsbudgets der verschillende
landen te storten in een internationaal
fonds ter ondersteuning van onontwik
kelde gebiedem
OVERIGENS hebben de Amerikanen
reeds aangekondigd, dat zij een
grootscheeps ontwapeningsplan in
Petto hebben, waarvan het Geneefse
v0orstel van Eisenhower maar een on-
Het Indonesische parlement heeft beslo
ten zijn reces uit te stellen tot 2 Octo
ber. Aanvankelijk was het reces bepaald
op 25 Augustus. Het zou duren tot 26
September.
De regering heeft het parlement raec-
Sedeeld, dat zij twee wéken nodig heeft
voor het opstellen van de regeringsver
klaring aan het parlement. De regering
heeft de hoop uitgesproken, dat het par
ament na het afleggen van deze verkla
ring zijn werkzaamheden zal voortzetten
en normaal zijn algemene, beschouwingen
zal houden en een beslissing zal nemen.
Een voorstel van de commissie van over
leg om het reces uit te stellen tot z uc-
fiber werd aanvaard met 135 tegen
stem.
Inmiddels heeft de nieuwe minister
van voorlichting, Makmoer, aan journa
listen meegedeeld, dat de regering nog
geen principiële maatregelen heeft ge
nomen, omdat zij van net parlement
nog gee nvertrouwensvotum heeft ge
kregen De Indonesische grondwet
schrijft dit niet voor, doch het is in het
Indonesische parlementaire gebruik wel
traditie geworden,
Intussen heeft minister-president Hara-
hap prof. Ir Soewandi van de Gadjah Ma-
da-universiteit in Jogja en oudminister
Van sociale zaken R. P. Soerese aanvaard
als ministers van de Parindra voor de
Portefeuilles van onderwijs en openbare
perken. Deze ministeries waren voor de
Earindra gereserveerd.
De Parindra heeft het besluit om ir
s°ewandi en Soerese candidaat te stellen
gnomen op een bestuursvergadering van
Dinsdag. Beiden hebben de benoeming
aanvaard.
De jury, die zowel in 1952 als in 1954
bet gemeentebestuur van Groningen heeft
geadviseerd omtrent dé toekenning van
de Hendrik de Vries-prijs heeft te ken
den gegeven, dat het haar om al te
Sfote eenzijdigheid bij de toekenning van
dpZe prijs te vermijden wenselijk
y°orkomt. dat haar taak door een nieuwe
Jüry wordt overgenomen.
B. en W. heben gemeend op deze sug
gestie te moeten ingaan en zij vonden
btevrouw M. Drooglever FortuynLeen-
'nans, mevr. dra J. A. van GoorDuut
e9 prof. dr K. H. Heeroma bereid de
b'cuwe jury te vormen. Deze jury zal
foor het eerst in het najaar van 1956 over
d°, toekenning van de Hendrik de Vries
prijs hebben te adviseren.
-.Izvestia" het nieuwsblad van de rege-
ng der Sovjet-Unie, heeft aangedron-
*?.®h op verwijdering van de politieke bar-
k res in de wereldhandel en op ontwik-
beling van de handelsbetrekkingen tus-
derdeel zou zijn. Volgens de gewoonlijk
goed ingelichte „New York Times" zou
dit plan in de eerste plaats voorzien
uitgebloeid, maar er waren er ook nog.
in een controle-systeem, dat een com
binatie is van de Russische ontwape
ningsvoorstellen van 10 Mei j.l. en van
het te Genève door Eisenhower aan de
Sovjet-Unie gedane voorstel van uit
wisseling van militaire gegevens en
wederzijdse luchtinspectie. In hun me
morandum van 10 Mei stelden de Rus
sen voor een controle-systeem, waarbij
inspectie zou kunnen worden uitge
oefend in havens, op vliegvelden,
spoorwegknooppunten, grote wegen
enz. In het nieuwe Amerikaanse plan
zou nu dit Russische voorstel overge
nomen zijn en aangevuld met Eisen-
howers Geneefse voorstel, met dien
verstande dan dat dit laatste voor de
gehele wereld van toepassing zou zijn,
dus niet alleen voor de Sovjet-Unie en
voor de V. S.
Naar verder verluidt, zou het nieu
we Amerikaanse voorstel bovendien,
voor een later stadium, voorzien in een
verbod van productie van en proeven
met atoomwapens.
Dit laatste lijkt als het tenminste
waar blijkt te zijn wel een tamelijk
revolutionnaire ontwikkeling, wanneer
men bedenkt hoe zeer de Russen tot
voor kort altijd een verbanning van de
atoomwapens gepropageerd hebbep.
Maar bij nader inzien is een Ameri
kaans voorste] in deze termen toch
minder gek dan het lijkt, Vooreerst,
omdat er alleen maar sprake zou zijn
van een verbod van productie van en
proeven met atoomwapens, zodat er
dus nog geen sprake zou zijn van ver
nietiging van bestaande atoomwapens.
In de tweede plaats, omdat de V. S in
de komende onderhandelingen speel
ruimte genoeg hebben om te eisen, dat
éérst een accoord tot stand komt over
een deugdelijk en bruikbaar controle
systeem.
DIT is de grote vraag, die bij al deze
mooie plannen als beslissende fac
tor op de achtergrond staat: zul
len de vertegenwoordigers in de sub
commissie en met name de V- S. en
de Sovjet-Unie een modus vivendi
kunnen vinden voor de kwestie van
controle en inspectie? President Eisen
hower heeft onlangs ronduit erkend
en daarmede wierp hij een groot deel
van de traditionele Amerikaanse ont
wapeningsdoctrine omver dat een
„waterdicht" systeem van controle op
moderne wapens onmogelijk is Bete
kent dit, dat de V. S. eventueel bereid
zijn om toch, ondanks het feit, dat ab
solute controle onmogelijk is, over te
gaan tot beperking der bewapening?
Met name op het terrein van conven
tionele wapens en troepen zou zoiets
meteen reeds mogelijk kunnen zijn.
Het is immers waanzin om vanud de
lucht atoomwapens te willen ontdekken.
Maar wat van dit alles zij, het is ze
ker, dat ieder der betrokken partijen
zóveel preliminaire bezwaren naar voren
kan brengen, dat de zaak waar het op
aankomt: daadwerkelijke beperking der
bewapening, weer heel erg gemakkelijk
op de lange baan kan komen.
'i de landen om de vrede en de veilig-
ld te versterken..
l n de zakenwereld van het Westen
6eft men volgens het blad de groeiende
"fertuiging, dat de economische belan-
5er> op de duur de weg zullen banen en
zat de discriminatie In de wereldhandel
u?' verdwijnen. In dit verband noemt het
ad het veelbetekenend, dat de buiten-
rt n(fse handelsmissies, die de laatste tijd
Chinese volksrepubliek hebben be-
v°<*t voor het merendeel bestonden uit
i^ftegenwoordigers van grote onderne-
H 'nSen der zware industrie. Van de pro-
cl+ dezer ondernemingen mag op het
HUGE PRIJZEN
f5000 7416 f1500 7215 8232 14016 15092 20722 1000 1945 3605 11437 20920 ƒ400 1597
4479 5931 7704 8430 10683 16211 17025 17786 18050 19366 21589 ƒ200 2515 2639 4716
4892 5063 5316 5621 5929 6328 6987 8164 9017 9458 10243 11844 12416 12436 14332 14631
15434 16101 20648 21621
PRIJZEN VAN ƒ80—
1026 082 088 121 164 194 202 235 294 384
476 606 647 730 737 787 838 866
2147 184 408 478 480 577 723 778 863
30U5 467 500 597 704 762 854 919
4048 OSb 093 287 344 396 600 637 725 773
834 855 945 983
5111 313 351 531 563 626 635 789 801 826
901 975
6074 148 176 208 261 424 482 710
71)19 023 068 108 303 324 526 694 806 850
991
8027 092 104 202 397 583 636 703 749 982
9081 130 195 272 324 419 465 469 538 556
674 711 776 849
10077 103 139 181 326 356 407 492 496 513
801 824 867 875 899 937 986
11103'105 189 280 386 469 563 622 624 694
774
12129 170 180 263 689 719 728 821 846 901
915 960
13108 177 352 547 653 680 765 990
14070 236 282 478 488 516 552 564 678 680
720
15064 159 231 458 719 750 829 899 926
1617b 198. 235 274 460 615 814 829 890 892
11038 076 253 321 418 451 462 506 316 831
867 928
18143 258 447 556 598 616 629 631 723 818
895
10072 134 169 197 267 293 332 334 447 536
582 611 745 769
30090 094 159 162 192 214 297 557 591 629
867 966
31095 129 190 215 427 614 653 690 736 757
906 984
1036 038 093 101 134 142 162 248 268 276
278 286 330 414 428 435 448 454 459 496
510 515 522 621 622 675 796 901 924 935
976 978 990 991
2093 109 112 127 186 188 204 231 276 302
305 324 33U 351 385 405 406 472 495 565
582 706 727 758 761 775 812 815 833 841
880 914 916 946 964
3015 037 045 094 212 226 233 314 340 360
413 440 490 525 549 571 577 580 582 589
629 659 660 693 709 733 743 745 851 858
863 881 901 913 y31 939
4081 096 114 263 279 300 313 322 334 346
347 351 378 392 404 502 504 564 582 619
635 652 664 731 738 740 797 808 830 850
9U9 910 952 976 995
5001 015 022 048 071 122 126 160 177 195
215 257 268 282 312 319 346 361 375 407
411 440 447 455 509 516 541 553 593 596
630 631 695 716 719 749 780 782 816 823
834 882 888 892 922 962
60(14 041 046 048 057 068 125 127 206 243
265 284 294 322 324 332 350 426 433 450
451 463 470 472 504 544 597 617 618 635
652 663 700 738 740 751 780 841 865 967
988
7003 QU7 012 034 038 086 167 180 211 212
237 246 254 275 285 333 346 363 371 378
406 428 457 524 532 538 552 564 616 642
675 715 739 756 774 815 818 875 888 904
924 954 970
8009 013 026 044 049 113 226 248 265 303
312 452 468 494 508 550 581 659 661 671
701 707 812 832 850 867 874 929 983
9011 028, 059 105 114 140 143 180 209 259
294 301 331 363 366 414 440 446 509 545
585 606 618 639 641 707 780 801 841 843
847 854 896 917 922 932 953
10062 063 158 164 166 195 217 221 292
392 426 443 466 505 522 535 541 557 563
577 597 605 612 623 670 688 717 775 797
809 845 874 882 883 893 912 927 933 943
11018 050 051 078 089 109 118 125 160 205
245 282 287 318 327 383 422 424 426 432
455 465 485 504 512 521 523 524 552 587
NIETEN
618 636 653 698 723 745 750 760 769 779
822 842 847 855 862 873 899 915
13034 041 062 087 194 231 237 282 294 345
346 461 490 497 517 568 683 684 697 720
912 932 955 964
13022 050 054 094 104 152 183 254 288 294
370 389 414 485 489 502 517 559 560 565
571 609 616 623 638 660 678 722 769 783
831 857 868 873 898 949 950 966 969 982
14013 032 034 080 122 125 157 176 194 202
218 224 269 291 344 345 360 365 374 415
471 526 541 565 592 602 605 618 639 642
647 662 672 711 712 757 864 897 906 923
951 960 979
15034 132 138 167 177 222 232 247 268 295
316 361 378 392 453 463 482 500 580 586
613 654 663 673 693 734 757 787 802 826
910 927
16097 121 131 227 254 269 282 289 330 340
359 370 442 498 552 559 590 595 610 655
659 664 728 736 810 856 898 912 924 927
17012 026 045 074 169 175 192 193 232 235
248 300 332 345 373 417 427 447 471 527
529 535 573 584 585 592 595 598 608 661
664 730 731 772 783 852 863 887 907 908
978 986 987 989
18005 020 032 041 065 089 116 137 145 150
155 176 177 192 194 206 293 310 312 315
349 355 371 396 450 468 509 520 528 538
560 561 582 592 670 680 685 707 716 803
831 837 863 865 880 884 912 941 955 958
19020 052 067 130 170 178 213 216 237 295
297 320 389 394 398 443 464 510 519 523
524 532 538 555 569 643 653 675 679 710
741 744 S02 855 857 890 907 911 919 992
'10036 102 138 154 164 195 201 236 255 281
309 343 357 379 384 391 395 420 431 443
482 518 575 643 646 688 717 718 737 756
779 820 840 854 857 S61 874 880 896 907
930
21020 023 024 025 063 108 162 185 319 415
416 450 467 468 472 475 476 496 499
539 540 554 559 563 564 590 605 619 668
703 708 712 774 775 789 791 813 830 857
891 924 949 987
Woensdagmiddag heeft de wethouder
van onderwijs en culturele zaken van de
gemeente Eindhoven, de heer Th. van
Eupen, op het rectoraat Eikenburg te
Eindhov.en het Polvo-kamp gesloten. Hier
mede is een einde gekomen aan een bij
zonder geslaagd experiment, dat tot op
heden enig in Nederland is te noemen.
Polvo is afgeleid van politie-voortrekkers-
kamp. Aan dit kamp hebben ruim 500
jongens tussen de 13 en 15 jaar (de z.g.
ongeorganiseerde leerplichtige jeugd) tan
15 tot en met 24 Augustus deelgenomen.
Financieel was dit mogelijk gemaakt
door een flinke subsidie van de gemeente
Eindhoven, terwijl de nog niet gedekte
kosten werden betaald door particulieren,
onder wie vele pastoors van de Lichtstad.
Het Polvo-kamp is gehouden op het land
goed van jhr Loudon te Valkenswaard;
slechts de laatste dag kwamen de jon
gens op het rectoraat Eikenburg bijeen
voor de sluiting door de wethouder.
Het Polvo-kamp is georganiseerd bij ge
legenheid van het 25-jarige bestaan van
de afdeling voortrekkers van de Katho
lieke Jeugdbeweging te Eindhoven. Orga
nisatoren waren rector A. v.d. Bergh, dis
trictsaalmoezenier van de Kath. Jeugdbe
weging, de commissaris van de voortrek
kers uit Eindhoven, de heer F. van Hei
voort en de inspecteur van de afdeling
kinderpolitie van de gemeente Eindhoven,
de heer J. Panis. Gedurende de kampda
gen, die de jongens in sport en spel door
brachten, hebben zeer vele autoriteiten
van hun belangstelling voor het experi
ment blijk gegeven, o.a. de Commissaris
der Koningin in Noord-Brabant, prof. dr
J. de Quay, de burgemeester van Eind
hoven, mr H. Kolfschoten, de deken van
Eindhoven mgr H. Heezemans, de hoofd
aalmoezenier van de Katholieke Jeugdbe
weging A. Verhoeven, de assistent-hoofd
aalmoezenier prof. Smulders, de assistent
hoofdkwartiercommissaris van de voor
trekkers mr p. Uiterwaal, nagenoeg alle
pastoors uit Eindhoven en omgeving als
mede de staven der politie-corpsen uit
Eindhoven en omliggende plaatsen.
(Van onze correspondent)
Gisternamiddag is het zwembad De
Zwaaikom in het Twenthe-Rijnkanaal te
Hengelo, de 23-jarige Engelse militair
MacCarthy verdronken. Het slachtoffer
was de zwemkunst nog niet helemaal
machtig. Hij was afkomstig uit Dairbycher,
gelegerd te Osnabrück en nu met verlof
in Twenthe.
Quantitatief bezien heeft het werk in
de ontwikkelingsgebieden westelijk en
oostelijk Noord-Brabant tot onmisken
bare resultaten geleid. In oostelijk Noord-
Brabant zijn de resultaten hiervan reeds
bepaaldelijk spectaculair te noemen t.a.v.
het westelijk deel der provincie moet
men er rekening mede houden, dat meer
dere op stapel staande industriële pro
jecten (Tornado, Spaarnestad en Antver-
pia) nog niet geheel zijn gerealiseerd.
Zoals bekend is, profiteren de boven
genoemde streken van de wet t.a.v. de
ontwikkelingsgebieden, in het kader
waarvan met steun van de Rijks, en pro
vinciale overheid tal van maatregelen
kunnen worden 'genomen, welke moeten
leiden tot vergroting van de industriële
werkgelegenheid. Het Economisch Tech
nologisch Instituut voor Noord-Brabant,
dat een onderzoek heeft ingesteld naar
de tot nu toe bereikte resultaten, komt
in een beschouwing o.m. tot de slotsom,
dat indien men de cijfers der geregistreer
de werkloosheid in de beide Noord-Bra
bantse ontwikkelingsgebieden overziet, dat
dan vooral sedert de twee laatste jaren
1953 en 1954 een aanmerkeVike verbete
ring heeft plaats gevonden. Zowel de zo
mer- als de winterwerkloosheid is tot
naar verhouding lage niveau's ingekrom
pen zoals onderstaande tabel duidelijk
laat zien.
Ontwikk. gebied
Ontwikk. gebied
west. N. Brab.
oost. N.Brab.
abs.
in
abs.
in%
ZOMER i)
1950
627
4.8
810
4.1
1951
745
5.5
770
3.8
1952
1.538
11.3
1.206
1953
251
1.8
796
3.9
1954
346
2.5
570
2.7
WINTER 2)
1950
1,930
14.7
1.026
5.2
1951
2.502
18.6
1.514
7.5
1952
2.402
17.8
1.581
7.8
1953
2.160
15.6
1.149
5.6
1954
1.567
11.2
810
3.9
i) Per 31 Juli.
3) Per 31 Januari.
Sedert 1952 zijn dus de werkgelegen
heidsmogelijkheden voor de in de ont
wikkelingsgebieden woonachtige beroeps,
bevolking kennelijk ingrijpend verbeterd.
In 2 jaren tijd immers verminderde in
het Ontwikkelingsgebied westelijk Noord-
Brabant het aantal werkloze mannen in
de zomer met niet minder dan plm. 1.200
personen, in de winter met 600 700 per
sonen. Dit ondanks het feit. dat in deze
twee jaren de mannelijke beroepsbevol
king in dit ontwikkelingsgebied steeg
met PIm- 400 personen. Kijkt men naar
het Ontwikkelingsgebied oostelijk Noord-
Brabant, dan ziet men daar in deze twee
jaren de mannelijke beroepsbevolking
toenemen met 700 a 800 personen. Terzelf
der tijd daalt de werkloosheid onder de
mannelijke beroepsbevolking in zomer en
winter met 700 a 800 personen.
In aansluiting op de signalering van
deze frappant gunstige ontwikkeling en
tegen de achtergrond hiervan wordt door
het Instituut de industriële expansie be
zien, welke zich mede onder invloed van
het ontwikkelingswerk in deze gebieden
voltrok, zonder daarbij de kwestie aan de
orde te stellen, in hoeverre deze expansie
van de industriële werkgelegenheid de
oorzaak is geweest van de sterke inkrim
ping van de werkloosheid.
Onderstaande tabel geeft een overzicht
van de ontwikkeling van de industriële
werkgelegenheid in het ontwikkelings
gebied westelijk Noord-Brabant van 31
December 1949 t/m 31 December 1954.
Aantal
Bestaande bedr.
uit. 1954
Bestaande bedr.
uit. 1949
Verschil
Sedert uit. 1949
gevestigde nieu
we bedrijven
Totale toeneming
industriële werk
gelegenheid 14 432 -F 439
In het Ontwikkelingsgebied Westelijk
Noord-Brabant nam het aantal arbeids
plaatsen voor mannen in de industrie
dus met ruim 400 even sterk toe als voor
vrouwen. Gesteld kan tevens worden,
dat tot op eind 1954 de industriële
expansie in dit gebied allèèn zeker niet
dusdanig is geweest, dat zij de sterke
be
Man
Vrou
drijven
nen
wen
34
1101
477
39
1208
316
5
107
-F 161
16 539 278
daling van de werkloosheid onder de
mannen zou kunnen verklaren.
Zonder het ontwikkelingswerk intus
sen zou in dit gebied de industriële werk
gelegenheid voor mannén zijn terugge
lopen. Dank zij de vestiging van 16
nieuwe bedrijven kon de teruggang van
de personeelsbezetting der eind 1949 be
staande bedrijven ruim worden over
gecompenseerd.
De ontwikkeling van de industriële
werkgelegenheid in het Ontwikkelings
gebied Oostelijk Noord-Brabant van 31
December 1949 tot en met 31 December
1954 blijkt uit onderstaand staatje:
Bestaande bedr.
uit. 1954
Bestaande bedr.
uit. 1949
Verschil
Sedert uit. 1949
gevestigde nieu-
bedrijven
Totale toeneming
industriële werk
gelegenheid -F 10 1241 -F 232
Gedurende de hier beschouwde 5 jaren
is in het ontwikkelingsgebied oostelijk
Noord-Brabant de uitbreiding van de in
dustriële werkgelegenheid voor mannen
plm. 3 maal groter geweest dan in weste
lijk Noord-Brabant. In het ontwikkelings
gebied oostelijk Noord-Brabant was de
expansie van de industriële arbeid voor
vrouwen echter veel beperkter. Terwijl
in het ontwikkelingsgebied westelijk
Noord-Brabant per 100 nieuwe arbeids
plaatsen, welke voor mannen ontstonden,
ook 100 nieuwe arbeidsplaatsen voor
vrouwen werden gecreëerd, was in ooste
lijk Noord-Brabant de verhouding slechts
100 20.
Aantal-
be
Man
Vrou
drijven
nen
wen
41
2303
575
45
1535
490
4
668
85
14
573
147
top
In het onwikkelingsgebied oostelijk
Noord-Brabant breidde de uit, 1949 reeds
bestaande industrie, het wegvallen van
5 bedrijven ten spijt, sterk uit. De vesti
ging van 14 nieuwe bedrijven cumuleer
de deze toeneming der industriële werk
gelegenheid wat betreft de mannen tot
niet minder ruim 1.200 nieuwe arbeids
plaatsen voor mannen.
In dit ontwikkelingsgebied zijn 4 in
dustriekernen geprojecteerd, t.w. Uden,
Boxmeer, Cuyk en Mill. De gesignaleer
de groei der industriële werkgelegenheid
was veruit het sterkst in Cuyk. Van de
genoemde ruim 1.200 geschapen nieuwe
arbeidsplaatsen voor mannen in de in
dustrie van dit ontwikkelingsgebied rea
liseerde zich nl. bijna de helft in Cuyk
(nl. 557). De andere helft voltrok zich
in Boxmeer en Uden (resp. 340 en 264).
In Mill was in deze vijf jaren nauwelijk
sprake van vergroting van de plaatse
lijke industriële werkgelegenheid.
Een brede, goed verharde weg, zal binnen een paar maanden toegang
geven tot de veerboot Den BommelNumansdorp. Hoog water behoeven
de reizigers dan niet meer te vrezen, want deze weg ligt hoger dan de-
normale vloed. In het midden ziet men nog juist een deel van de vloed-
deuren, die in de dijk zijn geplaatst een coupure noemen de water
staatkundigen dat om te worden gesloten bij abnormale waterstanden.
Rechts de haven, die voor schepen nu veel gemakkelijker bevaarbaar is
dan vroeger en waarin menigmaal ook kustvaarders komen om de Flakkeesv
landbouwproducten te laden en naar het buitenland te vervoeren. Zo'n
coaster ivas ook juist aanwezig toen de foto gemaakt werd.
„Plano de Valorisacao da Amazonia",
dat is de naam, waarachter een stichting
schuil gaat, opgericht door de Braziliaan
se regering, die zich ten doel heeft gesteld
-w -
®8ggëp|
KMI!!
het nog grotendeels maagdelijke Amazo
negebied te ontsluiten. In het raam van
deze plannen is het transport een uiter
mate belangrijk probleem. Het wegennet
is klein van omvang, doch men kan ge
bruik maken van 60.000 kilometer be
vaarbare rivieren. Alleen reeds de Ama
zone droomt over een afstand van 4500
kilometer door Brazilië en zij^ heeft tal
rijke, tot diep in het oerwoud bevaarbare,
zijrivieren.
De Snapp is de naam van de rederij,
die voor het vracht- en passagiersvervoer
op de rivieren zal gaan zorgen. Voor Ne
derland heeft deze rederij de zaken goed
aangepakt door hier een twaalftal sche
pen te bestellen. Er is al één passagiers
schip afgeleverd, dat vaart, op een snelle
veerdienst en vier dubbelschroef vracht
passagiersschepen, die op eigen kracht
naar Brazilië gebracht zijn door de rede
rij Wijsmuller en Co. Voorts zijn in Ne
derland zeven z.g. hekwielers besteld; dit
zijn schepen met een geringe diepgang,
ongeveer een meter, die worden voortge
stuwd door middel van een scheprad aan
het achterschip.
Deze orders worden uitgevoerd door
een wervencombinatie: de Hollandse
Scheepsbouw Associatie, die twee jaar
geleden werd opgericht en waarbij zijn
aangesloten de Amsterdamse Droogdok
Mij, De Arnhemse Scheepsbouw Mij,
scheepswerf „De Waal' te Zaltbommel en
scheepswerf Van de Werff te Deest.
Uit
ik bijna niets naar China worden
gevoerd.
Onder de opmerkelijke titel De
Kunst van de Fuga heeft Maurice
Gilliams een klein getal dagboek
bladen, vier gedichten eu vier kapi
tale essays bijeengebracht (Coii-
brant, Lier)Deze combinatie is
geenszins toevallig, in een vroeger
verschenen werk, De Man voor het
Venster (1943)., bad bij een derge
lijke formule reeds toegepast.
Gilliams blijft ook in zijn be
schouwend proza steeds een dich
ter, in de zin van „maker", en zijn
dagboeknotities gaan daarom zeer
goed samen met zijn essayistisch
werk, terwijl de enkele (belang
rijke) gedichten in deze teksten
een zeker reliëf krijgen. Overigens
streeft de schrijver met deze schik
king, die op bet eerste gezicht
grillig aandoet, bepaalde composi
torische bedoelingen na, zoals do
titel duidelijk suggereert. Uiteraard
komt dit streven, dat de contra
punctische perfectie van de fuga als-
ideaal van melodische eenheid
schijnt te stellen, meer tot zijn recht
in verbeeldingswerk als b.v. Da
Man in de Mist, Winter te Ant
werpen, dan in een boek als dit
Toch zijn hier ook compositorische
„bewegingen" aan te wijzen, die het ge
heel zinrijker maken voor wie ze als
dusdanig ervaren kan. Men mene ove
rigens niet dat dit aanleunen bij de mu
zikale architectuur bij Gilliams tot eni
gerlei litteraire vervorming of. erger,
vervalsing leiden zou. Het feit dat zijn
proza evenveel gecomponeerd is als
geschreven, maakt het niet minder hel
der en suggestief, en ook de lezer, die
aan bedoelde factoren voorbij zou gaan,
wordt getroffen door het ongewoon
scherpe opmerkingsvermogen van deze
Vlaming, door zijn aristocratische ge
voeligheid en doordringende intelligen
tie. Vaagheden ontmoet men bij Gilli
ams niet, wat hij zegt komt uit een per
soonlijke, met waakzame zintuigen op
genomen en door een uiterst gevoelig
geweten verwerkte ervaring. Hij is even
helder als diepzinnig.
De vier, door deze teksten verspreide
gedichten zijn elegisch van toon, soms
met een wrang accent, vervuld van ge
laten verdriet, met uitzondering van het
laatste, Sterven te Antwerpen, dat op
standig aandoet en bijna cynisch klinkt.
Wonderlijk in deze verzen is het spel
der vocalen, terwijl de dichter (zoals
meestal) het rijm ontwijkt, of liever,
zich welbewust tot klankrijm beperkt.
De dagbladnotities bestaan uit korte
overdenkingen, technische beschouwin
gen, reacties op gesprekken met vrien
den of meningen van derden/beelden en
anecdoten, steeds met een kleine ver
borgen kern van verwondering. Maai
de hoofdschotel van het boek wordt ge
vormd door de opstellen, achtereenvol
gens getiteld: Lode Zielens en het me
delijden, Karei van de Woestijne's Na
gelaten Gedichten, Pieter Pauwel Ru
bens en zijn beide Vrouwen, Een Be
zoek aan het Prinsengraf. Dit laatste,
schitterende essay over Paul van Os-
taijen, dat reeds vroeger (1952) afzonder
lijk verscheen, beslaat meer dan de
helft van het werk.
Groter tegenstelling dan Gilliams en
Zielens (1901-1944) laat zich nauwelijks
denken en men vraagt zich bij het zien
van die naam af, wat deze auteur van
een paar aanvaardbare novellen en veel
meer larmoyante, slecht geschreven ro
mans in zijn wereld kan te betekenen
hebben. Blijkbaar heeft deze hoogst be
langrijke beschouwing haar ontstaan te
danken aan een vroegere vergissing van
Gilliams omtrent de veronderstelde, ver
nieuwende waarde van Zielens' sociaal
gericht werk, welke misvatting hij hier
corrigeert. En wel voornamelijk door
getuigenis af te leggen van een huma
nisme, dat stelling neemt tegen de vlot
ontroerde meewarigheid die ongevoelig
blijft voor de eigenlijke menselijke tra
giek. „Het tragisch levensbesef", aldus
Gilliams, „ontstaat of verdwijnt niet door
wat ons uiterlijk vervolgt of verlost".
Alleen de Samaritaanse barmhartigheid,
die de eenzaamheid boven de lotgeval
len verheft, is bij machte een betere le
vensvoorwaarde te scheppen „waar het
lijden, zonder vernedering, mogelijk in
is". Het lijden immers is inhaerent aan
de menselijke tragiek. De func/ionele
plaats van de kunstenaar in de gemeen
schap wordt niet bepaald door zijn recht
streekse aandacht voor sociale noden of
zijn bemoeiingen met politieke strevin
gen, doch door de wijze waarop hij mens
is: „De ware kunstenaar is een indivi
du dat zich, vaak op verborgen wijze,
door de gestadige beoefening van zijn
kunst inspant om een zuiver mens te
worden".
Ook elders vindt men hier diepe en
verhelderende uitspraken, die als grond-
slag zouden kunnen dienen voor een
„psychologie van de kunstenaar". Slechts
op geringe punten lijkt mij Gilliams'
mening soms vatbaar voor cttitiek. Zo
schijnt zijn voorstelling van wat tot
het ware beeld van de dichter bij
draagt te zeer afhankelijk van diens
eigen voorkeur en wil, al haalt de schrij
ver gemakkelijk gelijk tegenover de fi
lologen, die ook de minste kruimels en
snippers van onvoldragen concepten bij
het „oeuvre" optellen .Maar het defini
tieve beeld van een kunstenaar weer
spiegelt zich in zijn lotsbestel, en dit
is uit gehéél zijn werk af te lezen, dus
ook uit zijn al of niet erkende vergis
singen en misvattingen. Wat de kunste
naar schiep onder de onbewuste dwang
van het lotsbestel, heeft dikwijls groter
waarde dan wat zuiver door zijn wil ont
stond, maar het is juist deze laatste
omstandigheid die zijn oordeel door-
m
gaans beïnvloedt. Daarom moet dit oor
deel niet de doorslag geven bij de vast
stelling van „definitief" oeuvre. Voor
het overige valt er m.i. tegen Gil
liams' gedegen critiek op de uitgave
van Van de Woestijne's Nagelaten Ge
dichten niet veel in te brengen.
Het is voorts Van de Woestijne, die
in het doorwrochte essay over Van Os'
taijen veel van zijn pluimen moet_ laten.
Gilliams erkent hem tenvolle als de gro
te oorspronkelijke dichter, die na de
geniale Gezelle zijn stempel op de
Vlaamse letteren gedrukt heeft. Maar
het is een grote afstand, van de goud
brokaten mantel van de „Florentijner"
(waarmee Du Perron hem al eens onder
de douche wilde zetten) naar het een
voudige sportjasje van Paul van Os-
taijen. Ook met een aantal blinkende pa
ramenten minder blijft Van de Woestijne
een grote figuur; na aftrek van een ge
forceerde tragiek, blijft er tenslotte toch
een tragisch dichter over. Hij was even
wel minder een begin dan een einde,
en dat heeft Gilliams, die zijn poëzie
psychologisch en technisch tot de 19de
eeuw rekent, m.i. duidelijk aangetoond.
Voor Gezelle, bij wie hij niet zo uit
voerig stilstaat, geldt deze begrenzing
niet. Zijn verhouding tot het wezen der
poëzie, in samenklank met zijn levens
ideaal, was zuiverder. Een dergelijke
opvatting huldigde van Ostaijen, wel
bewust, op het einde van zijn korte
leven. Hij zocht de waarachtigste een
voud. Vandaar dat hij zich beroepen kon
op Gezelle. Bewonderenswaardig is het
beeld dat Gilliams aan de hand van
vergelijkingen en citaten van Van Os-
taijen's ontwikkeling geeft, met als ach'
tergrond de oorlogspsychose, de onze
kere stemming in het overrompelde
land en de giftige atmosfeer van de
bezette stad. Aldus ontstond een portret
van de revolutionnaire dichter, dat zo
wel psychologisch als artistiek het vol
ledigste en ontroerendste is dat wjj be
zitten.
Men kan dit prozaboek, een van de
rijkste en persoonlijkste geschriften die
ik ken, lezen en herlezen en er steeds
weer ontdekkingen in doen. Nochtans,
hoe ongelofelijk het ook klinkt. Maurice
Gilliams is een verwaarloosd schrijver,
towel in Vlaanderen als hier. Een werk
als kon slechts op 500 exemplaren
verschijnenen daarom is het duur.
'Jen kent hem niet, men leest hem niet,
behoudens in een al te kleine kring van
getrouwen. Niemand hunner koestert het
verlangen dat hij ooit „in de mode" komt,
maar toch, als het op erkenning aan
komt: de overtuiging dat hij over vijftig,
over honderd jaar nog zal gelezen wor
den, is maar een schrale troost.
J. ROELAND VERMEER.
Deze combinatie acht ook de verdere
vooruitzichten voor scheepsbouw voor de
Zuidamerikaanse landen gunstig en het is
niet onmogelijk, dat spoedig nieuwe or
ders gegeven zullen worden.
De opdrachten zijn nu grotendeels uitge
voerd. Twee hekwielers zijn pas in Bra
zilië aangekomen: twee gingen er thans
op transport en een maakte er een proef
vaart op de Rijn. Deze was de laatste van
de drie, welke te Arnhem werden ge
bouwd. Er is nu nog een hekwieler in
aanbouw op Scheepswerf „De Waal",
maar voor de winter hoopt men ook deze
op transport te kunnen stellen. De hek
wielers worden twee aan twee gekoppeld
en naar Belem Para gesleept door L, Smit
en Co's Intenationale Sleepdienst te Rot
terdam.
De hekwielers hebben een diepgang
van 1 meter, een lengte over alles van
46,5 meter, zij zijn 8 meter breed en heb
ben een holte van 1,40 metèr. De snelheid
is 9 mijl. Zij kunnen 60 ton lading ver
voeren, 30 eerste klas passagiers en 100
derde klasse, die in hangmatten slapen.
Voor de eerste klasse passagiers zijn 21
hutten aan boord en o.m. een fraaie sa
lon. Speciaal voor de vaart in het Amazo
negebied werden tal van voorzieningen
getroffen.
Zo werden dubbele deuren en ramen
aangebracht, voorzien van muskieten
gaas, er is een mechanisch ventilatiesys
teem aan boord, er zijn verschillende
douches, ijskasten en voor waterzuivering
beschikt men over een eigen installatie.
De bovenbouw van deze vaartuigen be
staat geheel uit aluminium; per hekwie
ler wordt ongeveer 23 ton verwerkt.
De Britse autoriteiten hebben gisteren
de zwaar bewaakte hekken van het
atoomcentrum te Harwell geopend voor
150 atoomgeleerden uit meer dan dertig
landen, w.o. de Sovjet-Unie, Tsjecho-Slo-
wakije, Roemenië en Polen. Het was de
eerste maal, dat geleerden uit andere lan
den dan het Britse Gemenebest en de
V.S. het Britse atoomcentrum mochten
bezoeken.
De geleerden waren per vliegtuig over
gekomen uit Genève waar zij de confe
rentie over vreedzaam gebruik van atoom
energie hebben bijgewoond. Zij werden bij
aankomst in Harwell begroet door Sir
John Cockcroft, de directeur van het
atoomcentrum.
In groepen werden de geleerden. d!«
hun fototoestellen aan de ingang hadden
niutFcn afgeven, door gidsen en tolken
langs joir.al ingericht» tentoonstellin
gen geleid. Zij konden r m. van nabij
vier reactors bekijken.
