ï§2
GES
IPSÏÏ»
IfiTERQASS
voobootig
Vóór 250 jaar
in of/P
b m
pijp®
mm
te?
e
BRIDGERUBRIEK
Wie heeft de boer?
SCHAKEN
DE HEILIGE VAN DE WEE&
1
T
11
3t -1
legde Denis Papin de kiel
van het stoomschip
Het grabbeltonnetje
3 fl i
11 i i
i!J iH 1 mé
PAG IN Ai
EVEN AANDACHT VOOR
1
cï|
Doorschrappen
31 januari: H. Marcella
ZATERDAG 26 JANUARI 1957
T> EGIN DEZE MAAND ivercl de aandacht van verscheidene verzamelaars
weer eens gevestigd op een soort zegels, waarmee de. filatelist niet elke
dag te maken heeft, maar die toch wel degelijk onder de algemene be
naming „postzegels" kunnen worden gerangschikt. We hebben hier op het
oog de zogenaamde landmailzegels, welke men in een catalogus van het
tegenwoordige Indonesië vindt aangegeven vóór de eerste Ned. Indische
frankeerzegels van 1864. Ze dateren dan ook uit de jaren 1845 en 1846.
■4 i
Bootstempels „Statendam"
Nieuue uit giften
r«v«vr~
C e N TENNiAl
^ARCHITECTS
tep|
a
O
3
a
a
3
a
fi
3
s*
3
a
a
m
SJ
Wat er niet bij hoort
tilA
«pp ppp
Mf ifi
'mÈi 43É
IJl
wm. mm
mm mm
J'-mm.
i m
'mé. wm WÉ «If
fpmm mg
Is Grimbeert 'n „vinnig
knaagdier?"
Hoog bezoek op koHlS
n
CORRESPONDENTIE
l'OSl RUS 8, Hl
lvE*sL
Liep in die dagen de normale post-
route per schip via Kaap de Goede
Hoop, in 1845 werd door de instelling
van een maandelijkse stoombootverbin-
ding tussen Suez en Singapore een meer
rechtstreekse postdienst tussen Europa
en Azië via de Egyptische landengte ge
opend. De post werd per boot naar
Alexandrië gebracht, vervolgens over
land naar Suez, vanwaar aansluiting op
de eenmaal per maand naar Singapore
vertrekkende schepen plaats vond.
Op die manier konden ook brieven
naar Ned. Indië worden verzonden,
waarbij de Indische autoriteiten voor
het verdere transport van Singapore
naar Ned. Indische plaatsen zorg droe
gen. Op brieven langs deze weg ver
voerd werd door Ned. Indië van de ont
vangers een extra-port gevraagd af
gezien van de toch al hoge kosten voor
de verzending over land dat geheven
werd door middel van landmailportze
gels, welke bij aankomst in Batavia op
de brieven werden geplakt. Dit extra-
port niet te verwarren met het te
genwoordige strafport diende ter te
gemoetkoming in de extra kosten van
het vervoer der poststukken van Singa
pore naar Batavia.
Aar-reit!.»^; j>cr tMa.i II
I ;j Tf i'tt.ih TC. TJr/i
t< UtTAA-Mi
y y
Op deze landmailportzegels werd met
inkt de dag van aankomst der brieven
te Batavia aangetekend tezamen met het
te betalen extra port. Slechts twee jaar
waren ze in gebruik; daarna van 1847
tot 1854 werd op de landmailbrieven een
stempel aangebracht, waarbij ruimte
voor het te betalen extra port was open
gelaten.
Deze landmailportzegels worden als de
eerste officiële postzegels ter wereld be
schouwd; ze zijn uiterst zeldzaam en ze
bevinden zich slechts in enkele han
den; het Ned. Postmuseum b.v. heeft
door schenkingen een groot gedeelte in
zijn bezit gekregen.
Het behoeft overigens geen betoog,
dat deze zegels zeldzaam zijn, wanneer
men weet, dat elke mail uit gemiddeld
24 brieven bestond. Wat ook weer niet
te verwonderen is; immers bedroeg het
normale port voor zeepost rond de Kaap
destijds 60 ct., voor landmailbrieven
werd boven het reeds hoge tarief voor
dit vervoer, aan extra port door Ned.
Indië zelfs tot f 13,27 berekend, een
voor die tijd buitengewoon kostbare ge
schiedenis voor het verzenden van een
enkele brief.
Tot voor kort werd het onmogelijk ge
acht dat buiten de reeds bekende circa
125 brieven in totaal, nog meer exem
plaren gevonden zouden kunnen wor
den. Totdat de Nederlandsche Postze
gelveiling te Amsterdam dezer dagen
een twaalftal brieven kon veilen, af
komstig van oude archiefstukken uit
een familiebezit, dat enige generaties
bewaard was gebleven.
Dat men in postzegelkringen nieuws
gierig was naar de opbrengstprijzen van
deze onverwachte „vondsten" behoeft
geen verwondering te wekken. Aan de
noteringen in de diverse catalogi had
men weinig houvast, omdat ook dat
min of meer ramingen waren. Deze
prijzen werden in de veiling verre over
troffen, soms zelfs meer dan verdub
beld.
De hoogste prijs, welke gemaakt
werd, was die voor een landmailbrief
met landmailzegel gedateerd 21-4-1845;
tegen 2850,verwisselde dit stuk van
eigenaar. Voor de overige twaalf kavels
werd van 1250,tot 2050,per
stuk betaald.
Evenals wij reeds vroeger memoreer
den bij het veilen van kostbare post
zegels, de Nederlandse verzamelaars ko
men er bij de dure stukken tegenwoor
dig nauwelijks meer aan te pas. Dat
was ook hier het geval. Van de 12 land
mailbrieven met zegel bleef er slechts
een in Nederland; twee kwamen in En
gelse handen, vier verhuisden naar
Amerika en vijf werden voor Italiaan
se rekening gekocht.
In aansluiting op hetgeen reeds eer
der werd vermeld, kunnen wij tevens
in antwoord op gestelde vragen - mee
delen dat'bedoelde enveloppen, die gra
tis door de Holland Amerika Lijn wor
den verstrekt, naar elk gewenst adres
in binnen- en buitenland kunnen wor
den verzonden (ook naar het eigen
adres van de afzender).
De brieven kunnen echter niet aan
het loket van een postkantoor worden
afgegeven, doch men dient ze in een
tweede couvert te sluiten, dat vóór 1 fe
bruari a.s. gezonden moet worden aan:
Postagent s.s. Statendam, Holland Ame
rika Lijn, Postbus no. 486. Rotter
dam. Het spreekt vanzelf, dat beide en
veloppen op de normale wijze dienen
te worden gefrankeerd. Voor de
bijzondere enveloppe is de verschuldig
de porto: tot 20 gr. 25 ct., per 20 gr.
meer 15 ct. en drukwerk per 50 gr. 5 ct.
Aantekenen is niet toegestaan. Ook geen
zegels, strookjes e.d. aanbrengen onder
de afbeelding van de Statendam.
Duitsland (Bondsrepubliek). Bij
gelegenheid van de terugkeer van het
Saargebied kwam
'n 10 Pf. (bruin en
groen) in omloop
net de datum 1
lanuari 1957 en in
iet midden het
lieuwe Saar-wa-
ien, bestaande uit
xdeelten der wa-
tens van de voor
'e Franse revolu-
ie bestaande
.andsdelen name
lijk Nassau-Saar-
brücken, Pfalz - Zweibrücken, Kur -
Trier en Lotharingen.. Een zegel van
dezelfde tekening, waarbij alleen de da
tum vervangen werd door het woord
„Saarland" verscheen in dit gebied. De
waarde-aanduiding is hier 15 fr., omdat
de monetaire aanpassing waarschijnlijk
nog wel enkele jaren in beslag zal ne
men.
Met een toeslag, bestemd voor de in
richting van vakantieverblijven en de
uitzending naar buiten van Berlijnse
kinderen, zullen 1 februari a.s. twee ze
gels in omloop komen naar ontwerp van
Elisabeth Krausz-Guyer. Twee actuele
momenten uit dit werk voor de .jeugd
vindt men er op in beeld gebracht. De
10 5 Pf. (groen en rood) toont enkele
kinderen, die in een opgewekte stem
ming gereed staan voor het vertrek, ter
wijl de 20 10 Pf. (rood en blauw)
het ogenblik te zien geeft dat een meis
je liefdevol in de kring van een familie
wordt opgenomen.
Italië. De vorige maal aangekon
digde 25 L. ter gelegenheid van het feit,
dat Italië een jaar geleden tot de Ver.
Naties toetrad, blijkt tezamen met een
60 L. de zgn. drie-dimensionele post
zegel te zijn, welke geruime tijd gele
den doc-r de Italiaanse P.T.T. in het
vooruitzicht werd gesteld. Het ruimte
effect wordt verkregen door de wereld
bol, die op elke zegel in twee kleuren
werd getekend, door een gekleurde bril
te bekijken. Aan de postkantoren kon
men bij het kopen van deze zegels zich
tegelijkertijd zulk een bril aanschaffen
tegen 20 Lire.
Het 80-jarig bestaan van de rijks-
postspaarbank bracht o.m. een paars
groene 25 L., waarop men de gevel van
dit gebouw, tezamen met enkele spaar
bankboekjes en spaarcertificaten aan
treft.
Ned. Antillen. Volgens een me
dedeling van het ministerie van finan
ciën der Ned. Antillen zullen binnen
kort postzegels in omloop komen, waar
op de thans op Curagao en Aruba in
aanbouw zijnde toeristenhotels zullen
worden afgebeeld.
O o s t e n r ij k. Het overlijden van
dr. Theodor Körner was aanleiding tol
het uitgeven van een rouwzegel, waar
op de president van deze republiek
voorkomt. De tekening van deze 1.50
Sch. is dezelfde als van die welke in
1953 verscheen bij de 80-ste verjaardag
van de bondspresident. Alleen de kleur
werd van paars gewijzigd in zwart. Aan
het hoofd van deze rubriek vindt men
er een afdruk van.
V a t i c a a n. Bij het vijfde eeuw
feest van het college „Capranica" te
Rome zal een postzegel worden uitge
geven, die de beeltenis draagt van kar
dinaal Domenico Capranica, die dit col
lege in 1457 oprichtte. Z.H. de Paus,
die een gedeelte van zijn studies aan
„Capranica" maakte, zou dezer dagen
de plechtigheden rond dit vijfde eeuw
feest meemaken. Nadere bijzonderhe
den omtrent deze emissie zijn nog niet
bekend.
V e r. S t a t e n. Bij het honderdjarig
bestaan van het Amerikaanse Instituut
voor Architecten zal op 23 februari a.s.
een 3 ct in omloop komen. Men treft
er op aan een kapiteel in Corinthische
AMERICAN
INSTITUTE
OF
UNITED STA TE 5 POSTAGE
stijl met ervoor het bovenste deel van
een moderne zgn. champignon-zuil,
waarmee de vooruitgang van de archi
tectuur in de laatste eeuw symbolisch
wordt weergegeven. Er zullen 120 mil
joen exemplaren worden gedrukt.
Het 150-jarig bestaan van de „Coast
and Geodetic Survey" op 11 februari
zal o.m. worden herdacht met de uit
gifte van een blauwe herinneringszegel
van 3 ct, waarop de vlag van deze in
stelling voorkomt en drie schepen van
de kustwacht op de achtergrond.
Ver. Naties. Een speciale V.N.-
zegel zal op 8 april a.s. worden uitge
geven (in de waarden 3 en 8 ct) ter
herinnering aan het optreden van de
politiemacht van de V.N. in Egypte. Als
embleem is het ronde U.N.E.F.-insigne
van deze troepenmacht gekozen. Het
ontwerp is van de Deen Ole Hamann.
VSTW.
«»»nm
<1 l>M<
«ut*
faMMM
VAKANTIEWERK ONDER DE BERLIJNSE JEUGD, twee ze pels ilic 1 februari
in de Bondsrepubliek zullen verschijnen. Rechts: EEN SPAANSE UITGIFTE
tot steun aan Homjaarse kinderen.
wm
No. 3045. 26 januari 1957
Redacteur: G. J. A. VAN DAM
Vossiusstraat 18, Amsterdam-Z.
Alle correspondentie aan dit adres. Bij
Vragen om inlichtingen s.v.p. postzegel
voor antwoord bijvoegen.
POSITIONELE LOKZETTEN-DWANG-
STUDIE IN „20 x 20".
In de onderstaande stelling, die uit
normaal openingsspel is te verkrijgen,
komen enige combinaties voor, die ieder
afzonderlijk in de historie van de ope-
nings-slagzetten, waarbij beide kleuren
nog over 20 schijven beschikken, reeds
bekend zijn. Het merkwaardige in de
stand van diagram no. 3472 is m.i. ge
legen in het feit, dat deze combinatie
mogelijkheden hier in één stand zijn
verenigd, zoals uit de analyse zal blij
ken.
No. 3472.
m&iïA
V.XvX
L~~TJ
Oj
Tvp
j!|cv§
ymy,
xxy.xz
E o>
foT
En tochis wit in de val gelopen!
Want zwart gaat niet op wit's uitnodi
ging in om te trachten een „eventuele"
schijf te winnfen ALS wit verkeerd zou
slaan. Zwart neemt het zekere voor het
onzekere en verzekert zich van een ab
solute schijf winst door eerst nog één
zet te wachten en te spelen: 10-15! En
nü is er geen mogelijkheid meer voor
wit om schijfverlies te verhinderen. Wit
kan ook nu niet spelen 38 of 39-33, ter
wijl op 41-36 thans dezelfde combinatie
zou volgen door zw. 17-21, 11x22 (38x29
gedw.) 22x33, 23-29, 25x34 en dan 18-22!
(28x17 gedw.) en dan blijkt het funeste
gevolg van een open veld op 41, tussen
de schijven 36 en 47. Zwart wint dan
,door 19x28! en 12x41!!.
Zwart is er dus in geslaagd wit, door
het aanbieden van een afwikkeling, die
tenminste gelijk spel schijnt te geven
(of zelfs de mogelijkheid gaf tot een
winnende damzet) te verleiden tot de
foutieve zet 46-41. Indien wit had ge- I
speeld 2. 47-41 dan was hij de dans vol
komen ontsprongen en zou hij zich bij
voorbeeld ook nog hebben kunnen red
den door daarna op zwart's 10-15 te
spelen 3. 28-22!, 17x28. Een tijdelijk of
fer, 17x28, 4. 41-36 (dreigt 27-21 enz.) en
zwart kan de geofferde schijf nu niet
behouden, want op 23-18, 5. 38x29 (gedw
op 39x28 weer 23-29 enz.) en dan geeft
23-29, 6. 34x23, 25x34. 7. 40x29 gevolgd
door 18-22 niet meer dan gelijk spel,
omdat er thans op 46 nog een stuk
staat. In plaats van 18-22 geeft ook 19-
24 gelijk spel, zoals reeds hierboven is
besproken.
OPLOSSING No. 3471.
De geestige afwikkeling van het in
de vorige rubriek gepubliceerde pro
bleem van wijlen Mr. Blankenaar is als
volgt: Stand zw. 11, 12, 19, 21, 23, 24, 27,
D 14, D 40. Wit 32, 33, 37, 39, 49, 50, D.
46.
Wit wint door 1. 33-28. 2. 39-33. 3.
46x3. 4. 50-45 met een voor die tijd
(1899) origineel motief. Op 40-34, 3-25,
49-43 en 25x43. Op 19-23, 45x34 en 3-17
of 12. Op 40-35, 45-40, 49x40. 3-17 of
3-20. Op 29-34, de beste!, 3-8!!, daarna
winst op 19-23 door 8-35 en op 40-35
door 8x48, 48-30 en 45-40.
Een motief, dat verdient aan de ver
getelheid te worden ontrukt en.... zo
mogelijk op moderne manier te worden
belichaamd.
Stand: Zw. 1-3, 5, 7-14, 16-20, 23-25.
Wit 26-28, 30-32, 34, 35, 37-40, 42-49.
Zwart aan zet (V.D.).
Zwart speelt hier 1. 1-6!, wit verlok
kende tot het zeer logische antwoord:
2. 46-41!? Ten eerste is dit schijnbaar
de beste zet, omdat op iedere andere
zet zwart ten minste één schijf zou
winnen. Bijvoorbeeld:
Op wit 2. 38-33, 16-21, 3. 27x16, 23-29,
4. 34x23, 18x36 enz.!
Op wit 2. 39-33, 23-29. 3. 34x23, 25x34
4. 40x29, 17-21 of 22 enz.!
Maar door te spelen wit 2. 46-41 ver
lokt wit thans op zijn beurt zwart tot
een combinatie, die schijnbaar een
schijf winst oplevert, als wit verkeerd
zou slaan, door 17-21 3. 26x17, 11x22.
4. 39x28?? A, 23-29! 5. 34x23, 25x34, 6
40x29 en 24x22. Maar wit slaat natuur
lijk niet verkeerd en speelt bij A. 4. 38x
29, 24x33, 5. 39x28. Als zwart nu toch
nog wil proberen een schijf te winnen
door 23-28, 6. 34x23, 25x34. 7. 40x29 en
nu 19-24?, dan zou zwart bedrogen uit
komen. Ten eerste kan wit gelijk spel
houden door 28-22, 24x33, en bijv. 32-
28, maar wit zou niet dit antwoorden
doch de verrassende damzet nemen
door 8. 31-26!!, 24x31, 9. 44-39, 18x29. 10.
26-21!, 16x33 en 11. 42x4.
fa»
'iSjff
Het onderstaande spel is voorgekomen
in de wedstrijd tussen Frankrijk en Zwit
serland, tijdens de Europese kampioen
schappen in 1956 te Stockholm.
Het probleem van het spel ligt in het
afspelen en u moet eens kijken of u daar
van de oplossing kunt vinden. Het is
moeilijk genoeg om er eens even voor te
gaan zitten en als u de oplossing vindt,
hebt u een knap staaltje bridgewerk ge-
leverd:-
4» H 10 3
10 9 6 4
8 6 5 3
V2
E
fa A V 2
O H V 8 3
A H V 10 9
fa B
Zuid gever, niemand kwetsbaar. Zuid
opende met 1 ruiten. West 2 klaveren,
Noord paste, Oost paste, Zuid 2 harten,
West paste, Noord 3 harten en Zuid 4
harten
West kwam uit met klaverenheer en
speelde in de tweede slag ruiten 2 na
kennelijk een singleton. Oost speelde
ruitenboer bij en Zuid won de slag met
de vrouw.
Hoe zou u als Zuid verder spelen?
Laten we aannemen, dat u direct troef
speelt dus hartenheer. Deze slag wordt
genomen door Oost met hartenaas. waarna
Oost ruiten speelt, welke door West met
harten 7 wordt ingetroefd. West speelt
dan klaverenaas. Zuid troeft in met harten
3. brengt Noord met schoppenheer aan
slag en speelt harten 10. waarop bij Oos!
een kleine harten verschijnt.
Wie heeft de hartenboer Oost of
West? Moet Zuid nu snijden in harten of
hartenvrouw nemen, in de hoop, dat bij
West de hartenboer valt?
Over dat probleem kunt u lang naden
ken en een afdoende oplossing is er niet.
De kans lijkt wat groter dat Oost harten
boer heeft, want West moet een lange
klaverkleur hebben.
Doch de goede oplossing van het pro
bleem moet in slag 3 worden gezocht. Als
Zuid in ruiten aan slag gekomen is, moot
hij geen harten uit de hand spelen. Hij
moet begrijpen, dat het gevaar bestaat, dal
Oost hartenaas heeft. Daarom moet Zuid
de dummy (Noord) aan slag brengen met,
schoppenheer en dan in slag 4 van Noord
uit een kleine harten spelen. Oost zal, om
zijn partner een introefslag te laten ma
ken, direct hartenaas nemen en ruiten
naspelen. Als Zuid nu later aan slag komt.
heeft hij hartenheer cn vrouw over en
heeft geen problemen meer over harten
boer. Neemt Oost in deze variant harten
aas niet, dan wint Zuid de slag en speelt
gewoon harten uit de hand na; die slag
gaat verloren, doch alles wat OW nu
verder kunnen maken is nog één introef
slag In ruiten of gewoon de hartenboer.
NZ verliezen dan niet meer dan 3 slagen.
Het enige wat voor het slagen van dit
plan nodig is, is dat de troeven 3 2 bij
OW verdeeld zijn. Gezien Wests tegenspel
Is dat echter zeer waaschijnlijk. In
werkelijkheid had West 3 schoppens, 3
hartens met de boer, 1 ruiten en 6
klaveren. MIMIR,
(Schaakredacteur P. A. KOETSHEID,
Huize St.-Bernardus, Sassenheim).
(Zaterdag, 26 januari 1957)
DE SAMENSTELLING VAN DEZE
RUBRIEK
Zij bevat twee problemen en een
partij.
We zitten nog steeds dun in onze
voorraad. Het kwam daarom goed ge
legen, toen wij, enkele weken geleden,
van M. Ha vel de tweede verzameling
composities, groot 500 stuks, mochten
ontvangen. Deze vermaarde Tsjechische
componist is voor onze lezers geen on
bekende. Tijdens ons redacteurschap
stelde hij, voor De Maasbode, verschil
lende eerste publikaties ter beschikking.
Zitten we nu schaars in de driezetten,
dan zullen we uit deze bron af en toe
kunnen putten. Deze collectie bestaat
voornamelijk uit driezetten, ook enkele
twee- en meerzetten. Ze werden gepu
bliceerd in de jaren 1923 tot 1943. De
eigenschappen, die Havels probleem
composities zo aantrekkelijk maken,
vindt men in zijn bijna ongeëvenaarde
technische vaardigheden en de zo per
fect uitgebreide economische matrein-
heid. Met no. 2510 brengen we beslist
niet het beste uit deze bloemlezing. We
kozen het wegens zijn typische vorm.
Door een muur van getrouwen is de
zwarte koning omgeven, niettemin weet
wit deze gordel toch te verbreken.
PROBLEEMOPLOSSINGEN.
No. 7503. A. Akerblom. Opl. 1. De7
dreigt 2. Lf4'f enz. 1K ad lib., Le3,
Lg5, g7—g5, 2. Lg3f, Db4:t, Dg5:t, Ld4!
enz De zet 1. Dc5 weerlegt zwart door
Lf4, om 2. Df2. Met 2Le5;t te
beantwoorden.
No. 7504. Jac Haring. Opl. 1. Pf4:
dreigt 2. e2e3tt. 1. Pc7 wordt weer
legd door 1Lf2:.
GOEDE OPLOSSINGEN
Beide problemen werden goed opge
lost door P. M. Dekker, Rotterdam; Joh.
Konings, Oudenbosch; Paul Raschdorf,
Hannover; H. L. v. Riel, Rotterdam.
No. 2504 door John Au,ping. Joppe;
mr. dr. R. Bromberg, Roermond; W. H.
Haring, Schipluiden.
Partij no. 1285.
Spaanse partij.
Wit: Marimon. Zwart: Eceizabarrena
Spanje 1956
(overgenomen uit Schach Echo)
1. p2e4, e7—e5; 2. Pgl—f3, Pb8—c6;
3. Lflb5a7a6; 4. Lb5—a4. Pg8—f6;
5 0—0. Lf3—e7; 6, Tfl—el. b7—b5; 7.
La4b3, d7d6; 8. c2—c3, 0—0; 9. b2
h3 Pcöa5; 10. Lb3—c2, c.7—c5; 11.
d2d4, Dd8—c7; 12. Fbi—d2, c5Xd4;
13. c3Xd4, Lc8b7; 14. Pd2—fl, Ta8—
c8.
Als de beste kenners van de Spaanse
Partij worden wel Keres en Unzicker
beschouwd of juister nog Unzicker en
Keres. Men herinnert zich misschien,
dat de beide spelers verleden jaar al
leen de Spaanse Partij tegen elkaar
speelden. Wat de beide meesters over
de volgende zet van Wit zullen zeggen
horen we misschien nog wel eens.
15. Lc2tol of ook 15. Ld3, d5, 16.
ed5: e4, 17. Le4:, Pe4:, 18. Te4: Ld5: met
gelijke kansen, of 15. Pe3, Pe4:, 16. P£51
Aan de uitvinding van de stoommachine blijft de naam James AX att
voor alle tijden verbonden, dat staat als een paal boven water. Ketel,
machine, condensor, voedingspomp, deze vier gewichtige onderdelen
roepen zijn naam in de berinnering van heel de beschaafde wereld.
öeitcH
ster-
Wanneer er vier namen van Si-
ren" worden opgenoemd: Venui ^e.
gel. Sirius, Betelgeuze. dan moe ye,
nus worden doorgeschrapt, want
nus is immers een planeet? je
Schrap nu in de volgende s*e'J
naam door, die er niet bij hoor -
Oplossing volgende keer.
Fr'
ede'
Dan moeten we ook nog Fulton noe
men de Amerikaan Robert Fulton, die
een rader-stoomboot wist te construe
ren. -de Clermont, welke in 1807 be
wees wat ze vermocht tijdens een
proefvaart op de Hudson. „De belang
stelling voor deze proefvaart" aldus
het onderwijsblad De Vacature
„was zeer groot, het vertrouwen in
het slagen van de onderneming even
redig klein. Maar de toeschouwer?
waren door het dolle heen toen het
schip met regelmatig draaiende rade
ren tegen stroom en wind in de ri
vier op voer. Onwetenden op andere
schepen, die het monster tegenkwa
men, schrokken niet weinig".
Sommigen gingen plat op het dek
liggen en riepen hulp in tegen de rook
en vuur spuwende draak, die over de
golven scheen te wandelen. Robert
Fulton's ster begon na deze gelukkige
tocht snel te rijzen. Tijdens zijn le
ven construeerde hij in het geheel ze
ventien stoomboten, w.o. enkele oor
logsschepen.
De kiel voor al deze gevallen werd
evenwel, in figuurlijke zin, gelegd door
de Fransman Denis Papin, één van
de eersten, misschien wel éért van de
allereersten, die op het idee kwamen
stoom om te schakelen in energie, een
uitvinding ook door James Watt dank
baar herdacht.
Reeds in 1707 dus: twee en een
halve eeuw geleden organiseerde
„de gekke professor" in Duitsland een
proefvaart met een boot „op vier wie
len" a quatre roues! die ont
zettend veel belangstelling trok. Hel
schijnt, dat er moeilijkheden waren
omtrent, de financiering van het ge
val. Anderen stellen, dat de Frans
man de verschuldigde rechten aan
sluisgelden e.d. niet kon betalen. Hoe
dan ook. de schuit werd kort en klein
geslagen en Papin achtte het raad
zaam naarFrankrijk terug te ke
ren. Neen, want uit zijn vaderland,
was hij verjaagd. Hij week uit naar
Engeland, naar Londen en daar moet
hij plm. 1712 onder armoedige om
standigheden zijn gestorven.
„Waarom uit Frankrijk verjaagd?"
Dat zat zo: in 1598 werd bij het edict
van Nantes bepaaid. dat de Protestan
ten, de Hugenoten om hun godsdien
stige gevoelens niet meer vervolgd
mochten worden, alle ambten zouden
voortaan door hen bekleed mogen
worden, enz. Nu was Denis Papin Pro
testant. In 1685 herriep Lodewijk XIV
dit edict („la revocation de l'édit de
Nantes"), verbood de Calvinisten al
le uitoefening van hun godsdienst en
gelastte de predikanten binnen veer
tien dagen het land te verlaten, of
Katholiek te worden. De grote meer
derheid der Calvinisten wenste van
bekering niet te horen. Wellicht plm.
100.000 verlieten het land („réfugiés").
Zij die bleven werden in 1688 verban
nen. Onder de drang van deze gebeur
tenissen nu was Papin naar Duitsland
uitgeweken.
Eens was hij op bezoek bij een En
gelse vriend, Robert Boyle. Diens zus
ter bereidde een krachtige soep in een
door Papin vervaardigde, ijzeren ke
tel. De damp kon door een gaatje
ontsnappen. Boyle duchtte, dat de he
le boel wel eens uit elkaar zou kun
nen springen. Zijn Franse collega kon
dit niet ontkennen. Hij bracht een vei
ligheidsklep op het toestel aan, die de
damp. bij te hoge druk. alle gelegen
heid tot ontsnappen gaf. Dit nu werd
de befaamde „marmite de Papin" de
Papiniaanse pot. die gelegenheid biedt
water onder hoge druk te koken. Te
genwoordig noemt men iets dergelijks
een hogedrukpan of snelkoker en
juist dit. vernuftige toestel „legde de
kiel" voor de stoommachine.
Te Kassei bevindt zich 'n standbeeld
van de Franse uitvinder „ter nage
dachtenis van het eerste stoomschip,
geconstrueerd door Denis Papin in
1707". Maar de raderen aan het schip
werden niet door stoomkracht gedre-
ier- gis'
1. Beethoven. Wagner. Mozart,
marek,
2. Spinoza, Spinola. Vauban,
rik Hendrik. jja'
3. Brussel. Lyon. Amsterdam,
drid. gaf
4. Cordoba, Sevilla, Granada,
joh»"
Vijfie'
gat9,
celona.
5. Zwingli, Luther, Calvijn.
Eek.
6. Karei de Grote. Karei de
Karei de Stoute, Karl VI.
7. Kaap de la Nao, Kaap de
Noordkaap. Kaap St.-Vincent.
8. Iviza. Elba, Form""téra.
ca.
9. Ajaccio. Messina,
genti- t
10. Adam in Ballingschap, Lee" ^ra-
dalers. Gijsbreght van Aemstel.
renar.
11. Maine. Seine, Allier. L°ir
12. Walrus, pinguin, ijsbeer, et'
Formentéra.
Palermo.
Gif'
Chest
13. Amundsen. Shackleton
ton. Nansen.
14. Gordeldier, giraffe, okapi
la. n"'"1'
15. Baviaan, chimpansé. orans
tan. gibbon. sur'9'
16. Guatemala, Guyana, Hono
Nicaragua. QV
17. Havana, Haiti, San Domin8°'
lapagos. BioI
18. Chili. Peru", Paraguay, EC gof
19. Java, Mindanao, Sumatra,
neo.
20. Ohio. Kongo. Niger. Zam
,beZl'
In het begin van de vijfde eeuw
werd Rome bedreigd door de woes
te krijgsbenden van Alarik en zijn
Westgoten. Hun godsdienst was het
Arianisme. een Christendom zon
der Christus. Er ging weinig of
geen kracht van uit. De Goten na
men de hogere beschaving der Ka
tholieken niet over. Te Rome (410)
trokken Alarik's soldaten drie
dagen plunderend rond. Slechts de
gewijde plaatsen, waar zich de
graven bevonden van St.-Petrus en
St.-Paulus, boezemden deze rovers
ontzag in.
Zij drongen de woning van de
voornaamste Romeinse weduwe,
Marcella. binnen en meenden daar
grote rijkdommen t.e zullen vinden.
Marcella trad hen ondervaard
tegemoet:
„Wat zoeken jullie bier?"
„Wij zoeken hier geld en kost
baarheden".
„Mijn geld heb ik sedert lang
aan de armen geschonken" luidde
het antwoord.
„Mijn enige rijkdom is dit jon
ge meisje, hier naast me. Ze h
Principia. Jullie mogen hier w
nemen wat je maar Wilt, maar
haar blijf je af".
De indringers
mi
shandeld®3
Marcella en smeten haar tegen i
grond. Haar hoge leeftijd zertk-
toen tachtig jaar maakte bi')
baar geen indruk op hen. Het m® f
je Principia raakten ze nochta(t
uicb aan. Viuuwcii wiövw» m*
heiligdom der beide apostelvor
ten te bereiken, waar zij een veGe
asiel vonden. Zelfs Alarik waa»..
het niet. dete plaatsen te onthei
gen. Enige tüd later stierf hij
gevolge van een ziekte. De GOJ
begroeven hem in de bedding j
een rivier. Zij die het graf gedolv
hadden, werden om het leven
bracht, teneinde het geheim
bewaren. je
In datzelfde jaar overleed ook
tot w
H. Marcella. Zij behoorde
zeer weinige vrouwen uit die j
van wie niemand iets slechts
te vertellen. Zij was zeven m3oo'
den gehuwd geweest met een
meinse patriciër.
Op een herfstavond wandelde een
dame met haar twee kinderen naar
haar landhuis, dat buiten het dorp
lag. Het dienstmeisje. Annie, liep met
hen mee. Om de weg te bekorten, ko
zen ze een smal paadje, door een wei.
Daar liepen wat koeien te grazen. An
dere lagen te herkauwen. Geen van
vieren had erg in een stier, die met
een ketting aan een paal stond vast
gebonden, Het wa? een ruig beest,
met vervaarlijke horens. Het kleine
groepje had de weg haast weer be
reikt toen plotseling een zwaar geloei
weerklonk. De stier had zich losgerukt
en zette de wandelaars na. Het dienst
meisje riep: „Vlug mevrouw, door die
droge sloot naar de overkant, daar
komt hij toch niet doorheen". Zelf
rukte ze stukken gras en kluiten aarde
uit het land en smeet ze de stier naar
z'n kop. Het kolossale beest steigerde
stampte met z'n poten op de grond en
wierp hele zoden gras de lucht in. On
dertussen maakten moeder en kinde
ren zich uit de voeten. Ze klommen
Dc2!, 17. Pe7:t Kh8, 18. Pc8: Df2:t met
een sterke aanval voor zwart.
15d6d5; 16. e4Xd5, e5xd4.
Op 16e4, 17. Pg5.
17. Lel— g5, h7h6.
Tot hier kende zwart blijkbaar zijn
theorie. Dat de pionzet niet juist is, we
ten wij uit de analyse van Keres.
18. Lg5 Xh6!, Le7d6.
Zwart wantrouwt de voortzetting 18.
gh6:, 19. Dd2„ Tfd8; 20. Dh6: Td5:
21. Te4 en met recht. Zwart had beter
de volgende weg kunnen kiezen 18
Pd5: 19. Dd3, f5. Er volgde nog:
19. Ddld2, Pf6Xd5; 20. Lh6xg7!
Zwart geeft op.
No. 7509.
C. GROENEVELD, Aalten
3e bijz. verm. B.C.F. Tourney, no. 80,
1955—1956
Mat in 2 zetten.
v///////yy,
No, 7510
M. HAVEL, Praag.
Lidové Noviny 1923.
Mat in 3 zetten.
naar de overkant van de droge sloot
en wisten niet hoe gauw ze weg moes
ten komen. Het dienstmeisje bekogel
de het woedende dier met alles wat
ze maar grijpen kqn. Voetje voor
voetje ging ze achterui.t, in de richting
van een ijzeren hek. De spijlen van dat
hek stonden nogal wat uit elkaar en
één mankeerde er. Daardoor was er
een wat bredere opening ontstaan.
Het zag er voor Annie lelijk uit, toen
óók de koeien tot de achtervolging be
sloten. Met opgeheven staarten kwa
men ze aanhollen. De laatste zode die
het meisje naar de kop van de stier
gooide, trof hem in z'n ogen. Blijkbaar
begon hij toen te aarzelen. Van dat
ogenblik maakte het flinke kind ge
bruik zich tussen de spijlen door te
wringen, bereikte de droge sloot, klau
terde naar de overkant en holde zo
hard als ze kon weg.
In het bekende dierdicht: „Van den
vos Reinaerde" neemt „Grimbeert die
das. die Reinaerts broeder sone was"
de verdediging van zijn sluwe oom op
zich. Het middeleeuwse dieren-epos
prijst Grimbeert, de das, als „wijs
ende vroet". Hij geeft zijn oom de
raad: „hi soude voort alle sine daghe
bescedenlike gheneren". m.a.w. hij
moest voortaan op éérvolle wijze aan
de kost zien te komen"!
Een keurig advies!
Blijkbaar afkomstig van een keurig
iemand!
Doch laat Grimbeert de laatste tijd
nu openlijk in opspraak zijn!
De dagbladpers berichtte zo om
streeks half januari:
„De dassen, die vinnige knaagdie
ren hebben de landbouw in de omge
ving van Well veel schade berok
kend".
Well (vroegere spelling van Wel) ligt
aan de Maas in Limburg. En inder
daad. komen er in deze mooie provin
cie nog dassen voor. Veel kunnen het
er niet zijn. Het geslacht „meles" is
hier te lande nagenoeg uitgestorven.
Een das bewoont bij voorkeur be
bost terrein, in de buurt van water,
want hij is een zeer zindelijk dier, dat
graag een bad neemt. Sedert 1948 ge
niet Grimbeert wettelijke bescherming
en hij moet het dan ook wel erg bont
gemaakt hebben, dat de Wellse jagers
zich aangordden om zijn burcht uit te
graven.
Wat niet klopt is de aanklacht, als
zou hij een „vinnig knaagdier" zijn.
Over dat „vinnig" willen we niet
twisten. Een dier dat meer van plan-
tenkost dan van dierlijk voedsel leeft
zijn gebit duidt daar duidelijk op
is gemeenlijk niet zo bar „vinnig".
Maareen knaagdier, nee, dat
wordt een beetje te gek. Knaagdieren
hebben knaagtanden, de bekende, lan
ge gebogen beitels van onder- en bo
venkaak, voorzien van open wortels en
een onbeperkte groeikracht. We den
ken dan aan hazen, konijnen, ratten,
hamsters, eekhoorns enz. Maar nooit
aan dassen. Die hebben heel andere
tanden. Het zijn dan ook geen knaag
dieren, maar roofdieren, land-roof
dieren net als vossen, wezels, her-
melijntjes. bunzings, marters enz.
Het bericht maakte voorts melding
van een burcht, een dassenburcht.
Klont als een bus, Grimbeert is een
potige graver, die niet te lui is om
lange pijpen „aan te leggen". Zijn hol.
de „ketel" ligt een anderhalve meter
onder de grond en wordt pijnlijk zuiver
gehouden! Het is precies het tegen
overgestelde van een vossenhol, dat
allesbehalve naar bosviooltjes pleegt
te geuren.
Uit het berichtje, blijkt, tenslotte nog
dat de burchtb°won?rs niet in een
-a— •'-••rast.
staat er, „slechts vier dassen wacht
ten de ontknoping van het dram 3;
Er moeten er veel meer +in- y
die hebben ongetwijfeld tijdig de
genomen". f
Er is n.l. lange tijd getwist °v spl',
vraag, of onze das een winter^f
hield. De oude leerboeken der
kunde beweren van wel; de 119 jaJ!'
van niet. Het gelijk is aan
ste opvatting, welke gesteund
door een onzer bekendste biolog®d
A. Scheijgrond. die stelt: hoe1*'
dieren bij felle koude soms enK®'?e i'
gen in hun hol blijven, houde11 ^eef
de gematigde luchtstreek beslisZ pil-'
winterslaap; in Siberië en Noord'^jiV
land vermoedelijk wel. Tegen de
ter hebben ze veel reserve-vet
gen bovendien voorraden aan.
Dezer dagen kondigde de da^
pers hoog. ja allerhoogst bezoea 0<i
Een nieuwe komeet bevindt zl, li'
dcrweg naar de aarde en zS j,»11
eind april haar blijde incomste
den! Het bezoek zal een paar
duren. De komeet „zal nog hej
zijn dan in 1910 de beroemde
van Halley". jL
Vol verwachting klopt ons
zullen de zaak samen eens wat
bekijken. Va
Allereerst: wat is een kornc® j»P.>
terlijk: een ster die d'r Haar
draagt! Het Griekse woord M,
duidt erop: het haar lang dragoj^e1^
-„HemeU^'^
van geringe massa, dat, als het t)»„
Dat i'
de woordenboek, stelt:
als h- -
baan de zon nadert, vaak gas^„i
stoot, die door hun ontbra"
lichtende staart vormen
delijke taal. hft P'je
Prof dr. v. d. Bergh zegt t1
op zijn ff1813.1.
ontwikkelt zich eerst, wanneer glJ
n sterk is genaderd ,s n,
minder duidelijk op zijn S'V'
kop is de eigenlijke komeet. de Jy
meet de zon
door de warmte van de zon
V/O r0"
ware uit
wekt".
zijn sluimering
De staart van de komeet je
ley was 150 miljoen km. I8®8'
meet van 1843 had zelfs "Uë
van 300 miljoen km. Vaak 0
staartvorming achterwege. AJssCb9G'
gemis weer goed te maken, ,eJI
andere kometen zich zes sta?f
zoals die van 1744. dat h._
d® ei
hemel! Altijd is de staart X? d? jë'
prijkte als een waaier aan d® jjp
de rie<i
heldetJ
de komeet, is des te •-
afgewend. Maar de „coma ejd®f'n9
van de komeet, is des te je
naarmate hij zich meer naar
keert.
De schitterendste komeet i8lG+
haar opwachting in het iaar ;ctit
bleef achttien maanden jjcl'Gv
Geen sterveling van dit èeLao0?
haar ooit weerzien: haar 0 yg
is drieduizend jaar. »raie.<et
Wat nu die met name 8e®°ar
meet van Halley betreft, ^et U!'
werd. óók door ons, in 19J0 tjjd., t'
te belangstelling verbeid. D®
de meimaand. Prompt
nV
aan de zuidelijke hemel d®
ari.... een komeet zo held„fa i,
men sedert 1881 („greatf
niet had waargenomen. Ma Gp:
komeet van Halley was i".
Het was de „daglicht horn* n j® „r
zelfs bii heldere zonneschil® .g
verschijnsel met het blote
nemen: „een parvenu had gv-eP J
de komeet van Halley de yC
een vorstelijke ontvangst te
der aardbewoners deelach"® eet ac
den", (prof. v. d. B.) De„„emi®VtS
Halley had. voor de waarn fe a
)p lande slechts heel w^^ëve®0 f*
kenen als „een zwak lichts valt
velwolkje zonder spoor ,(f
staart", (idem). ,,b® y
Dat de komende kor®ee„ ib9
der" zal
troost!
zijn. is maar
