Kamerleden betreuren vergrote
verwarring op spellinggebied
Jaar 1955 voor tuinders niet
ongunstig
.'3 IB BEMSÏ Wm
w - 1 m
mmtm
lATEROfi
VÖ0R30MG
Napoleon bereikt de Berezina
FLTOW
Iff OUD
DE RELATIVITEIT
DA MMIN
w
25 November 1812
DE HEILIGE VAN DE WEEK
HET GRABBELTONNETJE
Minister Cals onder vragen bedolven
W aar schuwing
tegen invoering
van reclame
in televisie
Jaarvergadering van Vakgroep Tuinders
L.T.B. te Haarlem
501m
Flora-puzzle
Bekende namen
Marsepein
22 November: H Caecilia
BRID GE RUBRIEK
De vreemde eenden
uit de bijt
ZATERDAG 19 NOVEMBER 1955
Dat de na een twintigjarige
voorbereiding verschenen spel
lingsvoorschriften de verwarring
op het gebied van de schrijfwijze
van onze taal eerschijnen te heb
ben vergroot din verminderd,
wordt in het voorlopig verslag van
de Tweede Kamer over de begro
ting van O., K. en W. in het alge
meen betreurd. De voornaam
woordelijke aanduiding is er even
min als de spelling van de bas
taardwoorden eenvoudiger op ge
worden. De verwarring is toegeno
men nu tal van woorden „hij- of
zij-woorden" zijn geworden, aldus
de Kamerleden.
Naast deze algemene klacht in
het voorlopig verslag over de on
derwijsbegroting zeer vele le
den vingen hun beschouwingen
evenwel aan met het uitspreken
van hun waardering voor de ar
beid van de minister en de staats
secretaris in de afgelopen zitting,
welke begroting blijk geeft dat de
noden op het onderwijsterrein
door de bewindslieden volledig
worden begrepen verontrustte
de forse stijging van sommige uit
gaven zeer vele leden wel eniger
mate.
V erkeersonderw'tjs
Financiering radio-omroep
Meer geld voor t.v.
„SPEL VAN DE H- MIS" TE
TILBURG
m m w
m mm m
.m mm m 0
0 v. a m
f 0 0 'O
ja ojo 0
o o r
m m n a
Dnjepr.
Oplossing
PAGINA 6
Hun betekenis
Tt rnde"w l-nw. dan Zii
gedacht hadden. Sint Pieter kr„„
Oplossing
COHKb,MIE 4l'HESt
fUSlBÜS 8, UILELHSUM
Verschillende Kamerleden vroegen of
hun vermoeden juist is, dat het in de
Troonrede vermelde wetsontwerp voor
het voortgezet onderwijs in al zijn gele
dingen, tevens een regeling voor het ba
sisonderwijs zal bevatten.
Diverse leden vroegen voorts, waarom
de benoeming van een directeur-generaal
voor de afdeling hoger onderwijs en we
tenschappen achterwege was gebleven,
terwijl toch de ontwikkeling van dit on
derwijs voor de toekomst van ons land
van essentieel belang is en dit dan ook
in de hiërarchische verhoudingen ten de-
partemente tot uitdrukking behoort te
komen. Voorts vroegen deze leden zich
af, wat in de nieuwe opbouw de feitelijke
taak van de secretaris-generaal zal zijn.
De aandacht van de minister werd door
vele leden nog eens gevraagd voor de on
bevredigende wijze, waarop de financiële
gelijkstelling bij verschillende takken van
onderwijs in praktijk is gebracht. Zij ho
pen, dat dit vraagstuk eindelijk tot een
reële oplossing zal worden gebracht.
Sommige leden stelden de bewindsman
de vraag, of hij ook een overzicht kan
geven van de behoefte aan onderwijs c.q.
leraren bij de diverse takken van onder
wijs, op basis van een voldoende aantal
gebouwen en een verantwoorde klasse-
bezetting.
Of de minister bereid is de invoering
van verkeersonderwfls op de lagere school
te bevorderen was eej vraag, die van alle
kanten werd gesteld. Dit zou, naar men
hoopte, wellicht een bescheiden bijdrage
kunnen leveren tot vermindering van het
aantal verkeersongelukken.
Tal van leden konden hun ernstige te
leurstelling niet onder stoelen of banken
steken, dat de minister nog steeds niet
is overgegaan tot instelling van een leer
stoel voor de homoeopathie, natuurgenees
wijze en vivisectie-vrije geneeskunde.
Vele leden wezen er op, dat de finan
ciering van de radio-omroep steeds moei
lijker wordt. De door allerlei factoren
ontstane onoplosbare financiële proble
men zijn slechts te overwinnen, wanneer
de regering zou besluiten de financiering
var, de Wereldomroep niet langer te doen
plaats vinden uit de luisterbijdragen. Is
het de minister bekend, dat voor 1956 geen
sluitende begroting voor de omroep meer
is te bereiken, aangezien de inkomsten de
uitgaven niet meer dekken. Men probeert
dit thans door de jaarlijkse reserves voor
de Wereldomroep en de N. R. U. geheel
te laten vervallen. Een beslissing op korte
termijn achtten deze leden derhalve drin
gend gewenst; daarbij zal een keuze moe
ten worden gedaan tussen verhoging van
de luisterbijdrage of betaling van de We
reldomroep uit 's Rijks schatkist. Het laat
ste is naar de overtuiging van deze leden
verre te prefereren. Zeer vele andêre le
den sloten zich bij deze opvatting aan.
De eerderbedoelde leden herinnerden
voorts aan de herhaaldelijk gehouden
pleidooien voor de bouw van nieuwe stu
dio's in Hilversum. De programma's van
de radio-omroep hebben onder de huidige
noodsituatie in allerlei opzichten te lij
den.
Vele leden waren van oordeel, dat de
bedragen, die ten behoeve van de televi
sie beschikbaar worden gesteld, onvol
doende zijn. Met verbazing hadden nage
noeg alle leden kennis genomen van 's mi
nisters besluit om alle door de rijkskeu
ring toelaatbaar geachte films voor tele
visie-uitzending in aanmerking te doen
komen, in afwijking van de tot dusverre
geldende bepalingen, volgens welke al
leen films, die voor alle leeftijden toe
laatbaar zijn verklaard, mochten worden
uitgezonden. Deze leden achtten het on
verantwoord om de gezinnen nu met een
extra-verantwoordelijkheid in de opvoe
ding hunner kinderen te belasten.
Zeer vele leden wensten een waarschu
wend geluid te doen horen tegen invoering
van reclame in de televisie. Zij herinner
den aan de verzekering van de minister,
dat niet tot toelating van reclame in de
uitzendingen zal worden overgegaan dan
nadat de Kamer haar mening daarover
kenbaar heeft kunnen maken. Reclame in
de televisie zal de kosten van de uitzen
dingen der Neder'fmdse Televisie Stich
ting bovendien in nadelige zin kunnen
beïnvloeden.
„Wanneer ik van het jaar 1955 zou zeg- I Waarom? Omdat het billijk wordt ge
gen, dat het voor de tuinders een niet- acht, dat althar., in het binnenland (want
ongunstig jaar genoemd kan worden, dan de export is dan volkomen verzadigd)
meen ik dat dit wel een juiste typering
is". Aldus zeide de heer Jac. Groen A.zn,
lid van de Tweede Kamer op de algemene
vergadering van de Vakgroep Tuinders
van die bond. die vandaag te Haarlem
werd gehouden.
Een voor Nederland vrij strenge win
ter bracht voor de wintergroenten voor
delen, die het slechte voorafgaande jaar
voor de tuinders goedmaakten, doch de
lange duur van de winter verhinderde in
andere sectoren weer, dat men de vroege
groenten niet zo vroeg op de markt kon
brengen als anders het geval is, waarmee
de heer Groen de wisselvalligheid van het
tuindersbedrijf nog eens duidelijk omlijn
de.
Langdurig stond hij in zijn openings
rede stil bij de kwestie van het door
draaien van tuinbouwproducten, over
welke aangelegenheid nog altiid veel mis
vattingen onder het publiek de ronde
doen. Ten aanzien van deze kw stie zeide
de spr. het volgende: „Door de "volkomen
vrije markt, waarbij geen enkele bescher
ming t.a.v. de prij en mogelijk is, is reeds
een gering surplus in de aanvoer oorzaak,
dat de prijs voor de gehele aanvoer tot
elk laag peil kan zakken. Wanneer nu het
verzadigingspunt met het betrokken ar
tikel bereikt is en dat mag men zonder
meer bij het peil van de minimumprij
zen aannemen, wordt tegen die allerlaag
ste prijsval (afbraakrail, noemden wij dit
reeds voor de oorlog) een stokje gesto
ken.
nog enige prijs voor het product wordt
betaald. Zouden wij dit niet doen. dan
zou op dergelijke momenten het toch ook
grote binnenlandse deel voor een appel
en ei, en nog minder dan dat. ter beschik
king van de consument komen".
In de middag en avond van Zondag
20 November wordt in de kerk van de
Heikant te Tilburg tot besluit van de
„misweek" een „spel van de H. Mis" op
gevoerd. Dit spel is samengesteld onder
redactie van Gabrië] Smit. Ongeveer 80
parochianen zullen eraan meewerken.
Pater Michael O.F.M. Cap. verwerkte
hierin, met medewerking van Gabriël
Smit, verschillende elementen uit de oude
liturgie, o.a. de 1200 jaar oude litanie, die
werd gebruikt bij de kroning van Karei
de Grote tot Rooms Keizer. Voor de
poezië werden naast de teksten van Ga
briël Smit ook werken van Vondel en
Guido Gezelle gebruikt. Een Nederlandse
zangmis van Pennaertz wordt als muzi
kale omlijsting door de gelovigen gezon
gen.
In het spel komt een offerstoet voor,
waarin een offerande-groep, consecratie-
groep en lichtgroep zullen optrekken. De
Christus-figuur wordt uitgebeeld door
Harry van Erven; de rei door mevr. Joop
Enkelaar-Keesen en de stem van de kerk
door mej. Fien Amman.
pnm
r
No 2084, 19 November 1955
Redacteur: G. J. A. VAN DAM,
Vossiusstraat 18b, Amsterdam-Z.
Alle correspondentie aan dit adres. Bij
vragen om inlichtingen s.v.p. postzegel
voor antwoord insluiten.
IETS OVER CONSTRUCTIE
MOTIEVEN (2).
De thans volgende serie van 50 con
structie-motieven lijkt mij voor onze
tegenwoordige problemisten een geschikte
bron om gedurende het winterseizoen
materiaal uit te putten, waaraan zij hun
capaciteiten ten aanzien van deze „bohé
miens" onder de probleem-motieven eens
kunnen toetsen. Het zou mÜ niet verwon
deren alg enigen van de talentvolle
hedendaagse componisten er in zouden
slagen hiervoor vormgevingen te vinden,
welke die van de in <3e vorige rubriek,
genoemde grote voorgangers evenaren,
wellicht zelfs overtreffen.
Aan het werk dus met onze befaamde
„bohémiens". Bord en schijven op tafel,
heren? Ja? Daar gaan we dan.
Allereerst halen we een oud paardje
van stal. Een paardje, dat echter van
edel ras is en niet minder edele nakome
lingen heeft gekregen, namelijk het
Paard van Troje", vermoedelijk ontdekt
door wijlen de oud-wereldkamoioen I.
Weiss, maar door S. E. v. d. Meer op
schitterende wijze in de „piste" gebracht
en door Gortmans wereldberoemd ge
maakt.
No 1. Wit 22, zw. 17, 18, 27. 28 (Weiss
1910). De nakomelingen hiervan zijn resp.
geworden het Dubbele, het Driedubbele
en het Vierdubbele Paard. Het is me ge
lukt, ondanks het feit, dat het mooie
beestje steeds in omvang toenam, het
toch telkens op bevredigende wijze op te
tuigen. Deze bewerkingen hoop ik t.z.t.
te publiceren, evenals van verschillende
der andere hieronder behorende of daar
mede verwante motieven.
No 2. Wit 22 23; zw. 17. 18, 19, 27, 28,
29 (Van Dam, 1924).
No 3. Wit 22 23. 24; zw. 17. 18, 19, 20,
27 28. 29. 30 (Van Dam, 1936).
No 4. Wit 21 22. 23. 24: zw 16, 17. 18.
19. 20. 26, 27, 28. 29. 30 (Van Dam. 1938).
Een ander motief is het „Vierkantje
van v. d Meer" Het ontstond als volgt:
Zw. 18 en 26: wit 12. 21 en 23. De ont
dekking van S. E. v. d. Meer was nu de
verplaatsing van de zwarte schijf 26 naar
28 en de witte naar 22 Zwart moet ook
nu meerslag nemen van 28 naar 8 maar
op veel verrassender wijze. Door de witte
schijf op 12 te laten vervallen ontstond
toen dit beroemde blokie, ook wel het
Swastika-motief genoemd.
No 5. Wit 12. 22; zw. 17, 18 (v. d. Meer.
1916). Zw. aan zet. Toen ik indertijd dit
motief en het ontstaan hiervan bestudeer
de, vond ik op mijn beurt een nieuwe
mogelijkheid. Ik nlaatstp op het bord
zw. 18 28. wit 12, 22 en 23 en redeneer
de. dat het nog leuker zou worden Indien
ook schijf 12 op dat veld kwam door een
slag. Daartoe plaatst» ik deze schijf terue
naar 21 en voegde een zwarte hij op 17
Nu wit 21x12 zw. 28x8, wit 23x3. rfiet
bij-opl. door 22x13 Niettemin was hier
mede het zogenaamde halve „Waterval
letje" ontdekt Door slagverlenging ont
stond toen na enig speuren het volled'ge
zuivere „Watervalletje" nl. 21 naar 32
en een zwarte schijf er bij on 27 Bij
pogingen tot bewerking bleek me al
spoedig, dat dit motief slechts op bepaal
de manieren en plaatsen van het bord
te belichamen was.
No 6. (Zuivere, halve waterval). Wit 33,
34 35; zw. 29. 30. 39, 40 (Van Dam. 1921)
(W a.z.).
No 7. (Zuivere, hele waterval) Wit 33,
34 44: zw 29 30, 39. 40 (Van Dam 1921)
(W a.z
Dat het niet zo gemakkelijk is om
werkelijk een zuiver „watervalletje" te
construeren moge blijken uit de volgende
twee voorbeelden. Wit 34. 35, 44; zw 29
zuivere, hele waterval te zijn als no 7
30, 49, 40, schijnt ten minste een even
Toch is dit niet zo, want hier vormt het
lichaam van deze „bohémien" reeds geen
éénheid, maar een twee-eenheid, een
soort van dubbele persoonlijkheid. Bi) het
onderzoek blijkt namelijk, dat er twee
mogelijkheden in schuilen, zowel door
35x33 als door 44x24. En in het halve
watervalletje zw. 34, 35, 44, wit 30. 40, 50
komt dezelfde tweeslachtigheid voor. Ook
hier blijkt de bohémien uit twee wezens
te bestaan, namelijk door 40x29 en door
50x39.
Wel zijn nagenoeg al deze en onder
staande motieven over het gehele bord
(speeltoneel) verplaatsbaar en draaibaar,
maar we zien tevens in deze twee voor
beelden een goe'de waarschuwing tegen de
kans, dat een zogenaamd „beweeglijk"
(dus verplaatsbaar) motief niet altijd cor-
recht blijkt en blijft als het op een ander
punt van het bord wordt opgesteld
„Spiegelen" zowel als „draaien" kan een
vóór- zowel als een nadeel opleveren. Ook
zal men nu wel begrepen hebben, dat het
„watervalletje" zjjn naam ontleent aan
de indruk, die door het wederzijdse slaan
der schijven wordt opgewekt. De schijven
botsen telkens weer tegen elkaar aan en
golven a.h.w. over en door elkaar heen
Daarom ook kunnen niet alle schijven-
kluwens als watervalletjes worden be
schouwd Zodra de schijven uit de kluwen
slaan, die feitelijk de persoonlijke
vorm van deze „bohémiens" is, hebben
we niet meer te doen met het waterval
principe
De in de volgende rubriek te publice
ren reeks, die ik bij verdere onderzoekin
gen vond, toont duidelijk de kenmerkende
eigenschappen en verschillen.
VOOR ONZE LADDER-WEDSTRIJD
Ditmaal een viertal vraagstukken ter
oplossing van Franse probleemcomponis
ten, die vóór de laatste wereldoorlog veel
van zich deden spreken. De oplossingen
hiervan zie ik gaarne vóór 29 November
a.s. tegemoet aan het boven deze rubriek
vermelde adres.
(Zaterdag 19 November).
Schaakredacteur P. A. Koetsheid,
Huize St. Bernardus. Sassenheim.
No. 7338.
A. P. EERKES. Wildervank.
4e eerv. verm. 78e tournooi B.C.F.
afd. 3-zetten.
No 3250
Ir P. SONIER.
Parijs.
No 3251
ALB. LFCOCQ,
Parijs
9, W
saDSö
0 0 O
■n 0 w v
Stand: Zw. 6. 13.
14, 18, 23 28. Wit:
16. 17. 37, 42, 47, 49.
No 3252
P. LEUYGUES,
Rouen
Stand: Zw 3, 6—
17, 19. 20. 24, 26.
Wit: 25. 27—29. 32,
33, 35—40 42, 44. 45.
47, 48.
No 3253
E. BOISSINOT,
Vendeé
sü IS
0
'C
Stand: Zw 7—9
13—15, 16, 18. 20.
29. Wit: 27, 30—32,
36. 38. 40, 44, 45, 48.
Stand: Zw. 3, 6, 8
-10, 13. 15, 18. 21.
23, 35. Wit: 25, 22.
31—34, 36. .38 39,
43, 44.
Voor deze vier vraagstukken geldt: „Wit
speelt en forceert de winst van tenminste
één schijf of •anders van de partij De
standen doen volkomen aan het normale
oar'tijspel denken en ook qua afwikkeling
zullen deze composities zowel de pro-
bleemliefhehbers als de partijspelers veel
genoegen en leerzaams weten te bieden.
No. 7339.
Mr P. TEN CATE. Rotterdam.
Ie plaatsing.
Mat in 2 zetten.
Voor probleem- en partyliefhebber.
Beide stromingen vinden iets in deze
rubriek. Zo'n variatie hoort er af en toe
bij. De driezet heeft een mooie sleutelze-
en Eerkes laat bovendien zien, dat hij met
paarden manoeuvreren kan
De beide tweezetten zijn tempo problS'
men en men zal het met ons eens zijn,
dat we van mr P. ter Cate met een fraaie
le plaatsing voor de dag komen. Verder
vestigen we speciaal de aandacht op No
7340, Dat deze compositie met een schitt»
rendè inleidingszet en behoorlijk varian-
tenspel in Meredithsvorm kon worden
uitgevoerd, verdient alle bewondering.
No. 7340. A. Servais. Eerste prijs
„Volksgaz." België. 1954.
Mat in twee zetten.
Wit: K al, D dl- T c8-e7, R d5 P c2-e2:
Zwart: K d3. R c6. P d6-e5. Pi d2.
Probleemoplossingen.
No. 7327. C. Groeneveld. Opl. 1 D e7c7-
dreigt; 2. D c7d6tt. Indien 1. D f6t dan
K c 5.
No. 7328 A F C. v. d. Linde. Opl. 1
P d5-b4 dreigt 2. D f5-d5tt. Niet 1.
P c3 wegens bc6.
No. 7329. P. A. Koetsheid. Opl 1. D e7-
e4 enz.
Geschiedt 1. D e5 dan P f7: en op 2
D f4 P e5+t
No. 7330. T. H Drese. Opl. 1. P c2-e.3
enz.
No. 7331 P. A. Koetsheid. Opl 1. D c8-e3
enz.
Goede oplossingen.
Alle problemen werden goed opgelost
door: P. M. Dekker. Rotterdam; L. M
Hageman. Den Haag: Paul Raschdo.-t
Hannover: C v d. Weyde Rotterdam
F. U. J. H Witte Rotterdam; F Pijls.
Maasbracht alle behalve No 7328
Nos 7327, 7328 en 7329 W H. Harins
Schipluiden; P. Baas. Lutjebroek; mr dr
R. Bromberg, Roermond; B. Kouwen-
hoven. Rotterdam
No. 7327. L. M. v. D.. Maassluis.
No. 7329. H. Th. v. Goor, Voorburg.
Partij No. 1268
Damegambiet.
Wit: Pavitt. Zwart: Werner
Correspondentiepartij 1955
(overgenomen uit Schach-echo)
1. d2-d4 Pf8-f6
2. c2-c4 e7-e6
3. Pbl-c3 d7-d5
4 Pgl-f3 c7-c5
5. d4 x d5
wijze kan men het zwart n et
2. maken. Kleurrijk spel geeft 5
Lga. Terwijl 5 cd5: of 5c3 weinig door
dringende zetten zijn 5Lf8 x C5*
5 Da5 was ook niet slecht.
6 c4xd5 Pf6xd5
7. Pc3xd5 e6xd5
8 e2-e3 0-0
9. h2-h3 Tf8-e8.
Daartoe bestond geen reden. Waarom
niet eenvoudig 9....Lf5 gevolgd door PC6
enz. De eenzame pion d5 is'in deze stel
ling een ziekelijk zorgenkind.
10. Lf1-d3 P68-d7
9. 0-0 67-66
12 Ld3xh7t.
Hef loperoffer op h7 blijft bestaan tot
op de jongste dag
Kg8xL7
13. Ddlxd5 Lc8-a6
14 Pf3-g5t Kh7-g6
of anders 14. Kg8 15. DJ7:t. RhS
f6. Tdl. Lb5. 17 Dh5t Kg8. 18. Dh7 Kf8
19. Dh8t. Ke7. 20 Dg7- mat. Of na 16
Te7. 17. Dh5+ gevolgd door mat in 2 zetter
15. Dd5xf7t! Kg6-h6
Op 15Kg 5: 16e4t
16. Tfl-dl Te8-e7.
17. G2-G4! G7-G6
Op 17Tf7: 18 Pf7:+ Kg6, 19 Pd8: Td8
had wit toren en 3 pionnen tegen loper e"
paard. Meer dan genoeg!
18 e3-e4.
Zwart geeft op
De naam Berezina roept aanstonds gedachten op aan rampen,
onheilen en catastrophon in hun verschrikkelijkste omvang. Er zijn
met vee] wapenfeiten in de geschiedenis die zo tot de verbeelding
spreken als Napoleon's overtocht van de Berezina, zijrivier van de
In het voorjaar-1812 stond het Grote
leger gereed om de Russische beer te
bespringen. Het telde over de 600.000
man. 182.000 paarden en 1500 kanon
nen. Bijna geen land in Europa, of hei
had kanonnenvlees voor deze roekelo
ze onderneming moeten leveren. Hier
te lande waren zelfs lotelingen van
twee volgende jaren (na 1811) onder
de wanenen geroepen.
De Czaar van Rusland kon tegen dit
geweM aan ziin Westgrens pauwd'ika
een paar honderdduizend man stellen.
Aan veldslagen viel. uiteraard niet te
denken. De tactiek was. de vijand te
nopen zich hoe langer hoe verder in
het onmetelijke Rijk te wagen, over
slechte wegen, en in een voor hem
ongunstige weersgesteldheid. Tiidens
de Grntp Noordse Oorlog tegen Zwe
den (170017181 «-as d»7p tactiek mot
succes bekroond. De Russen be
haalden een schitterende overwinning,
die Zweden uit de rij der grote mo
gendheden schrapte en het aanzien
van Rusland belangrijk deed stiigen.
Waarom zou men het tegen Napoleon
óók niet zo Droberen?
Het verloon der geschiedenis is vol
doende bekend. De 15e September
t.rokkpn de Fransen zegevierend Mos
kou binnen, de heilige stad der Rus
sen, die kort na de intocht voor een
groot deel in vlammen óp en in rook
onder ging. De zelfs voor het Russi
sche landklimaat overmatig strenge
winter, de gebrekkige toevoer van le
vens- en krijgsbenodigdheden, en de
onnobnndpiiikp aanvaller der kozak
ken. maak+on het Nanoleon onrnoee-
li.ik in Moskou te overwinteren: zijn
leger was toch al geslonken tot
honderdduizend man.
De 15e October gaf de keizer aan
bet „leger-der-twintig-natiën" het be
vel tot de terugtocht. Misschien waren
toen nog slechts 40.000 man in staat
de wapenen te voeren. Verschrikkelijk
was ook het lot der paarden. Duizen
den kwamen om het leven, waardoor
cavalerie en artillerie goeddeels wer
den uitgeschakeld.
De 25e November bereikte de kei
zer de Berezina, een geweldige rivier
(585 km), doch ter plaatse slechts 87
m. breed en 2 m. on z'n diepst. Zij
was vol iisschotsen. Nabij Stoedjanka
(ten O. van Wilna) liet Nanoleon vnor-
nameliik door Nederlandse nontnn-
niers, twee noodbruggen slaan. De sol
daten maren verplicht zich in bet ■-.-i-
ge water te begeven om een twintigtal
schragen te bevestigen, die een hori
zontaal dek moesten torsen, een moei
lijk karwei! Om het kwartier werden
de arme kerels afgelost, maar de
meesten kregen het, niettemin, te
kwaad. Van de Nederlanders onder
hen zagen slechts enkelen hun vader
land terug.
De 27e November begon de eigenlij
ke overtocht. De keizer en zijn maar
schalken, onder wie de beroemde Ney
gingen te voet. Herhaaldeliik stortte
de brug stroomafwaarts in en de pon
tonniers moesten tot aan de oksels in
het water waden nra de schade te her
stellen: maar tallozen hadden toen
reeds de dood in de golven gevonden.
„Duizenden mannen van alle wapenen
en graden, verward, haveloos, ultge-
P"t van kou. honger en ellende, wei
gerden de regelmatige troepen de
doortocht". Er ontstond een ontzet
tend gedrang.
Vrouwen en kinderen raakten onder
de voet of te water; anderen werden
weggemaaid door de Russische troe
pen, die beide oevers onder vuur hiel
den. „Een luid gehuil, dat zelfs de
gierende Noordenwind overschreeuwt
verscheurt de lucht. Vertrapte lijken'
verbrijzelde wagens en geschut, geval-'
len paarden, bedekten de steile boor
den. die nabij de brug naar de rivier
bedding Afdaalden. Tussen de tegen
de oeverranden opgekruide schotsen
ontwaarde men ongeiukkigen. wier ar
men zich nog smekend naar hemel en
mensen uitstrekten, doch vruchteloos"
(Rellstab, 1812).
In de avond van de 28e November
trok maarschalk Victor, hertog van
Bellune, met de resten van zijn leger
over. De 29e werden de bruggen door
de pontonniers in brand gestoken om
de vervolging te vertragen. Duizenden
en duizenden, die toen nog niet over
waren, verdronken in de rivier, raak
ten in gevangenschap, of vonden de
dood in de sneeuw.
Herfsttijloos.
1. H(erba). kruid. 2. den. 3. varen.
4. turfosa. 5. fijnsnar. 6. digitalis. 7.
hulstblad. 8. andijvie. 9 cyclame(n).
10. doorn n. mos. 12 S(int), bijv in
Sint-J anskruid.
De „echte", oude Romeinen hadden
drie namen. Uit de, vaderlandse ge
schiedenis kent iedereen Gajus Julius
Caesar. De vóórnaam was: Cajus; de
naam van het geslacht: Julius; de fa
milienaam: Caesar. De familie Caesar
maakte bijgevolg deel uit van het ge
slacht Julius. (In het Latijn: praenó-
men: nomen gentile: cognómen). In
de alleroudste tijd kwam slechts één
n?0?-n voor. biiv RomuBis.
Het ..cognomen", de bijnaam, kon
wel eens wat aan de ruwe kant zijn!
Flaccus: met de slappe oren! Naso:
met de kokkerd! Plautus: met de plat
voeten. Brutus: de domme!
Gedurende de Keizertiid kende men
wel lieden met meer dan dertig na
roep, 'p Hele uitzoekeru vrPem-
den! Eén ding was makkelijk: men
beschikte aanvankelijk in 't geheel
slechts over achttien vóórnamen in de
klassieke tijd. Sommige waren tame-
liik aan de nuchtere kant: Quintus (de
vüfde). Sextus (de zpsdey ■nP„im,,g
(de tiende zoon). Het Nieuwe Testa
ment noemt de „burgemeester" van
het eiland Malta, waar S. Paulus
strandde, gewoon hij zijn vóórnaam,
PubUtis. In de Oudheid was zoiets als
.-vlipheer" er niet b'l Tiherjus.
Claudius, Nero wordt alleen ..maar"
Nero genoemd, bij zijp familienaam
dus.
Wat is nu de betekenis van ver
schillende namen? Wat willen ze zeg
gen? Het Griekse: Philippos. betekent:
vriend-van-paarden (hippos paard);
de paardensport was en is geen goed-
kone sport!
De Latiinse naam Aquila betekent:
arend; Clemens: de zachtmoedige;
Felix: de gelukkige: Urbanus: de be
schaafde; Prisca: de bezadigde; Ru-
fus: de rossige- DrusiHa: de kleine
Drosa, vrouwelijk van Drusus.
Hoe zit het nu met Pontlus Pilatus?
Znn „nraenomen" kennen we niet.
Het geslacht heette, natuurlijk. Pon
tius. niet zonder enige faam. De bij
naam Pilatus zou. volgens sommigen,
betekenen: bewapend met een werp-
spiets.
Porcius Festus, de procurator, be
hoorde tot een zeer oud geslacht.
BTiikbaar. de geslachtsnaam duidt dit
voldoende aan. waren ziin voorouders
boeren, want- poreus wil zggen: var
ken. Het wordt weer een beetie goed
gemaakt door Festus: Festus wil zeg
gen: feestelïik. 'n Vopsteliik varken is
noa zo onaanvaardbaar niet!
Nu nog even over het woord Augus
tus: prof. Sizoo voelt het meest voor:
drager ener onzichtbare kracht, „van
priesterkracht voorzien".
Een der oudste geslachten, tevens
een der beroemdste, was het geslacht:
rprpeiiuj. we jannen viifhonderd le
den i
(Vrij naar: Prof Dr A. Sizoo- Uit
de wereld van het N.T. Kok; Kam
pen).
Grote gebeurtenissen werpen haar
schaduw vooruit!
Zodra de of moeten we zeggen
het? marsepein in de uitstalkasten
verschijnt. is St. Nicolaas onderweg.
Bij ons weten is er geen andere St.
Nicolaas-attractie door de onsterfelijke
Shakesnearp „bezongen" dan juist....
marsepein. In een van zijn eerste dra
ma's, Romeo en Julia, laat hij de ene
dienstknecht tegen de andere zeggen:
Save me a piece of marchpane (TV.9),
bewaar een stuk marsenein voor ms'
Over het wóórd: marsepein is al
heel wat te doen geweest. Het fijne
van de zaak weten we nog steeds niet.
Wanneer we 't al bij 'n dictee opge
ven, komt er vrijwel eennarig: marse-
pijn uit de bus. En dan zeggen we
steevast: met pijn heeft 't niets te
maken! Maar waar dan wél mee?
Bredero heeft 't over- marsepevn.
Cats over: massepein. Roemer Vis-
scher over: maersepevn. Een oud
kookboek srhriift: marsaoain. „een
geback dat Marsanain heet. van goet
wit Zuvckers als Amandelen ende met
Roeswater gelenget".
Hier komt 't Franse nain (brood)
om 'n hoekje gluren. De Fransen zou
den het woord hebben onücend aan het
Italiaanse marzapane. Dit laatste
woord moet dan teruggaan op het
Archisch* mauthahan. een muntstuk
met een zittende Vorst, een tiende deel
der munteenheid. Verzendkist.ies we
gende 'n tiende der gewichtseenheid
bevatten de lekkernii. Mauthaban
werd in Venetië: matapan; de naam
van het kistie ging op de inhoud over.
hoeus. pocusmarsepein.
Anderen zeggen: neen, maar dit
brood (oanis) werd door de Ttaliaan
Morzn het eerst gemankt- merej pe
nis En nóg anderen: het heeft iets
met San Marco t.e maken, op diens
feest deelde men het uit....
Intussen: smakeliik eten!
De 22e November viert menig
zangkoor het feest van zijn heilige
Beschermvrouwe: Caecilia, maagd
en martelares, die misschien tegen
het midden der Ille eeuw of
veel vroeger de marteldood
stierf. We weten het niet nauwkeu
rig! Grote kunstenaars hebben het
zich tot een eer gprekend dp Heiii-
g eaf te beelden. Wie kent Rafael's
schilderij niet. waaron zij voorkomt
met een klein orgel in de hand?
Lucas van Leiden, Rubens. Dome-
nichino hebben haar vereeuwigd.
Misschien is nog het meest bekend
het marmeren beeld, dat de mar
telares voorstelt rustend op de
rechterzijde, de knieën iets opge
trokken Pp het omsluierde gelaat
afgewend. Stefan" Made>-r>a heeft
't vervaardigd. Eén gestrekte vin
ger aan de linker-, drie eesnreide
vingers aan de rechterhand duiden
op het mysterie der H. Drieëen-
heid.
Strikt genomen gaat er geen dag
voorbij, of de H. Kerk bezint zich
op Sinte Caecilia. Wanthaar
naam komt immers voor in het ge
bed: Nobis quoque peccatoribus.
bijna onmiddellijk vóór het Pater
noster? Wil ons gemeenschap
schenken met..., Lucia. Agnes.
Caecilia. Anastasia en al Uw heili
gen. Sinte Caecilia „staat" dug in
de Canon het offergebed der Kerk,
volgens Dom A. Beekman hef
meest eerbiedwaardige en hiërati-
sche („priesterlijke" de eredienst
betreffende) uit de Romeinse Li
turgie. („De H Liturgie", uitgave
S. Deutekom; Heiloo).
.Eigenaardig: oorspronkelijk werd
bp Caecilia s feest helemaal niet
t kenis voor de muziek
f revel een eezang kwam de-
Itrumfnt V00r: Terw,1l muziekin-
UerJÜ („organis") zich lieten
?°ng Caecilia in haar hart:
onbevlekt bliiven opdat Ik
niet beschaamd worde. Deze mu
ziekinstrumenten, organis, stelito
tmn door een orgel voor.
Geroutineerde brldgespelers zullen vrij
vaak ervaren hebben, dat hoge kaarten
slechts een betrekkelijke waarde hebben
Hoe vaak komt het niet voor, dat won
derlijke distributies een onverwacht ef
fect hebben op het spelresultaat en dat
een speler, die rotsvast staat meende te
kunnen maken op de Azen en Heren die
hij in handen kreeg, tot zijn verdriet ont
dekt dat ettelijke van zijn fraaie kaarten
afgetroefd worden.
Een fraai voorbeeld ontlenen wij aan
de match Zwitserland-Frankrijk, welke tij
dens de Europese kampioenschappen te
Amsterdam werd gespeeld en welke match
de enige was welke de Fransen verloren.:
B 8 3
'O 9 8
O V 7 6 5 4
7 5 2_
#765
A H V 9 4
9 H7
O -
A B 10 9 6 4
C 10 6 4 3 2
O H 9 3 2
A 3
10 2
O A V B 5
O A B 10 8
«f» H V 8
Zuid was de gever, beide partijen wa
ren kwetsbaar.
De Franse Zuidspeler Jaïs opende met
1 harten, waarop de Zwitser Ortiz als
West het manche-dwingende bod van 2
fiarten deed. Noord paste en Oost bood
3 ruiten. Zuid paste. West bood klave
ren, Noord paste. Oost 4 ruiten. Zuid paste
West 4 schoppen Toen Zuid weer aan de
beurt kwam doubleerde hij en ongetwij
feld zouden vele spelers in zijn plaats dat
gedaan hebben
Niettemin was dit doublet voor Iemand
van de reputatie en sneelkracht van Jaïs
oen fout Zijn tegenstanders waren uiter
mate sterke spelers en hoewei 7ni<t „,p.
een fraaie verzameling van ^oge ka-i>tPn
beschikte, had hij zich moeten realiseren
dat de kaartverdeling wel eens In hei.
voordeel van de tegenpartij zou kunnen
zijn en dat, gezien dit zeer sterke bieden
van West, er ten hoogste één down in kon
zitten, maar dat het spel net zo goed ge
maakt zou kunnen worden
Dit laatste_ bleek maar a) te waar. Noord
kwam met schonpen uit, doch zelfs deze
fraaie uitkomst, kon NZ niet heinen. West
maakte de eerste slag en trok klaveren
aas en klaveren na, welke hii aftroefde.
Had West het risico aangedurfd om nu
ruiten uit Oost te spelen en in t.e troe
ven en daarna een derde klaveren af te
troeven, dan had hij zelfs klein-slam kun
nen maken!
Uit Oost werd echter harten nagespeeld,
Zuid nam hartenaas en trok troef na
West verloor nu nog klaverenheer, doch
niettemin maakte West 4 schoppen ge
doubleerd met een overslag'
Dit spel demonstreert wel zéér duide
lijk de» relativiteit, van hoge kaarten en
leert, weer eens tp meer, dat bridge geen
kunstje is dat geleerd kan worden door
wat punten te tellen, doch dat een groot
inzicht vereist in de mogeliikheden. welke
door het biedverloop duidelijk worden.
Aan de andere tafel boden de Fransen
als OW het spel zeer slecht.. De Zwitsp'
Besse opende als.Zuid met 1 Sansatnnt
West doubleerde. Noord bood ruiten
Oost 2 harten Zuid 3 ruiten en West 5
klaveren, welke door Zuid gedoubleerd
werden en welk contract kansloos 2 down
ging, zodat Zwitserland er nog eens 500
Dunten bij kreeg
Na Zuids 3 ruitenbod had West 4 ruiten
moeten bieden, waarmede hij Oost duide
lijk verteld had, dat zijn (Wests) interes
se in schoppen en klaveren gelegen was
Oost had dan 4 schoppen moeten kiezen
eii ook dan zou het goed° eindbod bereikt
'ijn De snrong naar 5 klaveren was te
haastig »n onnodig, want 4 ruiten had pre-
-ies Weetc bedoelingen en kracht kun
nen weergeven,
Mlmir.
Iedereen heeft wel eens 'n schildpad
gezien. Het dier woont eigenlijk tn een
doos van been. Het buikschild is plat.
Het rugschild bol Maar wie weet nu
te vertellen, hoe dat rugschild bol ge
worden is? Niemand? Luistert dan-
Heel lang geleden gjnj» 0nze L,eve
Heer een wandelingetje maken met
Sint Pieter. Allerlei onderwerpen wer
den hesoroken. die Sint Pieter. de eer
ste Paus. weten moest. Zodoende
onger. Gelukjjjg kwamen Ze voorbij
1" Een vrouw was in de keu-
^en. De Apostel vroeg: Wilt U voor
K n brood bakken. goede vrouw?
e 'Nkben honger. De vrouw zou het
r1°en. Maakte deeg in 'n trog met een
diepe kom. en vormde er twee bro
den van. En voor de vreemdelingen
"b één voor Baar. npt'prnrBl erïncpn
Onze Lieve Heer en Sint Pieter het
bos in, om te bidden.
Vreemd. Toen de vrouw de doek op
lichtte, die ze over het deeg had ge
daan dan kan het beter rüzen
was het brood voor de vreemden ho
ger gerezen dan het hare! En. een
maal in de-oven. werd het een prach
tig brood met een heerlijke, bruine
korst, knappend en geurig. Maar haar
eigen brood mislukte! Het zag er nlat
en zwart en miezerig „it echt niet om
fp pien. Tk hen nog mal ook om mün
beste brood aan vreemde mannen te
geven, zei ze. Ik eet het veel liever
zelf op! Nam de bakplaat uit de oven.
Kroop mot banden en voeten over het
brood. En riep haar dnehtertie. ..Elsie
ie moet de trog over mit hepnzet+rw
De bolle kant over mijn rug Als die
vreemde mannen d9n komen vragen
die ons heerlijke brood on willen eten.
zeg je maar. dat je moeder verdwe
nen is. dan hoef ie niet te jokken ook.
Want ze kunnen me immers niet
zien?"
Toen Onze Lieve Heer en Sint Pie-
fer aan de deur kwamen, zei het meis-
ie wat haar moeder haar had voorge
zegd .Laat ze dan bliiven waar ze
is", antwoordde Onze Lieve Heer. En
ging heen.
Haal de trog nu maar weer weg,
beval de moeder. Het meisie deed
haar best, maar het ging niet. Echt
niet. Haar gierige moeder was van
boven aan de trog en van onderen aan
de bakplaat vastgegroeid. Zij kon al
leen haar hoofd uitsteken en haar han
den en voeten. En zo is de schildpad
ontstaan.
1. De Boeken Genesis Exodus
vj leus rangschikt men onder de
Doeken van Mozes; Ezekiël was een
Profeet.
2. Osee Amos Mikeas: kleine
Profeten. Jeremias niet.
3. Brieven aan Romeinen Eilippen-
zen Filémon door S. Paulus; brief
S. Judas valt daar niet onder.
4 Euterne (Ivrische no»zie): Thalia
(kiemt, on i: Wiisnef)- Olio (geschied
schrijving): Muzen, Artemis niet.
5. Zuidel.- en Noordel. T.Iszee, Ind.
Oceaan: hoofdzeeën: Midd. Zee niet.
6. Vogezen Schwarzwald Harz
(itifsnr.: haarts) ziin horsten: het Ju-
rc-eeh. is VOIIwin gg-gebergte.
7. Jupiter Saturnus Mars: pla-
8 Slagen bij Fochstadt- Oudenaarden
Malplaquet en Spaanse Successie
oorlog. Slag bij Steenkerken (1692)
n'et
9 Hooft - Baeck - Vondel: tn Mul
derkring, Cats niet.
10. Drie citaten uit de Rij van Burg-
zaten: hij schut vergeefs niet
11. KmUVruid distel korenbloem
composieten Gouden Regen: vlinder-
|->1 npn-|
12 Vogellijm: halfparasiet. Rest: onze
vleesetende planten.
13 Veenmol: Insect. Rest: Insecten
eters.
14. Veldmuizen: woelmuizen. Overige
drie- ware muizen.
15. De kuisheid is geen kardinale
deugd: overig drietal behoort tot kard.
