1
il
let d
le camera ii
I
al
De grenzen der wetenschap"
AANPASSING VAN OVER-
HEIDSPEN SIOENEN
Wat vader doet in vrije tijd en
op zijn werk
„Moby Dick" van John Huston
FILMS
deze week
P- li
ligd
„omi- 'oerist in ccn dorpje
k ier hoogleraren van de V.U. gaven hun visie
Wegenw acht-routes
gaan internationaal
aaneen sluiten
Kritiek van de Kamer op vernieuwde
wetsontwerpen
Drijvende kazerne
Originele tekenwedstrijd van de KAB
Boeiende avonturenfilm van allure
■1
l 1 1 I I 1 1
VA 7
VRIJDAG 26 OKTOBER 1956
r \Gl\ 6
IflgÉtP
RAND
)END
»r a
'■'m
Pensioen uit nevenbetrekking
Algemene toeslag
Nevenpensioen
Lagere ambtenaren
Weduwen- en wezenpensioen
Premieverhaal
Vergeefse herstellingskosten
voor directievaartuig
Zuiderzeewerken
„BUS STOP" MET
MARILYN MONROE
Ongenietbaar cinegrafisch
produkt
zenhage
ond ter
toneel-
i gehul-
het met
ilh. Jo-
lan Ma- SpanJE ZIEN is een blij avontuur;
ke laat- t zonnige land. met z'n temperament-
;eenber~ bevolking moge dan voor de
rsende politicus, die meer naar
jmst in anc0 dan naar de azuur-blauwe he-
toege- kijkt, een bron van ernstige
schouwingen zijn voor de reiziger
eur van erheen gaat met de milde bewon-
teur Bo ring van de toerist is het een klate-
dat aan nde bron van folkloristische en pic-
der op- rale sehoonheid.
op fees- \?OOT hem .g he^. rafeiige hemd van
I landarbeider geen teken van ar-
in net pede, maar een schilderachtig trek-
enomen. l de rotswo,ningen op de heetgebla-
hdo komen hem niet
de ac-
:n daar-
;t gezel-
de re ge
ms toe
der van
van
Laseur,
ïn Knies
rgen.
oorgele-
uwburg
Wies je
mie van
is, etc
jeschenk
Vereni-
hoogvlakte
,0r als een griezelig brokje gebrek-
^-comfort, maar als een typisch
telt je van primitieve architectuur.
is de toerist, argeloös en subjec
ts doch als mens op zoek naar iets
anders, naar men mag veronderstellen,
ee r 1 i j k
De toerist zoekt, dat is hem eigen,
de aardige kanten van het land op.
Zijn visie is derhalve in het geheel
niet all-round, hij is ontroerd door een
romantiek die, volgens de deskundige
cynicus, wellicht een bittere achter
grond heeft. Wat hij zeert, is daarom
misschien alleen van waarde voor
hem.die het land óók als toerist
wil benaderen.
Maar voor wie zich deze beperkin
gen wil opleggen, gaat, daarginds ach
ter de Pyreneeën, een wereldje vol ver
rassingen open. Laat hij eens een be
zoek brengen aan Tarakon, een kiein
dorpje, verborgen langs de grote vieg
tussen Madrid en Cuenca. Misschien
staat het op Uw kaart, misschien
niet, want er woont slechts e® „n.
vol boeren. Maar als ge er rkt_
komt en het heuveltje, dat als
plaats fungeert, na veel moeite hebt
- ^§§*1
ivoudige
aan de
aan de
iek. Hij
et Haag-
lie en in
spelen.
.Aldeba-
donder-
am naar
bestem-
itar, aan
de ,,A1-
■en van
binnen-
kte. Het
'oor de
ipen be-
uperfos-
Amster-
Utrecht
ecember
ng van
P de ge-
dend uit
Bij het afscheid blijven ze nog lang na-wuiven.
Op de achtergrond: Het Dorp-
beklommen, is die handvol present, er
komt met zo bar vaak een vreemde
ling. Vergis U niet, ze komen niet om
te bedelen, het zou de trotse Span
jaard niet in het hoofd komen. Neen,
het is de vriendelijkheid en gastvrij
heid: de senor komt ons dorpje bin
nen en dat vinden we fijn.
BENEDEN AAN het heuveltje
brengt men een gillend varken naar
de slachtplaats. Aan het beekje doen
vrouwen zonder wondermiddelen de
was De dorpsschone dringt zich op
vallend onopvallend naar voren. An-
tonita Vaquero, zegt z,e en haar stem
klinkt als een kerkorgeltje. Natuurlijk
wil ze op de foto.
Ergens heeft het tafereeltje iets van
een operette. De toerist, die zesender
tig uur geleden nog temidden van een
hels verkeersspektakel voor de stop
lichten in Rotterdam stond, kan zich
slechts met moeite realiseren dat dit
allemaal ongedwongen en echt is. Op
de achtergrond liggen de huizen slui
merend tegen de helling. Het woord
neon kent men niet. Op het spitsuur
rijdt hier één ezel met een kar.
Geef een jongen van veertien jaar
een sigaret. Hij is de koning te rijk;
Ribera Calongi heeft een Amerikaanse
sigaret gerookt. De bevolking is vol
ontzag.
Ze vertellen honderd-uit. Over de
kerk, over het leven hier. De senor
moet nog eens terugkomen. Hij be
looft het, als lag Tarakon op de weg
tussen Delft en Gouda. Bij het afscheid
zijn ze geroerd, lang nog blijven ze
nawuiven, ook al heeft de vreemde
senor hen de rug reeds toegekeerd.
op volle
wederom
oijzonder
krachten
n terug
zien. De
feit. (Jat
overgaan
ge mer'-
m het-
tonnage-
el in het
omzet in
van de
onden in
rijwel is
rondver-
meer.
bied van
zaaizaad
toe en de
voor de
betekenis,
eurd. dat
bied nog
itgeen de
niet ten
len heeft
r de rug.
en dik-
uit het
1 Nlette-
import-
al 117.0 00
n het al- v.
enlljk aC- '«r hoogteraten van de Vrije Uni-
leeromzet erSiteit hebben zich tot taak gesteld,
n „interfacultaire voordrachten", ge-
-apparaat '°üden in 1955 en thans in druk verse
ieproduk- dc grenzen van de door hen be-
indbouw- cfende wetenschappen, theologie, na-
imen met 'Urkunde, taalkunde en sociologie, te
:n succes- inschrijven. Dat zij niet alle vier die
ak op dezelfde wijze zouden opvat-
i i, was te verwachten, maar ieder
wam in 1 1 hen heeft zich naar eigen inzicht
de ver- onnen op het werkterrein van zijn
l spoedig etenschap, op haar plaats in het ge-
trekken. 1 van het menselijk weten en op
augustus- 6 tr afgrenzing tegenover de ande-
vele dui- wetenschappen en het leven.
3gen' ble- r; lemeen aan allen is de grondover-
j %ing van de begrensdheid ^an^jnet
ANTONITa, DE DORPSSCHONE UIT TARAKAN
waren en
unde Lu- e%nselijk kenvermogen, door de zonde
nnentrok, 'duisterd en van zijn afhankelijkheid
enover Gods openbaring. Hoe ver
j afhankelijkheid gaat; daarover
ijken zij het niet geheel eens te zijn.
-ms het het, dat de Bijbel ons niet
geven is als een wetenschappelijk
ndboek (39), dan weer, dat de Bij-
1 richtlijnen bevat voor iedere we
ischap (14), dat alle wetenschappen
h laten onderrichten door de Bij—
1 (15) en dat de Christelijjke filo-
ie haar gegevens niet alleen aan de
'mos, maar ook aan de Woordopen-
ing ontleent (54).
et minst overtuigd ben ik door het
pg van prof. van Dijk, die de soci-
ie als een wijsgerige wetenschap
3teJt- Het komt mij voor, dat hij
onderscheid tussen empirische en
»erige speiedgie (dat zelfs het
'"Ajemiseh Statuut kent!) ten on-
e over het hoofd ziet. Aan de bij
den, ver- van Prof. Jonker en prof. Ca-
1 vo!?ens -n wil ilt J} kort doen, wanneer
Zeg dat d'e van prof. Ridderbos over
grenzen van de theologie mij nog
2t meest aanspreekt. Hij wijst erop,
Ut Z theologie weliswaar contact
*eft wat volstrekte waarheid is,
Ua„ menselijjke wetenschap zich
i haa? relativiteit bewust moet blij-
(an en niet moet pretenderen de
j, te kunnen doorgronden
U) lefn 4°?n feite product is van men-
?1iit vu-racht moet trachten voor
Stenefïïi bekleed met goddelijke
...stellen ais
it provi-
aandrin-
S. stern
en van de
in baling-
eider van
eolajezyk.
Maar de
ïiderspar-
de meest
ring was,
lilies. De
leel naar
Gomulka,
ïgenschap
Ise com-
an de ar-:
5visionele
ciezingen.
-overeen-,
verkie-
r de com-
:he Blok"
met 384
ide Sejm
>n de an-
ch ver.
het land.
de buit
gen werd
Stalinist,
iris-gene-
Verenig-
an Polen.
1948 en
nauwer
ïenlandse
n strijd
etten. En
een fusie
be partij,
n stevig
^bbaart (1laat zich niet vangen bin-
de perken van onze begrippen en
^o?n JoS^oelt het als een be-
^ar dat de algemene vraag naar de
;^n vin de mensdUte kennis, die
een ksn worden
wat God van zichzelf
de filosofie verankerde kennisleer en
dP7P dan nader uitwerkt voor de ver
schillende vakwetenschappen" (26), in
reeks van voordrachten ont
breekt Ik geloof, dat hij gelijk heeft.
Indien het antwoord op deze vraag
menen n gelegd aan de on-
ten grondslag was h ja 7n
derscheiden verhandelingen dan zou
de eenheid van het geheei er 1Ji] heb
ben gewonnen. Toch zijn g
facultaire voordrachten on
misschien wel dank zij haar ve
denheid, de oevrdenking waard.
DR. FERD. SASSEN
..De grenzen der wetenschap
door W.J.H. Caron, R. van Dijk,
C.C. Jonker en Nic. H. Riddehbos
Uitg. J.J. Kok, N.V., Kampen.
t'O:
men
gesteld en beant-
uitgaat van een in
Xn het Hoofdkantoor van de A.N.W.B.
heeft de afgelopen dagen de eerste inter
nationale bijeenkomst plaats gehad van
de hoofden van de wegenwachtdiensten,
in Engeland Duitsland. Belgie en Ne-
dlTijdens deze samenkomst, die vier da
gen in beslag nam en we:Ike on<ier voor
zitterschap stond van de heM^G.^ van
Leeuwen hoofd van de
genwacht zijn oP zeer uitvoerige wijze
een aantal gemeenschappelijke Pie
men besproken .Daarbij is
men de W.W.-diensten in deverschil
lende landen, zoals destijds reeds J.
instelling van de diverse wegenwaent-
korpsen in principe was voorgenomen,
oip dezelfde, uniforme wijze uiit te voe
ren. De uitrusting van de manschappen,
de kleding en de kleur van de motor- en
zijspanicombinaties zullen in alle landen
dezelfde zijn. Het systeem van opleiding
d°°r middel van speciale wegenwacht-
°Peidlngsscholen zal eveneens unifonm
H,et gaat hier uiteraard om een
wee oov»H=eidinK gebaseerd op de op. de
weg opgedane ervaringen.
Men stelt zich voor de door de wegen
wachten gepatrouilleerde internationale
verbindingen ln de landen, die over een
wegenwachtapparaat beschikken aan de
grenzen aaneen te doen sluiten. In Ne
derland lopen reeds verschillende W.W..
routes t°t de Belgische, resp. Duitse grens
door: Sluis, Wuustwezel, Vaals, Elten
en Oldenzaal.
De vernieuwde pensioenontwerpen van
de regering hebben bij het onderzoek in
de afdelingen van de Tweede Kamer aan
leiding gegeven tot het stellen van een
ange reeks van vragen en opmerkingen.
Met betrekking tot de aanpassing van
de overheidspensioenen aan het algemene
ouderdomspensioen wezen vele leden er
op, dat de door de regering beoogde ge
lijkheid tussen oude en nieuwe pensioenen
slechts behouden zal kunnen blijven, wan
neer met ingang van 1 januari 1957 de
pensioenen steeds in evenredigheid met de
grondslagen, geldend voor de dan in actie
ve dienst zijnde ambtenaren, worden ver
hoogd. Slechts dan zal het mogelijk zijn
van een steeds ingewikkelder toeslagstelsel
af te komen.
De staatscommissie voor de pensioen
wetgeving stelde als middel daartoe de in
voering van de zogenaamde automatische
aanpassing voor. Dit voorstel heeft de
regering niet direct overgenomen, omdat
zij het in rustige overweging Wil nemen.
Men vroeg echter of naar de mening van
de regering de invoering van de auto
matische aanpassing niet onvermijdelijk
is zodra de aanpassing van de oude pen
sioenen ingaat en of er, wanneer de optrek
king en automatische aanpassing niet ge
lijktijdig tot stand komen, niet een chaos
zou kunnen ontstaan.
Het bedrag der ouderdomsuitkering gaat
op en neer met het loonpeil. Dit conjunc
turele schommeldeel mag volgens de alge
mene ouderdomswet niet op de ambtelijke
pensioenen worden gekort. Naar de mening
van de bedoelde vele Jeden is deze ge-
dachtengang, waarop o.m. de aanpassings
regeling van de algemene ouderdomswet is
gebaseerd, niet volledig in dit wetsont
werp terug te vinden.
Zonder automatische aanpassing worden
conjuncturele verhogingen van de ouder-
domsuitkeringen grotendeels weggekort.
Voor de niet-overheidspensioenen is dit in
de algemene ouderdomswet met zoveel
woorden verboden.
In dit verband gaven zij uiting aan hun
verwondering, dat, de regering voor dc
ambtenaren niet althans een regeling, zo
als deze in de algemene ouderdomswet
voor het vrije bedrijf is neergelegd, heeft
overgenomen.
Het was hun voorts opgevallen, dat geen
bijzondere voorziening is getroffen voor
pensioenen, die moeten worden beschouwd
uit hoofde van een nevenbetrekking te
zijn verleend. Volgens het ontwerp wordt
voor deze pensioenen een korting op basis
van de diensttijd toegepast. Dit is naar de
mening van deze leden niet billijk, omdat
hiermee ook dat gedeelte van het ouder
domspensioen wordt ingehouden, dat cor
respondeert met de diensttijd. doorge
bracht in de als hoofdbetrekking vervulde
particuliere functie. En zij vragen of de
regering het niet juist acht voor deze ge
vallen een bijzondere regeling in de wet
neer te leggen.
Vele andere leden waren bereid een
aanpassing van de ambtelijke pensioenen
te aanvaarden op grond van de overwe
ging, dat, indien ambtenaren en daarmee
gelijk te stellen personen zonder meer
onder de werking van de algemene ouder-
domsverzekering zouden worden gebracht,
dit in tal van gevallen tot gevolg zou heb
ben, dat het totale; pensioeninkomen bo
ven hét laatstgenoten arbeidsinkomen, na
aftrek van premieverhaal. zou uitkomen.
Uiteraard wensten deze', leden aan deze
bereidheid de voorwaarde te verbinden,
dat met de aanpassing de nodige ver
beteringen in de pensioenregelingen ge
paard gaan.
De regering blijft de looncompensatie
ten behoeve van het algemeen ouderdoms
pensioen aan het overheidspersoneel door
betalen. Het overheidspersoneel blijft ui.
die looncompensatie de premie ingevolge
de algemene ouderdomswet betalen, geniet
daar echter nagenoeg niet meer van. Het
algemeen burgerlijk pensioenfonds blijft
het algemene ouderdomspensioen van het
overheidspersoneel korten.
Eenvoudiger zou het h.i. zijn, het over
heidspersoneel alsnog buiten de werking
van de algemene ouderdomswet te bren
gen, de thans voorgestelde algemene toe
slag wat te verhogen en de voorgenomen
looncompensatie te bezigen als pensioen
premie en te storten in het algemeen bur
gerlijk pensioenfonds.
Verscheidene leden sloten zich bij de
laatste beschouwingen aan.
Algemeen kon men zich met de voor
stellen betreffende de verhoging van pen
sioenen met een algemene toeslag ver
enigen. Dat de regering zoveel mogelijk
alleen met de conjuncturele salarisfactor
rekening heeft gehouden, verwierf even
eens van alle zijden instemming. Wel
vroeg men zich af, welke weg de regering
denkt te volgen bij komende algemene
wijzigingen in het bezoldigingspeil der
rijksambtenaren.
Vele leden, die een zogenaamde perma
nente aanpassing, indien het algemeen be
lang zich daartegen niet verzet, wense
lijker achtten dan het voorstel van de
regering om de aanpassing telkens bij de
wet vast te stellen, maakten voorts nog
enige opmerkingen.
Voor het spoorwegpersoneel, zo zeiden
zij o.m., was het noodzakelijk en ver
antwoord een afzonderlijke reeks van
achterstandspercentages vast te stellen,
omdat dit personeel een gesloten groep
vormt met een eigen salarisverloop en
een eigen pensioenregeling. Acht de rege
ring een zelfde gedragslijn niet noodzake
lijk en verantwoord voor het onderwijzend
personeel, dat tot 1946 wel een uitzonder
lijke salarispositie had?
In aansluiting op deze laatste opmer
king vraagt de commissie van voorberei
ding voor dit wetsontwerp de mening van
de regering te vragen over het (na het
afdelingsonderzoek verschenen) rapport
van de commissie pensioenregeling hoog
leraren, uitgebracht aan het college van
rectores magnifici.
Vele leden wensten onder de aandacht
te brengen, dat er zich gevallen zullen
voordoen, waarbij gepensioneerden, dis
naast een pensioen uit hun hoofdbetrek
king een klein nevenpensioen genieten,
wel zeer gedupeerd zullen worden, indien
de algemene toeslag op hun pensioen niet
wordt berekend volgens de tabel, bedoeld
in artikel 4, doch naar die in artikel 5.
Deze leden dachten hier o.m. aan pen
sioenen van hoofden van land- en/of tuin-
bouwcursussen, van een secretaris ener
commissie tot wering van schoolverzuim,
enz. Zij waren van oordeel, dat toepas
sing van de tabel, bedoeld in artikel 5, in
dergelijke gevallen voor de betrokkenen
tot discriminatie zou leiden, hetgeen niet
in de bedoeling van de regering zal liggen.
Van vrijwel alle zijden werd gevraagd,
waarom de overgrote meerderheid van
ambtenarenorganisaties' zich niet met de
wijziging van het stelsel van de pensioen
berekening heeft verenigd.
Zeer vele leden stemden gaarne in met
De regering heeft aldus vele leden
het voorstel van de staatscommissie ten
aanzien van het weduwenpensioen (de z.g.
regeling' wel overgenomen. In het
voorstel van de staatscommissie betekent
deze regeling een weduwenpensioen
van 5/« van 80 pet. en dit was over de ge
hele linie een algemeen gewaardeerde ver
betering. In het kader van de regerings
voorstellen echter betekent deze *»-rege-
ling een weduwenpensioen van nog geen
44 pet., in vele gevallen voor de laagste
ambtenaren een teruggang ten aanzien
van de bestaande regeling. Het was deze
leden uiteraard niet ontgaan, dat de thans
in dienst zijnde ambtenaren hiervan geen
nadeel zulien ondervinden en ook, dat
zij geen hogere premie voor het weduwen
pensioen zullen behoeven te betalen. Voor
de toekomstige ambtenaren worden de
verhoudingen evenwel zo, dat zij hij .min
der rechten een hogere pensioenpremie
moeten betalen. Dit dualisme achtten zij
afgescheiden van administratieve moei
lijkheden zeer moeilijk te verteren.
Gaarne zouden zij vernemen, uit hoofde
van welke sociale rechtsgrond de regering
de weduwenpensioenen voor hogere amb
tenaren aanzienlijk verhoogt met gelijk
tijdige verlaging van de weduwenpen
sioenen der laagste ambtenaren.
Ook andere leden hadden met verbazing
geconstateerd, dat de voorstellen der rege
ring voor de weduwen en wezen van de
laagstbezoldigde ambtenaren in de toe
komst ernstig financieel nadeel rullen
brengen.
De marechaussee te Delfzijl krijgt een
drijvende kazerne. Het gebouw, dat nu in
gebruik is. moet namelijk worden afge
broken omdat op die plaats een nieuw
postkantoor zal worden gebouwd. Daar
de nieuwe kazerne nog niet gereed is. zal
de brigade Delfzijl nu worden onderge
bracht in een woonark, die maandag van
Loenen aan de Vecht naar Appingedam
zal worden gesleept. Daar zullen enige
voorzieningen aan het vaartuig worden
aangebracht, dat eind november als ka
zerne in geibruik zal worden genomen.^
Het premieverhaal wordt zo merkten
vele leden op gesteld op 7 pet. Wel
iswaar wordt dit door overgangsbepalin
gen beperkt; voor de ambtenaren echter,
die na 1 januari 1957 in dienst treden,
wordt de premieverhoging een verslech
tering van de pensioenregeling, in ieder
geval voor de ambtenaren, wier pen
sioensgrondslag lager is dan 6857.
Wil de regering mededelen, waarom zij
het voorstel van de staatscommissie om de
premie te stellen op ten hoogste 7 Vi pet.
van de pensioensgrondslag, welk percen
tage dan bij algemene maatregel van be
stuur zou worden vastgesteld, niet heeft
kunnen overnemen?
Een ongetwijfeld artistieke tekening van een
kind, dat zijn vader bij het pottenbakken
blijkbaar nauwlettend heeft gadegeslagen.
Deze leden vroegen zich af, of de rege- een aantal verbeteringen, die t.a.v. het
ring de consequenties van haar aanpas- i stelsel van pensioenberekening worden
singssysteem heeft bezien, voor zover het voorgesteld. Het was hun evenwel opge-
betreft het overheidspersoneel, dat na 1960 vallen, dat de voorstellen achterblijven
zal worden gepensioneerd. i bij die van de staatscommissie voor de
De thans voorgestelde algemene toeslag pensioenwetgeving, welke speciale aan-
zal aan deze gepensioneerden voorbijgaan dacht besteedde aan de lagere ambtenaren.
Evenzo zullen zij door de aftrek praktisch Deze leden achtten een verbetering in
slechts voor een gering deel betrokken zijn de pensioenen van hogere ambtenaren zeer
bij het algemeen ouderdomspensioen. Wel I urgent. Het ontging hpn echter, waarom
echter betalen zij daarvoor ten volle de ook niet voor de ambtenaren met lagere
premie. I
de figuur
(Van onze Utrechtse redacteur)
WD weten niet precies door welke motie
ven de Propaganda-dienst van de K.A.B.
geleid werd, toen hjj een tekenwedstrijd
voor kinderen uitschreef, maar een feit is.
dat de resultaten een prachtig materiaal
hebben verschaft over de vr(je tijdsbeste
ding en het werk van de leden. Niet min
der dan bjjna een kwart miljoen tekenin
gen kwamen binnen van jongeren tot de
leeftijd van 14 jaar, waarin op vaak ver
rassende, originele, ja vaak ironische en
humoristische wijze de gevraagde bedrij
vigheid van vader werd uitgeheeld.
Het leverde niet alleen een mooi stuk
kinderpsychologie, maar gaf ook een blik
—soms heel scherp in het milieu van
het katholieke arbeidersgezin en gezien
door een kinderoog kwamen zeer bijzon
dere facetten te voorschijn.
Na een eerste schifting bij de afdelingen
teit in visie, uitdrukkingsmogelijkheid ge
zien de leeftijd en durf werden ook ter
dege in aanmerking genomen. We kregen
een aardige tekening onder het oog, die
de hulpvaardiheid van vader in de huis
houding zeer kostelijk demonstreerde,
waartegenover een prent, waarop de rust
van vader werd uitgebeeld, weer in een
heel ander licht stond.
Veelvuldig blijken de hobby's van de
K.A.B.-ers te zijn ten aanzien van mu
ziek, door actieve deelneming aan de
plaatselijke harmonie en de liefhebberij
voor duiven sprak vooral uit tekeningen
van kinderen heneden de grote rivieren.
Een typische bezigheid is ongetwijfeld het
pottenbakken en de wijze, waarop een
kind dit weergaf, getuigde, dat de artisti
citeit van de vader, zij het in andere zin,
op zijn kind is overgegaan.
Wel zeer decoratief was de tekening,
die in een klein vak de uitgebreide be-
had de jury in Utrecht, bestaande uit de drijvigheid van vader in de tuin rondom
heren Jules Jongenelen, Gerard van Stou-
tenburg, Luc Geurts en Jan Muller, met
het toekennen van de duizend prijzen nog
een zeer moeilijke en delicate taak, waar
bij met verschillende factoren rekening
gehouden moest worden. Vanzelf werd
lang niet uitsluitend op artistieke kwali-
het huis weergaf, waarhij moeder nog
een plaatsje kreeg met het ophangen van -
de was. Als muurschildering zou deze te
kening het heel goed doen en een van de
bonden denkt er hard over deze versie
ring in zijn kantoor aan te brengen.
Een gelukkig teken, bij deze tekenwed-
teiten gelet, al zijn in dit opzicht prestaties strijd duidelijk aan de dag getreden, is
geleverd, waarbij heus nog eens navraag zeker de grote belangstelling der kinde-
velen goed
premie In g^telihmng^ien "wordt dan I middelsomrnen een hoger ^rce^tage moest worden gedaan naar de werkelijke ren voor vaders werk, door
de fTguur als volgt: wordt voorgesteld. maker van zó'n tekening. Neen, origmali- begrepen en gezien.
Het epos van de waanzinnige kapitein Achab, die slechts één doel kende,
namelijk wraak te nemen op de witte walvis Moby Dick, die hem zijn
been had afgebeten, is door Herman Melville op waarlijk grootste wijze be
schreven. Terecht noemde Slauerhoff deze roman een van de beste avon
turenromans uit de wereldliteratuur.
John Huston heeft het aangedurfd om dit werk te verfilmen. Bij Madeira
maakte hij opnamen van de walvisvangst, die aan eco documentaire film
doen denken. Maar de types, die hij heeft bijeen gebracht op de „Pequod",
het schip dat onder Achab de bezeten jacht met het noodlottige resultaat
maakte, zijn meesterlijk aangepast aan de sfeer, die Melville in zijn boek
heeft geschapen. John Huston is de regisseur, die met „The African Queen"
bewees, dat hij op het witte doek de natuur in al haar grootheid kon om
vatten om er een menselijk drama mee te scheppen. In deze nieuwe film
over de natuur, heeft hij de kracht van het zeemonster en de woede van
een orkaan gefotografeerd op een wijze, die de monomanie van Achab in
al haar verschrikkingen duidelijk miaakt, want de toeschouwer wordt gecon
fronteerd met natuurkrachten, die niet of nauwelijks door de mens zijn te
temmen.
Ribera is de koning te rijk; hij
heeft een Amerikaanse sigaret
gerookt!
De commissie van rapporteurs uit de
Tweede Kamer heeft de minister van Ver
keer en Waterstaat gevraagd waarom
nog een bedrag van 61.000.- ten laste
van de begroting 1955 van het Zuiderzee-
fonds moet worden gebracht voor de
bouw van een nieuw direefcievaartuig voor
de Zuiderzeewerken. Bij het wijzigingsont-
werp van de begroting 1955 van het Zui-
derzeefonds had de minister opgemerkt,
dat bij het uitvoeren van noodzakelijke
herstellingswerken aan het directievaar
tuig „Breezand" was gebleken, dat een
algeheel herstel niet meer verantwoord
was. Er is toen overgegaan tot de bouw
van een nieuw directievaartuig, dat rond
f 215.000,- zal kosten, van welk bedrag
61.000,- ten laste van 1955 zou moeten
komen. De commissie van ïapporteurs
vraagt nu of de gemaakte herstellingskos
ten vergeefs gemaakt zijn en waarom nimt
Het verhaal wordt verteld door Ismael,
de avontuurlijke jong6®311,, die op een
stormachtige avond in het jaar 1841 in
New Bedford aankomt. Op deze basis
voor de Amerikaanse walvisvaart ontmoet
hij zijn toekomstige metgezellen, onder
wie de „kanibaal" Queequeg, één van de
beste harpoeniers. De volgende dag gaat
hij naar de kerk. waar de kansel de vorm
heeft van de boeg van een walvisvaarder.
Dominee Mapplé, vertolkt door Orson
Welles, houdt er zijn preek en aan de
wanden ziet Ismael de grafstenen van de
velen, die tijdens de walvisvaart het leven
lieten, omdat zij zwakker bleken te zijn
dan de prooi, die zij najoegen. Hij be
sluit, ondanks een waarschuwing, dat er
een vloek op de Pequod" rust. op dit
schip aan te monsteren- Nadat de beman
ning aan boord is gekomen, begint het
zeilschip zijn reis, die drie jaar zal duren.
Huston geeft hier «en serie „close ups"
van wachtenden aan de kade, die bijzon
der beklemmend is.
De bemanning krijgt de kapitein voor
lopig niet te zien. Maar opeens staat hij
voor hen en houdt hij zljn befaamde rede,
waarin hij hun meedeelt, dat degene, die
Moby Dick het eerste ziet, een goudstuk
krijgt. Dit lokaas wordt aan de grote ra
gespijkerd. En als de mannen m de Stille
Zuidzee moe en loom m ae hitte liggen,
blinkt het goudstuk hen tegen en verwekt
een bezetenheid om het te verdienen,
waardoor een dreigende muiterij niet kan
doorbreken, omdat er geen voedings
bodem voor is. Huston laat het goudstuk
verzengend uitdagend op het witte doek
blinken. Het is een magisch object ge
worden. Vervolgens krijgt men te zien,
hoe de walvisvaarders verschillende ma
len in de boten gaan om op zee een
gigantisch monster na te jagen en in
triomf mee terug te voeren. De toeschou
wer krijgt een gedocumenteerd inzicht in
de gevaren van de walvisvaart en in de
grote geoefendheid van de harpoeniers.
Maar dan breekt de fatale dag aan, dat
eerder over nieuwbouw is gesproken. Zij Moby Dick wordt gesignaleerd. De waan-
vragen zich voorts af of een dergelijk i zin van Achab is niet meer te stuiten. Hij
groot vaartuig nodig is. nu de Zuiderzee gaat zelf in één van de boten, die worden
een binnenwater is geworden. I gestreken, zodat het schip alleen nog door
de jongste scheepsmaat wordt „beheerd".
De voorspelling, dat slechts één lid van
de bemanning zal blijven leven, krijgt dan
zijn tragische realisatie. In beklemmende
opnamen ziet men, hoe Achab zich in de
meest letterlijke zin op zijn prooi werpt
en verward raakt in de touwen, die aan
de vele harpoenen zitten. Maar nog na
zijn dood is het, of hij zijn schepelingen
wenkt wraak te nemen. En zij doen dit.
De sloepen worden omvergeworpen, ofwel
in de bek van het witte monster versplin
terd. De trotse „Pequod" wordt door
Moby Dick geramd en mén ziet een
kokende draaikolk op de oceaan, ten teken
dat de zee zich van het schip heeft mees
ter gemaakt. Alleen de jonge Ismael
wordt gered. Hij ziet een doodkist drijven,
die de scheepstimmerman heeft gemaakt
in opdracht van Queequeg, die zijn leven
ten einde voelde spoeden.
Met deze macabere beelden eindigt de
film. die bruist van grootse machten en
ongekend hevige krachten zowel in de
natuur en het menselijke brein als in de
beelden, die Huston weet te componeren.
Een boeiende avonturenfilm van allure,
die de aandacht van personen boven 14
jaar verdient.
Bu.
Na „Picnic" krijgt men thans „Bus Stop"
te aanschouwen. Ook deze film naar een
toneelstuk van William Inge is gemaakt
door Joshua Logan, de regisseur, die op
Broadway het stuk regisseerde en na 16
jaar in het theater te hebben gewerkt,
voor het eerst naast de camera stond om
„Picnic" te maken.
Logan heeft zichzelf en de toeschouwers
geen dienst bewezen met „Bus Stop". Hier
is geen enkel moment sprake van een
genietbaar cinegrafisch produkt. De hoofd
rol is toebedeeld aan Marilyn Monroe, die
van de dramatiek, welke ongetwijfeld in
dit stuk zit, een lachwekkende persiflage
geeft. Men ziet haar in een uitermate
onsmakelijk tenue, zodat men liever terug
denkt aan de „sexbom" Kim Novak in
„Picnic", die ten minste nog af en toe
iets van natuurlijk gevoel wist te tonen.
Kapitein Achab (Gre
gory Peck) ziet voor het
eerst zijn doodsvijand,
de witte walvis Moby
Dick. Beeld uit de nieu
we John Huston-film
naar het boek van
Herman Melville.
Chérie (Marilyn Monroe) zit gevangen
in de bus, even voordat het gedwon
gen oponthoud de zaken een radicaal
andere wending geeft. Beeld uit de film
Busstop" van Joshua Logan.
Wij zijn geen bewonderaars van William
Inge. Integendeel. Wij vinden het geen
noemenswaardige verrijking van de „fil-
motheek" om zijn oeuvre op eelluloid-
rollen „in te blikken".
Voor wie het nog niet weet, „Bus Stop"
behandelt de historie van een blaas-
kakerige schreeuwlelijk, die een ranch
heeft en naar de stad tijgt om een rodeo
te winnen. Hij ontmoet in een obscuur
etablissement een kroegzangeres, die hij
wil huwen. De „dame" voelt er echter niet
veel voor en tracht hem te ontwijken.
Maar tijdens een gedwongen oponthoud bij
een halte, diep in het barre sneeuwland
schap weggedoken, wordt vla een rob
bertje vechten de grondslag gelegd voor
een „nieuw leven", zoals dat heet en dan
moet de toeschouwer geloven, dat een
jong geluk is geboren.
In kleuren en immense CinemaScope-
beelden ziet men Marilyn. Zij praat een
„slang", waar men beroerd van wordt.
Maar dat hoort er bij.
Is er dan niets goeds te vertellen over
dit filmwerk? Toch wel. De hele kleine
rol van het meisje, bij wie Chérie (Mari
lyn Monroe) raad vraagt om haar te hel
pen ontvluchten uit de lasso van Bo, de
jongeman, die haar wil trouwen. Fris.
bescheiden en een verademing tussen al
die brute humbug. Bu.
