IN BLIK"
MAROKKO op weg naar meer
onaf hankeli j kheid
van
MVV
Millionnairsras sterft uit
du&jes
avonturen
Ingenieur in Denver bouwt een
proefhuis met grint-kolom
Hart
ZIEKELIJKE HAAT TEGEN KERK
Argentijnse Episco
paat verheft zijn stem
IK BEN CROSS JE.
Sprookje van een jongendie
een naald vond
ï&ZLt
bonnen
gummsTmê
meest efficiënte
machine
Vliegtuigmoordenaar
trekt bekentenis in
Alle goals ny
V
fflt
genoeg
Ben Joessef ontvouwt
politiek programma
minderheid aandelen
Bata-Best
ZATERDAG 19 NOVEMBER 1955
PAGINA 3
«TTARDL^r
Sc«revfcrld|§p|||
ft— 1, TOGSp^i;:
Tocnnaejgfy $t.
Toesc h tm
Seetbee
KING'S
In de stad Tuscon in Arizona lieeft het
eerste congres plaats gevonden van technici,
die zich bezig houden de houw van verwar
mingsinstallaties, welke haar energie aan de
zon ontlenen. Onder hen bevonden zich
lieden, wier activiteit zich richt op het ont
werpen van verwarmingsinstallaties, welke
des winters huizen verwarmen en 's zomers
dezelfde huizen afkoelen door middel van
air conditioning. Op het congres hebben
deze vooruitziende lieden het een en ander
medegedeeld over de mogelijkheden, welke
Maar. de kosten zijn nog bijzonder hoog. Als men zijn huis
met de zonnewarmte wil verwarmen, betaalt men tweemaal zoveel
voor de installatie als voor welke andere verwarmingsinstallatie ook
Slechts het gebruik is goedkoper, n.l. ongeveer twaalf dollar aan
electriciteit per jaar. De installatie zelf kost ongeveer vierduizend
dollar. Desondanks voorspelden de deskundigen, dat tegen 1975 niet
minder dan dertien millioen huizen in de Verenigde Staten met een
dergelijke verwarmingsinstallatie uitgerust zullen zijn. Die in
Arizona werkt tot tevredenheid der bewoners. In deze staat kan het
's zomers bijzonder warm zijn, zodat elk koeltje verkwikkend is,
terwijl de winters heel gematigd zijn. Inmiddels, de installaties
zullen steeds meer geperfectionneerd worden en op de duur voor elk
klimaat geschikt blijken.
verwarmingsinstallaties met
zonne-energie
bieden. De practische mogelijkheid is reeds
bewezen. In een huis van één hunner en wel
in de staat Arizona, werkt al een dergelijke
installatie. Ze bestaat voornamelijk uit een
ventilatorsysteem. Des winters wordt de
zonnewarmte in een kolom met soort steen
slag opgevangen en met gewone electriciteit
versterkt en door het huis gedreven, door
middel van ventilatoren, 's Zomers wordt de
koelere nachtlucht in de kolom opgevangen
en overdag op dezelfde wijze gedistribueerd.
Observator
nCJ^eren geweest. AlletO
aangegeven. In d5€
S« gefaald.
I
Mag
k
me
even voorstellen?
U moet niet boos zijn, dat ik zó maar dwars door Uw
krant kom, want ik wil U zo graag wat vertellen.
Ik heb n.l. m'n hart verloren. Neen nog niet aan
'n sprookjesprins dat komt later misschien, maar aan
een nieuwe ontdekking van me n juweel van
sigaret. Die is zó goed, dat ik U nu op mijn
manier tot Cross-vriend wil maken. En heus
niet met afgezaagde reclame-ver
haaltjes. Jasses nee ik heb véél
leukere plannen, waar U van zult op
kijken. Daarom zult U nog veel van
me horen óók in de krant. Blijft
U dus naar mij en m'n sigaret uit
kijken? O ja, ik zou bijna wat ver
geten. Onthoudt U mijn naam goed
CROSSJE!-Dan onthoudt U meteen
de naam van mijn sigaret het beste:
KING'S CROSS.
20 st. 80 et.
ptv
Vacantie-uitnodiging voor
Eisenhower
HOGE RAAD BESLIST:
Jan Bata eigenaar van
Toe.-,ch®«p, \n
Spri w«|ySvnaV
lend öe
een gohd<* pjyMg
voor CV.^vl^
nadrukte te moe
der thuiècinb.
RAPIDSCH. hS
Toosohouwe^®^
Spelbe'fcld: sflH
gord gehaSHH
tweede hoJHBnl
man ï'OnfHPJSP
^£otDMED^5^
SUPER QUALIT7
ZONNE-ENERGIE
Het congres te Tucson werd in totaal
door zeven honderd deskundigen uit tal
van landen der wereld bijgewoond. En gr
is niet alleen over verwarmingsinstalla
ties voor woonhuizen gesproken. Men is,
zoals bekend' al een heel eind gevorderd
met het exploiteren van de .zon als warm
tebron en tevens als energiebron. Zo be
studeert het ministerie van binnenlandse
zaken te Washington momenteel een ont
werp, dat zonne-energie wil gebruiken
voor het distilleren van zoet uit zout water.
Dit ministerie heeft een programma op
gesteld ter bestrijding van het euvel van
brak water, waaraan tien milloen dollar
zal worden besteed. De desbetreffende
installatie condenseert met lage nacht-
temperaturen stoom, welke overdag door
de zon verwekt is. Men heeft thans reeds
installaties in werking, die overdag zon
newarmte opvangen. De nieuwe zou het
mogelijk maken, dag en nacht door te dis
tilleren. Voorlopig is het de bedoeling, een
experimentele distilleerderij" te bouwen,
welke een capaciteit van een honderddui
zend liter per dag heeft. Een voordeel
van de nieuwe installatie is ook, dat ze
niet half zo duur is als bestaande instal
laties. Echter, het zal hier eveneens nog
wel jaren duren, voordat men tot een
werkelijk economische productie van zoet
water door middel van zonne-energie zal
komen.
Zo het proefhuis in Arizone in een ge
bied staat, waar zonne-energie gemakke
lijk te verkrijgen is, omdat de zon er vaak
schijnt, een 'ingenieur in Denver gaat op
een' bergtop een landhuis bouwen, waarin
hij een installatie voor zonne-energie wil
aanbrengen. Zijn „kolom" zal uit grint
bestaan. Veiligheidshalve voegt hij er
een verwarmingsinstallatie met gas aan
toe, voor bijzonder koude winters. Dit is
geen overbodige weelde, want het huis.
dat hij gaat bouwen, zal 's winters ITnd"
zestal andere huizen, welke ongerekend
dat in Arizona elders en wel in Noorde
lijker gelegen streken hun warmte van
de zon betrekken, werd de installatie la
ter aangebracht. Het voordeel van het
huis in Denver is, dat er vee^ natuurgas
voorkomt en de installatie dus heel goed
koop gedreven kan worden. Het gebruik
van natuurgas is goedkoper dan electrici
teit. De „kolom" van de ingenieur bestaat
uit verschillende kleine kolommen van
grint, welke in de architectuur van het
huis zijn opgenomen, terwijl de rest van
de installatie onder het dak is aange
bracht, zodat ze geen extra ruimte vergt
en de woonruimte en bergruimte derhal
ve geheel uitgebuit kunnen worden. Voor
het overige, Denver is een stad met een
tamelijk hoog gemiddelde aan zonnige da
gen. De ingenieur gaat in samenwerking
met een architect nog andere huizen bou
wen, van zijn installatie voorzien, welke
minstens duizend dollar goedkoper al
zijn dan die in het huis in Arizona.
Onder de diverse projecten, welke te
Tucson besproken werden, was ook dat
van een fabriek in de Pyreneën, welke
haar energie ontvangt van de zon, wier
warmte door grote spiegels wordt opge
vangen en weerkaatst, om ten slotte als.
krachtbron aangewend te worden. Derge
lijke installaties vindt men ook elders in
Gewapend niet een zakbatterij kan
men de zonne-telefoon als mobilo
foon gebruiken.
Europa en in Frankrijk stelt men zich
veel voor van het invoeren van dergelijke
krachtbronnen in tropisch Afrika, juist
ten behoeve van de industrie en van koel
installaties. Als het nieuwste snufje werd
voorts een ,,zonnetelefoon" besproken.
Het nieuwste van dit nieuwe snufje is
wel, dat de zon gebruikt wordt, om zwak
stroom op te wekken. Het geschiedt dus
danig, dat er een continustroom ontstaat,
zodat er ook des nachts en bij slecht we
der electriciteit voorhanden blijft. Hier
door is het mogelijk gebleken, een tele
foonlijn alleen via de zon van de nodige
electrische energie te voorzien. Wat men
slechts nodig had, was een telefoonpaal,
waarop een batterij met z.g. silicon-ele-
menten gemonteerd werd. Deze batterij
is een vierkante constructie, nog geen de—
cimeter hoog, ongeveer een 'vierkante me.
ter groot. De stroom, die er mede wordt
opgewekt, is uiteraard niet sterk en zal
ook in de toekomst niet in onbeperkte
hoeveelheden kunnen worden opgewekt.
Men kan er evenwel ook een mobilofoon
mee van de nodige energie voorzien en
proeven hebben uitgewezen, dat iemand,
die een zakbatterij met zich medevoert,
zich over een afstand van enkele kilome
ters verstaanbaar kan maken. Het grote
telefoonconcern, dc Bell Telephone Maat
schappij, werkt in zijn laboratorium aan
diverse verbeteringen. Een drietal tech
nici, Fuller, Pearson en Chapin vervaar
digde een silicon-batterij, die bij een op
pervlakte van een vierkante meter 100
Watt opwekt. Niet bepaald indrukwek
kend maar men staat hier eveneens aan
een begin.
Het ontlenen van electrische energie di
rect van de zon staat nog in de kinder
schoenen. Met de huidige middelen zal
men niet tot grote experimenten kunnen
overgaan. Men zou tal van vierkante kilo
meters met silicon-elementen of brand
spiegels moeten bedekken en de kosten
zouden enorm zijn. Geen enkele particu
liere onderneming zal er aan denken, iets
dergelijks te ondernemen. De electrische
atoomcentrales zullen van de huidige me
thoden om zonne-energie te produceren,
belangrijke concurrentie kunnen onder
vinden.
Intussen, de mogelijkheden zullen op de
technici, uitvinders en de geleerden op
electrotechnisch gebied een onweerstaan-j
bare invloed blijven uitoefenen. Wat men|
nu doet, is nog bijna even primtief als.
hetgeen Euriclides en Archimedes met
hun spiegels deden. Hiertegenover staat, I
dat de moderne techniek menigmaal met
rasse schreden vooruitgaat, als het ware
grote sprongen maakt. En., de zon is nu
eenmaal een enorme krachtbron. Deze
krachtbron is nog nauwelijks aangeboord.
Ze is ondenkbaar groot en men kan er
zich enigszins een voorstelling van vor
men, als men zich er rekenschap van
geeft, dat alle, momenteel nog in de aard.
schoot aanwezige voorraden steenkolen,
olie en natuurgas een energie bevatten,
gelijk aan., honderd dagen zonneschijn
op onze aarde. In uitstraling van de zon
schuilt meer kracht dan in de ganse
voorraad uranium op onze aarde. Al deze
energie gaat grotendeels verloren. De plan
ten, die veel zonneschijn verwerken, doen
dit op een buitengewoon verkwistende
manier. Feitelijk heeft slechts drie pro
cent van de zonneschijn, welke door de
planten geabsorbeerd wordt, waarde als
voedsel voor de mens. Toch zou het
plantenleven, waarvan de mensheid voor
haar jeding afhankelijk is, niet kunnen
bestafn zonder de zon. Zonder planten
geen dierenleven en dus ook geen dierlijk
voedsel voor de mens. Feitelijk is, zo werd
op het congres te Tucson betoogd, de
koe de efficienste machine ter verwer
king van de zonne-energie, die er bestaat
De mens is nog niet in staat geweest,
de zonne-energie dusdanig te benutten,
als in het organisme van de koe geschiedt,
die de door zonne-energie gecreërde
planten (gras) tot melk en vlees ver
werkt.
Telkens weer stuit men op het feit, dat
de energie van de zon door de mensheid
nog nauwelijks tot zijn heil wordt aange
wend. En zulks, ofschoon de geleerde we
reld zich al sinds twee honderd jaar er
van bewust is, hoeveel er elke dag ver
loren gaat aan goede gaven van de zon.
Dit is een der redenen, waarom thans
een aantal wetenschappelijke instituten.
financieel gesteund door de Ford Funda
tie en de Rockefeller Fundatie, alsmede
door de Unesco, zich aaneengesloten heb
ben, om het probleem op grote schaal
te gaan bestuderen, zulks in de overtui
ging, dat er hier voor de techniek nog
een vrijwel onbetreden terrein braak ligt.
Benzine, natuurgas, atoomenergie, men
ziet ze als de grote krachtbronnen. Maar
terecht wees dezer dagen een Delfts
hoogleraar er op, dat de z.g. vrbrandings-
motoren momenteel oppermachtig
waarlijk niet het beslissende woord en de
beslissende fase in de ontwikkeling der
moderne techniek zijn. Dit houdt uiteraard
In, dat er nog andere mogelijkheden be
staan. En hiervan is hef exploiteren van
die onmetelijke energiebron, de zon, er
één.
Op het congres te Tucson is een twee
de in de stad Phoenix gevolgd, waarop de
economische, sociale en technische aspec
ten van het onderzoek naar de exploita
tie van de zonne-energie vijf dagen lang
werden besproken. De honderden deelne
mers, die merendeels ook het eerste
congres hadden bijgewoond, reisden terug
naar de dertig verschillende landen, waar
ze vandaan gekomen waren, in de over
tuiging, dat althans de eerste stap gezet
is op de weg naar een oplossing van
een vraagstuk, hetwelk misschien wel het
grootste van de twintigste eeuw zal wor-
Een silicon-batterij voor een
telefoon.
John Gilbert Graham, die deze week
werd gearresteerd in verband met het
verongelukken van een Amerikaans pas
sagiersvliegtuig op 1 November heeft
Donderdag zijn bekentenis ingetrokken,Zo
ais gemeld waren bjj het vliegtuigonge
luk 44 personen o.w. Graham's moeder,
om het leven gekomen.
In een vraaggesprek met de directeur
van de radionieuwsdienst in Chicago, dat
op de band is opgenomen, zei Graham
verscheidene malen: „Ik heb het niet ge
daan". Hij zei er geen idee van te heb
ben hoe de ontploffingen, waardoor het
vliegtuig verongelukte, ontstaan is.
Voorts wordt vernomen, dat Graham
aan zijn advocaat heeft medegedeeld, dat
de bekentenis, die hij volgens de Ameri
kaanse federale recherche heeft afgelegd
een gevolg was van de dreiging, dat ook
zijn vrouw gearresteerd zou worden.
Advertentie
voor het eindsignaal v?
Roomer verlieten drom
den vanmiddag de s:
arena, waar twee oud
teloos uitpntfeu iu
kamp. Ken groot dei
wers moet met wei
ben aan de opwindn
ten tussen Staastrlc,
voltooid verleden
van beide Zuidlim
een periode zbnd
het sfeervolle d
kleurloze ontmoet
miste.
- PHii
rvi<H
flsrrv ya
seizoen weor -
de na ecu
Peetsmatr
«iemonstreerde opnieuw
Sterhnisehe vaardigheid;
iA't gelukkig met «U®
sjypulten Hofman kwam
|p,se te kort, <1.n Jmmjai
èrs opereerden
giL ian. Jan Louwers
HS-'e start zijn zelfver-
§g| -n toen zijn makkers
lapt elke attaque alleen
gtpel betrokken liep de
mi&brtuddend en ptok-
pil aanvallers OM'rPiet
Jpmet soiorushdrpaniek
pTmburgse &ggPie. Von-
ns schroMlp? ook wel
die de han-
MMlpw"tijd met gulle
pFWnar in het centrum
c stond een gave
Art, dié nauwelijks
zwakke midvoor
„VOhe actie kwam
vbmnenspelers
Bk -taV^COelman De
K jjrden. Met
•U «t» nationale
schrijven,
,>Op dit ogenblik, nu alle pogingen tot
wederopbouw van het vaderland zouden
moeten worden gebundeld, ontbreken
degenen niet, die zichzelf voor de gek
houden en dc Kerk ervan beschuldigen
met een vijandig regiem te hebben samen
gewerkt en niet eerder haar stem te heb-
laten horen dan toen de strijd zich tegen
haar zelf richtte", aldus de Argentijnse
bisschoppen in een herderlijk
dat zojuist is gepubliceerd.
De batterij voor de zonne-telefoon, zoals deze op een telefoonpaal
gemonteerd kan worden. Een Amerikaanse farmer kan aldus met een
hoorneters verder wonende collega spreken.
Het Episcopaat wijst deze beschuldiging
van de hand en verklaart, dat de Kerk in
Argentinië het niet juist achtte een poli-
regiem, met politieke wapenen op po
litiek terrein te bestrijden, doch dat zij
zulks deed met de waarheid op basis
van natuurrecht en godsdienst. De Argen
tijnse bisschoppen zijn van mening, dat
deze beschuldiging aan het adres der Kerk
wordt ingegeven door een ziekelijke haat
tegen de Kerk van diegenen, die niet het
fatsoen hebben in te zien, dat de Kerk
als zodanig haar plicht heeft gedaan zon
der zich in de politiek te laten lokken
zoals men wel zou willen.
Het Episcopaat geeft vervolgens richt
lijnen voor de grondslagen, waarop de
herbouw van Argentinië dient te geschie
den, Alle krachten moeten worden inge
spannen om massificatie te bestrijden, al
dus de bisschoppen, want massa is de
ergste vijand van de democratie en haar
vrijheids- en gelijkheidsidealen. Verder
moet de strijd worden aangebonden tegen
onzekerheid en sociale ellende, want
hierin liggen de oorzaken van ongods
dienstigheid en cultuurloosheid. De Kerk
heeft voorts het recht zich op sociaal ge
bied te bewegen, aldus de bisschoppen,
hierbij duidelijk wijzend in de richting van
bepaalde groeperingen, die haar dit recht
willen bestrijden.
Het Episcopaat eist, dat, ter bestrijding
van de lichamelijke en geestelijke ellende,
het godsdienstonderwijs op de scholen
onmiddellijk weer wordt ingevoerd. De
genationaliseerde charitas dient ten
spoedigste weer in eigen vrije organisa
ties te worden ondergebracht, zo besluiten
de bisschoppen hun herderlijk schrijven.
De drie priesters die Donderdag werden
gearresteerd, omdat zij de veiligheid van
het land in gevaar gebracht zouden heb
ben. zijn gisteren weer vrijgelaten. En
met hen de 300 winkelbedienden, die aan
gehouden waren omdat zij hadden ge
staakt.
In het provinciale regeringsgebouw te
Cordoba is gisteren een bom ontploft, die
vermoedelijk bedoeld was voor generaal
Balaguer, die daar in September de op
stand tegen Peron leidde. Niemand werd
getroffen. Donderdagnacht waren vijf re
volverschoten gelost op Balaguers wagen
waarin diens chauffeur en secretaris za
ten.
King's Cross Virginia
blijft 'n klasse betert
22—22
17—10
15—27
16—27
18—27
9—27
12—29
Graafschap
GVAV
Sittardia
SHS
EDO
UJmrrt»
agarjje
en on be-
Hungaren
asso beter en
ers niet ro*n
en gespeeld
'lenlijk gr»
hy opende
en een mi-
Czibor er
e bij. Ver-
'ld gelijk
ien er la
barbij werd,
oal door de voor-
Buzanskl met de
isson benutte de
—I).
trust scoorde aan-
ide doelpunt voor
Ier bracht Czibor
vijf minuten la-
rechtsbinnen
punt met een
and (4-2). In
toeskas nog een
maar hij schoot
rstellins: van de
ers, naast.'
rrtspondent)
- Alleen In het
eerste helft en
van de tweede
wicht. Dat wa-
van de
tariijkst was
<?n langdu
voor hei
goed spe
len voor
waarvan
[gestelde
an Var
ook uii
'ranser
wen 4f
e slaan,
teruggo
listig
et be-
voor
n ge.
jnsiof
öne
dat
'hel af
'den de
goor het
Ter gelegenheid van de 28ste verjaar
dag van zjjn troonsbestijging heeft de in
zun waardigheid heratelde sultan van
Marokko. Sidi Mohammed ben Joessef,
?s'"e™ v'°or een menigte van ongeveer
3U.U00 Marokkanen een toespraak gehou
den, waarin hij de politiek, die de eerste
democratische regering van Marokko
zal gaan voeren heeft uiteen gezet. De
sultan sprak van een speciaal op het
reusachtige plein voor zijn paleis opge
richte tribune.
„De onafhankelijkheid, die het Marok
kaanse volk nastreeft, betekent niet, dat
onze banden met Frankrijk zullen ver
slappen aldus Ben Joessef. „Op basis
van wederzijds respect en erkenning
van de souvereiniteit zullen nieuwe be
trekkingen van onderlinge afhankelijk
heid worden gegrondvest, die op hun
beurt weer niet onverenigbaar zjjn met
hej handhaven van de geestelijke en cul-
turele betrekkingen tussen de Marokka
nen en andere Arabische volkeren".
Ben Joessef verklaarde, dat de Ma
rokkaanse Joden dezelfde rechten en
plichten zouden krijgen als zjjn andere
onderdanen, terwjjl hij de persoonlijke
status van de Franse burgers in zijn
land zou waarborgen, wanneer zjj de
souvereiniteit van Marokko zouden eer
biedigen. ,,De taak van het eerste Ma
rokkaanse ministerie" zo zei hjj, ,.zal
de herziening zijn van het verdrag van
Fez van 1912. waarbij voor Marokko de
protectoraatsstatus werd vastgesteld".
Na de rede begaf Ben Joessef zich
naar een dichtbijgelegen moskee waar
hij de gebruikelijke Vrijdagse gods
dienstoefeningen bijwoonde.
Van president Coty en president
Eiserjhower ontving Ben Joessef ge
lukwensen. Op zijn beurt nodigde Ben
Joessef de Amerikaanse president uil
na zijn herstel een vacantie in Ma
rokko te komen doorbrengen.
De waarnemend leider van de demo
cratische onafhankelijkheidspartij ij
Marokko, Ben Djelloen, heeft Donderdag
verklaard dat de strijd tegen het Franse
bestuur zou voortduren totdat de ver-
houding tussen Marokko en Frankrijk
geworden is zoals die „tussen Engeland
en Canada". Hij noemde de terroristen
verzetsstrijders en bepleitte voor zijn
land een eigen leger, politie, diploma
tieke dienst en het lidmaatschap der V.N.
Generaal Gabriel Bourgund, bevelheb
ber van het militaire district van Bor
deaux is benoemd tot opperbevelhebber
van de Franse troepen in Marokko. Hij
volgt als zodanig de inmiddels afgetreden
generaal Boyer de Latour op. Boyer de
Latour was behalve resident-generaal
tevens opperbevelhebber van de in Ma
rokko gelegerde Franse troepen.
De Hoge Raad heeft gisteren arrestge-
wezen in de procedure om het eigendoms
recht van een gedeelte van het Bata-con-
cern en wei van de N.V. schoenen- en ie
der w a r o n f r, b r i e k e n Bata te Best. Destijds
sprak de Amsterdamse rechtbank als haar
oordeel uit dat Jan Bata een in Sao Paolo
m Brazilië woonachtige halfbroer van de
in 1932 overleden eigenaar van het we
reldconcern zich terecht beschouwt als de
eigenaar van de minderheid der aande-
i ien van de N.V. Bata te Best zijnde 225
I aandelen van 500. Het gerechtshof te
i Amsterdam heeft daarna dit vonnis be-
j vestigd, tegen welk arrest de andere par-
I tü, een neef van Jan Bata in cassatie is
gekomen. De Hoge Raad heeft dit beroep
i thans verworpen.
j Een beslissing over de meerderheid
der aandelen Bata-Best, die in handen
is van de Zwitserse Holding Company
Leader A.G. is hiermede niet gegeven.
Nadat reeds in hoogste instantie door de
New Yorkse rechter was beslist, dat 826
van de 2000 aandelen van Leader A G
zelf eigendom zijn van Tom Bata zijn
sindsdien overleden moeder, en dus niet
van Jan Bata. is thans een proces gaande
in Wilmington, Delaware, dat voor het
verdere lot van Leader A.G. en daarmede
van het meerderheidspakket, van Bata-
Best beslissend geacht mag worden. Een.
beslissing in die procedure mag over en-
kele maanden tegemoet gezien worden.
Inmiddels heeft de regering van pre
sident Aramburu de persvrijheid hersteld,
het staatssecretariaat, dat censuur uit
oefende op pers, radio en film opgehe
ven en daarvoor in de plaats een voor
lichtingsbureau geopend, dat onder lei
ding staat van Adolfo Lanus, een voor
malige redactiechef van ,,La Prensa".
Zelfs in de Verenigde Staten, het klas
sieke land van de millionnairs, is het ras
aan het uitsterven. En nu bedoelen we
met millionnairs niet de lui, die over een
millioen of iets meer beschikken, maar
wier vermogen zo op een vijftig tot hon
derd millioen geschat wordt. Men heeft
het kunnen lezen, de Fords gaan aande
len in hun onderneming uitgeven, die door
het publiek gekocht kunnen worden, ter
wijl ze tot dusver de zeggenschap steeds
aan zich zelf hebben gehouden. Het is niet
direct geldnood, welke hen er toe gebracht
heeft, maar het is toch een teken des
tijds. Zelfs millionnairs van het oude type
kunnen zich het niet meer veroorloven,
hun millioenenondernemingen in hun
eentje beheren.
De Verenigde Staten zijn het klassieke
land van de millionnairs en wei van het
soort, dat het meest tot onze verbeelding
spreekt. Legendarisch bijna is het verhaal
van het jongetje, dat een naald opraapte
en aldus de grondslag voor zijn fortuin
legde. Het land van Uncle Sam heeft
een schrijver gekend, die de millionnair
tot een soort nationale held verhief, daar
bij voortbordurend op het thema van hel
zuinige jochie en de gevonden naald. Hei
was Horatio Alger, een vooral in de vori
ge eeuw veel gelezen schrijver van jon
gensboeken. Hij schreef er ongeveer hon
derd én in totaal zijn er tot dusver naar
schatting 20 millioen exemplaren van ge
drukt. Ze werden niet alleen door jongens
verslonden.
Horatio Alger zorgde, dat zijn jeugdige
helden niets dan goed deden en uitste
kend beloond werden. Daar was de arme
wees, die een portefeuille vond en daze
aan de rechtmatige eigenaar terugbracht,
welke goede daad hem een baantje ver
schafte, waarin hij een carrière begon,
welke hem tot millionnair maakte, die op
zijn beurt weer arme wezen hielp. Deze
romantische auteur in het prozaïsche, dol
lars tellende Amerika speculeerde op de
wensdroom van zovelen: gauw rijk te wor
den en hij had een enorm succes.
Evenwel, zoals het vaak gaat, zijn ge
fantaseerde verhalen klopten niet helemaal
met de werkelijkheid. De deugd wordt
immers niet altijd beloond en menige ar
me wees blijft zijn hele leven arm. De
cijfers wijzen overigens uit, dat de meeste
millionnairs geen arme wezen waren,
maar zoons van rijke of in ieder geval
vermogende mensen en vaak een behoor
lijke voorbereiding kregen, om met re
sultaat het pad op te gaan, dat naar het
bezit van millioenen leidt.
Natuurlijk, er zat een grond van waar
heid in de romantiek van Horatio Alger.
Hij kon naar voorbeelden verwijzen. Daar
was o.a. John Rockefeller, die zijn loop
baan als handelsbediende begon, tegen een
salaris van vier dollar per week. Andrew
Carnegie, even bekend en zowat even rijk,
begon als jongen in een katoenfabriek.
Hij was toen dertien jaar en verdiende
om te beginnen een dollar en twintig cent
per week. In 1900 had hij een inkomen
van twaalf millioen dollar per jaar, wat
te vergelijken valt met veertig millioen
tegenwoordig.
Als men de Amerikaanse Encyclope
die van Beroemde Mannen openslaat, kan
men er zien, dat van driehonderd beroem
de en rijke mannen er slechts 84 met
niets begonnen zijn. Van de 18 kopstuk
ken in de industrie zijn er slechts 4 z.g.
self made men. De millionnairs van Hora
tio Alger vormen dus een minderheid. Bo
vendien, het aantal millionnairs in de
Verenigde Staten is nooit zo groot ge
weest, als men over het algemeen wel
gedacht heeft. Hun aantaal daalt daarbij
gestadig. In 1929 telde het land van Uncie
Sam en de onbegrensde mogelijkheden 512
millionnairs. Met millionnair werden per
sonen bedoeld, die minstens een millioen
per jaar inkomen hadden. Volgens de be
lastingstatistiek waren er in 1954 nog
slechts 148 en dit was al weer 23 minder
dan het jaar te voren. Het verhaal a'.s
zou Amerika door zestig rijke families
geregeerd worden, is ook al een mythe.
Terwijl vroeger een echte millionnair
het zich veroorloven kon, een hele spoor
weg of zoiets aan te kopen, Is dit tegen
woordig vrijwel niet mogelijk. Hij zou dan
toch met geld van anderen moeten wer
ken. En de vermogens van honderden
millioenen zijn vrijwel verdwenen, terwijl
de grootste in de meeste gevallen niet
eens meier in het bezit zijn van mannen
met namen, klinkend als die van Rocke
feller en Ford. Een zekere Clinton Mur-
chison wordt als een der rijkste mannen
in de V.S. gedoodverfd. Volgens zijn op
gave aan de fiscus bezit hjj niet meer
dan dertig millioen.
De echte millionnairs in het land van
Uncle Sam zijn heden ten dage de grote
ondernemingen. Een directeur daarvan
verdient gewoonlijk niet meer dan vier of
vijf honderd duizend dollar per jaar. ook
al staat hij aan het hoofd van een cor
poratie, die een kapitaal van een milliard
heeft of wier bezit een dergelijke waarde
vertegenwoordigt. De president van het
enorme concern der General Motors Har
low Curtice, verdient 686.000 dollar per
jaar. De fiscus zorgt er voor, dat hij er
geen millionnair mee kan worden. Deze
incasseert n. 1. volgens de progressieve
regeling niet minder dan 595.000 dollar.
Een merkwaardig verschijnsel in Ame-
"ka is voorts, dat de grote fortuinen
steeds meer in vrouwelijke handen gecon
centreerd worden, omdat de mannen, die
ze maakten, betrekkelijk vroeg sterven
of geen mannelijke erfgenamen achterlie
ten. Voor het overige sterft ook elders in
de wereld het ras der millionnairs uit.
Men heeft onlangs kunnen lezen, dat ook
in India de nabobs aan het verdwijnen
zijn en veel van hun rijkdommen aan de
staat hebben moeten afstaan, evenals hun
macht.
K. H.
