Een kostschoolroman van Luc Estang
Werk van Kees Bol geëxposeerd
Graham Greene's Mexicaanse priester
in nieuwe toneel-versie
;Ej'trAikr."r 5*2*» -
Een voorbeeld van Pax-Christi-geest
Als
een briesende leeuw"
ontdekt zijn provinciale taak
n
toneel-seizoen
Hamlet naar Moskou
Scène uit My three a gels' met
Ronald Shiner (links)
DE ZONDEN DER OUDERS
Liefde ontbreekt
De andere kant
I
HET HEEFT TOT HEDEN niet behoord tot dè gewoonten der
leiding van het _an Abbemuseum te Eindhoven, in haar
zalen „eenmans' -tentoonstellingen van jonge Eindhovense
of Brabantse kunstenaars te organiseren. Er zijn sedert de oorlog
wel belangrijke retrospectieven gehouden, nu eens van een
buitenlands, dan weer van een Nederlands meester, maar het
ging daarbij altijd om .lan c ijkc namen van in roem reeds geves
tigde grootheden. Een betreKKetyk nog zeer onbekende naam ais
die van Kees Bol kwam cr nog niet aan bod. Het pousseren van
een talent dat weliswaar belottenrijk leek maar nog geenszins
tot zekere en algemeen erkenae waarde uitgeronnen was, scheen
een moed en onafhankelijkheid te vergen, die men van directeur
De Wilde niet mocht verwachten hij deze, hetzij niet bezat,
hetzij haar bezittende niet gepast vond.
Nu kan men de heer De Wilde het bezit van moed stellig niet ont
zeggen. De eigen collectie van net van Abbemuseum en de geschiedenis
van deze collectie is er sedert enige jaren ondubbelzinnig getuigenis
van gaan afleggen. Maar het is altijd nog lets anders> VOOr een stand_
punt - zeis een moedig "ven uitkomen, dat door een -reeks
imponerende autoriteiten %°laoe"a^ gedekt wordt zoals bv ten
overstaan van een cub^che schilderij van Picasso kan voor" een
standpunt te durven ^t gel}eel °P eigen inzicht berust. In
het eerste loopt men niet veel kans zijn gezicht te verliezen, ook al
spant heel een-provinciaal wereldje zich met woede en «etreiter in
die daad belachelijk te makenp *ar in het tweede loopt men die kans
het eerst ook al zou heel het provinciale wereldje bewonderend in de
handjes klappen. Niettemin er nognooit een museum d
museumdirecteur groot geWordfn' z°nder de onafhankelijke en daad-
grage moed - gefundeerd m maicht en zelfvertrouwen - waarmee
hij riskeert grondig belachenjK ie worden.
Een aarzelend dezer eigenschappen
begon Eindhovens museum directeur te vertonen toen hii twee iaar
geleden het initiatief nam tot een jaarlijkse groeps'-exnnsitip van inntrn
Brabantse kunstenaars, die mede door hem telkens zonden worden
uitgekozen uit de onoverzichtelijke rijkdom aan Rrah t r, id a
talent. Wij hebben er toen onze vreugde over uitees t ®0Jdend
in het van Abbemuseum zich eindelijk uitgesproken dat men
durfde verwaardigen Provinciale
taak te vervullen, die dit museum als
het ware op het lijf geschreven is en
die nodig vervuld moest worden.
Nu de heer de Wilde uitdrukkelijk de
aandacht vraagt voor een enkele uit
vele jonge Brabantse kunstenaars, die
door het zeer
moeilijk gctü van van
daag heen, zich boven het grauw en de
onbekendheid trachten uit te werken,
zet hjj zijn eigen naam op het spel, be
toont zich gezien de aard van het
uitverkoren werk onafhankelijk, en
geeft daarmee het duidelijk bewijs van
de vrije moed die de cultuur van Bra
bant en tevens die van Nederland
in de persoon van haar leiders n iet
missen kan. Dit bewijs nu, willen wij
niet aanvaarden zonder er even duidelijk
onze blijde waardering voor uit te spre
ken.
Met het werk van Kees Bol maak
ten wij voor het eerst kennis. Ruim twee
jaar geleden in ditzelfde van Abbemu
seum, op de eerste tentoonstelling uit de
reeks die ons jaarlijks op de hoogte
blijft houden van de levende ontwikke
ling van Brabants beeldende kunst. Het
viel ons toen op door het glanzen der
pure picturaliteit, waardoor al wat on
der Bol's penseel te voorschijn komt
een fascinerende indringendheid tot op
verre afstand verkrijgt. Het puur ab
stracte schilde
ren zo dach
ten wij be
heerst Kees Bol
beter dan de
meeste „puur-
abstracten'' wier
pretentievolle
maaksels wij
overal in des
lands tentoon
stellingszalen
uit den treure
tegenkomen,
maar er was ook
nog het verschil
dat Kees Bol
daar geen halt
bij hield.
Persoonlijk
karakter
Dit lijken ons
nog altijd de
meest in het
oog springende
eigenschappen
van Bols werk.
Ze dringen zich
op, op een wij
ze die dit werk
een markant
persoonlijk ka
rakter geeft,
waardoor het de
naam van de
maker bij wijze
van spreken
reeds vooruit
roept, nog eer
men de signa
tuur gelezen
heeft. Maar ze
laten zich. nu
het werk twee
zalen vult. ook
gemakkelijk in
de apperceptie
uitbreiden tot
het soort begrip
dat een volko
men wereld is,
een vluchtmoge-
lijkheid voor ge
dachten die eens
willen uitrusten
VIk weet niet of 'ik mij hier verstaan
baar! uitdruk. Ik bedoel volstrekt „iet
onUendi^ZUgt1Êe&^geen%S
opvallen, er hS j ontleenbaar in
gedachte benaambaar haar wit£
Ook de sneeuw weeit
wioterwebbe Ifj*»J z?L
goed wandelen.
Zo is het ook in te geschilderde we
reld van Kees Bol. Het er
het is goed voor een mens om
derheid in te ademen en er gchU.
Een criticus vergeleek zelts
deren van Kees Bol met o"de .s.
wen van de dingen; waar die s" jjn.
ogen kjjken, waar dat penscel d®
gen aanraakt, daar valt sneeuw uie
bedekt en er slechts van overlaat w
hun zuiverst wezen is. De vele winter
landschappen die Bol telken,iare schil
dert maken de herkomst van dit ver-
geliikingsspel niet ver te zoeken. Juist
,jeZe winterlandschappen maken veelal
het beste deel van dit jonge oeuvre uit.
Ze maken hun diepe indruk onmerk
baar men merkt die pas bij het terug
denken aan de expositie als de werke
lijke wereld er weer overheen gescho
ven is zoals men op een wintermorgen
het gordijn openschuift en bi) verras
sing ziet, dat het de ganse nacht stil
letjes gesneeuwd heeft.
Maar er is werkelijk het geluidloze en
het eenvoudige en vaak ook het prikke
lend heldere van een echt sneeuwland
schap in de portretten, interieurs, land
schapen en stillevens op de doeken
van Kees Bol, en dat was het waarop
genoemde criticus zeer juist de aandacht
trok.
Die helderheid ligt in de fijnheid der
Iff""houdingen, in de kleurschaal, binnen
'ke alle kleuren met benijdenswaar
dig coloristisch vermogen de samenbin
dende functie van de toon krijgen te
vervullen en tevens in de eenheid van
de vorm zoals de eenvoudige visie van
de schilder deze met grote natuurlijk
heid weet op te heffen uit de chaos, die
alle onbepaaldheid is. Een gezicht is
niets dan een kleurvlek met drie vier
andere kleurvlekken aangedaan, precies
waar zij moeten staan en van toonhoog
te precies zo afgestemd als zij moeten
zijn om eenvoudig gezicht te zijn en on
dubbelzinnig te leven. Maar men moet
plaats en toonhoogte precies weten te
vinden en Kees Bol kan dat. Hij is
daarom een rasschilder.
Maar bovenal ligt de helderheid en
het prikkelende van zijn voorstellingen
in de menselijke diepte van zijn aan
dachtigheid. Een langwerpig staand
schilderijtje als „Kippen en kalkoenen"
is aesthetisch zo helder als een Ja
panse prent, een stilleven als dat met
„de trechters" is in zijn gesluierde colo-
righeid blank en edel als jade, maar
ontroeren doen „Anneke" en de por
tretten zijner kinderen, het kijken van
ogen door de glazen ramen in het
wonder van het licht in de wereld van
de mensen, in het wonder van de sneeuw
over de wereld van de mensen, in het
wonder van de geschapen wereld, meer.
En tot hoe zuivere diepte die menselijke
aandachtigheid reiken kan juist in de
simpelste dingen, daarvan trilt de sneeu
wen schoonheid na in de „Dode duif"
o pluim, waarin het duifken stak!
KS
„Anneke", portret door Kees Bol.
De H. Theresia-kerk te Le Mans
aandacht dat de ruime kerk tot stand is eekomen
Varkensstal een der werken van K. Bol.
(Van onze Parijse correspondent)
MGR CHEV ALLIER, de coadjutor van Kardi
naal Grente heeft de H. Theresiakerk in de
omgeving van Le Mans gewijd. Dit feit zou geen
bijzondere vermelding verdienen, als de nieuwe
kerk niet een veelzijdig symbool zou zijn
geworden. Wel op dp eerte plaats verdient het de
als vrucht van de arbeid van een drietal jonge
geestelijken, die, in de volkomen ontkerstende
fabriekswijken aan de zoom van de stad Le Mans,
m 1947 door hun bisschop gezonden, hun arbeid
als het ware in een vreemde, zo niet vijandige
missie moesten aanvangen.
LONDON'S
NIEUWE
CV an onze speciale correspondent)
VVie aan het begin van het nieuwe to-
neelseizoen door het Londense theater-
land dwaalt, ziet zoals ieder jaar ver
schillende vertrouwde affiches, die hij
daar al maanden, soms wel jaren ach
tereen heeft gezien. Deze dramatische
„Hits", die iedere avond opnieuw de
Schouwburgen vullen, zjjn als regel niet
de diepzinnigste. De meeste van deze
kas-successen behoren tot het genre van
de „thrillers", zoals Agatha Christie s
..Mousetrap" dat vanaf 25 November 1952
drie jaar lang iedere avond en twee
middagen per week ononderbroken vol
le zalen heeft getrokken. Maar niet al
leen de moord in het eenzame huis vult
de zaai, ook de luchtige humor van de
Amerikanen, die een eiland in de Stille
Zuidzee tot democratie willen opvoe
den in „Teahouse of the August Moon"
trekt het schouwburg-publiek al vanaf
22 April 1954 naar het West-end. Ook
de operette „The King and I" over de
Engelse gouvernante die orde schept
aan het hof van Siam is haar twee-
Jarig jubileum al gepasseerd.
Het is daarnaast een verheugend te
ken dat de theater-directies zich niet la
ten verleiden om verblind door finan-
tieel succes de schouwburg-bezoeker
die meer verlangt dan spanning of amu
sement, te verwaarlozen. Enige van de
grotere theater-ondernemingen kunnen
de gelukkige combinatie maken van bei
de genres door in verschillende schouw
burgen van 't West-end regelmatig klas
sieke en ook moderne probleem-stukken
te laten opvoeren, terwijl zij tegelijker
tijd in andere theaters populaire blij
spelen of detective-stukken op het to
neel brengen. Een voorbeeld hiervan
zijn de Tenent Productions, die naast een
zeer licht blijspel als „My Three Angels
in Nederland bekend als „Engelen
zonder vleugels" - met de bekende
Engelse komische acteur Ronald Shiner
in de hoofdrol, voor het nieuwe sei
zoen drie belangrijke premières op het
programt heeft staan; Shakespeare's
„Hamlet", Graham Greene's „The Po
wer and the Glory" en T. S. Eliot's
„Family Reunion".
De nieuwe Hamlet belooft een van de
belangrijkste opvoeringen van dit seizoen
te worden. Een van de waarborgen voor
het succes van deze nieuwe Hamlet is
de naam van de regisseur Peter Brook
die er het afgelopen seizoen in geslaagd
is Shakespeare's zwakste en bloederig
ste stuk „Titus Andronicus" tot het
hoogtepunt van het repertoire in Strat
ford te maken, waarmede hij zijn suc
ces met de „Winters Tale" dat enige
jaren geleden in Londen 200 opvoeringen
beleefde, nog heeft overtroffen.
Voor deze Hamlet-opvoering is hij er
bovendien in geslaagd een eersteklas
troep samen te stellen, met als ver
tolker van de hoofdrol de uiterst versa-
tiele acteui Paul Scofield, die al in acht bewerkt,'maar deze versU is^en geheel
belangrijke opvoeringen o.a. „Romeo
an° T f en „Man and Superman"
S fr ,j'er ®r°ok heeft gespeeld. Voor
Scofield is dit de tweede Hamlet-ver-
tolking; zijn eerste uitbeelding van deze
Deense prins gaf hij in 1948 in Strat-
Ïvij'.r^aïi. huidige regisseur van de
Old Vic dit drama toen tegen een Vic
toriaanse achtergrond voor het voetlicht
bracht.
Diana Wynyard
Diana Wynyard speelt de rol van
Koningin Gertrude, dia hiermede weer
terugkeert naar Shakespeare, na haar
succes in het afgelopen jaar als de
tragische figuur van de moeder in „The
Bad Seed", die ontdekt dat haar kleine
dochtertje een moordenares is, en dat
zijzelf het kind is van een moordenares.
In deze populaire versie van het erfelijk-
lieidsprobleem, waarin de Amerikaan
se auteur verouderde ideeën van Lom-
broso tracht op te dissen, heeft zij
maanden achtereen de zaal weten te
ontroeren. De herinneringen aan Diana
Wynyard's Beatrice in „Much Ado" en
vele andere stukken van de dichter van
Stratford maken haar terugkeer tot Sha
kespeare tot een verheugende gebeurte
nis.
Met Ernest Thessinger als Polonius
en Alec Clunes als Koning Claudius is
hier een kwartet bijeen dat op zich al
een garantie is voor een grootse opvoe
ring. Daarbij dient nog gevoegd te wor
den een Ophelia van Mary Ure, die sinds
haar successen als Maria in de myste-
ïie-spelen van York steeds meer naar
voren treedt als een veelbelovend actri
ce, ondanks haar afkerigheid van alle
publiciteit. Deze hardwerkende toneel
speelster, die als ontspanning liefst ver
van alle reclame, met twee wollen truien
aan de stormwind aan de Westkust van
Schotland trotseeït op haar vader's
boot, heeft zich met grote gedegenheid
voorbereid op haar rol. Zij heeft zelfs
enige tijd in een Psychiatrische inrich
ting doorgebracht om zich in te kunnen
leven in de gestoorde psyche van Ham
iets geliefde.
Deze week vindt de eerste opvoering
van Hamlet plaats in de provincie, nl.
in Brighton, waar vele stukken als het
ware generale repetitie houden voor zij
naar het Londense West-end gaan. Deze
-la mi et gaat echter nog veel verder van
huis. Peter Brook neemt dit gezelschap
namelijk mee ns^r Rusland waar Sha.
kespeare nu weer voor het eerst na
vele jaren door eerste-klas Eneelse ac-
teurj zal worden gepresenteerd
Punch-revue
Het tweede stuk dat de Tenent Pro
ductions waarschijnlijk pas na Kerstmi?
net Londense schouwburg-publiek zul
len aanbieden is een drlmatische be
werking van Graham Greene's Mexi
caanse „Whisky priest" jn The Power
and the Glory". Reeds eerder is deze
roman in het buitenland voor toneel
kmifnnLi .1
nieuwe van Dennis Cannan. Paul Sco
field die de rol van de priester speelt,
zal hierin ongetwijfeld zijn groot talent
ten volle kunnen ontplooien. Deze serie
van drie belangrijke opvoeringen wordt
dan tenslotte later in het seizoen besloten
met een reprise van T.S. Eliot's „Fami
ly Reunion", waarin de dichter voor
het eerst zijn visie op de noodzakelijke
innige eenheid van vers en drama heeft
gerealiseerd in een eigentijds gegeven.
Tenslotte dient nog vermeld dat Lon
den dit jaar de humor van Punch dit'
nationale instituut dat zijn gelijke niet
kent ook op het toneel brengt. In
een Punch-revue worden bekende
schetsen uit Punch van schrijvers
als John Betjeman, Paul Dehn en zelfs
T.S. Eliot's katten, onsterfelijk gemaakt
in „Old Possum's Book of Practical
Cats", met muzikale illustraties o.a.
van Benjamin Britten in levende toneel
gestalten voor het voetlicht gebracht.
Het is een gevarieerd en veelbelo
vend program dat het nieuwe seizoen
te bieden heeft, maar helaas ontbreekt
tot nog toe oorspronkelijk toneel-oeuvre
van nieuwe opkomende auteurs dat het
land van Shakespeare waardig is. Zul
len de reeds gevestigde dramaturgen
als T.S. Eliot en Christopher Fry ook
helemaal niets van zich laten horen dit
seizoen? Wij geven de hoop nog niet op!
LE MANS heeft zich als indus
triestad buitengewoon snel uit
gebreid. Met de nijverheids-
voorsteden beslaat de stad reeds bij
na de oppervlakte van Lyon. De gro
te fabrieken werden door woningen
omgeven die de streek het aanzien
hebben gegeven van de Parijse Ban-
lieue, zodat de bevolking er hoofd
zakelijk een arbeidsbevolking is. Ge
heel van de parochies der oude stad
verwijderd was in de buitenwijken
van pastorale bediening nagenoeg
geen sprake. Ten gevolge van de oor
logsverwoestingen en de bevolkings
uitbreiding waardoor de eisen van
kerkbouw al bijzonder hoog werden,
was het al heel mooi dat de drie
geestelijken 'n houten tent ais nood-
kerkje konden inrichten. Maar hun
apostolaat was zo vruchtbaar, dat
weldra een noodtoestand o ntstond,
die om meer vroeg dan een hulpkerk
Om een grote kerk te bouwen moes
ten echter de middelen worden ge-
rv» nro Alinrne
gen, die ieder op hun wijze trachten
de stuurlozen te behoeden voor een defi
nitieve breuk met de geschonden idea
len. Achter dit alles suggereert de
schrijver de activiteit van Satan, speu
rend als een briesende leeuw naar
slachtoffers onder de wrak geslagenen.
Het is een thema dat waard is in
scherpe vorm gesteld te worden. Al is
het alleen maar om ouders en opvoe
ders wakker te schudden. Want let wel
het gaat hier niet om verschoppelingen
van de maatschappij, om asfaltjeugd of
onbereikbaren, maar om jongens uit
z'jden werd dus gegoede families, van dag tot dag be-
"jip de schok der leerling uit schermd door de waakzaamheid van er
de *p; ontdekking varen priesters. Ook in dat milieu be
rer" neemf t „Cherchant qui devo-
Stelling te'L„UC,Estan« scherP en vitaal
De verboreenu^6 leUgen 'n het gez,P'
op een int» uitbeeldend zoals die
leerlingen besproke '"f" PrieSterS 6"
den, tekent hit n verzwegen wor
de opgroeiend» u sevolgen waarvoor
staan wanneer de^ona" ka" komen te
hem worden geone^iUn Jan zön oudcrs
matiseert z|jn thema in'taf' Estang dza"
verwarrend door*»«»«!lJ J v?n boeiende,
schoolepisodes, waaruft aNh1®ra k?^"
ten naar voren kome„ drip
drie priesters. Van twè» ,onsens en
het motief belicht, van z!Jde,n w"d dus gegoede families, van dag tot dag be-
die de schok der navfant» „"L'",8, uit schermd door de waakzaamheid van er-
nnderffaat, en van de nrif .on^dekking varen priesters. Ook in dat milieu be-
„Ltorale zore on*..W6' die staan onbereikbaren.
zijn pastorate zorg op een uite-L tU die
bare zie» hEef» te ^hten. 'erst kwets-
In de gecompliceerde opzet speelt nnk Estang is In de keuze van zijn situa-
een jonge vrouw een rol, die eveneens »»es zeer duidelijk. Wat primair ont-
wordt geconfronteerd met het zondig breekt in de gezinnen waaruit Elie, Jean
veriedc» veterde g^e^/^-Ook i„ voortkomen is- n.fs. Het
eef priest naar de reddende we'g
noor bet hele boek is dus dit dubbel
beeld waarneembaar, enerzijds het
tfnd dat- door de ontmaskering van ver
h «n schande in opstand komt, stuurl
borgen s +p<?pn al wat hpm ^.-_
tuGi>- oiuur.
w trol wrok tegen al wat hem dier- ,i« u
baar is geweest; anderzijds de paedago- ^tbrekenmoet"
en Antoine voortkomen is; liefde. Het
tekort aan deze allervoornaamste toets
van christelijk leven kan, zo bewijst
de roman, door geen tact, vriendelijk
heid of sluwheid worden vervangen.
Ooit komt het kind tot de ontdekking
Waar de schoen wringt en zelfs al blijft
dc ontraadseling uit, dan ligt in het kin
derhart de kiem van de twijfel die eens
Met verbluffend doorzicht in de men
taliteit van de puber heeft de schrijver
de invloed uitgebeeld van de mislukte
huwelijken der ouders. Overtuigend peilt
hij het geleidelijk groeiend en door de
jongens zelf gretig vermeerderd inzicht
in de mysteries der ouderlijke gedra
gingen. Hij maakt aannemelijk hoe de
jongens, wanneer de ergste vermoe
dens waarheid blijken, alles, ook het
geloof in God, op het spel zetten on-
ontroerbaar zelfs voor de meest tac-
volle troost der opvoeders.
„Ik ben bang dat ik nu alleen maar
lachen kan om dat jochie dat ik
vroeger was en dat het allemaal zo
heilig meende' laat de schrijver Elie
zeggen tegen zijn biechtvader. „Er
bestaat niets wreders, geloof ik, dan
dat een kind in zijn verwachtingen
teleurgesteld wordt".
In deze woorden ligt een der kernen
van het boek. Het ineenstorten van vroe
gere verwachtingen is het probleem van
Elie en Antoine die hun moeder be
trappen op ontrouw. Het is ook het pro
bleem van Laure de Borre wier vermoe
den van een vaderlijke misstap sinistere
werkelijkheid wordt in de gestalte van
de debiele Sosthène, knecht op het in
ternaat waar zij lessen in kunstbeoe
fening geeft.
Hoe dc schok door de jonge 'harten
zal worden opgevangen, of zij al
of niet in hun ontreddering gegre
pen zullen worden door de briesende
leeuw, hangt af van Gods genade, die
voor de mens onnaspeurlijke wegen
volgt. De schrijver hoedt zich er terecht
voor deze wegen namens God uit te
stippelen. Hij laat ons nauwelijks ver
moeden welke de uitslag zal zijn van
de crisis waarin de jonge mensen uit
zijn roman buiten hun schuld beland
zijn. Wel stelt hij tegenover de verkom
mering, veroorzaakt door het scheefge
groeid gezinsleven, de pogingen van
priesterleraren wie het noch aan opof
ferende liefde noch aan begrip voor op
roerige jonge harten ontbreekt.
En dat is dan de andere kant van
het boek. Daarin rijst het beeld op
van de priesterpaedagoog, die aan eigen
inzicht en karakter overgelaten, moet
trachten in verwarde geesten de chris
telijke visie overeind te houden, en het
zaad der genade te zaaien op een bodem
die dor is als een woestijn.
Estang slaagt erin enkele zeer sterke
priesterfiguren gestalte te geven. Abbé
Filatre, wiens ultramontaanse gestreng
heid de kleine Jean ijlkoortsen bezorgt.
en vooral Abbé Omer, intuïtief de oor
zaak speurend van kinderlijke verwar
ring en abbé Douve, zelf door een zwart
verleden gekweld en daardoor in staat
de nood van een ziel te begrijpen. Het
is tegen hem dat de retraitepriester
zegt:
„Er zijn twee soorten opvoeders;
de don Juans en de pelikanen. De eer
sten willen alles verslinden soms
met gebruikmaking van een charme
die dank zij hun eerlijke liefde voor de
zielen van hen uitstraalt, maar dik
wijls ook met geweld, onbewust ge
hoorzamend aan een egoïstische drang
naar gëestelijke heèrszucht. De ande
ren Zijn geschapen trm tot en met hun
hart verslonden te .worden. Of zij zich
van vóren of van langszij blootgeven
is van geen belang. Het voornaamste
is dat de kleine veelvraten uit hun
bloed kunnen proeven hoe de smaak
is van God".
In abbé Douve maakt de schrijver dit
laatste type op ontroerende wijze le
vend. Hoe het resultaat zal zijn van diens
opoffering blijft echter verborgen. Er
is geen andere aanwijzing dan de glim
lach van Antoine, die, na alle drama's
ruimte overlaat voor hoop.
Het zal duideljjk zijn waar de kracht
van Luc Estang ligt. Deze betrekkelijk
jonge Fransman is een man die dieper
peilt dan wat men zelfs van psycholo
gische romanschrijvers gewend is. Hij
is daardoor een auteur wiens persona
ges op bjjna angstwekkende wijze le
ven. Bovendien is hij te oprecht om
aan het slot de triomf der genade te
voorschijn te toveren met de zekerheid
die sommige schrijvers van katholieke
romans eigen schijnt. Zijn boek is door
deze eigenschappen een zeer waarde
vol bock, een eerlijk, vurig en 0ok lit
erair belangrijk boek, dat onder de ka
tholieke romans van na de oorlog mee
vooraan staat. De soms moeizame con
structie en een enkel verwrongen beeld
doen aan deze waarde niets af. De Fon
tein deed door dit. precaire maar zeer
behoedzaam geschreven werk in het Ne
derlands uit te geven een goede greep.
P.
N.a.v. „Als een briesende leeuw"
door Luc Estang Uitg. De Fontein,
Utrecht.
vonden. En door de talrijke bevol
king van de wijk, 14.000 zielen, kon
den deze met geen mogelijkheid wor
den bijeengebracht.
De arbeid van de missie onder de
ontkerstende volksmassa door de
missie-priesters ondernomen trok
toen vooral in verband met Let ver-
Su Is6- der Pr®*res-°uvriers ook in
het buitenland de aandacht en de
drie geestelijken deden een beroep
op de katholieken in Argentinië en
Brazilië. Belangrijke giften kwamen
binnen en de priesters gingen een
bouw ondernemen niet overeenkom
stig de beschikbare middelen, maar
overeenkomstig de behoefte, die in
tussen een verblijdende omvang had
genomen. Aan de architect van de
uitbreiding te Lourdes, de heer Vago
te Parijs wérd een ontwerp opgedra
gen voor een kerk met 1100 zitplaat- v
sen. Maar nog vóór ruim een jaar
geleden de eerste steen kon worden
gelegd, kwam men tot de erkenning
dat nog vele tientallen millioenen
frans voor eventuele afbouw moes
ten worden bijeengebracht.
Samen werking
Men schreef aan Frankrijks verte
genwoordiger te Bonn de heer Fran-
Sois-Poncet die Mgr Boehler voor het
plan won om de H. Theresiakerk
van Le Mans op haar beurt tot de
vrucht van de Pax-Christi-samenwer
king te maken. Bij de Duitse katho
lieken viel dat voornemen in zulke
goede aarde, dat 20 millioen frans
voor de afbouw werden gezonden.
Maar bovendien werd een grote hoe-
veelheid materiaal, o.a. voor de be-
kappingen, bijeen gebracht en ploe
gen Duitse werklieden gingen naar
Le Mans om te helpen. Het gevolg
Seweest dat precies een jaar na
dat de eerste steen werd gelegd de
inzegening van het kerkgebouw kon
plaats hebben.
De heer Vago is van het denk
beeld- uitgegaan dat dit kerkge
bouw een op de behoefte gerichte cn
met de omgeving harmoniërende ar
chitectuur moet hebben. Zulk een in
dustrie-uitleg met haar woningen
neett langzamerhand wel minder de
droeve aanblik van de centra der zo
wanhopig verknoeide Parijse of Ly-
onse banlieue maar de troosteloos
heid blijft de dominerende nood.
Daarom heeft men aan het kerkge
bouw de uiterste eenvoud willen ge
ven en de schoonheid willen zoeken
in de sobere lijnen. Daarentegen is
net complex gebouwen: kerk, scho
len enz. toch van een hoge toren
voorzien, die als het ware de functie
van een roepstem vervult.
De heer Vago verklaarde dat hij
het „Ik ben de Weg, de Waarheid
en het Leven" van het altaar tot het
centrale punt heeft gemaakt. Het
Plan is zodanig dat het het
grootst mogelijke aantal gelovigen
volkomen in staat stelt het II. Mis-
offer te volgen. HU heeft daarom een
zeer brede gevel ontworpen, die bij-
na het dubbele meet van de altaar-
zijde, zodat het grondvlak de door
snee te zien geeft van een evenwij-
dig aan de basis afgeknotte kegel.
Die vernauwing wordt door geen
kolommen gehinderd, de overspan-
ïng reikt namelijk van zijwand tot
zijwand, en vindt slechts steun in een
dunne stalen pijlers. De ver
lichting heeft plaats door de kleur-
vensters achter het altaar, een hoog
enster m de gevel en een hoge band
van ramen langs de zijmuren die ter
hoogte van het priesterkoor, lood
recht naar beneden afbuigt.
e heer Vago heeft voor die ra
men de medewerking gehad van de
vermaarde raamkunstenaar Max In-
grand, die in de vensterruimten als
m caissons licht kleurglas heeft aan
gebracht. De kerk heeft daardoor
een ruime en zeer aangename ver
lichting. Gebruikmakend van het op
lopen van de bodem, stijgt ook de
kerkvloer tot bij het koor, dat nog
verhoogd ligt. Een "ideaaltoestand,
om van welke plaats af ook de on
gehinderde blik op het altaar toe te
laten.
De voorgevel heeft drie lage por
tieken beschermd door een „auvant"
door een achttal kolommetjes gedra
gen, waardoor een soort gang onder
afdak is ontstaan die langs de drie
overige zijden van het zeer ruime
voorplein wordt voortgezet, zoals bij
een kloostergang. Op een der hoeken
bevindt zich de zeer slanke, vierkan
te klokketoren, die op 35 mëter hoog
te het kruis draagt. Zeer consequent
is in de gehele bouw uitsluitend de
rechte lijn te vinden. Maar de pre
tentieloze vormen zonder andere sier
dan die van het prachtige materiaal
(een natuursteen uit de omgeving)
scheppen toch een geheel van voor
naamheid het kerkgebouw waardig.
