witte doek
ereldfilmfestival 1958 in Brussel
WALTER WINCHELL ALS
FILMACTEUR
Verzamelde gedichten van
Anton van Duinkerken
De geschiedenis van de
negers in Amerika
V,
an mannequin tot filmster
rff
plaats voor de experimentele film
Een boek dat gelukkig maakt
Katholieke roman van Klaas de Wit
SS
B
Waarom een PASSIE-PAASSPEL
zo dikwijls een mislukking moet zijn
ZATERDAG 20 APRIL 1957
PAGINA 5
c:
i^V
G Vi
Michael Todd gaat „Don Quicliotte"
verfilmen
en
Acteurs in de regiestoel
Nederlandse Bachvereniging
De Matthaeus-Passion
te Naarden
Het 250ste Prisma-boek is zojuist verschenen! De Uitgeverij
„Het Spectrum" te Utrecht heeft dit heuglijke feit willen vieren door
in de rijke rij van welgekozen titels een werk van uitzonderlijke
betekenis op te nemen. Zij deed een gelukkige keuze met Walter
Paatz' voortreffelijke studie „De kunst der renaissance in Italië".
Aan dit zeer bijzondere boek laat Het Spectrum echter een
schitterend en verrassend feestgeschenk vooraf gaan, namelijk de
Verzamelde Gedichten van Anton van Duinkerken. De lijvige bundel
overspant een dichterlijke werkzaamheid van 35 jaar. De eerste
verzen in „Onder Gods ogen" dateren van 1922 en het boek besluit
met een reeks nieuwe gedichten „In spiegel en raadsel", die nog
niet eerder in boekvorm zijn verschenen. Behalve „Het wereld
orgel i „Hart van Brabant", „Tobias met den engel". „Verzen uit
Sint-Michielsgestel Waaiend pluis" en „Zeven Brabantse bal
laden vindt men hier dus, eindelijk, een herdruk van de veel
gezochte doch onvindbare want door poëzieminnaars angstvallig
vastgehouden hoekjes „Onder Gods ogen" en „Lyrisch labyrinth",
en bovendien nog een totaal nieuwe bundel. Over Brabantse gul
heid gesproken! Wel, laten we haar beantwoorden met een even
gulle dankbaarheid en als ik daar mee mag beginnen, dan zou
ik graag dit zeggen: dit boek heeft me gelukkig gemaakt.
Plotseling herkennen
Maria Scarafia werd Maria Landi
ti^Uebl "lij niet e-
,Okl
^leUwe Jordaanfilm
Riek in dé hoofdrol
,an6 5. en
°n
Eenvoud
Denk aan Hongarije
Hans Roest
TV-journaal op het
Bioscoopscherm
Ieder spel nog geen
toneel-spel
Hans van Bergen
,ri»<
*0
M
Wereldnieuws
een 2 ^ercldtentoonstelling, die het
?eruima bijzondere plaats worden in
laste )epa?n de kunstvorm, die zich het
Jbetis j tot het weergeven van de
®'ghni,,it huidige tijd en van wat hem
,Alle 4qd® f»m-
'°on«t '?nden, die deelnemen aan de
!Üdustrie" 8 en de daar gevestigde film
set een e,i zu"en worden uitgenodigd om
s deel meer cinematografische wer-
1 die nemen aan de twee wcdstrü-
s'e Voo zu"en worden gehouden, de eer-
dingsd r speelfilms met langere verto-
e® dn„, ur' de tweede voor kortere films
0cumentaires.
iffl ^ilms zullen zoveel mogelijk moe-
Je p atfoorden aan de doeleinden, die
bben s van de tentoonstelling zich
?aris-Bei 8esteld en die door de commis-
'1 zlj° P^aal, baron Moens de Fernig,
^°°rdp "^e'dende boodschap aldus onder
dat jedn w°rden gebracht: „Wij wensen,
"taniov.61, 'and aan de andere naties zijn
die. cr 1 -
onze filmredacteur).
,.oi_ Van leven, zijn wijsgerige en gods-
°P 6-'f ppvattingen, zijn verrichtingen
dnj^g.oomisch en sociaal vlak zal kunnen
vep j maken. Indien regeren het stre
ep °m een volk gelukkig te maken
dare ï?rSt e*k 'and uitgenodigd, de an-
dit va''ss te doen begrijpen, hoe het
"latefj-V opvat en hoe het daartoe de
'o en morele voorwaarden meent
eten waarborgen".
S'aagdp^Vnaar vorm en inhoud meest ge-
Jai 0 'Urn van langere vertoningsduur
'°hipi u1 Wereldfestival 1958 het Sint-
doQs ®isbeeldje worden toegekend, dat tij-
0n l9a® Belgische Filmfestivals van 1947
®n Vu. werd uitgereikt aan René Clair
Ee de Sica.
?0l5eajeifde Grote Prijs „al worden toe
denk- aan een kortere film met over-
fiovp1Si!ge verdiensten.
?°fdp zullen prijzen beschikbaar
?0stp n §esteld voor de beste regie, het
aste SCenario, de beste fot afie, het
1)lahtip5ebruik, van de kleur, de beste
n- en de beste vrouwenrol.
li f,..be'de wedstrijden worden gehouden
sterren met Brussel als eindbestemming.
Volgens het wedstrijdreglement worden
slechts films toegelaten, die na 1 april
1957 zijn vervaardigd en voltooid. Niet
deelnemen kunnen films, die reeds in
Europa, elders dan in het land van her
komst, zijn vertoond. De films moeten
vóór 1 mei 1958 in het bezit zijn van het
organisatie-comité. In beginsel zullen ze
in haar oorspronkelijke versie moeten
worden vertoond, doch minstens voorzien
zijn van Franse onderschriften. Landen,
die in 1957 meer dan 100 lange (meer dan
1200 meter) films hebben geproduceerd,
mogen 2 films inzenden, de overige slechts
1 film. Voor de kortere films is de pro-
duktiegrens 200.
Tenslotte zal van 21 tot 25 april 1958
een internationale competitie van de ex
perimentele film worden gehouden, waar
aan alle onafhankelijke cineasten ter we
reld kunnen deelnemen.
Onder experimentele films worden alle
werken verstaan, die hetzij door haar
vorm getuigen van een poging tot vernieu
wing van de filmtaal, hetzij door haar
inhoud zelden begane paden betreden.
Deze films moeten na 1 januari 1955
zijn voltooid en uiterlijk 1 februari 1958
in het bezit zijn van de Belgische Filmo-
theek te Brussel, die met de organisatie
van deze wedstrijd is belast.
■-••r 1
MARL A LAN Dl
„Ik houd ervan te vechten voor
mijn succes"
twee
6t i'"® zalen, die in het midden van
nwonstellingscomDlex zijn gelegen.
verton° zaal. die is ingericht voor de
d'üd v11?8 van alle films die zijn vervaar-
fpethort s de thans gangbare projectie-
'ïla. z n' mel uitzondering van Cinera-
v^i's n Plaats bieden aan 2000 toeschou-
"Pöp kleine zaal, waar ook smalfilms
kaatsen worden vertoond, heeft 482 zit-
p°Udp Clival voor korte films wordt ge-
'ö>s n Van 20 27 me'> dat voor de
"lei i"?®1 langere vertoningsduur van 30
.Uien '2 juni 1958. Beide wedstrijden
ie8tatj gePaard gaan met grootse mani-
*«ren..®s: recepties, ontochten en perscon-
°r§an'leS'- Bovendien overweegt men de
- lsatie van een auto-rallv voor film
'lp' Wilde treedt op als regisseur
De bekende Amerikaanse „columnist"
Walter Winchell speelt in de Warner
Bros-film „The Helen Morgan Story"
zichzelf. Daartoe moest echter het werk
schema voor de film worden gewijzigd om
het aan te passen aan de arbeidsuren
van Winchell als journalist. Toen regis
seur Michael Curtiz namelijk hoorde, dat
Winchell nooit vóór 4 uur 's morgens naar
bed ging, liet hij hem des middags om 1
uur beginnen in plaats van om 8 uur in
de ochtend.
Walter Winchell heeft wijlen Helen
Morgan goed gekend, toen zij op het
hoogtepunt van haar roem was en heeft
verschillende artikelen aan haar gewijd.
De titelrol in de film wordt gespeeld
door Ann Blyth, die Paul Newman, Ri
chard Carlson en Gene Evans tot tegen
spelers heeft.
Showman Michael Todd heeft officieel
bekend gemaa't, dat hij van plan is de
geschiedenis van „Don Quichotte" te gaan
verfilmen. Begin volgend jaar zal men
in Spanje beginnen met de opnamen voor
deze film, waarin de Mexicaanse ex-stie
renvechter en clown Cantinflas als één
van de topsterren zal optreden.
De Amerikaanse producent Hal Wallis
heeft met John Sturgess een contract af
gesloten om Anna Magnani te regisseren
in de film „The Obsessed". Het is een
modern verhaal, geschreven door de ion-
ge veelbelovende auteur Arnold Schul-
man die zelf ook het filmscenario heeft
geschreven.
„The Obsessed" wordt de tweede Ame
rikaanse film van Anna Ma-mani, die in
1955 met haar eerste film „The Rose
Tattoo" de Oscar won als beste actrice
van het jaar.
Anthony Quinn zal in de Paramount-
film „Hot Spell" optreden als echtgenoot
van Shirley Booth. Shirley MacLaine en
Earl Holliman waren reeds eerder ge
contracteerd voor deze film. die door
Daniel Mann zal worden geregisseerd
naar een scenario van James Poe.
De acteur ICarl Malden zal zijn debuut
maken als regisseur met een filmversie
naar het Broadway-stuk „Time Limit
Richard Widmark en Richard Basehart
zullen in deze film de hoofdrollen spelen.
Ook James Cagney gaat in de regiestoel
plaats nemen. Hij debuteert met de Vist.a-
Visionfilm „Short Cut to Hell" naar een
origineel verhaal en scenario van Graham
Greene. Naast Robert Ivers zal Tom
Tryon, die reeds een belangrijke rol speel
de in de film „Three Violent People" er
de hoofdrol in spelen.
De de--<e acteur, die als regisseur od-
treedt en bovendien als onafhankelijke
producent, is Cornel Wilde. Wilde zelf, zijn
vrouw Jean Wallace en de onverwoestbare
ster uit de jaren twintig, Mary Astor,
zullen de hoofdrollen spelen in deze in
technicolor en VistaVision opgenomen
film. die aanvankelijk de titel -.The Fas-
Dc uitvoering van de Matthaus-Passion
op Goede vrijdag te Naarden heeft een
specifieke fysionomie. Het luiden van de
klok annonceert de aanvang van de ge-
wjjde muziek. Grootse stilte ontstaat in
het kerkgebouw en wanneer de klokken-
klank is uitgestorven, wordt het eerste
hoekdeel, het antifonaal gezang tussen de
Dochters van Sion en de gelovigen inge
zet, later nog aangevuld met de pure
jongensstemmen, die het „O Lamm Gottes
unscbuldig" intoneren en een indruk
verwekken van een landschap, dat door
zonnestralen wordt overgoten.
Het koor van de Nederlandse Bach
vereniging moet eerst worden vermeld
Mede door de uitzonderlijke akoestiek van
het kerkgebouw bereikt Anthon van der
Horst bijzondere effecten. De lijnen der
polyfonie worden helder afgetekend, het
ensemble reageert zeer subtiel en de
klankkleur is warm. De koralen worden
zonder romantische of pathetische mid
delen in een atmosfeer van innigheid uit
gedragen.
Vermeldenswaard is, dat al de solisten
van eigen bodem zijn. Erna Spoorenberg.
sopraan, blonk uit door heldere en fraaie
stemmiddelen. Haar soli vielen ten zeer
ste op. De andere vrouwelijke soliste,
Annie Hermes, alt, zong dieppeilend en
met warme voordracht. Ook in duetten
hebben beide vocalisten prachtige zang
ten beste gegeven. Laurens Bogtman
boeide ten zeerste met de Christuspartij,
welke hij met veel reliëf en noblesse
voordroeg. Tom Brand had de delicate en
moeilijke taak de „Evangelist" te vertol
ken. Met soepele en heldere stemvorming
vermocht hij sfeer te scheppen. De tenor
aria's werden mooi gezongen door Arjan
Blanken. David Hollestelle en Guus Hoek
man onderscheidden zich ten zeerste in
baspartijen.
Het Residentie Orkest assisteerde uit
muntend. De vioolsoli van Herman Kreb-
bers en Theo Olof vielen op door uit
stekende toonvorming en diepte van voor
dracht. Jan Prins en Joke de Wit gaven
fluitspel ten beste van edele soort. Con
stant Stotijn en Gijs Reyns bliezen de
hobo-soli perfect. De viola da gamba was
in zeer veilige handen bij Carel van Leeu
wen Boomkamp.
Het jongenskoor van de Vredescholen
te Amsterdam gaf gloed <=n majesteit aan
zijn zang. Voor de dirigent Anthon van
der Horst zal deze uitvoering wel van
grote betekenis zijn.
Telefunken-Nederland zal grammofoon
platen in de handel brengen van de
Nederlandse Bachvereniging. Wij felici
teren de dirigent met deze bekroning van
zijn werk.
O. v. H.
Ik heb de dichterlijke activiteit van An
ton van Duinkerken van 1930 af trouw ge
volgd en aan menig belangrijk levensmo
ment zijn voor mij regels uit zijn ver
zen verbonden. Tijdens mijn schoolja
ren in Brabant; „Volk in de processie" en
„De litanie der zonderlinge zielen" (bei
de algemeen bekend uit bloemlezingen) en
„Envoi" met de verrukkelijke beginregel:
„Laat ons vergeten wat gisteren was, van
daag is een kostbaar bezit
Nog herinner ik me welke diepe indruk
later het gedicht „Mijn dochtertje zei:
dood" op mij maakte, toen ik het voor de
eerste maai las in het maandblad „De Ge
meenschap". Dan was er de „Ballade van
de katholiek", waarin Mussert op meester
lijke wijze fel en scherp, maar waar
dig op zijn nummer werd gezet. En I hoort dezelfde toon!
onvergetelijk is de dag, in het donkerst van
de bezettingstijd, dat ik het ontroerende I Het is overigens zeer boeiend, na te
zuivere liefdesgedicht „De wuivende" voor'gaan hoe Anton van Duinkerken als dich.
het eerst onder ogen kreeg.
Tientallen malen heb ik het sindsdien
herlezen en ik heb het steeds even mooi
gevonden. Nu heb ik ook andere verzen
herlezen, verscheidene soms met de
vreugde van het plotselinge herkennep
na vele jaren. En het geeft mij een grote
voldoening te moeten vaststellen, dat de
ze poëzie in mij dezelfde gevoelens op
roept als destijds.
Er zijn, geloof ik, zelfs geen verschuivin
gen. In het enkele geval, dat destijds de
vonk niet oversprong, m.a.w. dat een be
paald vers me niets deed, kon het mij
ook thans niet overtuigen. Maar veel be
langrijker is het, dat ik oude ontroerin
gen, soms versterkt, herbeleefde en be
leefde in nieuwe gedichten, waarin de
zelfde stem klinkt, hetzelfde hart zingt.
Want vóór of achter in de bundel: men
Op 17 mei 1954 deed het Amerikaanse
Hooggerechtshof een uitspraak over de
scheiding der rassen in de Verenigde Sta
ten en verklaarde, dat deze scheiding niet
langer grondwettig geacht kon worden.
Ruim een jaar iater, op 7 november 1955,
verklaarde het Hooggerechtshof ook, dat
alle scheiding op grond van rasverschil
in openbare parken, zwembaden, sport
terreinen e.d. ongrondwettig moet worden
geacht en weer veertien dagen later werd
ook de segregatie in het verkeer tussen
de Amerikaanse staten onwettig genoemd.
Achter deze nuchtere uitspraken van
het Amerikaanse Hooggerechtshof gaat
een hele geschiedenis schuil van eeuwen
test Man on Earth" droeg en die thans strijd, verdrukking, ellende, vernedering
„The Devil's Hairpin" zal gaan heten, en misdaad jegens de mens. Het is de
wijder en dieper ontdekt
l>roducent van de film The
Devil's Hairpin
Wie zich het rumoer herinnert bij
het verschijnen van Graham Gree
ne's boeken, constateert iets merk
waardigs na hef lezen van „De sleu
tel is gebroken", het roman-debuut
van Klaas de Wit. Er is toch wel
iets in het katholieke incasseerver
mogen veranderd, dat men een open
hartig boek als dit weet te waar
deren daarvan valt niet te twij
felen omdat het zielconflicten
g^hnequin tot filmster is een grote
zo groot als sommige
--.nc4uin t
'o on a'de!ingen van filmmaatschap-
ShV®1. pS Sraag zouden willen doen ge-
ti,®Glst n Maria Landi, die de tegen-
ti:111 a„!s van Bed S'^'ter in de Britse
v Qrn l0ss the Bridge", zal de eerste
vdiDg geen' f'06 te "even-
Se,- 61 n 'wee maanden geleden kende
kin aaeitla"d haar naam. hoewel haar
6in etiiri„a? mil.ioenen bekend was uit de
UagChr-i»»"
scnriften. Thans heeft ze haar
Stnt^dkarner, een stoel naast die van
'ger bii Hp filmr-nmpra'c
,?a, wa kfi de filmcamera's en een
4 e inaftlaar iedere gevestigde jonge
j|®4ien 0r-den reikhalzend zou hebben
lU zuik1®®' weinig onbekenden hebben
krpA611,. Pfachtige L.:ns gekregen
hii
,h tn hP4gc,die kans in februari van dit
Aj,- -vin.. Spaanse dornie Lora del Rio
buskin V tvaar de Britse regisseur Ken
°ezig was met het maken van
-c "ge", -5mer voor de film „Across the
i-Qiactric aj"bara Bates, een Amerikaan
se sn naast Bod Steiger de hoofd-
"he thofluc Ien. moest de film verlaten.
"W Sternten waren wanhooig Toen
®tiH le op 'f^r tussen de figuranten een
®eh6? een'a schoonheid ging schuil
'aponriP^lTloedige opmaak en ze droeg
®'3e, dat als een zak om haar
heenhing. .,Maar", aldus vertelde Steiger
later, „er straalde een felle gloed uit de
ogen van het meisje. Ze was altijd in de
nabijheid van de camera's, ook als dat niet
voor een scène 'nodig was. Daar zat ze
maar te kijken met haar grote, verlan
gende ogen. Ik lette op haar, toen ze een
scène repeteerde. Ze was prima. Toen zag
ik haar zonder haar lelijke opmaak als
figurant en ze bleek een schoonheid te
zijn".
Dit 24-jarige Italiaanse meisje uit Tu
rijn weet, wat succes is. Haar ware naam
is Maria Scarafia en als één van de meest
succesvolle internationale mannequins in
de modewereld heeft ze vrijwel alles ge
had, waarnaar een meisje maar kan ver
langen. Ze heeft verkeerd in de beste
kringen van New York, Mexico, Capri,
Parijs en Londen. Ze is een van de
meest geliefde mannequins van prinses
Margaret van Engeland. Ze heeft diaman
ten en bontmantels. Maar ze wil meer:
„Ik heb de naam Landi aangenomen",
aldus zegt ze zelf, „omdat mijn eigen
naam te bekend is. Ik wil een echt succes
zijn als actrice en niet alleen maar een
meisje, dat bij de film kwam, omdat
haar foto in allerlei bladen verscheen.
Ik houd ervan te vechten voor mijn suc
ces."
aki die*"uTkrijgt weer eens een Jordaan
eten Prinses van de Jordaar
-Op .Biek
"rer
waarin de Jordaanprinst
de hoofdrol zal "-rien.
a haarv, Van deze film. Kees Mander
®itip.Pet naeer bekend is in de werel
i.'wa'ogrjlVsement dan in die van d
KpPr®duPcile' z't als ware Nederlands
J*i ,-d- Ijn t vol goede culturele bedoe
fïiste't zich namelijk voor on
Van" .'.'de folkloristische bijzonder-
tcLVast 0,Jde Amsterdamse stads
en ga-, ®§Sen". Want eens zal
Am ve'"d 'Inen. Als de nlannen
msterdamse gemeentebestuur
wat
<^60
altüd u' -esloten
tj, 6«uu zullen de oude
rppuïf.1? Plaats maken voor de
"'li.jnige bouwstib. die veel
"R h'
"dist maar die de romantische
an het oude Amsterdam.
Anna Magnani treedt opnieuw in
Amerikaanse film op.
zonder schroom bloot legt, maar te
gelijkertijd een beeld geeft van de
gelouterde mens, die na het erken
nen der zonde barmhartigheid en be
moediging verwerft.
Dit laatste werd heel treffend uit
gedrukt, waar Mariane, een der
hoofdpersonen, tegenover een pries
ter zelf ook een boeiende figuur, de
ze deken, zoals de schrijver hem in
zijn menselijke zwakheid heeft ge
tekend haar bittere ervaringen
vertelt.
Zij wist, dat God haar nooit ver
laten had. Maar zij had Hem anders
gevonden. „Het was een nieuwe God:
groter, wijder, dieper dan de God,
die ik vroeger kende. Hij omvatte
mijn vroegere God, zoals de aarde
het zaadje omvat dat je in het voor
jaar in de tuin zaait. Hij wist van
mislukking, van eenzaamheid, van
de ballingschap waarin je moet le
ven als je de zonde kiest. Het was
alsof hij me omarmde met al mijn
eenzaamheid. Hij nam mijn schuld
niet weg, maar de zekerheid dat hij
wist, dat hij begreep als een Vader,
maakte het lichter om te dragen.."
Tot deze rijpheid is de jonge vrouw
gekomen na enige jaren van geeste
lijk torment en een misstap, begaan
uit liefde om een ander te helpen. Zij
voelt als haar man lange tijd af
wezig blijft steeds meer, hoe zij van
elkander vervreemd waren geraakt.
Het huwelijk, wa,s zij ingegaan als
meisje met een typische vroomheid
uit^ een traditioneel katholiek gezin.
„Niet wetend van twijfels, noga]
nuchter met betrekking tot ht dogma-
tisohe, hoofdzakelijk wentelend om
het zoete mysterie van Kersmis".
En met een verlangen naar het moe
derschap, die niet vervuld leek te
worden. Haar man Karei, met zijn
hang naar het perfecte, een leraar
die de dingen in het leven rechtlij
nig en intellectueel beschouwt, re
geert op zijn wijze op de breuk. Ge
desillusioneerd, wanneer de werke
lijkheid anders is dan hij zich in zijn
jongensjaren gedroomd heeft, ander
zijds het compromis schuwend en
geen onrecht duldend, neemt hij een
drastisch besluit. Wanneer hij tijdens
de Duitse inval er getuige van is,
dat een oude Jood wordt afgeranseld,
ziet hij het als een plicht aan het ver
zet mee te doen.
Zijn aandeel vindt hij spoedig te
gering en zo besluit hij de leegte
in zijn huwelijk ook niet langer ver
dragend Marianne te verlaten en
met een gevaarlijke opdracht (ge
richt tegen het Engeland-Spiel) naar
Engeland over te steken.
Het boek begint met zijn vertrek
van een Fries meer. De schrijver is
erin geslaagd met toepassing van
moderne middelen van de roman
kunst, waarop de film niet zonder in
vloed is geweest, en door een knap
pe compositie, reeds in dit eerste
hoofdstuk een scherpe projectie te
geven van de tragedie, die zich zal
ontwikkelen. Een tragedie, die ove
rigens niet alleen het jonge echtpaar
betreft, maar waarin tal van neven
figuren zijn betrokken, door De Wit
tot leven gewekt, ieder met eigen
spanningen.
De beschrijving der gebeurtenissen,
vaak in de meest schrille en bizarre
kleuren, wordt telkens onderbroken
door een „monologue intérieur" der
verschillende personen en dit geeft
een ongewone spanning aan het ver
haal.
Een beter oorlogsboek als „De
sleutel is gebroken" hebben wij niet
gelezen, omdat het veel meer geeft
dan uitwendige strijd of avontuur;
omdat het diep peilt in mensenlevens,
die door optreden van bezetter en
activiteit van ondergrondse een be
paalde wending krijgen.
Klaas de Wit, die in 1925 in een on
derwijzersgezin te Delfzijl geboren
is en het grootste deel van zijn jeugd
in Groningen doorbracht, waar hij
ook studeerde, schreef dit boek in
1953 tijdens een verblijf in Amerika.
Na de in 1946 geschreven novelle
„Agapê", die bekroond werd, een
nieuw succes.
I.A.
1) „De sleutel is gebroken", door
Klaas de Wit. Uitgave Nederland's
Boekhuis, Tilburg.
geschiedenis van de negers in Amerika-
Ook in onze dagen leest men nog gere
geld berichten in de kranten over bot
singen in verschillende Amerikaanse
plaatsen in zuidelijke staten die hun oor
zaak vinden in het rasverschil.
Ondanks de uitspraken van het Hoog
gerechtshof is nog lang niet overal in
Amerika de neger gelijkwaardig. En het
zal nog wel jaren duren voordat er in de
V. S- totaal geen onderscheid meer wordt
gemaakt tussen blank en zwart. Maar er
is toch reeds hee; wat bereikt. In 1896
had het Hooggerechtshof nog geformu
leerd dat er scheiding mocht zijn als er
maar gelijkheid was.
De geschiedenis van de neger in Ame
rika begint op het moment, dat de eerste
negerslaven in het land worden binnen
gevoerd. Zij vertelt van het leven op de
plantages, over de verhouding tussen
slaaf en baas, over het onmenswaardige
bestaan, over de wil van de neger om
zich aan de slavernij te ontworstelen, over
de blanken, die begaan zijn met het lot
van hun zwarte evenmensen, over de
vrijheidsstrijd, het voordurend vechten
van de neger om vrijheid en gelijkheid,
over blanken, die niet tolereren, dat de
neger uit de miserabele toestand wordt
gehaald, over helden, blanken en zwarten,
die alles over hebben voor hun ideaal,
vrijheid en gelijkheid.
De geschiedenis van de negers in Ame
rika is voor elk mens aanleiding om zich
te bezinnen op zijn mens-zijn. Dat men
nu in ons land op een goede wijze kennis
kan nemen van deze geschiedenis, heeft
men te danken aan dr. J. W. Schulte
Nordholt, die, na een uitgebreide studie
van de historie der negers in Amerika,
een boek heeft geschreven: „Het volk dat
in duisternis wandelt" De schrijver
heeft in dit boek alleen historisch ver
haald en het object niet sociologisch be
naderd-
Verlucht met een aantal foto's en toe
passelijke verzen is dit werk, dat getuigt
van objectiviteit bij 't bestuderen van de
geschiedenis der negers in Amerika in een
tijd, dat het rasvraagstuk bijzonder
actueel is voor een ieder, die zich meer
wil bezinnen op het samenzijn met andere
rassen, zeer aan te bevelen.
ANTON VAN DUINKERKEN
bezinning en levensliefde
ter is gegroeid, hoe zijn vers* krachtiger
en voller is geworden, en toch zijn prille,
onmiskenbaar eigen timbre heeft behou
den. En zijn speelsheid en weldadige hu
mor. zijn grote trefzekerheid en strijd
baarheid ook vooral, die hem dreef tot
vurige, geïnspireerde dichterlijke aanval
len op onwaarachtigheid en onrecht.
Dr. J. W. Schulte Nordholt: „Het
volk dat in duisternis wandelt". De ge
schiedenis van de negers in Amerika.
Van Loghum Slaterus' Uitgeversmaat
schappij N.V., Arnhem.
Gironummer Ned. Rode Kruis
Den Haag 777
Gironummer r.-k. Huisves
tingscomité, Deu Bosch 34348.
Gironummer Nationaal Comité
Hulp aan Hongaarse Volk
Amsterdam999
Verder zij ner de vele balladn, boeien
de vertelsels in brede, soms iets te virtuoze
verzen. Maar het allerliefst zijn mij toch
de kleinere gedichten, die een bijna mid
deleeuwse eenvoud bezitten, zoals t scho
ne kerstgedicht „De herders". En de al
even gen»akkelijk aansprekende verzen
over ouders, kinderen en vrienden.
En over de geliefde ik denk dan aan
de weinige, doch zeer innige liefdesgedich
ten, die men verspreid in deze Verzamel
de Gedichten vindt: „Onder de liefdes
boom", „Huwelijk" en vooral „De wuiven
de". De dichter, door zijn aartsvijanden
de nazi's gegijzeld, schreef het na een
kort bezoek van zijn vrouw.
Mijn vrouw is de wuivende, die met
n haar zacdoek
in 't licht langs het korenveld gaat.
Zij zendt mij een uiterste teken van
liefe
nu zij mij, gedwongen, verlaat.
Wie weet voor hoelang zij vertrekt?
Ik blijf eenzaam
doch jubel slaat op in mijn bloed.
Ik voel mij niet langer gevangen;
rondom mij
is alom haar wuivende groet
Nergens heeft dit vers een i nzinking.
Het wordt voortgestuwd door een mach
tige golfslag der ontroering. Het is méér
dan alleen een jjelijdenis van liefde het
is ook een levensbelijdenis, en een geloofs-
belirdenis:
..Al wat ik geloof en belijd vat ik
samen
in deze, mijn opperste wet:
mijn ziel zij een wuivende groet aan
mijn God
want ik heb geen volmaakter gebed.
„De wuivende" is zeker een hoogtepunt
in deze Verzamelde Gedichten, maar lang
niet het enige. Een ander is „Hierna", het
kleine, gave vers waarmede deze indruk
wekkende bundel besluit.
HIERNS
Wanneer mijn werk gedaan zal zijn,
mijn adem stil, mijn ogen dicht,
geneest mij van de laatste pijn
dit nooit verloren vergezicht:
Er leeft een God, die alles schiep
wat zichtbaar en onzichtbaar is,
die mij tot Zijn aanschouwing riep
uit omdoorgrondbre duisternis.
Voorafgetekend loopt Zijn pad
dwars tegen mijn begeerten in,
doch die ik 't liefst heb liefgehad
gaf aan mijn heil zijn eerst begin.
Binnenkort zal in twee Nederlandse
bioscopen en wel in Den Haag en ln
Krommenie het televisiejournaal worden
vertoond. Daarbij zal worden gebruik ge
maakt van een gecombineerd televisie
toestel en projectie-apparaat, waarmee
Philips sinds enige tijd heeft geëxperi
menteerd.
De hoogte van het beeld, dat zeer rus
tig is en de illusie van een normale film
wekt, bedraagt dank zij een speciaal
stelsel van spiegels en lenzen ongeveer
twee meter.
Het ligt in de bedoeling om des woens
dagsmiddags ookdetele visieprogramma's
voor de jeugd op deze wijze te gaan ver
tonen.
Het is nog niet bekend, welke houding
de N.T.S. en de omroepen die zich met
de verzorging van de jeugdprogramma's
b^ighouden ten opzichte van deze plannen
zullen aannemen.
Velen hebben bet ook dit jaar weer aangedurfd een Pasrie-Paasspel
te brengen. Geen offer is bun biervoor te groot geweest. Koste wat het
kost, zij wilden doorzetten. Zij wilden nu eens getuigenis afleggen van
wat ben in deze tijd zo intens bezig houdt: het Lijden en de Verrijzenis
van Onze Heer Jesus Christus.
Hun streven is te prijzen en dat zij doorgezet hebben eveneens. Want
ondanks alle mogelijke mislukking is er toch iets goeds gepresteerd. Zij
hebben zichzelf voorbereid op bet Paasfeest zoals weinig anderen. Weken
lang hebben zij zich verdiept in het Heilig Mysterie. En ook \iele anderen
hebben zij iu deze voorbereiding op bet Paasfeest betrokken. En laat de
uitvoering dan misschien geen onverdeeld succes zijn geweest, onwillekeurig
hebben zij toch velen in de zaal diep ontroerd, zodat hun inspanning
ruimschoots beloond is.
Wil een spel een toneelspel zijn, dan zal
het ain verschillende voorwaarden moe
ten voldoen. Ten eerste krijgen we het ge
geven van een conflict; dan de uitbouw
van dit conflict en tenslotte de oplossing.
Een spel moet dus immer een afgerond
geheel bevatten. En het moet groeien naar
een climax.
Dat dit niet mogelijk zou zijn met een
spel, waarin het Lijden van Christus naar
de historische gegevens wordt behandeld,
is onzin. Waar vinden wij een boeiender
gegeven voor een spel dan in het conflict,
tussen Christus en de Joden (Herodes, de
hogepriester), tussen het Christendom en
het heidendom (De Romeinen, Pilatus)
tussen de Nieuwe wet en de oude wet
(farizeeën), tussen het goed en het kwaad
de liefde en de hebzucht (Judas)?
Het conflict groeit onmiddellijk uit tot
dramatische hoogtepunten. De gevangen
neming, de veroordeling, de weg naar
Golgotha, de kruisiging, de dood. Het
heeft er alles van weg, dat het kwade
overwinnen zal, het kwade, de schijnhei
ligheid, de hebzucht, het onrecht, de lief
deloosheid, zoals het in ons leven er al
tijd naar uitziet dat het kwade overwinnen
zal. Maar het is slechts schijn. In werke
lijkheid overwint het goede, de liefde. En
het spel eindigt met de glorieuze over
winning op de dood, de Verrijzenis van
Christus.
Geen onbekend gegeven inderdaad,
maar elke dag opnieuw weer boeiend.
Daarom zal een Passiespel ook nooit na
laten steeds weer opnieuw te boeien on
danks alle bekende feiten. En alleen in
deze vorm (een chronologische verwer
king van de historische feiten) is een
spel een echt Passie-Paas-spel te noemen
Maar een chronologische verwerking
van de historische feiten is veelomvattend
We zouden spelen kriigen, die uren 'n
uren lang duurden. Echter in de beperking
toont zich de meester. Het is toch niet no
dig, om alle historische feiten te verwer
ken.
En wat vraagt een dergelijk spel niet
aan tonelen en kostuums? Daai'om is het
ook zo goed in combinaties met verschei
dene andere verenigingen te spelen. Het
opvoeren van een echt Passie-spel is nu
eenmaal geen s'necure.
Maar de uitbeelding van de Christusfi
guur levert zoveel moeilijkheden op. Och
een bekwaam regisseur weet dit altijd
wel ten goede te leiden.
Heus, wil men echt ontroeren, dan moet
men grijpen naar een spel in deze vorm
We willen het verhaal zelf uitgebeeld zien.
Men wil regelrecht geconfronteerd wor
den met de lijdende Christus en Zijn te
genspelers en men wil Hem zien gaan
door het lijden naar de Verrijzenis, zoals
ook wij in navolging van Hem moeten
gaan.
Vele schrijvers hebben het de vereni
gingen gemakkelijker willen maken of
modernere wegen willen bewandelen,
maar steeds stuiten we weer op een mis
lukking. Ze nemen één of andere histo
rische of zelfs onhistorische figuur uit het
lijdensdrama en wikkelen daar omheen
het passie-gebeuren. Maar het werden
praatstukken, hoe kan het aok anders, of
ze wisten er geen afgerond geheel van te
maken. Zij maakten die bij-figuren tot
hoofdfiguren. Bij-figuren, die ons eigenlijk
in het licht van het grote gebeuren maar
zeer matig interesseren. Het is wel eens
mogelijk rondom een bij-figuur een goed
toneelspel op te bouwen, maar een echt
passiespel verkrijgt men op deze ma
nier maar zeer zelden. Want in een echt
passiespel moet Christus de centrale fi
guur zijn. Alléén Hij interesseert ons in
deze tijd, met Hem willen we bezig zijn,
Hem willen wij volgen in Zijn offergang
naar de Kruisberg. De anderen zinken vol
komen in het niet. En wie al onze aan
dacht op die anderen wil vestigen, interes
seert ons maar matig. Het zijn de woor
den uit het Evangelie, die wij willen ho
ren en die nooit hun kracht zullen ver
liezen.
Maar succes of geen succes, degenen,
di6 hun heste kra^bter dit jaar w&er g6-
geven hebben aan een Passie-Paas-spel,
moeten zich niet te veel laten ontmoedi
gen door de eerlijke kritiek die *en re
censent meent hun te moeten géven,
want van kritiek kunnen wij alleen maar
leren en zoals !k in le aanhef reeds ge
zegd heb: uw inspanningen en streven zijn
toch heus we! be'oond Velen hebt u door
uw spel toch wel weten te ontroeren en
voor uzelf hebt u :1e beste voorbereiding
op het Paasfeest gehad, die u zich als
leek in de wereld denken kunt. We geven
het niet op. Want van ons spel kan heel
heel vee] goeos uitgaan. Een volgend jaar
beter. Zalig Pasen.
