Argus-ogen van Westen
en Kremlin op Polen
ITALIAANS VERVOLG
IBSEN'S „NORA
OP
RECITAL ABBEY SIMON
De nieuwe roman van S. Vestdijk
En daarom zil Halfweg nu zonder brandweer
Satellietschap in vrijheid
Het thema en de techniek
vb
■•«.j
ik
s
Het glinsterend pantser
Toen de spuitgasten hun uniformen
terugbrachten leek het een begrafenis
Ainbtsaanvaarding
Engelse primaat
Moeilijkheden in
lt) Marokko
Groningse krenten-
wegge voor prinses
Gracia
Heerlijk
„Studio" bracht Nederlandse première
van zwak stuk
Grootste schoolmeester
ter wereld
Onderscheiding voor
ir. J. van Et tinger
Nederland bestudeert
kernstraling
Tentoonstelling „Kind
en kleur'
Denk aan Hongarije
Export-manager
kreeg
geen dertiende maand
DINSDAG 22 JANUARI 195
PAGINA 3
of*
tafe,
haó
tide"
»ie'
a*nn
k^ESTIE-
KASJMIR
rpi
r>
300.000 hinderen en vele
volwassenen als leerling
10 jaar experiment
VOORZITTER VAN DE SURI
NAAMSE STATEN AFGETREDEN
Twee motieven blijken Vestdijk
bij herhaling te intrigeren en te in
spireren. Het ene, de muziek, werd
kortelings zelfs aanleiding tot een
muziektheoretisch boek, waarover
men dezer dagen in ons land heeft
kunnen lezen. Het andere motief is
dat van de geniale jeugdvriend.
Beide inspiratiebronnen laten zich
terugvinden in de roman: „Het
glinsterend pantser", waarmee
Vestdijk, na enige jaren van voor
hem uitzonderlijk zwijgen, zijn ro-
man-oeuvre voortzet.
Het geheim
Het begint in Doorn, waar Seen
Dat moet anders", zei de burgemeester
Maar hoorde wel weer drie
maanden tegen zich eisen
Teer punt
Knagend leed
Geen groot thema
Techniek
iüi*
Gomulka's wens vervuld
schijnt wel zo goed als zeker, dat
de Zondag in Polen cehouden ver-
zondag in Polen gehouden ver-
^erhe'r)62'118611 0en overweidigende meer.
^oinulir bebl:>en opgeleverd voor de door
Iets 'a aanbevolen kandidaten. De cij-
er0p _!e tot dusver bekend zijp wijzen
geVoj N de Poolse kiezers ruimschoots
0ProeS eW>en gegeven aan de dringende
de stg van Gomulka om toch vooral
te jev"djetten „zonder wijzigingen" in
ge6n eren. Voor zover op de biljetten
de kanamen z'in doorgehaald, worden nl.
teenhe1'^3'611 w'er namen vóóraan op de
hescb^ir'S~"^St voorkwamen, als gekozen
Wier
®Sch a
Wiej. Uwd en dit zijn uiteraard diegenen,
régim afndankelijkheid aan het huidige
e boven alle twijfel verheven is.
s]a nnemend, dat de officiële einduit-
tna die vandaag of morgen verwacht
vap Worden inderdaad de tendentie
ïrieri j6 eerste cijfers bevestigen zal, zo-u
gro Us geneigd zijn te spreken van een
stani succes voor Gomulka en de voor-
So ders van de „Poolse weg naar het
geIü^e". Deze uitslag is om één ding
^venrt Sovjets, die met wantrou-
tpe r,f Argus-ogen het „Poolse experi-
ap" gadeslaan, zullen thans geen enkel
VenUment hebben om in Polen te inter-
tijjjleren op dezelfde manier als zij des-
da S In Hongarije deden. Alle vooraan op
hatjv'eenheidslijst geplaatste kandidaten
tjs trouw gezworen aan de „socialis-
ojj e beginselen, zoals Gomulka c.s. die
ba,,.3 n' en dus zal Moskou niet kunnen
®tveren
dat het „socialisme" in Polen
D*drei
z0q
k z'Jn zich van „het
P te distantiëren.
§d zou worden of dat Polen bezig
socialistische
«-C UiülclIXUeX Cli.
et is vooral in dit licht, dat men de
resUlt;
aten van de verkiezingen (zoals wij
ttlQ e,men, dat deze zullen uitvallen) zal
yj eteh bezien. Het zou fout zijn in deze
derh^ te lezen> dat de overgrote meer-
be d van de Polen de ideologische
0 ®lnselen van Gomulka's programma
V- ®rschrijft. Dat is zeer zeker niet waar.
ge er zullen veel Polen voor Gomulka
ethd hebben als voor het minste van
®6 kwaden: beter een betrekkelijke
et ten
onafhankelijkheid met Gomulka dan
paja van vrijheid, democratie en natio-
11
hunnen provoceren tot een interven-
h'stj
beste geven van een anti-commu-
tie
'ls°he demonstratie, die de Sovjet-Unie
Zon
d'e van Polen een tweede Hongarije
•haken. Een andere keuze was er in
tin niet, en hier in de eerste plaats blijkt
vas het betrekkelijke van de „vrijheid"
kpf deze jongste verkiezingen: geen en-
vj Poolse burger was vrij van de vrees
jj" de Sovjets,
tj *ar ook in andere opzichten leken
ti, verkiezingen niet op wat democra-
6 landen onder „vrije verkiezingen"
tsite
aan: er was nl, helemaal geen vrij-
°m onverschillig wie te kiezen. Er
slechts één lijst, die van het „Ver-
iie'?d Nationaal Front", een volledig door
Coihmunisten beheerste coalitie van de
S0 dtunistische partij en de Verenigde
tenPartij en de Democratische partij.
enkele kandidaat heeft zich onder
biet-communistisch program kunnen
>ht,
eren.
v' tenslotte is het Gomulka zelf ge-
«H, st. die wel het meest geijverd heeft
v^dog op een derde manier de vrijheid
de kiezers te beperken: al zijn drin-
toCjde en telkens herhaalde oproepen om
vooral te stemmen „zonder wijzigin-
i-^°P het stembiljet aan te brengen" wa-
C6bihr' dr- William Godfrey, die in de-
t-ot a6r van het vorige jaar benoemd is
hf,afrtsbisschop van Westminster, zal
?e®st van Maria van Lourdes, 11
r0ni-ard zijn ambt aanvaarden. De in
de KaaHe-piechtigheid vindt plaats in
gedraai van Westminster.
Nb h neernt mgr. Godfrey afscheid
Nth j stadsbestuur van Liverpool, dat
'be». '1 bet gemeentehuis een afscheids-
ttej. beeft aangeboden.
Nairt afscheid van het bisdom is be-
f6br„ °P een latere datum. Zondag 3
b«t asi"/ z?l mgr. Godfrey zijn intrek in
'bstebisschoppelijk paleis van West-
r nemen.
piej^at>at, de hoofdstad van Marokko, Is
°elaj 'bekend gemaakt, dat kroonprins
V^ebblik ,assan (de sultan vertoeft op het
(N dP 'n bet buitenland) de gouverneur
Ufeft Provincie Tafilalet. Addi oe Bihl.
j '''taij belagen. De directeur van het
8 tot n aabinet van de sultan, Ben Larbi.
"Dvolger benoemd.
gouverneur verklaarde gls-
to ab en i1^' boewei Hij het gezag van de
l;e§evei? kroonprins erkent, niet wilde
scbe aan de invloed van de nationalis-
t'u hu[x- lb de „Xstiqlal", die volgens hem
VrNtinn regering overheerst en ons
°0> "arisso„ J, _l„4
r>r hup.r'ssen en rechters zendt, die niet
gó Ja.ak berekend zï;~
- de d ingelichte bron
Opstg^bverneur sedert vrijdag vrijwel
zijn."
is vernomen.
lsa datdi,Ngen do regering in Rabat
bij eenheden van het Marok-
gor, die zaterdag naar zijn pro-
aton. gez°nden werden, niet wilde toe-
bef8 vanCj is herhaaldelijk door de
hl Ct,uldisri Istiqlal aangevallen- die hem
*4 Va„ sue van feodalistische neigingen
«ta!ab
- -f->'
^oudi
vAaar gouverneur over 4000 kriigers.
I-Q.Addi" e'd wordt, hebben de kriigers
hpAaansp°,e B'bi eenheden van het Ma-
«o„4,Atlas„JaSer belet de stad Midelt in
su p0 i-cuviaiiöLiSLne iieisuigc"
te i^bgon om de Berberse mvthe in
jfafgeze).t°uden. Naar schatting beschikt
p^rberg'e binnen te trekken.
Er
'e k'bfeg troepen naar deze stad
^hepiJ" °m de Franse staatsburger
ermcn.
zifisP'ciën N'o buitenlandse soldaat, onder
iarnZa' on v? 4de Ver. Naties of anders-
dN0® en v g.rondgebied van de staat
Noeki Sron^i 'mir worden toegelaten
f, W0MpWet za' op 26 januari van
vSid® biinisto31^"5 heeft Sayed
k^lkl ataa^ ter van finanniën V
ren in feite natuurlijk niets anders dan een
pleidooi tot de kiezers om het laatste
beetje vrijheid, dat hun bij het uitbren
gen van hun stem gegeven was, op te ge
ven door te „stemmen zonder kiezen",
dus zich zonder meer te conformeren aan
de door de regering voorgestelde kandi
daten!
Toch zou het onjuist z-ijn hier niet te
erkennen, dat óók Gomulka, zo handelen
de, onder dwang stond. Oók Gomulka
had geen andere keuze en dat hebben
alle Polen ongetwijfeld zeer goed begre
pen.
ZO VALT uit de uitslag van deze ver
kiezingen slechts één ding iets
negatiefs met zekerheid af te lei
den: de Polen wensen de Sovjet-Unie niet
het minste voorwendsel voor een inter
ventie te geven. In het positieve echter
blijkt uit deze drievoudige onvrije!
verkiezingen in het geheel niets, met
name blijkt niet welk percentage van de
bevolking de beginselen van Gomulka's
program ais zodanig en om derzelver
wille onderschrijft, of in andere ter
men uitgedrukt welk deel van de be
volking voor niet-communistische par
tijen gestemd zou hebben als die aan de
verkiezingen hadden kunnen deelnemen
en als er niet de dreiging van de Sovjets
was geweest.
Dit neemt overigens niet weg, dat de
persoon van Gomulka een zeer grote mate
van populariteit geniet. Hij heeft zich
doen kennen als een waarlijk patriot en
als een moedig en integer man. Zelfs kar
dinaal Wyszynski, van wie men toch
waarlijk niet zal behoeven te verwach
ten, dat hij de communistische beginselen
van Gomulka onderschrijft, schijnt ver
trouwen in Gomulka te hebben, althans
schijnt ervan overtuigd te zijn, dat Go
mulka de enige man is op wie Polen thans
zijn hoop kan stellen. De kardinaal heeft
alle katholieken dan ook opgeroepen hun
stemplicht te vervullen en heeft aldus het
zijne gedaan om te vo-orkomen, dat de
verkiezingen geboycot zouden worden.
Voor Gomulka is deze steun van de kar
dinaal uiteraard van immens belang,
gezien het feit, dat Polen voor nagenoeg
honderd procent katholiek is, en vurig
katholiek.
HANS, nu de verkiezingen achter de
rug zijn, breekt voor Polen een zeer
moeilijke periode aan. Gomulka za!
zich weinig illusies maken, óók al be
schikt hij thans over een massaal „ver
trouwensvotum". De „Poolse weg naar het
socialisme" blijft in alle opzichten een
halsbrekend experiment, een precair ba
lanceren op het slappe koord. Zowel het
westen als de Sovjet-Unie zien met. Ar
gus-ogen toe hoe de zaken in Polen zich
thans zullen ontwikkelen: keert Polen
zich meer naar het oosten dan zal het de
zo nodige economische steun en de po
tentiële goo-dwill van het westen ver
spelen; keert het zicih meer naar het
westen, dan riskeert het zich de wraak
van Moskou op de hals te halen. En voor
het oostelijke én voor het westelijke blok
is Polen tegelijkertijd een potentiële
bondgenoot en een potentiële vijand,
maar het ziet er méér naar uit, dat Po
len van beide kanten wantrouwen zal
ontmoeten dan dat het voordeel zou kun
nen trekken uit zijn huidige positie.
Door zijn geografische ligging is Polen
van alle zijden door Sovjets of Sovjet
vrienden ingesloten. Dit maakt, dat het
westen sceptisch zal blijven staan tegen
over Polens kansen om werkelijk een
eigen koers te varen. Moskou heeft de
sterke troeven van het geweld in handen.
In Polen zélf is een sterke Sovjet-leger
macht gestationeerd, terwijl verder én in
Oost-Duitsland én aan de Pools-Russische
grens de tanks gereed staan om bij het
eerste signaal binnen te vallen.
Bovendien heeft Moskou, naar het ons
toeschijnt, óók de sterkste politieke troe
ven in handen: de Poolse west-gebieden,
de in 1945 door Polen in bezit genomen
voormalige Duitse provincies, zouden wel
eens een pressiemiddel kunnen worden in
handen van Moskou. Immers wat zou de
Sovjets kunnen beletten om te dreigen
met restitutie van deze gebieden, niet
zoals vele optimisten in de Bondsrepu
bliek nog schijnen te hopen aan West-
Duitsland, maar aan de Volksrepubliek
van de heren Ulbricht en Grotewohl, wier
onwankelbare aanhankelijkheid aan de
zaak van Moskou nu toch wel dubbel en
dwars bewezen is?
Intern gezien, voor wat betreft de bin
nenlandse verhoudingen, draagt Gomul
ka's „Poolse weg naar het socialisme"
eveneens alleszins het karakter van een
precair experiment. Het is een experi
ment voor de anti-communisten, die,
zoals kardinaal Wyszynski. thans Gomul
ka steunen in de hoop op een geleidelijke
democratisering en liberalisering. Zal
Gomulka tonen het (relatieve) vertrouwen
dat hem geschonken is waardig te zijn of
zal ook hij langzaamaan de verleidelijke
weg van de absolute dictatuur opgaan en
meer en meer verstrikt raken in Mos
kous grijparmen? En als hij vastberaden
voort zal gaan op de thans ingeslagen
weg van geleidelijke voorzichtige „libe
ralisering", zal de niet-communistische
meerderheid, die ongetwijfeld in Polen
bestaat, dan nog langer genoegen nemen
met een halve, een beperkte vrijheid? Zal
ook hier dan niet een onweerstaanbare
drang ontstaan om zó progressief-com-
munistisch te worden, dat tenslotte zelfs
de terugkeer naar het „kapitalisme" of
een o-f andere verschijningsvorm daarvan
geëist zal wordenHet schijnt
niet uitgesloten.
Maar als daarentegen het experiment-
Gomulka slagen zal en daarvoor zal
o.a. nodig zijn de discipline van alle bur
gers, maar daarnaast ook een oplossing
op korte termijn van vele economische
vraagstukken dón zal het „socialisme",
zoals Gomulka en Tito dat zien, hier een
eclatante victorie behaald hebben, waar
van de omvang nauwelijks te voorzien
zal zijn.
Wat bovenal uit het experiment-Go-
mulka zal moeten blijken is of het in be
ginsel mogelijk is, dat voor Sovjet-satel
lieten inderdaad een „vreedzame bevrij
ding" i.e. een bevrijding door eigen
werkzaamheid mogelijk is.
(Van onze ccrrespondent)
Bakker J. A. Beersma uit Uit
huizen wacht dagelijks vol span
ning op de berichten uit Monaco.
Hij won namelijk enige maanden
geleden in Zwolle de eerste prijs
met zijn krentenbrood op een
wedstrijd van de Zwolse Cursis
ten Vereniging. Hij mag nu als
huldeblijk van bakkend-Neder
land persoonlijk in Monaco aan
prinses Gracia een twee meter
lange Groningse krentenwegge
aanbieden. Uiteraard zal deze
kampioen het brood zelf bakken
en daartoe maakt hij reeds sedert
weken geregeld proefbaksels.
Bakker Beersma gaat niet al
leen naar Monaco. Een deputatie
van tien collega's zal hem verge
zellen, in oud-Hollandse kledij
dan wel in bakkerskostuum ge
stoken. De cursisten en oud-cur
sisten van de Zwolse bakkersvak
school hebben royaal het reisgeld
beschikbaar gesteld voor de
vliegtocht naar het zonnige Zui
den. De directeur van de school,
de heer G. W. Barendsen, zal het
feestbrood decoreren, waarna het
wordt „verpakt" in een eiken
houten kist, waarin folkloristi
sche motieven worden gesneden.
(Advertentie)
opstijgt
pannetje!
smaak
op 26 januari van
Miro-
■van financiën van ge>
W=P een openbare bijeenkomst
ahdse ^ni",eer men zou pogen hier
zii als aten naar toe te sturen.
ki
Sai-N VopLaar,valllers worden behan-
W.I dat rif64hii or aan toe. Hij ver-
•- akiJ^rerp„j aat._Diammoe en Kasjmir
»- NÓm1 heeft -e' van India uitmaakt
V ór 4 in de Veiligheidsraad
J. "N--troepen naar Kasjmir te
„Nora's vertrek was het begin van een
mislukt leven," zo oordeelt de Italiaanse
schrijver Cesare Giulio Viota in zijn to
neelstuk NORA SECONDA waarvan gis
teren de Nederlandse première werd ge
bracht door de toneelgroep Studio. Viola
laat de dochter van Nora Helmer dezelfde
weg opgaan als haar moeder. Kort nadat
Emmy haar man veriaten heeft wordt
zij op Capri geconfronteerd met haar moe.
der die zij sinds haar vierde jaar niet
meer gezien heeft en die als pensionhoud
ster haar leven slijt, vol bitterheid over
de eens genomen beslissing.
De auteur ooogt duidelijk te maken dat
een vrouw die de vrijheid zoekt door zich
te onttrekken aan een eens aangegaan hu
welijk als zij eenmaal ouder wordt, een
eenzame zal worden. Bovendien stelt hij
het Italiaanse gezinsleven tegenover dat
van Noorwegen waar z.i. de echtschei
ding vrij normaal is. Emmy wordt ach
tervolgd door een landgenoot, Kapitein
Andersen en een Italiaan, de onnervlak-
kige Ruggero Santangelo. Zii bliikt echter
van beider liefde niet gediend te zijn.
hetgeen dan weer aanleiding is tot een
gemakkelijke ..bekering'' in het derde be
drijf. waarin Nora haar dochter weet te
„overtuigen" van de ellende die haar
wacht indien ze niet tot haar man terug
keert.
Viola heeft dit gegeven uitgewerkt zon
der enige karaktertekening die aanleiding
kan zijn tot een boeiende, naar een climax
reikende ontwikkeling. De handeling ver
loopt vrii fraae en het, larmovante raakt
soms bedenkeliik het drakerige. Waar No-
ra in Ibsens drama een dynamische fi
guur is die zelf haar weg kiest en dte
zich poogt te onttrekken aan de besloten
heid van een zekere noodlotssfeer, is hier
van in Nora Seconda niets overgebleven
Zii weigert oo haar schreden terus te ke
ren. ook ai wordt haar de kans geboden
door haar vriend Kovrak die naar Oslo
terug wil en dit zonder enig uitgewerkt
motief.
Anderzijds hunkert zij naar het verle
den waarvan zij zich door het weerzien
met haar dochter, een ideaalbeeld vormt,
zii het roet vage contouren. Kanitein An
dersen is een sentimentele dwaas die in
een dronkemansscène ziin puberachtig
verdriet over de afwijzing van de vlinder
achtige Emmy uitkraamt.
Vera Bondam toonde zich in de titelrol
een vrouw, die bezeten was van een groo-
verdriet zonder dat hierbii van veel
nuancering sprake was: slechts met haar
stem wist zij enig reliëf aan haar lastige
en ondankbare rol te geven.
Ingeborg Uyt den Bogaard als Emmy gaf
een vlotte vertolking van haar rol, zonder
echter haar „bekering" geheel aanneme
lijk te kunen maken. Waarom Han Su-
rink een nozem moest maken van de
amoureuze Ruggero was ons een raadsel.
Terwijl Eduardt Palmers zijn rol van
Kovrak een wat grootvaderachtig accent
gaf, droeg Dore Smit als het dienstmeisje
er het meest toe bij om het spel nog wat
dynamiek te geven. Zij maakte het aan
nemelijk dat hier in een Italiaanse om
geving werd geleefd. Frans Zuidinga
speelde zijn kapiteinsrol met een dermate
miplaatst dramatisch accent dat het in
het derde bedrijf niet meer acceptabel
geacht kon worden.
Wij menpn dat „Studio" geen gelukkige
greep heeft gedaan door dit stuk op haar
repertoire te nemen, temeer daar er ken
nelijk hard gewerkt was om een goed ver
zorgde uitvoering te brengen.
H. J. W.
Voor een bezoek van twee dagen is gis
teren de eerste medewerker van de vluch
telingenorganisatie van de Ver. Naties
voor het Nabije Oosten, de heer Michael
Heeking, in Den Haag aangekomen. Hij
maakt een reis door West-Europa om de
regeringen een inzicht te geven in de
jongste ontwikkeling van het vraagstuk
van de uit Palestina gevluchte Arabieren.
In een bijeenkomst met de pers zeide
hij. dat de volkerenorganisatie in het Na
bije Oosten voor de rond 900.000 Arabi
sche vluchtelingen haar grootste werk
doet, wanneer men de bedragen die hier
voor vereist worden als maatstaf neemt.
Voor het onderhoud der vluchtelingen is
in het afgelopen jaar 32 miljoen dollar
uitgegeven. De heer Heeking uitte zich
vol lof over de vele Nederlandse mede
werkers. die de vluchtelingenorganisatie
in het Nabije Oosten heeft. De heer Van
Diffeien, die als hoofd van de afdeling
Opvoeding optreedt. kon volgens hem
wel worden beschouwd als „de grootste
schoolmeester ter wereld", aangezien hij
300.000 kinderen en daarbij nog vele vol
wassenen als leerlingen heeft. Bijzondere
waardering had hij ook voor de Neder
lander Em. Hens, die de leiding heeft van
de afdeling, die voor de bouw van scho
len, woningen, kampen en andere werken
verantwoordelijk is. De heer Heeking zal
tijdens zijn verblijf in Den Haag met ver
tegenwoordigers van verscheidene mi
nisteries spreken en zal daarna zijn reis
voortzetten naar Brussel.
Prijs ingesteld voor systematische
kwaliteitszorg
Het bestuur van de stichting kwali
teitsdienst voor de industrie heeft be
sloten een „Ir. J. van Ettingerprijs" in
te stellen ter bevordering van de syste
matische kwaliteitszorg in de industrie.
Deze stienting streeft er naar, de ge
noemde kwaliteitszorg te bevorderen
via de methode van statistische kwali
teitsbeheersing. De prijs is genoemd
naar ir. J. van Ettinger, die, aldus het
bestuur, pionierswerk heeft verricht *op
het gebied van de toepassing van statis
tische methoden in Nederland. Hij is
directeur van het Bouwcentrum te
Rotterdam en was o.a. mede-oprichter
en jarenlang voorzitter van de Vereni
ging voor statistiek. Op zijn initiatief is
de kwaliteitsdienst oj gericht.
De prijs zal worden itgereikt als be
kroning van een prijsvraag waarvoor
gevraagd wordt een artikel over een
sprekend geval van praktische toepas
sing van de methode van kwaliteitsbe
heersing of van industriële kwaliteits
zorg in het algemeen.
Tijdens de in september j:l. in ons land
gehouden vergadering van 'net speciale
comité voor het internationale geofysische
jaar is als gevolg van een Nederlands
initiatief een werkgroep opgericht voor
kernstraling. Meteorologen en oceanogra
fen geraken er meer en meer van over
tuigd. dat radio-actieve stoffen gebruikt
zullen kunnen worden bij het oplossen
van geofysische problemen- aldus een
mededeling van het ministerie van Onder-
wii.s K. en W.
Radio-actieve stoffen in de lucht kun
nen afkömst'g zijn van radio-actieve ge
steenten. verder van het bombardement
van onze atmosfeer door kosmische stra
ling en tenslotte van menselijke activite—
ten op het gebied van kernfysica.
De bedoeling van de onderzoekers is nu
via de aanwezigheid van deze radio
actieve stoffen een beter begrip te krijgen
van de algemene circulatie van de lucht
en de gemiddelde verblijftijd van deeltjes
in de atmosfeer. Ook is het belangrijk, dat
men door de meting van de radio-activi
teit van lucht en water een algemeen
denkbeeld zou kunnen verkrijgen van het
huidige radio-actieve niveau.
De werkgroep voor kernstraling komt
van 2226 januari a.s. in de rijksuniversi
teit te Utrecht bijeen voor het opstellen
van een waarnemingsnet, het vaststellen
van algemene voorschriften en voorts
voor het uitwisselen van algemene weten
schappelijke ervaringen.
Het recital dat de bekende pianist Ab
bey Simon zondagmiddag in Diligentia in
Den Haag gegeven heeft is een bevesti
ging geweest van de uitstekende reputatie
welke deze meester van het klavier, ten
gevolge van zijn vele successen in Ameri
ka en vele landen van Europa, steeds
vooruitgaat.
Abbey Simon, die op 't ogenblik Genève
als vaste verblijfplaats heeft gekozen, kan
tot zijn leermeesters o.a. Arthur Schnabel
rekenen. In betrekkelijk korte tijd heeft
hij zich. door enkele belangrijke muzikale
prestaties een naam verworven, die hem
plaatst in de rij der vooraanstaande pia
nisten. Ongetwijfeld dwingt zi.in spel be
wondering af en maakt het deze plaats
volkomen verdiend.
Het geheel romantisch georiënteerde
programma opende met de Sonate Op. 14
no. 2 in G. gr. t. van Ludwig van Beetho
ven Dit werk. dat een ietwat Mozartiaan-
se opzet heeft maar in de exposities on
herroepelijk Mozart verdrijft en Beetho
ven voor de geest haalt, bracht Simon
met een respect afdwingende elegantie,
die steunde 'op een feilloze techniek,
want het formidabele technisch kun
nen van deze pianist staat zonder enige
twijfel vast. Alleen in het Scherzo scheen
ons de spanning, die de twee voorafgaan
de delen hadden opgeroepen niet boeiend
genoeg uitgespeeld.
De transparantie die door de hele sona
te van Beethoven had geklonken vervaag
de iets bij de Arabesque in C. gr. t. van
Robert Schumann. Misschien, omdat dit
stuk te weinig het realisme dat ook in de
romantiek leeft, respecteert en meer het
sentimentele dan het echte sentiment ver
klankt, een bepaalde weekheid die zich
minder goed met Abbey Simon laat ver
binden.
Hierna heeft Simon Brahms gespeeld,
de Sonate Op. S in f kl. t. zoals wij zel
den Brahms gehoord hebben. Op het eer
ste andante na overrompelden deze mu
ziek en dit spel ops zó door geladenheid
en muzikaliteit, dat veien een nieuwe
Brahms hoorden, nieuw door de nieuw
heid van de piaoistiek waarmee de re-
producent dit gaf.
Deze pianistiek is groot in een speciaal
genre. Want Simon behoort tot een soort
pianisten dat met grote technische per
fectie en stilistische punctualiteit op
enigszins humanistische, als men wil na
turalistische wijze musiceert, soms mis
schien iets te naturalistisch, zodat hun
muziek haar universele en spirituele doel
voorbijschiet. Een genre overigens waar
velen van kunnen houden.
Tenslotte bood Simon de twaalf Etudes
uit Op. 10 van Fr. Chopin.
Dat hij hierin een enkele keer het apar-
te Pools-franse esprit overspeelde deed
aan de schoonheid van het geheel niets af. j
De tweede toegift (de eerste was een pre- I
lude van S. Rachmaninoff), waartoe het 1
publiek hem bracht, heeft ons nog eens
exclusief laten genieten van zijn parelend
toucher, dat in het voorgaande niet altijd
zó duidelijk was, en het leek ons dat hij
zich in deze muziek, hij speelde „Les
Ondines" uit Gaspard de la Nuit" van
Ravel, nog het best thuis voelde.
ILL.
De tijd van het kleuterpotlood en het
krijtje bij het tekenonderwijs op de scho
len is nagenoeg voorbij, evenals het na
tekenen van fraai gekleurde plaatjes. Dit
wil men laten zien met de tentoonstelling
„Kind en Kleur" die zaterdagmiddag in
de zalen van het gebo-uw „Arti et Ami-
citiae" te Amsterdam is geopend door de
wethouder van onderwijszaken mr. A. de
Roos. Het doel van deze expositie met
kinderprodukten van spontane activiteit
in teken- kleur- plak- en boetseerwerk,
is vooral de ouders te laten zien hoe ver
men op dit gebied is gevorderd na tien
jaar experimenteren. Men wil gelegen
heid geven een ruimere blik te krijgen
on het tekenonderwijs. Het scheppend
element heeft de laatste tien jaren een
steeds ruimere olaats ingenomen bij de
Amsterdamse scholen. Men laat het kind
zich onbewust uiten in tekenen en boet
seren.
Hierdoor krijgt dit vroeger zo ver
waarloosde element de mogelijkheid tot
ontwikkeling tezamen met die van andere
eigenschappen, opdat een harmonisch
mens ontstaat. Het is derhalve niet de
bedoeling van de kinderen „kunstenaars-
in-de-dop" te maken, zo vertelde de te
kenconsulent der gemeente Amsterdam,
de heer A. v.d. Ven.
Op de tentoonstelling, die tot en met
2 februari blijft geopend en waarvoor
ook buiten Amsterdam belangstelling
blijkt te bestaan, zijn 325 tekeningen van
leerlingen van het lager onderwijs bijeen
gebracht benevens een 200-tal van leer
lingen der vormings- en kweekschool.
Gironummer Ned. Rode Krui»
Den Haag 777
Gironummer r.-k. Huisveê-
tingscomité, Den Bosch 34348.
Gironummer Nationaal Comité
Hulp aan Hongaarse Volk
Amsterdam: 999
Dr. H. C. van Ommeren, voorzitter der
Surinaamse Staten, heeft in een brief aan
het. college medegedeeld, dat hij het voor
zitterschap van de Staten heeft terugge
geven.
Drie studenten in Amerika demonstreren de laatste mode op het gebied van
de koudebestrijding. Hun doel is volgens een van hen de „koude zo doel
treffend en zo origineel mogelijk te lijf te gaan. Hoe, dat doet er niet toe".
Als het maar buitengewoon is.
De jeugdvriend is een musicus, een
dirigent. Geniaal is deze Victor Slingeland
in zekere opzichten. Een ingeboren superio
riteit over zijn omgeving wijst daarop en
ook zijn velerlei talent, dat een ogenblik
schittert om daarna verwaarloosd te wor
den. Maar er is iets anders dat Victor
Slingeland tot een fascinerende gestalte
maakt voor de verteller van het boek.
Seen romanschrijver die in het
plaatsje Deen regeringsopdracht uit
voert (wel, wie zou S. Vestdijk woonachtig
te Doorn in dit personage willen verbeel
den?).
Er is iets raadselachtigs aan deze
magere, donkere dirigent met zijn expres
sieve gebarenplastiek en zijn exotische
huidskleur. Om de onthulling van Victor
Slingelands geheim is het de verteller
begonnen. Hij maakt de lezer, beetje voor
beetje, deelgenoot van hetgeen hij op zijn
psychologische speurtocht te weten komt.
In zoverre heeft de roman, technisch ge
sproken, iets weg van een detective-story.
De ontraadseling komt op de laatste blad
zijden, nadat de lezer tevoren door aan
duidingen en toespelingen gespitst wordt
op de naderende schok, die tenslotte min
der schokkend wordt dan het zich liet
aanzien.
ff
Met bevestiging van het "reohtbankvon-
nig heeft de procureur-generaal bij het
gerechtshof te Amsterdam gistermiddag
opnieuw drie maanden gevangenisstraf
geëist tegen de 36-jarige vroegere export
manager van een drukinktenfabriek te
Amsterdam, de heer J. Q. A. van D.. die
anderhalf jaar geleden als gevolg van
een slechte verstandhouding met zijn di
rectie talloze administratieve bescheiden
onder een gefingeerde naam voor 25.000
gulden aan een concurrerende firma in
Amersfoort aanbood
„Dg napieren waarop talloze geheime
recepten voorkwamen, zijn voor onze fa
briek van zeer veel waarde", vertelde
een directeur als getuige. ..De verdachte
had een groot deel van onze administratie
mee haar huis genomen".
Dit kostte hem nu een vervolging we
gens diefstal, subsidiair verduistering
van de bescheiden. Zi.in plan was totaal
mislukt want de Amersfoortse firma
voelde voor dit soort concurreren weinig
en lidhtte het. bedrijf in Amsterdam tele
fonisch van het vreemde aanbod in.
Een van de redenen van de slechte ver
standhouding was dat met uitzondering
van de exportmanager. het hele personeel
een keer als gratificatie een maand extra
loon kreeg.
Het hof zal op 4 februari a.s. arrest
wijzen.
(Van onze verslaggever)
HALFWEG, maandag
HALFWEG, dat vriendelijke plaatsje
tussen Amsterdam en Haarlem, -.it zon
der brandweer. Wanneer op dit ogenblik
de sirene op het postkantoor zou gaan
loeien, omdat er iets geblust moet wor
den, zouden de achttien spuitgasten, die
jarenlang als leden van de Vriiwillige
Brandweer hun mannetje wel wisten te
staan en die zelfs bii het kleinste seboor-
steenbrandje huls en haard verlieten,
teneinde energi"k met water te gaan
werken, met piin in het hart moeten
toezien, hoe brandweerlieden uit om
liggende gemeenten het vuur te lijf
gingen. Voor hèn geen bluswerk meer,
sinds zij begin januari de stoere unifor
men naar het gemeentehuis terugbrach
ten. Die hangen nu. na door de stomerij
te zijn behandeld. In de kast en de man
nen zitten on donderdagavond, de tradi
tionele nefrnavond, thuis. Er is geen
"rijwillige h-andweer meer in Halfweg.
Er -iin er héél veel in het dom die dat
héél erg vinden, maar of de sonitgasten
">oit weer de naar maat gemaakte uni
formen zullen aantrekken? Ge zult er
aan gaan twiifelen als ge de geschiedenis
kent van Halfwegs Protesterende Vrij
willige Brandweer.
Het corps bestond al vele iaren; er
zijn zelfs leden, die er al een kwart
eeuw trouwe dienst op hebben zitten. In
die jaren trainden de spuitgasten in het
uitrollen en innakken van de slangen,
bestudeerden zij de cursusboekjes van
de Riiksbrandweerinspectie, blusten zij
brandjes, wanneer dat zo uitkwam en
dronken zij gezellig hun glaasje bij Ti-
nus in het kroegje. Ge moet er de ver
houdingen in een kleine gemeente voor
kennen om te weten hoe een gemeen
schapje, ook al heet dat brandweer, kan
worden tot een gezellige club. Maar dat
nam niet weg, dat het de spuitgasten
nimmer aan enthousiasme heeft ontbro
ken.
Evenmin als hot ontbrak aan initiatief,
wanneer het er om ging vuur te bestrij
den. En hier komen we aan het tere
punt, want de burgemeester van Half
weg, drs J. Visser, vond dat hij, als
hoofd van de Vrijwillige Brandweer, óók
met initiatieven en bevelen ter tafel
diende te komen, wanneer het bluswerk
niet naar zijn inzichten werd verricht.
Verleden iaar vielen er drie branden te
blussen. Twee keer had de burgemeester
toen in het onenbaar kritiek op het blus-
singswerk; de brandweerlieden stapten
later nijdig naar het stadhuis en vroe
gen. of dat voortaan niet „in stilte" kon
worden geseven: het publiek had er
tenslotte niets mee te maken.
„Welnu, de derde keer nam ik de
commandant apart in een portiekje", zo
zegt de burgemeester, „maar vlak daar
op verkondigde die met luide stem „de
burgemeester zegt. dat het zo moet" en
toen was het dus toch weer publiek
De brandweerlieden stelden toen een
brief op. waarin de burgervader vrien
delijk doch zeer dringend verzocht werd
zich voortaan niet zo enthousiast met de
„brandende kwestie" te bemoeien, om
dat het corps zich anders genoodzaakt
zou gevoelen en bloc heen te gaan.
De burgervader, daartoe de wettelijke
bevoegdheid hebbend, begon toen ont-
slagbriefies uit te schrijven, met als ge
volg. dat begin januari de uniformen
werden teruggebracht.
Een lid van de Vrijwillige Brandweer
vertelt daarover: we deden dat. met piin
in het hart. Jarenlang hadden we dag
en nacht gereedgestaan. we hielden van
de uniformen. We waren allemaal even
somber, het leek een begrafenisstoet
Toen onlangs een nieuwe baby-spuit
arriveerde, die door mensen van de fa
briek moest worden gedemonstreerd,
mochten de oud-brandweerlieden slechts
toezien.
De burgemeester van Halfweg maakt
zich niet zulke zorgen over het collectie
ve ontslag. Hij heeft intussen de direc
teur van gemeentewerken als brand
weercommandant benoemd. Er zullen er
wel meer komen, zegt hij. En in geval
van nood: Haarlemmerliede ligt vlakbij.
Veel dieper knaagt het leed in de harten
van de achttien getrouwen, wier grote
liefde nog immer naar de oude, gezellige
brandweer uitgaat. Ja, die gezelligheid!
De burgemeester had ook kritiek gehad
op het „nablussen" bij Tinus, maar. zegt
Tinus, er is er hier nog nooit een U-
weet-wel-hoe de deur uitgegaan.
Och. ze komen nog wel bij hem bij el
kaar, daarginds op het dr. Baumann-
plein, maar het aureool is weg, begrijpt
u. Vroeger na zo'n oefenavond, mocht
het sluitingsuur wel eens wat worden
verzet. Is er nu natuurlijk ook niet meer
bii. Lang geleden, in het paardentijdperk
zei men altijd, koop nooit een paard dat
bjj de brandweer heeft gediend, want
ais er ergens brand is vergeet het dier
alle andere plichten en holt de bellewa
gens achterna. Zo diep zit dat al bij een
paard.
En bij de mens? Een brandweerman,
blijft brandweerman, ook in Halfweg,
waar de kwestie de voormalige spuit
gasten nog bijzonder hoog zit. Ze hadden
een glorievol verleden, nimmer werd
vergeefs een beroep op hen gedaan en
zij vinden het maar treurig, dat zij,
mocht straks de sirene gaan loeien, ver
stek zullen moeten laten gaan. Zij wa
ren onversaagd, maar ook onafhankelijk.
Tè onafhankelijk, zegt de burgemees
ter. F.n daarom zit Halfweg nu zonder
brandweer.
jonge vrouw leert kennen, die een vurig
bewonderaarster is van de dirigent, zijn
jeugdvriend. Maar een door Sge-
ensceneerde ontmoeting heeft voor Alice
een teleurstellende, om niet te zeggen
ontredderende, afloop. Dat leidt de speur
der terug naar zijn jeugdjaren. Gebeurde
daar niet een soortgelijke historie met een
tante van zijn vriend Bert, wier vriend
schap met de toen nog jeugdige Victor
haar fataal werd? De compositie van het
boek wordt bepaald door drie vrouwen
figuren. De derde is een jong meisje, voor
wie de schrijver Sde rol van de
liefdevolle beschermer speelt. Zij behoort
tot de autogrammenjaagsters die na
Victors concerten de solistenkamer be
lagen. Swil haar behoeden voor het
lot wat dit dan ook mag zijn geweest
van haar voorgangsters.
Tijdens een gesprek met Victor komt het
geheim aan de dag. Hoe Victors genade
loze scheldpartijen ook daarin, in het
vernietigen met woorden is de vreemde
vriend een genie een fatale uitwerking
hadden op zijn bewonderaarsters. En ten
slotte, hoe de diepste oorzaak van dit
zonderling gedrag tegenover vrouwen ge
legen is in een ziekte, een kwaadaardige
huiduitslag, die Victors lichaam met schil
fers overdekt als met een „glinsterend
pantser".
Waarom dit nogal onsmakelijke verhaal
weergegeven wordt? Zeker niet omdat
hier nu een problematiek aan de orde
komt van overweldigend belang voor een
beter begrip van de mens en van het
leven. Nog minder omdat „Het glinsterend
pantser" dingen zou openbaren, die naar
onze mening speciaal de lezers van ons
blad niet mogen missen. Integendeel, het
behandelde thema is bepaald geen groot
thema en het schijnt beschreven met
weinig werkelijke liefde voor de mens,
eerder in een toon die opzettelijk ont
luistert en deflatteert. Om de dingen die
in deze toon soms worden gezegd is reser
ve op haar plaats voor lezers met kritisch
begrip, maar dan ook met begrip voor
het wezen van de romanschrijver, wiens
creatie vals zou zijn als zij niet de
personages en de gebeurtenissen precies
zo uitbeeldt als zij bestaan in zijn ver
beelding.
Men mag het betreuren, dat onze knap
ste romanschrijver niets betekenisvollers
aangaande de menselijke verhoudingen en
zijn kijk daarop te bieden heeft dan de
morbide geschiedenis van een ge
frustreerd genie. Maar twee dingen staan
daar als winst tegenover.
Op de eerste plaats heeft het boek
ongetwijfeld een diepere bedoeling dan
oppervlakkig het geval schijnt. Het kan
niemand ontgaan dat de hele geschiedenis
culmineert in het slot. waar de verteller
niet alleen geschokt maar ook opgelucht
wordt wanneer zijn vriend, het idool van
zijn jeugd, niet de schurk is die hij met
toenemende waarschijnlijkheid scheen te
zijn. maar een ongelukkig mens, die deer
nis behoeft. Een deernis die dan. ten op
zichte van de vriend en van het uit de
modder geredde vriendschaps-ideaal, ein
delijk ook door de woorden van de ver
teller doorklinkt.
Daarbjj komt het technische meesterschap
van Vestdijk. Zoals deze roman is gecom
poneerd in drie delen, waarvan het mid
delste een flash-back naar het verleden
vormt, maar door de driedeling heen als
een doorlopende stroom van details, die
tegelijk de spanning opvoeren en het
innerlijk van Victor Slingeland blootleg
gen, zoals voorts de portretten van de
personages worden neergezet als door een
feilloze sneltekenaar geschetst, met sug
gestieve uiterlijkheden die ten nauwste
met het karakter samenhangen, zo doen
niet veel, neem gerust aan niet één, der
Nederlandse romanschrijvers het Vestdijk
na. Alleen al daarom zouden wij het uit
zicht op de hedendaagse Nederlandse
letteren beperken door „Het glinsterend
pantser" niet te signaleren.
P.
N.a.v. „Het glinsterend pantser" door S.
Vestdijk. Uitg. De Bezige Bij, Am
sterdam.
