Nicolai Ljeskow:
Moskou en Peking (I)
Karei Jonckheere zoekt nieuwe ruimte
10.000 Koreanen gedoopt
y
Stalin, onmisbaar idool
Geen belangstelling voor idee
„Verenigde Staten van Europa
van
POEZIE-KRONIEK
.J an zee lot schelp
Onderschat talent uit Russische vertellersschool
Verklaring van
Grotewohl over Duitse
hereniging
Brabantse prijs voor
schone kunsten
Behoud van Britse Gemenebest voor
Engeland primair
52 ast
hrfa^slTXkVfllE=d USOOKa
Sovjet-vliegtuigen voor
Syrië
Nog groter aantal met Pasen verwacht
Leiders uit M.-Oosten
naar Washington?
»»De priesters van Stargorod" een prisma-juweeltje
in letterkunde geldt evenzeer als in 't dagelijks leven de macht van
bet toeval. Vaak is een samenloop van omstandigheden beslissend
beiveest voor de opgang, ja zelfs voor het al of niet in het licht geven
Vh*n. een literair produkt. Het zal bijvoorbeeld altijd een vraagpunt
kr' Pn In we^e mate de gulden lier der Tachtigers had kunnen
lnken, indien zij niet in dr. W. Doorenbos, de leraar Nederlands
ii veel invloed in het hoofdstedelijk culturele leven, een waar
(JI oord voor hun poëzie hadden gevonden. Dr. Doorenbos, die
e geboren pedagoog aanvoelde wat in de jongeren van zijn dagen
nteutv,
t>oo r
e en voor zijn steun en scherpe kritiek in de rijen der ver
vers een ereplaats verdient. Hetzelfde toeval kan ook anders,
hisr Somm'"e literaire werkzaamheid van betekenis, fnuikend
tereu^etde komen. Hierdoor kan een groot talent juist in een land
Wereld komen, dat de nog sluimerende artistieke gaven niet tot
vvhkelen inspireerthet hart zal dan blijven zwijgen. Veel-
l&er echter zijn de voorbeelden dat schrijvers op een land
Zljn, welks maatschappelijk leven hen tot meesterwerken
iv i 'naar d'e d<m onbegrepen blijven en vervolgens gelaakt
iy (en> omdat zij in een ongunstige tijdssfeer ontstaan. De Rus
"l Sjemenoivitsj Ljeskow, die leefde van 1831 tot 1895, zou
a een tragisch geval van zulk onbegrip en onderschatting zijn
gek Gn' llLet ïu*st *n laatste Jaren daarin verandering ivas
groi"len' ®eze geboren verteller, bovendien woordkunstenaar van
bchi Seest*gheid, was zo ongelukkig zijn voornaamste werken in het
hoo 'e geven, in dezelfde tijd dat Tolstoi en Dostojewski op het
gh'punt van hun scheppend vermogen waren
De REACTIONAIR
C AM 1LLO-MOTIEF
GEEN TIJDSKRITIEK
G. BaR DOCENT TE
NIJMEGEN
Han Mulder
sta^l' di« Vdè°zken van een vl0,t
mteia,
('-s- verkiezingen in Polen
uëehoorzame
K^'"Julaat geschrapt
Sv5>t
X°°rts
AVa„n het
slapeloosheid", die zowel in lengte -
Frankrijk doet mee
NIEUWE SCHEPEN VOOR
HOLLAND W.-AFRIKA LIJN
Fabels
DOODVONNISSEN IN
TSJECHOSLOWAKIJE
iaren ftUssisehe Intelligentsia uit de
ZUc-ht eventis was vervuld van een
Ziqs tBnaar vernieuwing, welke alles-
den va Verk3aren is. De Tsaar, temid-
rend e®n zich gestaag en voortva-
flink on uitbreWende hofkliek, was
efficiën? Waa Rusland op de meest
ten. Ov wijze 'n de afgrond te stor-
gespan er heel het rijk was een strak
arme p n net uitgespreid, waarin het
toe mnussische volk zich tot wurgens
De ntSl verstrik!ken.
sehier tertjes op het platteland,
2estie hfeigenen meestal, konden
om ul.Uren van de lange <lag werken,
en j Sraan tijdig geoogst, gedorst
bezitte schuren van do grootgrond-
Itinderl krÜgen en vervolgens hun
denheid ?a" Sebrek in voedselverschei-
vrePere eenvoudig vervuiling te zien
beterl pn' ln de steden was het al niet
toe a'ltip? e*ne groep notabelen waar-
'curen v.de Plaatselijke fabrieksdirec-
t uohoorden. slaagden er wonder-
?adDeriv, 6 arbeiders dieper in de ver-
*le g 'e drukken, staken beti
gevangenisstraf.
Veip .daz® maatschappij nu voelden
SchonlH uelen- in bet ^Vesten ge-
op d en met de nieuwe gedachten
een iL hoogte. iedere nieuwe dag als
hum b°'ting van bet Christen-zijn,
schofn'?tiscb-zijn of welke levensbe-
2ich big dan ook. Velen verenigden
den otldor politiek vaandel en moem-
mSjZlcb „radicalen"; zij wilden een
tijp^weg bewandelen tussen de oud
'ten T bberalen en de jonge sodalis,
stoi k? Dostojewski en vooral Tol-
vo0a«en zi-i spreekbuizen in bun
yPlg theoretisch verzet te-
aun roiï,aïalschaPPiiverhoudmgen. In
Itip. rtstochmen zij stelling, mot
v-erk„alleen ,1 va,n hun Slavische ziel.
in Seh« ■,terechtIl?sland werden hun
Psychische o-ntle-
beteken-
op het mes" brachten Ljeskows naam
ook in West-Europa bekend en daar
kregen zijn boeken een zekere popula
riteit.
Omstreeks 1870 is Ljeskow in dienst
van een Engels rentmeester. Hij maakt
grote reizen kris kras door Rusland.
Daarbij leert hij allerlei maatschappe
lijke standen kennen. Talrijk zijn de
verhalen waarin hij zijn indrukken ver
werkt. Hij slaagt erin vele van zijn ver
tellingen als feuilleton in belangrijke
kranten te krijgen. Doch de gegevens,
die hij met grote opmerkzaamheid en
mensenkennis op zijn tochten opdoet
vragen een werk van grotere opzet dan
een verhaal of feuilleton. Hij schrijft de
roman, die tevens zijn grootste werk is:
„Soborjanje" (De Kathedraal). Dc Uit-
cevcrij Het Spectrum heeft het werk in
haar fonds opgenomen in dc zeer voor
delige Prima-reeks. Het is een nieuwe
vertaling, onder dc tjtel ,,De Priesters
van Stargorod". Daarmee is een unieke
gelegenheid geschapen om op eenvou
dige wijze met een brok meesterlijke
beschrijving van het Russische volksle
ven kennis te maken, meer in het Mi-
onder met dc priesters onder dat volk.
Het verhaal van het boek is'gauw ver
teld. Het is er eigenlijk niet De hoofd
persoon is h-e-t kleine plaatsje Stargo
rod; ee<n plaatsje zoals al die andere.
Maar met welk ee-n liefde tekent Ljes
kow het. stadje uit. Met. zijn goede
mensen en slechte en de grote massa,
die daar tussen in wandelt: de erkende
familieruzies, de liefde van de jonge
Stargorodenaren. En in deze kom van
hartstochten en hartstochtjes, belangen
en belangetjes staat straf en onberoerd
de Soborjanje de kathedraal met, de
drie bedienaren, die men niet vergeet.
Met welk psychologisch lancet worden
de heren ontleed! De protopope Toebe-
rozow, de geweldige, gevreesde en te
gelijk geliefde zielenherder: de licha
melijk zwakike maar geestelijk ge
wapende priester Benefaktow en ten
slotte de dom-strijdbare, waf ruzie-ach-
ti.ge diaken Djesnitsin. Dit Stargorod
van honderd jaar terug is goed be
schouwd ieder provincieplaatsje van
nu, want daa-ri-n veranderen d,e auto
bus, de bioscoop door de week. en de
stijfselfabriek weinig. Men zou ergens
een parallel m-e-t Don Camillo kunnen
trekken; maar waar Don Camillo als
de vleesgeworden strijdbaarheid door
zijn Italiaanse dorpje peddelt, blijven
de twee priesters in het plaatsje aan
de Toeritsa de toonbeelden van eerbied
waardigheid en onbesprokenheid. Slechts
diaken Djes-nitsi gebruikt ..leke-nmetho-
des" om de Orthodoxe Kerk tegen aan
vallen te beschermen. De simpele man
gaat geregeld de ook niet bijster intel
ligente schoolmeester te lijf, om hem
van zijn overtuigd atheïsme af te brem-
gen.
Het la.g niet in de beschouwende
aard van Ljeskow tendens-romans te
schrijven, zoals zijn grote "tijdgenoten de.
den. Ook deze roman mist de sociale
aanklacht. Dit mag merkwaardig lijken
naast de grote openhartigheid, welke
Ljeskow aan de dag legt in de beschrij
ving van de priesters, bepaald niet de
geringste medestanders van de Tsaar!
Het is hem om het verhaal te doen;
hier is het verhaal een stadje. Zijn be
schrijving van maatschappelijke toestan
den lijdt inderdaad aan oppervlakkig
heid; had hij door de benepen toestan
den meer beroerd geweest, Ljeskow had
tot de grote Russische schrijvers-tra
ditie behoord, zoals Dostojewski. wiens
„Demonen" in hetzelfde jaar 1872
verscheen en „Soborjanje" volkomen
overschaduwde.
Mirsky, de grote kenner van de Rus
sische letterkunde schrijft over Ljes
kow: „In een lange reeks verhalen en
romans toont hij een grotere en volle
diger kennis van het Russische karak
ter dan enig andere romanschrijver. Hij
kent alle klassen, van de allerhoogste
adel tot de uitgeworpenen, vagebonden,
gevangenisboeven en zwervers".
Met deze fijn-geestige opmerker ken
nis te maken is door deze uitgave en
de goede vertaling van S. van Praag
een waar genoegen voor iedereen.
Otto Grotewohl, de Oostduitse pre
mier, heeft gisteren in de „Volkskam-
mer" verklaard, dat de herbewape
ningspoli tiek van West-Duits] and de
voornaamste hinderpaal is voor een
vreedzame hereniging van Duitsland.
Hij sprak zich nogmaals uit voor gelijk
tijdige ontbinding van de N.A.T.O. en
het pact van Warschau en voor de in
voering van een stelsel van collectieve
veiligheid in Europa. Hij verklaarde
zich voorstander van de instelling van
een zone met beperkte bewapening in
Europa „onder rechtstreeks toezicht
van de vredelievende Duitse krachten
in beide delen van Duitsland".
Volgens Grotewohl zou het evenwel
een vergissing zijn de oplossing van de
Duitse kwestie te laten afhangen van
de totstandkoming van een interna
tionale overeenkomst over de veilig
heid. De hereniging van Duitsland is
een zaak die in de eerste plaats de
Duitsers zelf aan gaat, aldus Grote
wohl.
De Brabantse prijs voor schone kun
sten (ditmaal voor de beeldende kunst)
zal zaterdag 19 januari om drie uur in
het gebouw van het Provinciaal Genoot
schap te Den Bosch worden uitgereikt.
De Commissaris der Koningin, prof.
dr. J. E. de Quay, zal de provin
ciale prijs uitreiken. De heer Ch. Wen-
tinck, lid van de commissie van advies,
leest het rapport der commissie voor en
geeft een korte toelichting. De kunst
criticus Jan Engelman, zal voorts een
beschouwing wijden aan het onderwerp
„Kunst en Spreiding".
Het Brabants Strijktrio luistert met
muziek van Beethoven de plechtigheid
op.
Het bestuur van de Sint Radboudstich-
ting heeft de beer G. F. J. M. Bar be
noemd tot docent in de faculteit der ge
neeskunde aan de R. K. Universiteit
te Nijmegen, voor het geven van on
derwijs in de orthopedie.
In bevoegde Britse kringen wordt er op
gewezen, dat het voornaamste resultaat
van de besprekingen te Londen over een
gemeenschappelijke Europese markt is,
dat een stilzwijgen^ akkoord is tot stand
gekomen tussen de Belgisch,, minister
van buitenlandse zaken, Spaak en de
Britse regering over het feit, dat het
verdrag voor dP gemeenschappelijke
markt voldoende elastisch zal moeten zijn
om gewijzigd te kunnen worden zelfs na
cl,, ondertekening ervan, teneinde de vi
tale belangen te beschermen van de lan"
den, die voornemens zijn zich er bij aan
te sluiten hinnen het kader van de vrij
handelszone.
De oprichting van een dergeiuke zone
bevindt zich echter nog in het stadium
van besprekingen, terwijl het verdrag voor
de gemeenschappelijke markt, onvoorzie
ne omstandigheden voorbehouden, voor
het einde van de komende maand door de
zes landen der Europese Gemeenschap
voor Kolen en Staal zal worden getekend.
De Britse ministers hebben zich ervan
overtuigd, dat geen enkele onherroepelij
ke beslissing zal worden genomen door
de landen der K.S..G waardoor andere
landen voor een voldongen feit zouden
worden geplaatst. De Britse vrees vloeit
voort uit het feit dat. aangezien de ge
meenschappelijke markt moet worden uit
gerust met surpa-nationale instellingen en
zich moet ontwikkelen in de richting van
een politieke federatie, de andere landen
die zich hierbij willen aansluiten, maar
gekant, zijn tegen het supra-naitionaRsme
en federalisme, het gevaar lopen indirect
gebonden te zullen worden als de door de
zes landen der K.S.G. aangegane verplich
tingen te straf zouden worden opgesteld.
Anders uitgedrukt kan worden opgc-
'Ja ziin nt misturen
va m°dern aWemd. de ver-
Jreni„n °t men» Psychische ontle-
0°HogSlliik denken (Anna
al of„? Van ah
niet in tu^l^iidi
Plaatse
-™ tijd
J'sche h„n l'and no„ e, Poel van ellende
even f^es.chrijvin<^ an's z&2 humor is-
reacting ev«ren p,» Van het Russisch
bestaander 2iin pr'~ "lan moest wel
KarenVjln het
he«^?a
y^Ti al7lt^n Vrede) maakte
n°g *0 in fiim!dii'den- Hun boeken'
e,n winP de - liggen ook thans
In ^ld<>chte?iaatfen de etalage
:rhij...'e tjn zii nimmer.
le> liggen ook thans
!?en in I
Wt>e%e5tnin zi-i n
SCh«iver SesprQpd We'"l soms met
L?esk reden.e©rndaanbidder van het
d« Prni w en hTid'e me«- ®3n naam
a.n dff ^Ss^eve inteilin?Cht dan volSens
naren,h^eStaande orJto ulen een knecht
raafe? baa«je wd tl z\in- zijn ambte-
baar\rPmdat hH® kwijt ge-
VapPr?®res!
c
ïar V,v?naQt hi.r io{
He,t «fti iten toch ivLdle re£erin£ en
SUinen^ mj>el reamf^ overweg kon".
had de be-
Paald It kt gekrege °P het voor'
te Wast n mo,ei'te nnt t 3 dead be-
te
romans pu-
met de
- --uiutie uieit ue
uo0r ,gentsia veelvulrt: r de radicale
„Zond©r uitwaej
werd gesteld. De-
Tot
Sd 10JemlS,CPau heeft
don-1*', f947 plmtr de_Ce«b.e'- 19« tot fe
gisteravond be-
Osobka-
nrpmi,. iwi ic-
•u* het Pools- y.an p°len was, en die
v()[. kandidaat 1„":atl"na'e eenheidsfront
lij en was g„hr^ w parlement naar
bi. .Va« de a s v?n de kandidaten-
lat Gebeurd kiezingen is geschrapt,
d hij j„ a'dus Radio-Warschau, om-
vJ1 houdin„ *un. verkiezingsredevoeringen
.1 «>et h». aanBenomcn, die in strijd
heidsff^j pr°Sram van het nationale
da. 's Kebeiira Y?rh,ezingen is geschr
e. hij j_ a'dus Radio-Warschau,
Wa" ''eadinr- h"a verkiezingsredevoeringen
e. "ie. ].p, aangenomen, die in strijd
aheirtJt et program - -
Wat deze ballade echter schijnt te
willen beweren, is bij nader inzien
niet zozeer de slaap als wel de poë
zie. Maar als zodanig is zij mislukt:
het wonder is niet gebeurd, het ge
dicht niet ontstaan. Daarmee mar
keert zij duidelijk het begin van een
herhaalde speurtocht naar poëzie.
Jonckheere heeft een nieuwe poëti
sche ruimte gezocht in de sfeer van
het sprookje. Voorbeeld- daarvan
zijn de „Fabel van de bloedtransfu
sie", de „Fabel van het papier",
„Het goud" en „Het sprekend sleep-
koord", dat aldus begint:
Waarom grijpt gij mij uit de
autokoffer
dit is de garage, wij kwamen
toch thuis,
hadden elkaar al goên nacht ge
zegd:
uw voeten, de motor,- het koe
lende water?
De keldertrap op naar de keu
kendeur,
de spinnende kat met het jong
dat gij liet,
de hall, do ficus, de brievenbus.
Zoals men ziet, voert Jonckheere
ons binnen in een wereld, waarin al-
yigo's'd?rp Zaduszniki. in de buurt van
a a het dte£t een menigte een kandidaat
LS' v<-rkio^i0naie eenheidsfront voor de
pgevali„„ ngen en enkele aanhangers
w gsbÜel;u na een stormachtige verkie-
^telono mst- Eén persoon werd be-
VQot°uS geslagen.
vntWintiM°-rdt uit Polen bericht, dat vijf-
6t>ben g luzend Joden toestemming
.aten, Di.evraagd om Rolen te mogen ver-
.In dee'
a-1 cijferer~t?SS-kringe" worcit gezegd, dat
gee£t -sterk overdreven" is. maar men
T ah Vm' dat er vecl Joden naar Israel
Mgens Joodse waarnemers zien de
Pt°f (-.'h van de Poolse Raad van State.
Lange, heeft' gezegd, dat het
t>e "yt'-sme de kop vzeer opsteekt.
<je YPretaris van het centrale comité
1" rtij .P0®tduitse socialistische eenheids-
.lihs©' °Wen. heeft volgens 'het Westber-
fhrea,. ""communistische voorlichtings"
h;netL-"We®t-
«h
op een bijeenkomst van
W-en der jeugdbeweging ver-
'.onrust aan de hoge scholen
'teiten in Polen" eerst tot rust
en voor aan verdere uitbreiding
van (jg
gorden Stud?n,£eivu'twisseling gedacht kan
'een u;. 5 contact wordt' nu eigenlijk
estlge"°verwegingen in stand
v'cht Horden volgens dit be
rt d. dat binnenkort medewer-
centralg comité naar Polen
Saan
om zich ter plaatse van de
«teüê- OI1twikkeling o» TdTcvg*
te
WIE indertyd de discussie tussen
Karei Jonckheere en Erik van
Ruysbeek heeft gevolgd, waar
bij eerstgenoemde het goed recht van
dc traditionele poëzie verdedigde, zal
uiteraard eveneens hierom diens
nieuwe bundel „Van zee tot schelp"l)
met belangstelling ter hand nemen.
De poëzie zelf is immers Cï beste
toetssteen van alle stellingen over
poëzie.
Merkwaardigerwijs versterkt deze
bundel van Jonckheere het gelijk van
van Ruysbeek. In die zin, dat zij
getuigenis aflegt van de artistieke cri
sis waarin het experiment zijn uit
gangspunt neemt. Hetzelfde open
baarde zich bij onderen, die zich m
het experiment verdiepten en ermee
polemiseerden, ook bij Aaf jes, ook bij
Vasalis.
Al zal Jonckheere misschien wil
len volhouden en wegens het ont
breken van bewijsbaarheden ook kun
nen volhouden dat het een zuiver
persoonlijke aangelegenheid is, wij
hoeven niet te raden naar de oor
sprong van regels als deze:
Hij ziet hoe alles eender blijft
ook als hij deze woorden schrijft
die hem niet eens bevrijden
van wat hij meent de vraag te
zijn
om zekerheid en wederschijn
wijs van elkaar te scheiden.
Of deze:
Toch is dit alles de reden niet,
aan mijn hartpunt knaagt een an
der verdriet,
de lente mag komen, de lente mag
blijven
maar ik kan er geen vers meer
over schrijven.
Men herinnert zich^Jbij het eerste
citaat een regel van Vasalis:
Want woorden woorden woorden
toovren niet.
Men hoeft de bakker of de slager
waarachtig niet te vertellen, dat
woorden niet toveren. Maar wat als
de dichter ons dat komt verzekeren?
Betekent dat niet een bekentenis
van onmacht, het einde van zijn poë
zie? Ook al is die bekentenis zelf
een gedicht.
De bundel „Van zee tot schelp"
opent met een lange „Ballade van de
opbouw als techniek lijkt op een be- bioeci' °§en, oren zo goed als de alle-
zweringsformule: daagse gebruiksvoorwerpen, die een
hoofdrol spelen. Van hieruit kan men
Maanlicht met dansende mui- de titel van de bundel, „Van zee
zen op zolder, t°t schelp' naar twee kanten uitleg-
maanlicht met de wind over 't gen, enerzijds als „wat de zee spreekt
duin, tot de schelp", anderzijds als aan-
hij ze fabels noemt. Inderdaad zijn
het fabels in de trant van Lafontaine
zij 't ook moderne, dwz. niet uitdruk
king gevend aan een ze^eles, maar
aan een levensgevoel. Het einde van
het surrealisme is, zoals Jonckheere
zelf uitstekend heeft geformuleerd,
een verruimd realisme. In het woord
-en het begrip - fabel daarentegen ligt
een rationalistisch knipoogje naar de
lezer („het is toch niet echt waar"),
dat een onoverkomelijke scheiding
van de werkelijkheid betekent.
Daarom is deze po-.de ook, vernieu
wing, geen werkelijke mogelijkheid.
Het procédé blijft te duidelijk zicht
baar. In wezen blijft Jonckheere
gevangen in een rationalistische
denkwereld. Wie zijn briefwisse
ling met van Ruysbeek heeft gele
zen, zal zich daar overigens niet
over verwonderen. Hij spreekt daar
bijvoorbeeld over „het surrealisme
als ingredient gebruiken." Is het niet
typisch rationalistisch om te denken,
dat men een ontwikkeling kan over
slaan om meteen het „batig saldo"
te incasseren?
merkt dat Engeland wel gunstig staat te
genover ecn bepaalde vorm van econo
mische integratie, doch anderzijds z'ch af
zijdig wil houden van de idee van „dc
Verenigde Staten van Europa" zoals het
dit in 1950 gedaan heeft bij het lanceren
van bet plan Schuman Het behoud van
de samenhang van het Britse Gemene
best blflft het voornaamste oogmerk van
Engeland en om deze reden weigert het
ook, landbouwprodukten te laten vallen
onder het plan tot afschaffing der doua
nerechten binnen het kader van de vrije
handelszone.
Dienaangaande hebben de Britse mi
nisters bij minister Spaak geen enkele
twijfel laten bestaan en zr hebben hem
duidelijk verklaard, dat over dit vraag
stuk op geen enkele wiize kan worden on
derhandeld. Tegelijkertijd weigert Enge
land niet de ontwikkeling voor intereuro-
pese ruil op het gebied van agrarische
produkten te bevorderen, doch dan uit
sluitend in de geest van de Organisatie
voor Europese Economische Samenwer
king.
DLt Britse standpunt zal door de Brit
se minister van buitenlandse zaken tij
dens zijn bezoek aap Rome kenbaar wor
den gemaakt aan de Italiaanse regerin,
Engeland zal binnenkort ook besprekingen
gaan voeren met de Scandinavische lan
den. Deze landen zijn eveneens uitgeno
digd om toe te treden tot de vrije han
delszone. Hierbij bevindt Denemarken
zich in dezelfde positie als Italië, wat be
treft het belang dat dit land heeft bij de
uitvoer van agrarische produkten.
Volgen-s waarnemers te Parijs lijkt het
zeker, dat de nationale vergadering zich
zal uitspreken voor deelneming van
Frankrijk aan het Plan vo„r een gemeen
schappelijke markt in West-Europa. De
waarnemers verwachten, da.t de rege
ring de vertrouwenskwestie zal stellen.
Men hoopt dat Engeland zich met de
gemeenschappelijke markt zal associëren,
maar de persberichten over de uitslag der
besprekingen tussen Spaak en de Engelse
minister worden (teleurstellend geacht.
Staatssecretaris voor buitenlandse za
ken Faure verklaarde woensdag tijdens
de voortzetting der debatten, dat de Fran
se regering hoopt op vergaande deelne
ming v-an Engeland. Om d-eze reden, zo
zeide hij, hebben wij er naar gestreefd de
instellingen van de voorgestelde gemeen
schappelijke marlet zo elastisch mogelijk
te maken e>n hebben wij het supra-natin-
nale element beperkt tot het minimum,
dat vereist is voo-r een behoorlijk functio
neren van deze instellingen. Om dezelfde
reden willen wij e-en afzonderlijk parle
ment instellen voor het toezicht op de au
toriteit v-a.n de gemeenschappelijke markt
in plaats van gebruik te maken van de
gemeenschappelijke vergadering der K.
S.G.
AN meer betekenis dan welke
contrasten ook van etnische of
culturele aard, is het voornaam
ste verschil tussen communistisch
China en de Sovjet-Unie eenvoudig,
dat Rusland sinds 1917 het communis
me de centrale staatsmacht beheerst
en in China pas sinds 1949. Uitgedrukt
in termen van de communistische doc
trine betekent dit, dat China zich in
een vroeger stadium bevindt van de
weg, die iedere proletarische revolutie
moet volgen teneinde het historisch
gepredetermineerde Marxistische doel
te bereiken.
Het is zeker waar, dat de communis
tische doctrine bepaalde tactische varia
ties toelaat wanneer het er om gaat de
„socialistische" orde t'e ves-tigen. doch
deze variaties veranderen niets aan het
beginsel- dat een land slechts dan „so
cialistisch" kan worden genoemd wan
neer het alle particuliere initiatief in
handel, industrie en landbouw heeft ge
ëlimineerd. In 1934 verklaarde de Sov
jet-Unie dit stadium te hebben bereikt.
Dat was na de algemene liquidering van
de Nieuwe Economische Politiek in de
steden en de collectivisering van de
boerderijen in het gehele land. China
heeft dit stadium nog niet bereikt on
danks het sterk verhoogde tempo van so
ciale en economische hervormingen in
het afgelopen jaar.
Dat China echter dezelfde ontwikke
lingsstadia moet doormaken als de Sov
jet-Unie, is van het' begin af aan steeds
door de Chinese communistische leiders
erkend. In oktober 1949 verklaarde Liu
Shao-ch'i, na Mao de voornaamste theo
reticus van de Chinese communistische
partij, dat de partij in het bijzonder de
nadruk legde op samenwerking met de
Sovjet-Unie omdat „het pad, dat het
Sovjetvolk reeds gegaan is» precies het
zelfde pad is, dat wij dienen te volgen".
De revolutie in China, zo beweerde hij,
was geslaagd, omdat de Chinese commu
nisten veel dingen hadden geleerd van
de Sovjet-Unie als hun leermees
teres; dientengevolge moesten zij ook bij
het opbouwen van het „socialisme" leren
van de ervaringen van de Sovjet-Unie.
Er is geen enkele reden om te ver
onderstellen. dat Liu tot deze verkla
ringen alleen maar uit motieven^ van
vleierij werd geïnspireerd. Mao» Liu en
hun trawanten hadden zich vrijwillig be
keerd tot een doctrine, die juist zulk
een stadiumsgewijze benadering van het
uiteindelijk doel eiste. Het waren juist
de successen en resultaten van het Sta
linistische Rusland, die het communis
tisch revolutionaire ideaal praktisch be
reikbaar deden schijnen voor de Chinese
communisten, en het waren eveneens de
Russische successen die hen aanmoedig
den om vastbesloten dezelfde weg te
kiezen. Daar kwam bij, dat de Chinese
communistische leiders er zich volop re
kenschap van gaven, dat de welwillende
medewerking van de Sovjets in Mans-
joerije in de jaren 1945*1946 een beslis
sende factor was geweest in het uitein
delijke succes van hun strijd tegen de
Kwomintang. Nu zij heer en meester wa
ren over het Chinese vasteland, nu zagen
zij op naar de Sovjet-Unie niet alleen
om-verder geleid te worden op de weg
van Marxistische Leninistische vooruit
gang. doch ook om die technische en
economische hulp te ontvangen zonder
welke een industralisering onmogelijk
zou zijn.
Het is ons een genoegen van
daag de eerste aflevering te pu
bliceren van nevenstaand artikel
„Moskou en Peking". De auteur de
heer G. F. Hudson, is directeur
van het „Center for Far Eastern
Studies" van St.-Anthony's Col
lege te Oxford en hij heeft tal
rijke uitstekende publikaties aan
communistisch China gewijd.
Nevenstaand artikel dat eer
der in „Problems of Communism"
verscheen belicht op uiterst
lucide wijze een aantal aspecten
van de verhouding tussen de beide
grootste communistische mogend
heden van het ogenblik, aspecten,
die, mogelijk, ooit tot een con
flict zullen leiden.
Een bijzondere actualiteit ont
leent het artikel aan het feit dat
de Chinese premier Tsjoe en Lai
in deze dagen met de Sovjetlei
ders besprekingen voert, die,
uiteraard goeddeels gewijd zijn
aan de toekomstige onderlinge
betrekkingen.
REDACTIE.
Zo blijft er voor de poëzie maar een
smal gebied over, een paar kleinere
gedichten, die directer, persoonlijker
aandoen. Men herkent daa. in die
toon van weemoed, die jarenlang in
onze letteren heeft gegolden als het
non plus ultra van poëzie: het beken
de „menselijk tekort", waarvan -
laatste mogelijkheid, fatale roofbouw
-het artistiek tekort zelf als verschij
ning vordt aanvaa-1. Xeker, het is
een eigen toon, het gevoel betoomd
JU door een „wetend" verstand; daaruit
ii! wordt nog wel eens een mooi gedicht
je geboren. Er staan er in deze bun
del zeker een paar om te onthouden,
„Het Verre Oosten en Vlaanderen"
bijvoorbeeld en ,,M' verstand". Als
poëzie-Iiefhebber is men daar natuur
lijk blij mee. Maar de gedachte dringt
zich op, dat sommigen met recht
méér verlangen van de poczie.
GOVAERT VAN DEN BERC-B
j
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken beschikt over inlichtin
gen volgens welke vliegtuigen van Rus
sische makelij in Syrië zijn aangekomen,
zo heeft een woordvoerder van het mi
nisterie gisteren in Washington bekend
gemaakt.
De woordvoerder verklaarde dit op
vragen van verslaggevers om commen
taar op geruchten volgens welke in de af
gelopen weken tien Migs aan Surië ge
leverd zouden zijn.
Hij voegde hier nog aan toe, dat het
ministerie nog geen bevestiging van de
inlichtingen heeft ontvangen.
Be V.N.S. (Vereenigde Nederlandsche
Scheepvaart Maatschappij) en de H.S.M.
(Hollandsche Stoomboot Maatschappij)
hebben besloten elk nog een schip te
bouwen, ten behoeve van de Holland
West-Afrika lijn, de gecombineerde lijn
dienst, die beide rederijen onderhouden
tussen Amsterdam en de havens aan de
Afrikaanse westkust.
Het worden schepen met een draagver
mogen van ca 5.000 ton. Zij zullen waar
schijnlijk in 1960 in de vaart komen.
Karei Jonckheere
les leeft en spreekt: hart, handen,
maannacht met de loeiboei op
zee,
maanlicht, mes door het ven
sterraam,
maanlicht langs de broek op de
stoel,
maanlicht inde spiegelkast,
maanlicht op het toneel,
maanlicht in de muziek,
maanlicht in de poëzie,
maanlicht op een kerkhof.
duiding van een omkeer van het gro
te, oneindige (zee) tot het kleine, na
bije (schelp).
Met opzet zei ik hiervoor: de sfeer
van het sprookje, niet: surrealisme.
isschien heeft het surrealisme
Jonckheere „op hot idee gebracht",
maar surrealistisch zijn zijn verzen
niet. Dat blijkt reeds uit het feit, dat
DE leiders zelf hadden het minste
moeite om deze afhankelijkheid
van Rusland als mentor, model en
bron van materiële hulp te aanvaar
den en daarmede te erkennen, dat de
Sovjet-Unie verder ontwikkeld was
en dus superieur. Doch intensieve en
voortdurende propaganda was nodig
om het idee van afhankelijkheid van
de Sovjet-Unie aanvaardbaar te ma
ken voor de Chinese massa's met hun
traditionele argwaan tegen alle vreem
delingen; voor de intelligentia met
haar Westelijke affiniteiten en zelfs
voor de gewone partijleden met hun
hoge zelfvertrouwen en hun geest van
zelfgenoegzaamheid.
Zo werd de Chinees-Russische Vriend
schapsvereniging tot een van de voor
naamste mantelorganisaties van de Chi
nese communistische partij, met duizen
den plaatselijke vertakkingen in het ge
hele land. Door middel van lezingen, ten
toonstellingen. films, boeken en tijd
schriften, probeerde de vereniging de
USSR en haar prestatie* te verheerlij
ken. In de zomer van 1953 had de ver
eniging o.a. bijna 7 miljoen exemplaren
van St'alins werken in het Chinees ver
taald.
De Sovjet-communisten waren natuur
lijk erg gelukkig om deze houding van de
leiders te Peking, maar eigenlijk be
schouwden zij dit toch als niet meer dan
wat hun rechtens toe kwam. Zij erken
den. dat China te groot en te belangrij'k
was om op één lijn te worden gesteld
met de „volksdemocratieën" van Oost-
Europa en dat voorzichtigheid betracht
moest worden om de gevoeligheden van
zulk een trots land niet te kwetsen. Maar
desondanks beschouwden zij China toch
als een land, dat, zowel eeonrmisch als
politiek achterlijk was en dat gedu
rende lange, lange jaren de overgang
naar het ..socialime" niet zou kunnen
verwezenlijken. In de tussentijd zou de
Sovjet-Unie, zo hoopten zij. niet stil blij
ven staan, maar verder voorwaarts gaan
van het socialisme naar het commu
nisme. Dit hogere evolutie-stadium, dat
Westelijke waarnemers in de regel als
van weinig praktische betekenis be
schouwen, is in feite als teleologisch be
grip van eminent belang. Het dient niet
alleen om de dynamiek van de Sovjet
partij voortdurend te stimuleren doch
om de Sovjet-superioriteit te vestigen
over de jongere partners van het com
munistische blok. die nog met veel moei
te zich een weg banen naar het socialis
me, een weg, die de USSR reeds 23 jaar
geleden achter zich heeft gelat'en.
Gezien de grote afhankelijkheid aan
de ene zijde en het sterke gevoel van su
perioriteit aan de andere zijde, scheen
de verhouding leerling-leermeester tus
sen communistisch China en de Sovjet-
Unie gevestigd voor een onbepaalde pe
riode, Er moesten echter twee essentiële
voorwaarden vervuld worden wilde een
partnership op deze basis bevredigend
functioneren Een van die voorwaarden
was, dat de Sovjet-communisten zouden
meewerken om de mythe van hun eigen
geschiedenis te bewaren en hun Chinese
bewonderaars niet in verwarring ts
brengen door hun eigen geschiedenis in
een kwaad daglicht te stellen. De andere
voorwaarde was, dat Peking en Mos
kou het eens zouden worden over respec
tieve invloedssferen zowel voor
ieders diplomatie als voor de communis
tische revolutionaire activiteiten in het
buitenland.
Geen van deze beide voorwaarden is
in de afgelopen maanden behoorlijk ver
vuld. niet zozeer omdat de houding van
de Chinese communisten zou veranderd
zijn, dan wel wegens de nieuwe ontwik
kelingen in de Sovjetpolitiek. Enerzijds
heeft de postume verguizing van Sta
lin ertoe geleid, dat Pekings verheer
lijking van het Stalinistische tijdperk als
model voor China in een kwaad daglicht
is gesteld. Van de andere kant heeft' de
sterk verhoogde activiteit van de Sov-
jet-diplomatie in Aziatische streken
slechts moeilijkheden geschapen, die een
blijvend akkoord over de respectieve
invloedssferen in gevaar kunnen bren
gen.
DE aanval op Stalin tijdens het
twintigste congres van de Sovjet
partij was kennelijk een volslagen
verrassing voor de Chinese partij
leiders. Chu Teh, die als afgevaardig
de voor China het congres bijwoonde
hield in de eerste dagen een rede,
waarin hij van Stalin gewag maakte
op een manier die er duidelijk op wees,
dat hij niet het minste idee had van
wat zou gaan gebeuren. Ook Togliatti.
de leider van de Italiaanse communis
tische partij, heeft verklaard, dat hij
eveneens naar Moskou was gegaan
zonder iets te vermoeden van de op
handen zijnde aanslag op de nagedach
tenis van de man, die gedurende bijna
dertig jaar niet alleen de werkelijke
heerser in de Sovjet-Unie was geweest
doch eveneens de centrale figuur in
de internationale communistische be
weging.
In Douglas Hydes hoek „Wie zullen zij
volgen", dat we onlangs in deze krant be
spraken voorspelde de schrijver een
krachtige opbloei van het katholicisme in
Korea. KNV seint nu. dat volgens de
mededelingen van mgr. Quinlan aposto
lisch detegaat in december 10.000 Kore
anen zijn gedoopt.
De apostolisch delegaat, die hierbij op
merkte, dat de Kerk in Korea een zeer
grote vooruitgang maakt sinds de wapens
zijn neergelegd, verwacht met Pasen een
nog groter aantal dopelingen.
Op een bevolking van 20,000 mensen telt
Korea op het ogenblik 250.000 katholie
ken. Een gedegen oplossing van de poli
tieke en militaire impasse, die leidt tot
de eenwording van het gehele schier
eiland. kan een tijdperk van grotere ex
pansie der Kerk in Korea inluiden, aldus
merkte de Ierse bisschop op. Tenslotte
deed hij een beroep op missionerende
orden en congregaties om ook in Korea
missie-arbeid te beginnen.
Washington zal „Arabische, Afrikaanse
en leiders uit het Midden-Oosten" uitno
digen voor een bezoek aan de V.S. als on
derdeel van de politiek om de vestiging
van een vijandige, door de Sovjets ge
steunde as in het Midden-Oosten tegen
te gaan, zo wordt van gewoonlijk
welingelichte zijde te Washington verno
men. Er zijn al voorbereidingen getrof
fen voor een bespreking met Koning Ibn
Saoed van Saoedi-Arabië, te beginnen op
30 januari, met kroonprins Emir Abdoel
Ilah van Irak in het begin van februari
en met de Libanese minister van buiten
landse zaken Malik, kont daarna.
Naar verluidt wil Amerika spreken over
algemene beginselen en zich niet bege
ven in ingewikkelde onderhandelingen
over bepaalde kwesties. In bepaalde offi
ciële kringen te Washington wordt verno-
De Tsjechoslowaakse hoge raad heeft men, dat vooral bezoeken van leiders van
twee Tsjechoslowaken ter dood veroor- de nieuwe naties in Noord-Afrika, zoals
deeld wegens spionage ten voordele van Soedan, Libië en de Goudkust, wenselijk
Britse inlichtingendiensten. 1 worden geacht.
Slechts twee verklaringen zijn moge
lijk voor het feit, dat de Sovjet-partij
de leiders van de buitenlandse partijen
niet in vertrouwen heeft genomen be
treffende een zo gewichtige stap. die on
mogelijk beschouwd zou kunnen worden
als alleen van binnenlands belang voor
de Sovjet-Unie. Ofwel de aanval op Sta
lin was niet tevoren beraamd en de be
slissing om hiertoe over te gaan was door
de Sovjetleiders slechts op het laatste
ogenblik (misschien zelfs tijdens het con
gres) genomen; ofwel Kroesjtsjef en zijn
collega's vreesden dat de buitenlandse
communistische leiders zich zouden ver
zetten, indien zij bij voorbaat op de
hoogte werden gebracht. Wat ook van
deze veronderstellingen zijn moge en wat
ook de motieven achter deze Sovjet
manoeuvre geweest mogen zijn. de ver
guizing van Stalin werd als een fait ac
compli voor de niet-Sovjet-partijen aan
gekondigd- zonder dat zij geraadpleegd
waren en kennelijk zonder dat rekening
was gehouden met de gevolgen, die dit
voor hen zou kunnen hebben.
Deze gevolgen zijn voor de Chinese
partij bijzonder ernstig geweest, juist
omdat in China zo intensief gepoogd was
om Sovjet-Rusland niet alleen voor te
steden als China's bondgenoot en be
schermer in de internationale politiek,
doch tévens als een model, dat door
Chinezen bij, hun opmars naar het so
cialisme getrouw nagevolgd diende te
worden. Intensieve propaganda had er
bovendien toe geleid, dat de Chinezen
in het algemeen niet alleen maar
partijleden zich de „grote en roem
rijke Sovjet-Unie" voorstelden als een
staaf, waarvoor weliswaar door Lenin da
fundamenten waren gelegd, doch die zijn
tegenwoordige industriële en militaire
macht, met inbegrip van de overwinning
in de tweede Wereldoorlog, toch bovenal
dankte aan het transcendente genie van
St'alin,
Marx, Engels. Lenin. Stalin dit was
de grote historische reeks- die een voor
een veel hadden bijgedragen aan de
communistische doctrine en waaraan
thans „de filosofie van Mao" als een
aanhangsel werd toegevoegd. Doch al
kregen Marx. Engels en Lenin dan ook
hun plaats in het Chinese communisti
sche pantheon, het was t'och Stalin, wiens
naam veruit het belangrijkste was. De
Chinese Communistische revolutie be
hoort immers ook tot het Stalinistische
tijdperk. Behalve enkele partijveteranen
herinnert geen mens in China zich recht
streeks meer iets van Lenin of van de
korte periode van collectief leiderschap
die na zijn dood in de Sovjet-Unie be
gon. Bijna alle tegenwoordige leden van
de Chinese partij en de brede volksmas
sa's, die sinds 1949 onder communistisch
regime hebben geleefd, werden geïni
tieerd in een religie waarin Stalin reeds
de potentiële god was en waarin Mao tot
een soortgelijke status, zij het op een
enigszins lager plan. werd verheven. Als
de nieuwe leiders in de Sovjet-Unie het
ook al geraden achtten, om welke reden
dan ook de persoonlijkheidscultus
te brandmerken en Stalin van zijn voet
stuk te stoten, dan hadden zij tenminste
nog iets om op terug te vallen: Lenin en
de dagen van de Troïka. toen Stalin nog
niet de onbetwiste meester van het cen
trale partijcomité was. Voor de Chinese
communistën is er vóér het tijdperk
van Stalin en Mao niets geweest, behalve
fan hun eigen obscure debuut als een
geringe factie binnen de Kwomintang:
en voor de Chinezen in het algemeen,
overtuigd communist of half-overtuigde
meelopers, is de naam van Stalin onver
brekelijk verbonden niet alleen met het'
oeeid van Sovjet-Rusland als model en
bondgenoot, doch ook met de communisti
sche overwinning in China zelf.
Het neerhalen van het Stalinistische
■dool was bijgevolg gevaarlijker voor de
oositie van de communistische partij in
China dan in de USSR zelf. Hoewel de
'eiders t'e Peking alle mogelijke moeite
deden om dit te verbergen bleek hun
verlegenheid duidelijk genoeg uit hun
voorzichtige, dubbelzinnige behandeling
van deze aangelegenheid.
G. F. HUDSON.
