Picasso op het Carnaval
SIR ALEXANDER KORDA t
Parafering niet zonder meer
mogelijk
Geestelijke nood van V.H.M.O.
stijgt met de dag
Directeuren en rectoren uiten
hun grote ongerustheid
„Guer
nica" tussen de ruines
Artistieke
verkenningen
in Keulen
Hitler als valse munter
lp
S1
Zestienjarige winkeliersdochter uit
Deventer op detectivepad
belastingontvangsten
Acl j unct-directeur
bij K.R.O.
Parlementaire delegatie
op Curacao
Mededeling uit Den Haag
Er zijn nog moeilijke punten in „Genève"
DINSDAG 24 JANUARI 1956
PAGINA
„WIE VERSTAAT HET
GEZANG VAN DE VOGEL?"
i.
Het
museum
STERKE STIJGING
IN WEST-DUITSLAND
Pionier
Plechtige bijeenkomst in de
Statenvergadering
Guernica
Producent van films als „Th
Third Man", „The Sound
Barrier" en „Richard III"
en
DR. H. BOOM OFFICIER
HUISORDE VAN ORANJE
JOHAN DE MEESTER GAS'l
REGISSEUR IN BELGIE
LAATSTE PROTESTANTSE
SCHOOL IN SPANJE
GESLOTEN
VADER HENDRIKSEN KREEG ARGWAAN
Belemmeringen
Tegenspraak
Somber toekomstbeeld
Ondraaglijke spanning vcor
leraar en leerling
MGR. DR. W. KOENRAADT
ZESTIG JAAR
Het affiche van de Picasso-tentoonstelliug
te Keulen.
MIDDEN IN HET Keulse Carnaval is Pablo
Picasso neergestreken. Zonder dat liet feest er
hoegenaamd door wordt gestoord. De omstreeks
veertig plezierverenigingen die de „Festausschuss des
Kölner Karnevals" rijk is, gaan rustig nou ja, ruslig
hun gang. In alle feestzalen die tussen de ruïnes
met kunst en vliegwerk overeind zijn gehouden,
klinkt 's avonds het gelach om de zwetsers, wier
improvisaties het hoogtepunt vormen van de
traditionele „Sitzungen". Vanaf Nieuwjaar reserveren
de kledingwinkels minstens één etalage voor harle
kijns en andere in schertscostuum gestoken manne
quins en zelfs de meest serieuze modiste etaleert in
deze dagen haar hele inventaris aan feestmutsen. In
de renslaurants zijn de wanden beplakt met kleurig
zilverpapier en clownskoppen grijnzen de bezoeker
toe terwijl hij, het glas Schnaps in de hand, het
melodietje van de Carnavalsrevue 1956 „Spasz an
der Freude" uit een amechtige piano hoort tingelen.
Tussen het feest en de puinhopen hangen hier en
daar zwarte affiches. Picasso staat er met witte letters
op. En driemaal het portret ten voeten uit van de
schilder. Eenmaal in rood, eenmaal in geel en in
blauw. Ook zijn er bescheiden richtingwijzers aan
de lantarens, roze driehoekjes met Picasso's hand
tekening.
De driehoekjes wijzen van de Dom-
platz naar de Hohenzollernbrug. die,
nog steeds bewaakt door de vier kei-
zerstandbeelden te paard, in de laats.'e
fase van restauratie verkeert. „Vor-
sicht, Sandstrahlmaschinen", waar
schuwt een bord naast een grommende
motor. De keizerlijke ruiter, groen van
ergernis of van een lang oxydatieproces,
glimlacht, trots, „Was Sandstrahl
schijnt hij overmoedig uit te roepen.
Heeft hij in twee wereldoorlogen niet
voor heter vuren gestaan?
VANDAAR ziet ge het museum a.
liggen. Wordt daar Picasso geëxpo
seerd? In die halve ruïne met
zwartgebrande eaten, bekroond door
het geblakerd geraamte van wat eens
een dak was? Vreemd, de meest spec
taculaire fantast van de 20ste-eeuwse
kunst wordt op de vervallen pui met
eens aangekondigd. Er is alleen een
hord Rheinisches und historisches Mu
seum" met niet meer nadruk voorgedra
gen dan het station in een plaatste
als Wychen zijn bestaan pleegt bekend
te maken Verder niets.
Hoe komt in vredesnaam Picasso hier
terecht? Dat willen wij eerst weten en
wq laten ons regelrecht bij de directeur
aanmelden- Niets anders verwachtend
dan een van ^je weigedane Duitsers van
r ™®"aser-type te ontmoeten, die in
on h,<C ations reizen, clean-shaven tot
een retni"^8*6 kin. 70 n man die eve"
ontbrek NCW York neemt °m d®
ontbrekende schake, in zijn expositie-
atenaal aan vullen, stonden wj
i»c ïtelyk onthutst tegenover de bravo
dr. Franz Brill. Een allervriendelijkste
geleerde met een brilletje en een kamer
kleur, die Picasso alleen maar „merk-
würdig" vond en zich als directeur van
het historisch museum behaaglijker
voelt bij Viking-scheepsmodellen en an
tieke portretten van Erzbischofe dan b\j
de schilderkunstige bokkesprongen van Q
het genie Picasso,
pecten tegelijk door Picasso's geheim
zinnige signatuur van vorm, kleur en
licht, en alleen een tot luisteren be
reide gevoeligheid is in staat de klan
kenharmonie van dit protest te ver
staan
Nu ligt een protest tegen de oorlog
de gemiddelde bezoeker gevoelsmatig
nader dan andere begrippen en droman
die Picasso door-het hoofd spelen. In
„Guernica" is de idee voor iedereen te
benaderen. Maar een gitaar, om een
ander voorbeeld te noemen van een
veel door Picasso geschilderd ding, is
voor de doorsnee mens nu eenmaal eet.
ovalen doos met een gat erin en snaren
eroverheen gespannen. Het is niet ieder
een gegeven het lied te verstaan dat
voor Picasso achter de werkelijkheid
van zo'n instrument opklinkt, en dat in
kleuren, lijnen en spanningen is neerge
legd. „Maar wie verstaat het gezang
van de vogel?", vraagt de meester, wan
neer hem zijn onbegrijpelijkheid ver
weten wordt-
Want op de Keulse expositie is Picassj
in al zijn fabuleuze veelzijdigheid in
heel zijn beweeglijkheid van geest aan
wezig. Dat is tot dusver nog nergens
het geval geweest, ook niet oP de Parijae
expositie van 1955, die wel alle „Keulse"
schilderijen bevatte, maar niet de prach
tige serie grafiek die hier getoond
wordt, noch de grillige aardewerk-
produkten uit de laatste jaren, waarmee
Picasso voor de zoveelste maal een
nieuw materiaal, een nieuwe techniek,
een nieuwe uitdrukkingstaai veroverde
Nooit zag west-Europa een zo om
vangrijk bewijsmateriaal bijeen van
Picasso's scheppingsdrang, van zijn
durf om telkens het zo juist verworvene
weer los te laten op zoek naar nog
onontgonnen expressie-mogelijkheden.
Nooit ook was men zich zo bewust van
de betekenis die Picasso's pionieren voor
de Europes-e ook voor de Nederlandss
kunst van de laatste 50 jaar heeft ge
had. Wat in ons land tussen laten we
zeggen Van Gogh en Karei Appel dc
loon aangaf, vond bij de geniale
Spaanse Fransman zijn bron; al onze
groten, of zij Eijck heten of Gestel of
Wiegman of noem maar op, hebben in
Keulen hun schatplichtigheid aan Pi
casso tc erkennen.
Juist in de veelheid van zijn ver
nieuwingspogingen nu gaat men iets be
seffen van wat Picasso nastreefde. Nu
eens is het de kleur, dan de arabesk van
een lijn, de vorm. de lichtval, dan de
spiegeleffecten, de verstandelijke ana
lyse de zuiver gevoelsmatige notitie
waarmee hij het mysterie tracht uit te
drukken dat in hem woelt. Of hij gaat
de techniek te lijf met tempera, met
crayons, met het plakken van flarden
gekleurd papier, met ceramische vor
men. Wat hij met al deze middelen
tracht te bereiken is altijd hetzelfde:
een edel spel van de geest, die de dingen
niet in hun uiterlijke verschijningsvorm
maar in hun wezen tracht te zien.
Uit de eerbied waarmee de vele
Keulenaars tot dusver heeft de
expositie enorm succes de expo
sitie bekijken mag men conclu
deren dat de Westduitse handels
stad begrip heeft vooi de uitingen
van de hedendaagse kunst. Dat dit
zo is, blijkt ook uit andere zaken.
Maar daarover in een volgend
artikel.
Onder invloed van de sterke economi
sche groei zijn de belastingontvangsten
van de Bondsregering jn 1955 met n pct
ten opzichte van 1954 gestegen. De ont-
u.u«cu vanF£* bejegen DM 34.164 miljoen,
begrip van Picasso's kunst, dan is het dit is uivi a.óit miljoen meer dan in 1954.
hier in dat ouderwetse Keulse museuml
/V t-S er ooit een gelegenheid is ge
weest om dicht te naderen tot het
Reeds voor het overlijden van de
heer Speet had het K.R.O.-bestuur
reeds een adjunct-directeur benoemd
namelijk de heer A. J. van der Made,
economisch doctorandus te Breda. Het zou
echter nog enige tijd duren eer hij in
functie zou treden. Onder de huidige om
standigheden zal de heer Van der Made
evenwel ten spoed! "ste naar de K.R.O.
overgaan, dank zij de welwillende mede
werking van de autoriteiten van het mi
nisterie van Binnenlandse Zaken. De
nieuwe functionaris is nameliik thans
rijksinspecteur voor de Bescherming Be
volking in de provincies Limburg, Noord-
Brabant en Zeeland.
De heer Van der Made werd 19 februari
1908 te Made geboren. Na met succes het
St. Canisiuscollege te Nijmegen doorlopen
te hebben ontving hij een opleiding tot
reserve-officier der veldartillerie. In 1929
volontairde hij ter Gemeentesecretarie te
Made en was van 1928 tot 1951 gemeente
secretaris van Mad<- en Drimmelen. In die
tijd was hij van 1948 tot 1951 gedetacheerd
op het hoofdkwartier van de generale
staf te Den Haag waar hij hoofd werd
van een efficiency-bureau in de rang van
majoor. In Juli 1947 had de heer Van
der Made zijn doctoraal examen afgelegd
in de economisch-sociologische studie
richting te Tilburg. Sinds 1951 diende hij
de Bescherming Bevolking.
De Staten va,n de Nederlandse Antillen
hebben vrijdag in een plechtige bijzon
dere bijeenkomst de Nederlandse en Su
rinaamse parlementaire delegaties ont
vangen. De voltallige landsregering met
aan het hoofd de gouverneur en tal van
autoriteiten hoge ambtenaren, eilands
bestuurders en vertegenwoordigers van
handel, nijverheid en geestelijkheid wa
ren aanwezig
De waarnemend voorzitter van de Sta
ten, de voorzitter van de Nederlandse
Delegatie, de heer Van Sleen, en de voor
zitter van 'de Surinaamse delegatie, leg
den in hun redevoeringen de nadruk op
het onderling begrip, de goede verstand
houding en de koninkrijksgedachte, kort
om op de samenwerking tussen de rijks
delen.
Vrijdagmiddag bood de regering een
lunch aan en vrijdagavond gaven de Sta
ten een officiële receptie in een oud C-u-
raeaos landhuis.
TIJDENS de tweede wereldoorlog Economen wezen hem er inmiddels op,
hebben we tal van verhalen kunnen dat Engeland op een bepaald tijdstip te
„Ik ben alleen maar eHsf 1 eg<u't
ontschuldigt dr. Bnll zich museum.
wat er m Keulen gehavend
ruimte werd. verwoest. ruimte
gebouw biedt nog de Sr°aiR«n oor
dig aan weerszijden van de Run voor
Picasso beschikbaar was.
Maar, goed beschouwd .ïs ^et
zo gek niet om de sch:d en
„Guernica" aan te treffen via„
van de brokken. In deze omgeving
spreekt dat 8 meter brede grijs1 z
witte tableau van oorlogsl «raIp
duidelijker uit dan waar ook.
de muur die de bezoeker buiteng
Passeerd is, de grauwe betonh
gekorven door scherfgaten, en
-.Guernica" aan de wand in de
r°epen eenzelfde gevoelsbenauwem-
°P eenzelfde huivering voor all"
jvat met oorlog te maken heeft. Maar
bet ene is tastbaar, een ding, het
andere vergeestelijkt, tot idee gewor
den. Brengt de muur het voorstel
lingsvermogen van de voorbijganger
°P gang met de directe sporen van
oorlogsschade „Guernica" dringt
dieper door, analyseert, vat samen
De gillende en vermorzelde mensen,
de vrouw die als een brandende fak
kel uit het raam valt, de kreperende
dieren, zijn in hun verkrampte dy
namiek niet reëel: zij zijn erger dan
reëel. Er is een dimensie toegevoegd
aan de werkelijkheid. De verschrik
king wordt in haar abstractie nog
verhevigd. Zij verschijnt in vele as-
uernica, de wandschildering die Picasso in 1937 maakte voor het paviljoen van de Spaante republiek op de
arijse wereldtentoonstelling. Guernica was de naam van een in dat jaar gebombardeerd dorp in de Spaanse.
burgeroorlog.
London Film
Resident Eisenhower en zyn echtgenote,
Gefotografeerd tijdens het „begroetings-
diner» in Washington; de eerste gele
genheid waar de president na zijn ziekte
"'oer naar buiten optrad. Tijdens het
diner hield de president via radio en te
levisie een toespraak tot zijn volk. Op de
*afel het symbool van de republikeinse
partij: het olifantje.
Sir Alexander Korda, de Britse film
magnaat. is gisteren in Londen ten ge-
leeufjd ovêrlede„hartaanvaI °P 68"jar,6e
laatste wiens Sezondheid de
fiw» Awensen overliet, was de
nurtJlim nt' die met zijn Britse
geluidsfilms een wereldbekendheid ver-
wierf. Onder zijn meest bekende succes
sen te'1 bij films als „The Private Life of
Henry Vin m&t Merle oberon en Char-
lei n™S .'The Scarlet Pimpernel",
•Tb® PT"? "Lady Hamilton", The
Third Man „The Four Feathers", „The
Sound Barrier „Captain's Paradise" en
de pas uitgekomen en nog niet hier ie
lande vertoonde film „Richard III".
Korda, geboren in september 1893 in
Hongarije, begon zijn loopbaan als onder
wijzer en werd later journalist. Bij toe
val kwam hij.'n contact met de film, toen
hij als bijverdienste filmtitels in het Hon
gaars ging vertalen. Zijn eerste kans bij
de film kreeg hu, toen hij in zijn geI
Soorteland scenarioschrijver werd. Inde
glorietijd van de Duitse films werkte hij
lis producent en regisseur in de UFA-
studio's te Berlijn.
In 1926 begon hu zun filmloopbaan in
Hollywood en in 1932 stichtte hij in En
geland zijn eigen filmmaatschappij Lon.
don Film Productions.
In 1941 keerde hij naar Hollywood
terug om daar de Alexander Korda Films
te™gormen In 1943 was hijweer int En
geland als leider van Metro Goldwyn
Maver voor de Britse producties. Later
nam hii ontslag bij de MGM om zich ge
heel teJwijden aan zijn eigen onafhanke
lijke maatschappij, de
Productions Limited
Korda, die in 1936 als Brits staatsburger
werd genaturaliseerd, is in 1943 in de
Britse adelstand verheven.
H. M. de Koningin heeft benoemd tot
officier in de huisorde van Oranje dr. H
Boom, geneesheer bij de hofhouding.
horen over heel merkwaardige din
gen, die zich in het Derde Rijk afspeelden.
Lang niet altijd vonden ze een betrouw
bare bevestiging en aldus leken ze naar
het rijk der fabelen te worden verwezen.
Zo zal het voor velen ook zijn vergaan
met de sensationele „story" over het val
se muntershol, door Hitier ingericht met
al het valse munstersmateriaal, waarop
de Duitse politie beslag had weten te
leggen en bemand met alle valse munters,
die in de Duitse gevangenissen zaten op
gesloten.
Deze story" is verfilmd, hetgeen in
middels niet als een bewijs van de be
trouwbaarheid er van.behoeft te worden
aangemerkt.
Maar nu is in Engeland een boek ver
schenen, getiteld „Hitier Paper Weapon"
waarin prof. Wilhelm Höttl, eertijds hoog
leraar aan de universiteit van Wenen in
de geschiedenis van zuid-oost-Europa, een
uitvoerig relaas geeft van de papieren
invasie, welke door de Führer op touw
werd gezet, nadat zijn invasie met vlieg
tuigen en tanks, na de fameuze Battle of
Britain, zo jammerlijk mislukt was.
Prof. Höit kreeg, zo vertelt hij in zijn
boek, na de ,-Anschlusz" het aanbod om
voor het Duitse ministerie van buitenland
se zaken te werken, dat van zijn kennis
van de Balkanlanden wilde profiteren.
Het aanbod was zo verleidelijk, schrijft
hij, dat ik het aannam en tegen een bui
tengewoon goede betaling enkele rappor
ten schreef. Deze kwamen terecht bij Hey-
drich. de toenmalige chef van de geheime
dienst. Hevdrich riep Höttl naar Berlijn en
daar werd de professor in een afdeling
van de geheime buitenlandse dienst ge
plaatst. Aldus maakt hij de verrichtingen
van deszelfs handlangers In verschillen
de landen min of meer van nabij mee.
Een groot probleem voor Heydrich was,
zijn agenten in het buitenland en voor
al die in Engeland en de Verenigde Sta
ten aan het benodigde geld te helpen.
Hitler-Duitsland beschikte nu eenmaal
over deviezen. Toen rijpte het plan van
de papieren invasie.
Hitier wilde de Engelse economie volko
men in de war sturen en het door zijn pa
pieren invasie bankroet laten gaan.
genmaatregelen zou kunnen nemen. Hey-
drich kwam hierna op het denkbeeld, om
het vervaardigen van valse pondbiljetten
dienstbaar te maken aan het werk van
de buitenlandse gehein.e dienst. Zijn agen
ten zouden dan over een overvloed van
geld kunnen beschikken. Er zou wel geen
papieren invasie plaats vinden, maar aan
de Engelse economie zou toch ook aan
zienlijke schade worden toegebracht.
1 Men werd het eens, de valse munters
centrale werd ingericht. Met de grootste
voorzichtigheid werd te werk gegaan. Toen
de Duitse experts de valse biljetten goed
keurden, besloot men tot een krachtproef.
Een partij er van '-erd aan experts /an
de Bank van Zwitserland voorgelegd, die
doorgaan voor de bes^e kenners van het
bedrijf der valse munters.
Zij keurden de produkten van Hitiers
valse munterscentrale goed.. Daarna
werd er hard gewerkt Volgens Höttl is er
in totaal voor honderd vijftig miljoen
pond nagemaakt. Men was reeds aan
valse tien dollar biljetten begonnen, maar
de grote ineenstorting stak er een stokje
voor.
Naar Höttl onder meer vertelt,, is de
bevrijding van Mussolini uit zijn verban
ningsoord op de Gran Sasso voornamelijk
te danken geweest aan de vrijgevigheid,
waarmede Kaltenbrunners agenten Kal-
tenbrunner was Hevdrich opgevolgd
i. Italië met valse ponden werkten. Lires
hadden toen nog maar weinig waarde. De
Italianen namen alleen ponden en dol
lars aan.
Tot tweemaal toe had Badoglio de ge
vangen genomen Mussolini naar een ande
re verblijfplaats laten overbrengen, nadat
hij er van verwittigd was, dat Hitier het
voornemen koesterde, zijn vriend Musso
lini te bevrijden. Telkens waren de ponden
sterling effectief, om het stilzwijgen van
bepaalde personen te verbreken.
Kort nadat Mussolini op de Gran
Sasso was vastgezet, kwam dit Kalten-
brunner ter ore en die kon toen het be
kende stoute stukje van de parachutis
ten organiseren.
Zou het feit, dat Mussolini zo bijna zon
der slag of stoot ontvoerd kon worden,
iets met valse ponden sterling hebben uit
gestaan?
Van officiële Indonesische zjj'de is gedu
rende de laatste dagen in openbare uit
latingen enige malen de indruk gewekt,
alsof, toen de Nederlands-Indonesische
besprekingen te Genève op 7 januari wer
den onderbroken, nog slechts de parafe
ring der bereikte resultaten nodig zou
zijn, aldus deelt een woordvoerder van
het ministerie vaan Buitenlandse Zaken
te Den Haag mee.
Deze parafering zou volgens die berich
ten kunnen plaatsvinden, indien slechts
Nederland daartoe zou willen besluiten
De verspreiding, die deze uitlatingen blijkt
te hebben gekregen, noopt de Nederlandse
regering nogmaals de aandacht te vragen
voor het, gemeenschappelijk communiqué,
dat te Genève op 7 januari werd uitge
geven. Daarin werd medegedeeld, dat de
besprekingen werden geschorst, omdat
Johan de Meester, artistiek leider van
de Nederlandse Comedie, zal als regis
seur meewerken met bet Belgisch Natio
naal Theater bij de voorbereidingen
en opvoering van „Troilus en Cressida"
van Shakespeare, Het stuk zal worden
gespeeld in een vertaling van Jean le
Paillot en met decors en costuums van
Denis Martin. 28 februari a.s. wordt de
galapremière gegeven.
beide delegaties behoefte gevoelden tot
overleg met bun regeringen omtrent de
toen bereikte stand van zaken-
Met betrekking tot dit laatste werd
er bjj gezegd, dat, naarmate de open
staande punten in aantal waren afge
nomen, omtrent de overblijvende van
zelfsprekend moeilijker tot overeen
stemming kon worden gekomen. Daar
uit blijkt, dat op genoemde datum nog
verschillende punten van belang ter be
slissing waren overgebleven.
De enige nog bestaande protestantse
school in Spanje, die te Madrid is maan
dag door de Spaanse overheid gesloten,
aldus meldt A.F.P.'uit de Spaanse hoofd
stad. Naar te verstaan Is gegeven, zal
het gebouw verzegeld worden. De laatste
jaren zijn dergelijke instellingen in de
provincie eveneens gesloten.
De school te Madrid werd bezocht dóór
een vijftigtal leerlingen en was gevestigd
in een gebouw, waarin zich ook een op
leidingsschool voor predikanten bevindt.
Ook deze instelling die acht Studenten
telde, is opgeheven.
Er is volgens A.F.P., nog geen reden
voor de maatregel opgegeven. De huidige
Spaanse wetten voorzien niet in het be
staan van protestantse instellingen van
bovenvermelde aard.
(Van onze correspondent)
Willy Hendriksen, een zestienjarige
winkeliersdochter uit Deventer, heeft
zich een vrouwelijke Sherlock Holmes
getoond en aan haar is hef uiteindelijk
te danken, dat een oplichter van natio
nale „faam" aan de politie kon worden
overgeleverd.
De 31-jarige De G., zonder vaste
woon- of verblijfplaats, had zijn baan
als vertegenwoordiger reeds enige tijd
(Van onze Utrechtse redacteur)
Behalve de leraren, die hun eigen organisaties en Raad hebben, willen
ook zij, die de leiding van de scholen hebben: directeuren en rectoren hun
opvattingen over de ergerlijke toestand en toekomst van het Voorbereidend
Hoger en Middelbaar onderwijs kenbaar maken. De zes bestaande
verenigingen zijn tot een vorm van samenwerking gekomen in een
contact-groep en de bedoeling is ook tot een federatief verband te komen,
waarvoor nog nadere richtlijnen worden vastgesteld.
Teneinde de stem van rectoren en directeuren thans eens naar builen
te doen klinken, was gisteren in de stadsschouwburg te Utrecht een
vergadering belegd, die ook werd bijgewoond door vertegenwoordigers van
het Departement van O., K. en W.; de oud-ministers Bolkestein en Rutten:
dr. van Buytenen. inspecteur van de gymnasia; leden van de Onderwijsraad
en enige leden van Eerste en Tweede Kamer.
Als voornaamste problemen noemde de
voorzitter, dr. J. Schuursma: het tekort
aan docenten, de te verwachten overma
tige aanwas van leerlingen, overlading
van het Ieerprogram, onvoldoende resul
ts f" v?n het onderwijs, gebrekkige se-
e' doublering, de drang naar nieuwe
6n e5 de moe'lijke mobiliteit van het
nnt 6n apparaat. Daarbij wees hij
een honorering van directeuren
?ren' die niet in overeenstemming
is met hun grote verantwoordelijkheid.
clv, Wat de toekomst betreft, vreesde
dr. Schuursma, dat wanneer de plannen
voor een 6-jange H.B.S., waarbij het aan
tal lesuren praktisch wordt verminderd,
doorgang vinden en deze vermindering
ook zonder meer toegepast zou worden op
andere vormen van het middelbaar on
derwijs, deze scholen onthoofd worden en
zij haar functie als voorbereiding op het
hoger onderwijs niet meer kunnen hand
haven.
Dr. G. J. ten Veldhuys ging nader in
op de huidige toestand van het V.H.M.O.
en begon met twee spanningen aan te
wijzen: die tussen de opgevoed wordende
en de opvoedende en die tussen samen
leving en school bij het gecompliceerder
worden van het maatschappelijk bestel,
waarna hij zich afvroeg hoe het heden
daagse V.H.M.O. tegenover deze beide
sparmings-vormen staat. Het kind ont
dekt hef leven eerder dan voorheen en
staat dus kritischer tegenover zijn leids
lieden. De moderne samenleving ander
zijds stelt steeds hogere eisen aan haar
„geschoolde lieden", met het gevolg, dat
zij kritischer staat tegenover de vertoon
de onderwijsresultaten en de gebruikte
onderwijs-methoden.
Aan de bewuste en besliste leiding agn
de leerlingen om hen te brengen tot een
uit eigen beweging aanvaarden van een
zinvolle studie en levenstaak staan enkele
belemmeringen in de weg, waarmee men
langzamerhand geen raad meer weet en
die somtijds tot wanhoop brengen.
Als zodanig zag dr. Veldhuys:
1. een wettelijk verankerd leerplan,
dat voor het meest voorkomende school
type, de H.B.S.-B, een te groot aantal
vakken bevat;
2. een wettelijk vastgesteld en nauw
keurig omschreven eindexamenprogram
ma, dat bedoeld is om jp de meest ob
jectieve wijze en met behulp van een
veredeld normenstelsel de juiste leerling
het juiste diploma te verstrekken;
3. de onbedwingbare neiging bij steeds
groter wordende groepen van de bevol
king hun kinderen dc middelbare school
te doen doorlopen, in een begrijpelijk
verlangen het hoogste te bereiken en
in de onbegrijpelijke waan, dat dit tevens
het beste is.
Een overladen leerprogramma en een
verouderde wetgeving bedreigen het
V.H.M.O, in Nederland heden ten dage
in sterke mate en maken, dat zij die op
de allereerste plaats verantwoordelijk
zijn voor een normale en rustige gang van
het onderwijs de directeuren en rec
toren de toekomst van dit onderwijs
met diepe bezorgdheid tegemoet zien.
Leiden op de weg tot volwassenheid kan
slechts op verantwoorde wijze geschieden
door mensen, die zelf waarlijk volwassen
zijn en in het licht van deze gedachte
vond de heer Ten Veldhuys het pijnlijk
te moeten constateren, dat er in ons land
zo bijzonder weinig in volwassen trant
wordt gesproken, geschreven en gehan
deld ten opzichte van het onderwijs.
Spr. meende, dat de verzuiling van ons
volk op geen enkel terrein van het maat
schappelijke leven zulk een funeste in
vloed heeft als juist bij het onderwijs en
achtte een term als onderwijspolitiek"
een contradictio in terminis: immers, over
de wijze, waarop kennis wordt overgedra
gen, inzicht wordt bijgebracht en inner
lijke beschaving wordt aangekweekt be
hoort geen koehandel te worden gedre
ven door vertegenwoordigers van belan
gengroepen.
Bij de gedachtenwisseling heeft pater
magister dr. Stokman O.F.M., lid van
de Tweede Kamer duidelijk gemaakt,
dat deze zaken heel anders liggen De
problemen van H.B.S. en gymnasium
raken evengoed de openbare als de bij
zondere scholen. Er is niet meer zo veel
tegenstelling tussen openbaar en bijzon
der onderwijs. Ook in de politiek zijn
nog wel niet alle moeilijkheden opge
lost. maar bij subsidie-aanvragen enz.
bliikt men elkaar ai gauw te vinden.
Politieke strubbelingen tussen de
fracties zijn echter ook geen oorzaak,
dat de wetsontwerpen inzake hervor
ming van het onderwijs nog niet door
de Kamers zijn behandeld. Het zou wel
wenselijk zijn. dat er wat meer coör
dinatie was tussen de verschillende in
stanties op het gebied van het onder
wijs.
Dr. Ten Veldhuys zag voor de naaste
toekomst scholen met een toenemend aan
tal docenten, die niet voor hun taak zijn
berekend, en waar steeds meer leerlingen
komen, die aan telkens zwaarder wor
dende eisen dienen te beantwoorden. Bij
een dergelijk, bijna misdadig systeem zal
het niet mogelijk zijn het menselijke sy
steem bij het onderwijzen te handhaven
Bovendien zai er een tekort zijn aan
schoolgebouwen en leslokalen van aller
lei soort.
Spr. vroeg om een concrete wetgeving,
aangepast aan deze tijd en ruimte biedend
aan wat in de praktijk is gegroeid en zal
groeien, alsmede differentiatie in school
typen en yakken in plaats van de huidige
collectiviteit van thans.
Dr. J. N. van den Ende, die sprak over
„De wetgeving op het_ V.H.M.O.", kwam
met nadruk op voor éénheid van behan
deling voor het gehele V.H.M.O. De wet
late vrijheid voor de scholen binnen het
kader van wettelijke regelen en onder
controle door de inspecteurs. Als wensen
formuleerde spr. de mogelijkheid van 5-
jarige H.B.S. naast de 6-ja ige met het
zelfde eindexamen, de 1-jarige onderbouw
naast 2-jarige onderbouw voor het
lyceum, al of niet met begin van Latijn.
Hij herinnerde eraan, dat het lyceum, dat
in 1959 een halve eeuw oud wordt, nog
steeds niet wettelijk is erkend.
Pater dr. C. Jansen S.J. bracht enige
mogelijkheden en wenselijkheden voor
het V.H.M.O. naar voren. Hij wilde een
radicale breuk met het systeem, waarbij
de leerstof te veel en de leerling te wei
nig aandacht heeft. Voor een deel is zulks
mogelijk zonder wijziging van de
V.H.M.O.-wetten, maar voor een volle
dige breuk is wetswijziging noodzakelijk.
Zijn conclusie was, dat de reeksen van
halve, slordige en middelmatige prestaties
als gevolg van half jegrepen leerstof
voor de leerlingen met bet oog op de
vorming van hun geest en karakter niet
de betekenis hebben, die daaraan in de
praktijk van het schoolleven en in aan
sluiting daarop ook in de maatschappij
wel wordt toegekend. Voorts, dat de be
teren onder de leerlingen veel tekort
komen, omdat de volledige leerstof aan
allen moet worden onderwezen.
Dr. Jansen had geen vertrouwen in de
onderwijskundige voordelen, die aan de
6-jarige H.B.S verbonden zouden zijn.
Nieuwe regelingen betreffende de in
richting van het onderwijs kunnen alleen
het lerarentekort opvangen, als ze erop
gericht zijn het onderwijs beter te maken
en de vervulling van het ambt van leraar
te verheffen op een niveau, waarop het
goed en met idealisme vervuld kan wor
den, zodat de leraar rich meer met de
leerling kan bezig houden.
Een kwart van de leerlingen, die tot
de eerste klas worden toegelaten, doet
op vlotte wijze eindexamen, een kwart
slaagt maar op zwakke cijfers, een kwart
geeft het op in de middenklassen en een
kwart verlaat de school, zonder de derde
klas te hebben bereikt.
Het V.H.M.O, verkeert, aldus pater Jan
sen, in een imoasse. liever gezegd een
geestelijke nood, die met de dag stijgt.
School en leerling zijn heel weinig op
elkaar afgestemd. Er is een ondraaglijke
spanning voor leraar en leerling. Er
moet meer rekening worden gehouden
met de individualiteit van de leerling en
differentiatie is alleen goed op basis van
een algemeen leerplan /oor alle scholen
en een bijzonder leerplan voor afzonder
lijke scholen.
aan de kapstok gehangen en was in
plaats daarvan in de oplichtersbranche
terecht gekomen. Hij vervoegde zich bij
een winkelier in herenmode-artikelen
met de bewering, dat hij onlangs voor
een van de paters van het trappisten
klooster Sion een overhemd maat 18
had besteld. Een nogal bizondere maat
gaf de jongeman toe maar het was wel
de bedoeling, want de betrokken pater
leed aan struma. Of het overhemd al
was gekomen?
Hier werd de winkelier nog actiever
dan hij gewoonlijk als zakenman reeds
is. Bij het overhemdenverhaal kreeg hij
n.l. argwaan, want met een gelijksoortig
opgediste historie was een van zijn col
lega's reeds door een oplichter bij de
neus genomen.
Of meneer maar even wilde wachten.
Het zou worden nagekeken. De winke
lier had het plan naar de telefoon in
zijn woonhuis te snellen en de politie te
alarmeren, maar De G. kreeg het ken
nelijk door en drukte de heer Hendrik
sen op het hart vooral geen haast te
maken. Hij moest toch nog even naar de
bank en zou des middags wel even te
rugkeren. Dag meneer!
Daar ging hijmet in zijn spoor de
16-jarige Willy Hendriksen, de dochter
van de zakenman, die opdracht van
papa had gekregen de man te schadu
wen. Het lukte haar wonderwel. Het
ging kris-kras door Deventer en uitein
delijk kwam de man op het stations
plein, waar hij de bus naar Zutphen
nam. De politie wist spoedig van een
en ander af. Een achtervolging leverde
weliswaar niets op, maar in Zutphen
werd De G gegrepen, toen hij uit de
bus stapte.
De G hield er een geraffineerde ma
niet van oplichting op na. Reeds eerder
was hij in een confectiezaak geweest,
waar hij zich uitgaf voor de zoon van
een bekend ingezetene. Voor vader, zo
zei hij, had hij hier een overhemd ge
kocht. Toen het niet Paste, had hij het
teruggebracht. Of de juiste maat al ge
komen was? Dat bleek niet het geval te
zijn. Uitermate vervelend, vond de jon
geman, die met een bos contactsleutel
tjes zwaaide, want morgen moest hij
met het vliegtuig naar Australië. De
winkelier, in arren moede, bood aan het
zgn. betaalde bedrag te restitueren, het
geen welwillend werd geaccepteerd In
een porseleinzaak leverde een gelijk
soortig verhaal De G. eveneens een be
drag op. Later kwam de oplichting aan
de dag en toen De G. zo brutaal was
nogmaals in Deventer terug te keren, en
opnieuw een poging te wagen, liep hij,
dank zij hef goede speurwerk van vader
en dochter Hendriksen tegen de lamp.
In zijn bagage trof men 28 overhem
den, een strijkijzer en drie mondorgels
aan. De politie in Den Bosch, Eindho
ven, Roosendaal, Boxmeer en Gemert
zocht hem reeds.
De vicaris-generaal van het bisdom
Breda, mgr. dr. W. Koenraadt, wordt op
15 februari zestig jaar. Mgr. Koenraadt,
die deken is van Princenhage en rector
van „Maria Mater Dei" te Breda, werd
op 29 februari 1920 priester gewijd en
ruim tien jaar geleden door wijlen mgr.
Hopmans benoemd tot vicaris-generaal.
De zestigjarige, die huisprelaat van Z.H.
de Paus is, is reeds sedert jaren voor
zitter van de Nederlandse Katholi-,_e
Schoolraad.
