Oostenrijk wilde zijn politiek
machtsevenwicht behouden
v
s Gloeilampjes
Lijdensweg van een groot patriot
Kardinaal Wyszynski in Rome
De Tiende Industrie-Messe te
Hannover
m
W.E.U.-ASSEMBLEE GESLOTEN
OPEN BRIEF AAN
ALLE MANNEN....
SPAAK ZEI KAMER VAARWEL
vb
Na de presidentsverkiezingen
a*i verschuiving naar socialistische
kant is geen sprake
Hammarskjoeld in
Israël
„Grand design" blijft in studie
Want overmorgen is het moederdag!
EEN STILLE BEZOEKER IN ROME (II)
Verweer tegen Sovjets mag niet
verzwakken
Bescheiden deelneming van Nederland
Belgisch centrum van
Pax Romana
Kard. Frings in Tokio
VRIJDAG 10 MEI 1957
PAGINA 5
(Van onze correspondent)
WENEN, mei
Bet Hjkt
Politiek machtsevenwicht
Schede
ïfaar
Economische moeilijkheden
EERSTE HOLLANDSCHE
LEVENSVERZEKERINGS
BANK
DIEM TOT AMERIKAANS
CONGRES
Politiek van compromissen
HANDELSVERDRAG MET
ISRAEL
mm
mSm
NATO-COMMANDANT
Z.W.-EUROPA
Oost* 'n"41 er hijna °P> alsof het
jjlaa^enrijkse volk niet dezelfde
onl sta^ wilde aanleggen aan de
kiez'1Ss gehouden presidentsver-
Vool^n als aan de verkiezingen
kü f e Nationale Raad. Men zou
kernen geloven dat de Oostenry-
Pen een gelegenheid aangrij
pt 01M Politiek, zoals die op
Cow ogenklik wordt gevoerd, te
r'geren.
''°na]p°nSste verkiezingen voor de Na
leef m (februari 1956) hebben, wan-
6eh aanC" a^een °P het zetel-aantal let,
^•E.v p21enl'jk succes opgeleverd voor de
J2 2el' (katholieken). Deze partij kreeg
3- De p'Dde S.P.O.E. (socialisten) slechts
3e r *-p-O.E. (liberalen) verwierven op
!c°mm, v^euge' zes zete's< he K.P.O.E.
behofpn ?ten). die tQt de linkervleugel
Vo]2p' «regen er vier.
hiep S, het aantal uitgebrachte stem-
6artije®s succes van de beide rechtse
"iet -We' n'et even gunstig, maar toch
•heestmis te verstaan. Omdat de twee
Juljf, Populaire politici van de OEVP,
k°idsk paab en Leopold Figl, als resp.
liet anselier van buitenlandse zaken
•nagf.^akkelijk te vervangen waren, kon
v°orrii de °°k hoor de FPOE gesteunde
van een partijloze kandidaat
Iukki? Presidentschap als een zeer ge-
oompromis beschouwd worden.
presidentschap als een zeer ge-
de
grote
als dr. Wolfgang Denk, die bij
een"'"1"6 massa wel niet zo bekend, maar
hloestVCIOraanstaand wetenschapsman is,
eerstp onder zulk een vlag bijna wel als
hiej ?Ver de eindstreep gaan. Dat dit
3°rza> 's' heeft een hele reeks van
hej,j ken, die naar alle waarschijnlijk-
de h.-n°g lan§ van belang zullen zijn in
a'nnenlandse politiek van Oostenrijk
hoeve^0® een nahere beschouwing be-
he eerste plaats heeft het Oosten-
zeG" Vlk principieel, zou men kunnen
teif besloten tot een zekere stabili-
h") he politieke machtsverhoudingen
stec.is n'et bereid dat principe in de
hat p 'aten. Enkel de mogelijkheid al,
do0r en aanzienlijk deel van de bevolking
\Vorrt, he anderen in een machtspositie
Ctl rn Bep'aatst, is een waar schrikbeeld
«ep houdt zich heel ver van ook maar
geU;iDotentiële benadering van een der-
hlke toestand.
gUrn*1 van de meest doorslaggevende ar
de tePten van de socialisten kan wel eens
t'ln j herhaalde opmerking geweest
'•Hat hr. Denk in de tijd van Dollfuss
funrVder stadt Wien" is geweest, een
eeh waarvoor men iemand geenszins
de Y?rwijt kan maken, maar de tijd van
b0g" ,e'mwehren" en de standenstaat is
de5 njet vergeten en de socialisten hoe-
te ia?ich er wel voor die in vergetelheid
aten geraken. Dat is hun beste propa
Ou-ylf^Piddel. Hierdoor zou een door de
OgX? voorgestelde president naast een
v6r, vhondskanselier opgevat zijn als e_„
de 1,H^ing van het tot nog toe bestaan-
Oov 'tieke machtsevenwicht en zou het
ver.werkdjjk een teken van de door de
®z'ngen van de Nationale Raad reeds
vjb- h®' licht gebrachte machtsverschui-
zijn geweest.
<Jet. ^olgens moet men in het oog hou
tig at het katholieke kiezerscorps niet
r volledig en „op commando" ter be-
mg °Pdste inwoonster van deze stad,
Wa^°uw de wed. Immigje Zwarteveen-
te alstra, hoopt zondag a.s. de eeuw vol
j?r. maken. Van oorsprong is ze een
^•ese en ze werd in Westellingwerf bij
oivega geboren. Maar al zestig jaar
boot n is hef hat ze met haar echtge-
D' en kinderen naar Enschede kwam
ïw heer Zwarteveen meehielp de
Va®n'se textielindustrie groot te maken,
elf haar twaalf kinderen zijn er nog
kjn jn 'even, terwijl ze verder 50 klein-
'etkt-611 heeft, terwijl het aantal ach-
•s. 'emkinderen reeds de 100 gepasseerd
van"e'aas is de gezondheidstoestand
js n he a.s. jubilaresse niet zo goed; ze
fee Voortdurend bedlegerig. Van veel
sn„epfoon zal er zondag dan ook geen
yrake zijn.
°°geveen
haar nylons weer terug, mej.
tn P'amin uit Elim. En dat mag wel
jaar aardi8 heten. Want het was een
\v6p Beleden, dat ze deze kocht, maar op
de ."aar huis verloor ze het pakje met
O- Bmehnieuwe kousen. Ze kwam weer
Èjet het verlies heen, maar mejuffrouw
aat,®P> hie dezer dagen in haar huis
sei-he Hoofdstraat te Hoogeveen aan de
kfa®?nmaak bezig was, zei, dat ook een
®ehs nnest in he schoorsteen maar
VqA Paoest worden opgeruimd. En toen
by]® Paen een papieren zakje met
ehn öt' ha' als bekleding van het kraai-
b,eiest had dienst gedaan. Het staat dus
v0*ast, dat ook kraaien belangstelling
daj Pylons hebben en het leuke was,
kep h® nylons nog in prima staat ver-
iet- hen. Alleen het zakje was slechts
Bescheurd.
Vroit
feit jhnk wel vreemd, maar het is een
leet't at een vrouw alhier als het ware
bfa °P een horlogeveer. Deze veer
lp ®n artsen van de universiteit aan
batj7.e slechtwerkende hartklep van de
Zi6nente die, voordat ze hiervan voor
lig, Werd, nog slechts zes maanden zou
lijljpP te 'even. Thans is deze wonder-
le^® operatie reeds anderhalf jaar ge-
sta-P geschied en de vrouW is bijna in
geliiven normaal leven te leiden. Der-
beJ. a operaties zijn bij wijze van proef-
v6rr;Pg reeds vele malen op honden
r'cht.
0"'"lon Ierland
hjgfhot groot atlantisch vliegveld al-
r6cj 's om een weinig gebruikelijke
p oen staking ontstaan. Er kwam
«n rtv''egtuig aan met een lading apen
vUe~fz.e dieren moesten in een ander
hip Btuig worden overgeladen. Omdat de
bfö en nu niet bepaald een frisse lucht
V]j-J'eP. weigerde het personeel van het
Vij Bveld deze lading te lossen. De
•ip Bvelddirectie wist er wel wat op en
.hpj Pegentien werklozen uit de stad op
bpf-^erk van de weigerachtigen over te
bipjP.hP- Toen deze lieden hun taak ver-
h'ovl611, weigerden ook de andere em-
>>a y®s nog verder diensten te doen en
bas a' het hulppersoneel in staking. De
0^sSiers waren verplicht hun eigen
te lossen.
schikking staat van de OEVP. Het aan
het adres van dr. Adolf Scharf gerichte
verwijt van „vijandschap jegens de kerk"
kon door de socialisten al te gemakkelijk
worden ontzenuwd door te wijzen op het.
feit, dat ook een staatssecretaris van de
OEVP geen godsdienstige overtuiging
heeft. Voorts is de voortgaande verwate
ring van de wereldbeschouwelijke prin
cipes in de voornaamste regeringspartij,
die eens als de enige representante van
de katholieken kon gelden, foch niet be
paald onopgemerkt gebleven. Het ont
breekt beslist aan die vanzelfsprekende
weerklank, welke vroeger alle oproepen
van de voornaamste regeringspartij von
den bij het katholieke volksdeel, onver
schillig van welk beroep of welke stand.
Men is het moe om bij alle verkiezingen
alleen maar goed genoeg te zijn om gaten
te stoppen.
Er is daar om economische en politieke
redenen, die niet altijd duurzaam succes
hadden, een groot kapitaal opgesoupeerd
Ook op economisch gebied heerst on
danks een conjunctuur, waarvan de lichte
dalingen de mensen nauwelijks interesse
ren, een zekere malaise onder de bevol
king. Ook de socialisten kunnen niet ont
kennen dat er nauwelijks een structurele
werkloosheid bestaat en dat de levens
standaard duidelijk omhoog is gegaan.
Maar alles in het leven is een zaak van
proporties en het systeem van aanmoedi
ging van een binnenlandse kapitaalvor
ming heeft tot zeer eenzijdige verschui
ving van de nog steeds zeer aanzienlijke
belastingdruk naar loon- en omzetbelas
ting geleid.
De socialisten zijn er in geslaagd in
brede kringen bezorgdheid te wekken
voor een „verbuitenlandsing" en een „uit
verkoop" van de staatsbedrijven en het tot g5()
is niet te ontkennen, dat in de laatste
sector niet alle operaties even gelukkig
waren en geen propagandistische aanvals
punten geboden hebben. Dat de uitgave
van „volksaandelen" van de genationa
liseerde banken, welke aandelen alleen
aan Oostenrijkers verhandeld mogen wor
den een groot succes was. vermeldt de
socialistische partij niet graag.
Het met Duitsland over de „Duitse
eigendommen" gesloten akkoord heeft ook
in katholieke kringen kritiek ontmoet,
maar het werd gesloten onder een al te
sterke economische druk. Weinig gunstig
werkten ook de aanspraken van buiten
landse oliemaatschappijen, waarover op
het ogenblik onderhandeld wordt. In ieder
geval is het thema van het re-particulari-
seren der genationaliseerde bedrijven in
politiek opzicht een bijzonder heet ijzer
en dat zal het voorlopig wel blijven ook
king, stabieler is dan heethoofden aan bei
de kanten wel wensen. Het burgerdom
heeft zich in economisch opzicht krachtig
hersteld, maar nagenoeg geen „randgebie
den" uit het socialistische kamp kunnen
aantrekken. De socialisten hebben zich
naar links volledig kunnen afsluiten (de
KPOE moet door haar steun aan de ver
kiezingen van dr. Scharf de socialisten een
slechte dienst bewezen hebben); hun winst
is slechts een gevolg van de voortgaande
industrialisering in de tot nu toe lande
lijke gebieden, vooral in West-Oostenrijk
Een vooruitgang in het gebied der „intel
lectuelen" of een uitbreiding in andere
burgerlijke „randgebieden", is de socialis
ten daarentegen niet gelukt.
Oostenrijk kan dus alleen geregeerd
worden door compromissen. Wensdro
men, die een andere kant uitgaan, zijn
voor deze realiteit zonder enige beteke
nis. En dit is ondanks de vele gebreken
die dit systeem in zich heeft, noodzake
lijk voor het land, dat vlak voor het
IJzeren Gordijn ligt.
De door de Eerste Hollandsche Levens-
verzekerings-Bank N.V. in 1956 behaalde
produktie aan nieuwe verzekeringen zo
wel als de vooruitgang was hoger dan in
enig voorafgaand jaar. In 1956 bedroeg de
totale produktie 32.675.330 (29.890.914); na
aftrek der royementen zijn de verzekerde
kapitalen toegenomen met f 21.775.150
(18.577.479) en gestegen tot 228.506.494
(206.751.805) waarvoor aan termijnpremiën
ontvangen werd 5.9.' '.794 (5.418.816) en
aan koopsommen 265.655 (176.670).
De premiereserve voor de gehele porte
feuille is berekend op een rentevoet van
De Israëlische premier, Ben Gocrion
heeft gisteren in Jeruzalem naderhalf uur
met de Secretaris-Generaal van de V.N.
Hammarskjoeld, besprekingen gevoerd.
Na dit onderhoud onder vier ogen ,dat
volgens een officiële bekendmaking ging
over de vraag hoe men tot vreedzame be
trekkingen in het Midden-Oosten kan ko
men, werd het gesprek tezamen met Ham-
marskjoelds assistenten, de Israëlische
minister van buitenlandse zaken, Meir,
en hoge Israëlische functionarissen, ver
volgd.
Vandaag zal het overleg voortgezet
worden.
„De volken van Azië zijn niet langer
passief, doch haken ernaar hun reus
achtige achterstand op technisch ge
bied in te lopen," aldus heeft de pre
sident van Zuid-Vietnam Ngo Din'i
Diem, die thans in de V.S. vertoeft,
gisteren in een toespraak tot een ge
zamenlijke zitting van beide huizen van
het Amerikaanse Congres verklaard.
Hij zei ook. dat zijn nog geen twee
jaar oude staat „thans in een hacne-
lijker positie verkeert dan welk ander
vrij Aziatisch land ook."
De Assemblee van de Westeuropese Unie heeft baar zitiing van vier
dagen te Straatsburg gisteren beëindigd nadat was besloten, dat de
besprekingen over Engelands „grand design" voor een enkele Europese
assemblée zullen worden voortgezet ook op ministerieel plan.
Italiaanse, Nederlandse en Britse afgevaardigden hebben voorwaardelijk
hun stem gegeven aan een assemblée zoals die in bet BMritse plan wordt
voorgestel d.
De commissie van algemene zaken van de Assemblée is verzocht aan
de volgende zitting van de W.E.U.-Assemblée in oktober verslag uit te
brengen over de tot die tijd gevoerde besprekingen over het Britse voorstel.
De Assemblée heeft voorts haar goedkeuring gegeven aan de jaarlijkse
begroting ten bedrage van vier miljoen gulden.
Er is geen beslissing genomen over een
advies dat de Assemblée van de
Raad van Europa had gevraagd over
het stopzetten van proeven met kernwa
pens. Na een urenlang debat, waarin
voor- en tegenstanders elkaar afwissel
den en waarin amendementen, die ten
doel hadden tot een staking van de proe
ven te komen, waren verworpen, bleek
bij de eindstemming, dat er geen quorum
aanwezig was, zodat geen beslissing kon
worden genomen. Er had moeten worden
gestemd over een ontwerp-advies. dat
concludeerde tot voortzetting van de
proefexplosies.
Dit ontwerpadvies, uitgebracht over
de defensiecommissie uit de Assemblée.
droeg niet de goedkeuring van alle com
missieleden. De uitspraak, die de Assem-
3®/o. Daar van alle beleggingen een gemid- blée van de Raad van Europa verleden
Men kan uit deze verkiezingen conclu
deren. dat de positie van de beide grote
partijen, hun gebondenheid aan de bevol-
delde rente is gemaakt van 4,17'/» is er
dus een marge vari l.lTVo (v.j. i,i0°/«). De
premiereserve steeg in 1956 met 3.220,922
De winst- en verliesrekening wijst een
winstsaldo aan van 695.771 (654.244). Aan
de vergadering van aandeelhouderes zal
worden voorgesteld te reserveren voor be
lastingen 127.472 (168.578) toe te voegen
aan de extra-reserve 426.705 (358.429) -en
een dividend uit te keren van 8V2 (v.j.
8%), benevens 62,50 (53,57) als oprich
tersuitkering per aandeel le Serie. De ge
zamenlijke vrije reserves bedragen dan
3.834.932, zijnde ca. 8,7 °/o (met inbegrip
van het volgestorte kapitaal ca. 10,4
der hoog berekende premiereserve.
Te Jeruzalem is een handels- en be-
talingsovereenkormst getekend tussen Is
raël en Nederland, waarbij het systeem
van multilaterale betaling wordt inge
voerd, terwijl de overeenkomst een uit
breiding van de goederenruil tussen beide
landen mogelijk zal maken.
week deed over het samenroepen van een
conferentie van geleerden, die over de ge
volgen van de proeven met kernwapens
advies zou moeten geven, maakte de com
missie tot de hare. Bovendien zouden,
naar de mening van de commissie, de ge
leerden een studie moeten maken van de
bescherming van de bevolking tegen ge
vaarlijke straling door apparaten, die wer
ken met kernenergie.
Het socialistische denkbeeld, op te roe
pen tot staking van de proeven, werd door
de commissie van de hand gewezen. De
verdediging van het westen aldus de com
missie, hangt op het ogenblik grotendeels
af van het afschrikwekkende bestaan van
kernwapens, die in het bezit zijn van de
Verenigde Staten en Groot-Brittannië.
Bij eenzijdig staken van de proeven zou
het westen "het risico lopen in de ontwik
keling van deze wapens bij de Sovjet-Unie
ten achter te geraken.
De plicht om voor hun volken een goede
verdediging te organiseren laat de weste
lijke mogendheden niet toe zo'n risico te
lopen.
Terwijl van eenzijdig staken van de
proeven dus. naar de mening van de com
missie, geen sprake kon zijn, wilde zij wel
al de mogendheden, die kernwapens heb-
ben vragen, doelmatige voorstellen te
doen voor toezicht op en beperking van de
proeven. De commissie zag dat als een
eerste stap naar een internationale over
eenkomst over een verbod, dat zou kun
nen worden afgekondigd in het kader van
een algemeen akkoord over beperking
van en toezicht op de bewapening.
Ja. het is weer zover, de tweede zon
dag van mei, bekend als moederdag,
staat weer voor de deur. Nee, nu niet
direct dit blad omslaan en mompelen:
„Allemaal winkeliersreclame", tenslotte
heeft die mop ook een baard als St.-Ni-
colaas.
Zeg mannen, luistert nu eens. Ja
steekt gerust de vlam in die sigaar of
sigaret, dank u, ik rook (nog) niet, zit u
meteen vee] meer op uw gemak. U bent
waarschijnlijk goed geslaagd in het le
ven, u heeft een lieve vrouw, en een stel
gezonde kinderen. Maatschappelijk gaat
het u dus goed in het leven, tja, nu lacht
u breeduit, nogal een overbodige vraag
dus. Goed zo. maar nu wat anders.
Dank zij de goede zorgen van uw ouders
heeft u dit kunnen bereiken, mogelijk heb
ben zij zich daarvoor veel offers getroost
met de gedachte .dat hun kinderen het
beter zouden hebben dan zij.
De grootste en zwaarste zorg hiervoor
droeg uw moeder, zij was het. die als
een voortreffelijke minister van financiën
het huishoudscheepje in rustige banen
ieadde, banen van goed overleg en geen
centje schuld. U had misschien niet altijd
alles, wat uw jonge hart begeerde, om
dat dat niet kon. maar later, ja later zou
alles pas goed komen.
Dat later is er nu voor u. U heeft uw
vast omlijnd doel, dank zij de steun en
het financieel beleid van uw ouders be
reikt. En tóch vindt u moederdag over
dreven, is het voor ons vrouwen en moe
ders altijd moederdag..?
Op gevaar af. dat u nu tóch dit blad
omslaat of zo maar achteloos weggooit,
ga ik een „stapje" verder. En ik zeg dood
gewoon, wat een houding Uw vrouw heeft
nu dezelfde taak als eens uw moeder,
met dit verschil echter misschien, dat ZÜ
niet behoeft te rekenen, hoewel in een
tijd als deze..
Zeg mannen, denkt eens even terug
aan die kinderjaren, aan die studietijd,
aan de dag, waarop u trots uw meisje
toonde en later naar het altaar voerde,
om samen met God het leven aan te dur
ven. Hoogtijdagen voor u zelf. maar ook
voor uw vader en vooral voor uw moeder
die u op de plaats van bestemming wist.
Hoeveel kaarsen zal zij daarvoor niet
hebben laten opsteken, och, daar heeft u
waarschijnlijk nooit bij nagedacht.
En nu mannen, is het overmorgen feest
in alle goede huisgezinnen, nee, nu niet
'die portemonnee wrevelig te voorschijn
halen met de bedoeling de kinderen wat
voor haar te laten kopen. Nee. zelf jas
aan en met hen erop uit. Zij zullen zo
ongelooflijk trots op u zijn, want een ca
deautje kopen met vader, jongens, dat is
even een verrassing, en ze weten gelijk,
dat ze niet angstvallig hoeven te tellen,
want vader legt er vast wel wat bij, zó
zijn jullie toch ook weer. Mannen! Koopt
iets aparts voor haar, och, zegt nu niet,
dat u dat niet weet, lariekoek, kijk op
geen guldentje vandaag, haar stralende
lach zondag zal u weer doen weten, dat
zij van u is en al uw lief en leed samen
met u deelt..
Leeft uw eigen moeder nog, maakt dan
voor haar deze tweede zondag in mei
tot een onvergetelijke dag, de dagen gaan
7.0 snel, wie weet, hoe kort u haar nog
maar hebt. En gelooft me mannen, als
ge morgenavond in je bed stapt, dan
weet ik zeker, dat ik niet vergeefs een
beroep gedaan heb, omdat., nou ja, zeg
mannen, ik zelf ook moeder ben.
MIEKE
Van onze Brusselse correspondent)
BRUSSEL, donderdagavond.
De heer Spaak, die over een paar dagen als secretaris-generaal naar de
NATO in Parijs gaat, als opvolger van Lord smay, heeft vanmiddag in
de Kamer hij de bespreking van de begroting van buitenlandse zaken zijn
parlementaire zwanezang in België gehouden. Er was voor deze gebeurte
nis veel belangstelling niet alleen op de openbare tribunes maar ook op
de tribune der diplomaten waar wij 0.111. de ambassadeur van Nederland
zagen.
Sprekende over de troebele tijd der laatste jaren zeide Spaak, dat bij
niet aan een derde wereldoorlog gelooft. Van Rusland, meende bij, is op
dat gebied niets te vrezen vermits men daar toch van oordeel schijnt te
zijn, dat het kapitalistische westen zichzelf zal kapot maken. Er zou alleen
nog oorlog kunnen komen als ergens een gek zou opstaan, die voor liet
regelen van zekere zaken de wereld weer in vuur zou steken ondanks
bet feit, dat bij van tevoren zou weten, dat met de nieuwe wapens diezelfde
ivereld zou ten ondergaan.
In dit verband vertelde Spaak een ovel
rigens niet smakelijke mop volgens de
welke als de laatste Russische en de
laatste Amerikaanse soldaat elkaar zullen
gedood hebben een koppel apen, die dat
vanuit een boom hebben gadegeslagen tot
elkaar zeggen: „Nu moeten we weer alles
van meet af aan beginnen".
„Aan de vreedzame bedoelingen van de
Verenige Stadten en Canada", zo ging
Spaak voort, „mag niet getwijfeld wor
den. Er kan redelijkerwijze gesproken
geen staat meer gevonden worden die
nog beroep zou wilen doen op de oorlog.
De atoomwapens moeten niet verbo
den worden zolang niet van een alge
mene, werkelijke en volledige gecontro
leerde ontwapening kan gesproken wor
den. Tot die tijd moeten de legers van
moderne wapens voorzien blijven. De
Sovjets zouden van de ultra-moderne
wapens het monopolie over Europa wil
len houden. Het bezit in de vredelieven
de staten van die moderne wapens is
evenwel nog geen waarborg van veilig
heid", aldus de scheidende minister.
Spaak verwierp vervolgens de intimi
datiepogingen der Sovjets tegen verschil
lende westerse staten. Deze zouden vol
gens de Sovjets tot de primitiefste wapens
moeten terugkeren terwijl zij de modern
ste wapens zouden blijven behouden.
Over de Engelse bezuinigingsmaatrege
len op militair gebied sprekende zeide
Spaak, dat de zware lcgerlasten geen spe
cifieke Engelse factor zijn, zij drukken op
alle westere landen en ook op de Ver
enigde Staten. Hij sprak de hoop uit, dat
geen land van de NATO individueel zijn
verdediging zou verzwakken.
Hierna plaatste Spaak de christelijke
beschaving tegenover de „beschaving" die
het communisme over de wereld zou
willen brengen. „In een christelijke be
schaving liggen de weldaden van een in
breng van twintig eeuwen, ligt o.m. ook
de eerbied voor de mens. Voor het hand
haven van die beschaving, die nog kan
geperfectioneerd worden, blijven wij
strijd voeren tegen „civilisatie" van de
communisten". De communisten verwij
ten ons, dat wij groepen van naties heb
ben gevormd maar zij willen niet zien,
dat zij het zijn, die met hun voortdurende
bedreigingen ons hebben verplicht die
groepen te vormen. Het Atlantisch pact
is een verdedigingsmiddel tegen het Sov-
jet-imperialisme. Zij alleen hebben na de
oorlog met dwang en geweld verschil
lende landen geannexeerd. Zij voerden
eerst oorlog tegen Finland, daarna palm
den zij grote gebieden van andere landen
in waar de mensen nu in Russisch sla
vendom leven. Wij hebben jaren lang ge
hoopt" aldus spreker, „dat daar eens een
einde aan zou komen, doch het is steeds
erger geworden. Vele westerse politici
zijn in 1956 naar Moskou gegaan om ob
jectief van hun goede wil blijk te geven
en zo mogelijk inspanningen te doen om
elkaar beter te verstaan. Maar dan zijn
daar plotseling de gebeurtenissen in Hon
garije gekomen, die meer dan ooit hebben
laten zien, welke onoverkomelijke bar
rières en ideologieën ons scheiden. Ik zeg
dat", zo besloot Spaak, „zonder groot
spraak. Ik zeg het wel met beslistheid en
moed. En het is goed, dat men wete, dat
het niet alleen mijn standpunt is maar dat
van heel het land. dat ik vertegenwoor
dig". Spaak werd van aile banken, behal
ve de communistische toegejuicht.
Hierna betraden woordvoerders van de
partijen de spreektribune om hulde te
brengen aan de scheidende minister.
Oud-minister, professor dr. Gaston Efjs-
kens sprak namens de CVP. de partvj die
tegen de huidige regering in oppositie is.
Hij huldigde Spaak dan ook meer speciaal
om diens buitenlandse politiek. Hp noem
de hem „een pelgrim op de weg naar de
eenmaking van West-Europa" en wenste
hem het beste toe op het verder bewan
delen van die weg. „Help ons", zo besloot
hjj, „rust, orde en veiligheid verzekeren".
Toejuichingen vanaf de katholieke, so
cialistische en liberale banken volgden.
Zelfs een communistische woordvoerder
trad naar voren. Hij bracht lof aan de
welsprekendheid, hoflijkheid en de han
digheid van de heer Spaak maar hij zeide
te betreuren, dat de scheidende minister
van zijn vele politieke gaven geen ge
bruik heeft gemaakt voor „een betere
zaak".
Kamervoorzitter Huismans sloot zich op
zijn beurt bij de Kamerhulde aan Spaak
aan en drukte de wens uit, dat hij meer
dan ooit zou bijdragen voor het helpen
vestigen van het welzijn en de vrede in de
wereld.
Spaak antwoordde met ontroering, me
lancholie en humor. Eindigend deed hij
een beroep op wederzijdse vriendschap en
verdraagzaamheid.
Hierna werd zijn begroting met 88 tegen
64 stemmen goedgekeurd.
Van onze correspondent)
ROME, mei.
Het laatste bezoek, ilat kardinaal
Wyszynski aan Rome bracht, (bij
was toen nog geen kardinaal), viel
in bet voorjaar van 1951 en vormt
een uiterst belangrijk moment
niet zozeer in de verhouding tussen
Kerk en staat in Polen, als wel in
de verhouding tussen bet Poolse
Episcopaat en de H. Stoel. Een jaar
tevoren voorjaar 1950 bad dit
Episcopaat met de communistische
regering de overeenkomst gesloten,
die officieel als „modus vivendi"
werd aangeduid. Aan de geheim
zinnigheid rond dit document, als
mede aan de vele insinuaties, dat
de Poolse bisschoppen „buiten hun
boekje zouden zijn gegaan", werd een
definitief einde gemaakt, toen de
primaat zijn bezoek aan Rome kon
brengen waartoe de communisten,
niet zonder bij-bedoelingen, hun
toestemming hadden verleend.
De overeenkomst van 1950 was precies
datgene waard, wat afspraken en belof
ten van lieden zonder geweten en zonder
beginselen waard kunnen zijn. De com
munistische regering van Polen heeft zich
dan ook nimmer aan de plechtig overeen
gekomen „modus videndi" gehouden! De
vervolging nam to» en de inmenging van
de staat in zuiver kerkelijke aangelegen
heden nam zulke vormen aan, dat het
Episcopaat zich herhaaldelijk tot officiële
en openlijke protesten genoopt zag.
Deze voortdurende kwelling bereikte
haar hoogtepunt in het voorjaar van 1953.
Toen publiceerde de regering een aantal
wetten, waarbij zij zich (om slechts een
onderdeel te noemen) zelfs het recht aan
matigde om de benoemingen binnen de
Kerk te verrichten, zowel van bisschop
pen als van vicarissen en pastoors. Dit
maakte derhalve een eind aan de situatie,
zoals deze (althans volgens de letter) door
de „overeenkomst" van '50 was geschapen.
Op 8 mei '53 richtte kardinaal Wyszyns
ki, die in januari van dat jaar tot het
Kardinalaat was verheven, een schrijven
tot de president van de republiek in diens
hoedanigheid van hoogste gezagsdrager in
het land en beschermer van de grondwet.
Dit document is ongetwijfeld voorbestemd
om in de geschiedenis van de kerkvervol
ging voort te leven als een monument van
geloof, van moed en van eerlijkheid.
Zonder omwegen en in duidelijke taal
liet de Kardinaal, die op dat moment meer
dan ooit tevoren sprak namens de Kerk
zèif, aan het hoogste staatsgezag weten,
dat de Kerk nooit en onder geen denkbare
voorwaarden deze ongehoorde aantasting
van haar rechten zou dulden. „Non pos-
s u m u s!" En wat dit „memorandum" zo
belangrijk maakt, is het feit, f de Kar
dinaal niet slechts schreef als algemeen
erkend hoofd van de Kerk in Polen, maar
tevens als patriot, als Pools staatsbur
ger.
Met onweerlegbare zekerheid toonde hij
aan dat de jongste regerings-decreten
lijnrecht in strijd waren met de grondwet
(die immers de volledige scheiding van
Kerk en staat pi-oclameert), maar boven
dien: dat de heersende kerk-vervolging en
het voortdurende schenden van de rech-
1 ten der Kerk ook wel degelijk het lands
belang schaadde. Polen is voor ruim 90<7o
katholiek en het optreden van de regering
vormt een aanslag op het geweten van de
natie, van het gehele volk aldus de
kardinaal.
Op dit moedige schrijven, dat korte tijd
later ook in het buitenland bekend werd,
was voor de communistische regering
maar één antwoord mogelijk: de kardinaal
werd gearresteerd en „naar een onbeken
de bestemming" weggevoerd, terwijl ook
andere bisschoppen werden gevangen ge
nomen en een groot aantal priesters van
hoogverraad werd aangeklaagd.
Er behoeft geen twijfel aan te bestaan
dat dit de grootste blunder is geweest, die
het communistische regiem tegenover de
Kerk kon begaan Want met één slag was
de situatie „opgehelderd"; binnen het
verloop van enkele dagen was er een eind
gemaakt aan de verwarring, de onzeker
heid, de desoriëntatie van de gelovigen.
We moeten niet vergeten, dat de Kerk
al sedert jaren over geen enkel middel
beschikte om de gelovigen leiding te
geven of voor te lichten. Alleen de re
gering, het regiem, kon het volk, de
massa, (en dus de gelovigen) „bewer
ken", zonder dat de geestelijkheid of
het Eniscopaat zich kon verweren of
recht zetten of leiding geven. In dit
licht bezien betekende de befaamde
„overeenkomst" van 1950 een grote psy
chologische overwinning voor het re
giem: een meesterstuk, dat niet naliet
vrucht te dragen.
Het schrijven van Kardinaal Wyszyns
ki aan de President en méér nog
zijn onmiddellijke arrestatie opende de
ogen van het volk, dat van datzelfde
ogenblik af zich als één man achter zijn
hoogste geestelijke leider schaarde. Wat
het communisme altijd en overal zorg
vuldig tracht te vermijden (men leze er
Van de vele records, door de afgelopen
Hannover-Messe gevestgd, zjjn er ten
minste drie welke de gewone bezoeker
zonder hulp van statistieken heeft kun
nen vaststellen. Het was gedurende die
dagen in de grote Nedcrsaksische stad
drukker, feestelijker en kouder dan ooit.
Laatstgenoemde, in andere omstandighe
den zo funeste factor heeft hier de
stroom van bezoekers, van wie een niet
onbelangrijk deel uit alle hoeken der we
reld kwam, blijkbaar geen ogenblik ver
minderd.
Op de zesde van de tien jaarbeursda-
gen werd de miljoenste bezoeker gere
gistreerd en wij waren er verleden zon
dag persoonlijk getuige van, dat hagel,
sneeuw en regen de massale opkomst
geenszins konden verhinderen. Die dag
vervoerde de Hannoverse tram 140.000
personen naar het uitgestrekte „Messe-
gelande", terwijl er in de onmiddellijke
omgeving meer dan 38.000 auto's gepar
keerd stonden (wat dit betreft was de
dag ervóór het record bereikt met ruim
40.000 wagens). Het verdient vermelding
dat dit enorme verkeer zonder onge
vallen plaatsvond.
Spontane groei en
perfecte organisatie
De Hannover-Messe, die dit jaar voor
de tiende maal werd gehouden, is ove
rigens een voorbeeld van spontane groe!
en perfecte organisatie. Hoezeer de ge
weldige ontwikkeling de verwachtingen,
ja zelfs de doelstellingen der initiatiefne
mers mocht -bben overtroffen, zij werd
van jaar tot jaar door rationele aanpas
sing opgevangen. In 1947 nam men, op in
stigatie van de Britse bezettingsover
heid, enkele overgebleven hallen van een
voormalig industrieterrein in gebruik om
daar een exportbeurs op gebied van ma
chinerie en elektrotechniek in te richten.
De bedoeling was de door de oorlog af
gebroken betrekkingen met het buiten
land geleidelijk te herstellen. Men dacht
er geen ogenblik aan, van Hannover een
trefpunt te maken dat de vergelijking
met het vooroorlogse Leipzig kon door
staan en onder de internationale jaar
beurzen een vooraanstaande plaats zou
innemen. Dit evenwel is thans zonder de
minste twijfel de positie van de Hanno
ver-Messe, een positie door de drang der
omstandigheden bevorderd weliswaar,
doch niet minder door het kundige beleid
der organisatoren, in samenwerking met
belanghebbende groepen uit de Duitse
industrie, in het leven geroepen.
Van jaar tot jaar nam het aantal deel
nemingen toe het bedroeg thans 4.000
waarvan bijna 500 buitenlandse en in
verhouding daarmee werden telkens
terreinen en wegen uitgebreid. Men be
schikt thans over een tentoonstellings
ruimte van 380.000 m2, een wegennet -an
6 km, een eigen goederenstation met 3.5
km breedspoor, waardoor acht hallen on
middellijk met het spoorwegnet van de
Bundesbahn zijn verbonden. Dergelijke
middelen stelden de Hannover-Messe in
staat de mastodontische produkten van de
zware industrie te exposeren, die vooral
op verre en heel verre bezoekers (Rus
sen. Zuidamerikanen, Oostaziaten) aan
trekkingskracht schijnen uit te oefenen
Voor ingewijden was de bijzondere at
tractie van deze Messc overigens de
deelneming op het gebied der industriële
atoomenergietoeoassingen, van Britse en
Canadese zijde. Hier en op het terrein van
de elektronische apparatuur, waarvan
Hannover ook enkele belangwekkende no
viteiten te zien gaf, liggen schier onbe
grensde mogelijkheden voor de industrie
der nabije toekomst.
Een jaarbeurs dient behalve voor het
tot elkaar brengen van koper en produ
cent, om een dergelijke ontwikkeling aan
schouwelijk te maken. Welnu, men kan
zeggen, dat Hannover deze beide functies
op grote schaal vervult. Vandaar de zeer
ruime belangstelling voor deze Messe van
wege het buitenland, fn dit verband leek
ons de deelneming van Nederlandse zijde
(slechts 28 firma's, tegenover Oosten
rijk 91, Zwitserland 71, België 41, Zwe
den 32 exposanten) noga) mager, al wa
ren die deelnemingen op zichzelf belang
rijk genoeg.
in te trekken!) en dat hij dit „verzoek"
nooit zelfs maar in overweging heeft wil
len nemen, hoewel het zijn onmiddellijke
in-vrijheidstelling zou hebben betekend.
Maar de tijden waren veranderd. Het
regiem bevond zich in moeilijkheden.
Wij moeten hier herinneren aan de bijna-
ongelooflijke gebeurtenissen van augus
tus 1956, toen geheel katholiek Polen het
derde eeuwfeest ging vieren van de
Zwarte Madonna van Jasna Gora. De
regering legde aan deze plechtigheden
geen enkele moeilijkheid in de weg. En
het was juist bij die gelegenheid, dat
men de gevangen kardinaal voor het
laatst vroeg (men zou bijna zeggen:
smeekte) om zijn „houding te herzien".
Men vertelde hem van de indrukwekken
de voorbereidingen, van de grandioze
viering, en men beloofde hem, dat hij
persoonlijk mocht deelnemen, als hij het
regiem terwille zou zijn
Hij weigerde voor de laatste maal, maar
hij moet toen begrepen hebben hoe de
zaken stonden. Die plechtigheden ter ere
van de Poolse Madonna zullen een mijl
paal blijven in de nationale historie van
dat land.
De kardinaal zat gevangen en bezat
niets. Het enige, dat hij kon sturen, was
een hostie („om te gebruiken bij de Pon-
tificale Hoogmis") en het. verzoek „om
één Wees-gegroet te bidden voor mij".
Op de eigenlijke dag van het eeuw
feest der verschijning was een miljoen
gelovigen samengekomen! Naast het
hooggeplaatste altaar stond een met
goud en purper bedekte zetel. Deze bleef
leeg en werd met bloemen overladen:
bloedrode rozen.
Op 28 oktober 1956 werd de kardinaal
vfÜ gelaten Op 4 november preekte
hij in de kerk van het H. Kruis en zei
rustig: „Er zjjn zojuist v(jf bisschoppen
op vrjje voeten gesteld (N.B. o.w. h(j zelf!)
die sedert enige t(jd van hun zetel en
hun ambt waren verwijderd. Onder hen
bevindt zich ook onze coadjutor, Mgr.
Baraniak, die zwaar geleden heeft en
wiens gezondheid geknakt is tijdens zijn
gevangenschap. Maar dit vormt voor ons
een reden om te hopen en te verwach
ten. dat men in de toekomst een beter
begrip zal hebben voor de activiteit van
dc KerkWü bevinden ons in een
bijzonder moeilijk moment van onze ge
schiedenis: wij zullen voor een bepaalde
periode veeleer over onze piichti .1 moe
ten spreken dan over onze rechten. En
als U mij od dit moment zoudt vragen,
mijne geliefden, hoe zich onze liefde voor
ons vaderland moet uiten in deze tijd
dan zeg ik U: wü hebben geen held
haftige deden nodig, maar heldhaftige
Lenin op na!): het „maken van marte-
laars", was nu een niet-meer-goed-te- werkers voor ons" vaderland'"
maken feit geworden. Hierbij moet men
bovendien bedenken, hoezeer bij het kardinaal V> yszynski, die zijn va-
Poolse volk de nationale gevoelens ver- i vertegenwoordigt als géén ander:
weven zijn met de diep-gewortelde
godsdienst
En de Primaat van Polen, kardinaal
Wyszynski was een martelaar in de ogen
van het gehele volk.
Van dat ogenblik af begonnen de
moeilijkheden voor het regiem. Men be
hoeft er de dood van Stalin, het XX-ste
partij-congres van Moskou en het rapport-
Kroesjtsjef beslist niet bij te halen om
de toenemende crisis van het regiem in
Polen verklaarbaar te maken! Het gewe
ten van dit door-en-door katholieke volk,
dat bovendien door eeuwen van vreem
de overheersing en buitenlandse onder
drukking een zeldzaam vermogen van
„aanvoelen" had verkregen, kwam in op
stand.
We kunnen verder kort zijn en er
slechts aan herinneren, dat de kardinaal
gedurende drie jaren gevangen zat. Of
ficieel heette dit „gedwongen verblijf
plaats" en ondertussen werd hij van de
ene verblijfplaats naar de andere ge
sleept. Een proces had nooit plaats.
Het is in het Vaticaan zeer wel bekend,
dat men herhaaldelijk de gevangen kar
dinaal „voorstelde" om zijn schrijven aan
het staatshoofd te herroepen, (dit heette:
voor hem is het katholieke geloof gelijk
aan zijn patriottisme en zijn vaderlands
liefde is gelijk aan zijn religie.
In deze dagen, nu de gehele wereld
pers zich bezig houdt met zijn bezoek
aan de Paus, is het alleen maar nuttig
om dit voor ogen te houden.
Te Brussel is een Belgisch Centrum
van Pax Romana opgericht, dat de me
dewerking van België met de Internatio
nale beweging der Katholieke Intellectu
elen, meestal Pax Romana genoemd,
wenst tot stand te brengen.
Sedert jaren hebben Belgische katho
lieke instellingen de noodzaak gevoeld,
dat de Belgische organisaties van katho
lieke intellectuelen actief zouden optre
den in het raam van de internationale or
ganisatie Pax Romana, welke invloed in
de wereld steeds groter wordt. De op
richting van het Belgische Centrum be
antwoordt aan die noodzakelijkheid.
Het Belgische Centrum van Pax Ro
mana bestaat uit verenigingen en groe
pen van katholieke intellectuelen en kent
in beginsel geen individuele leden. Het
Centrum staat onder voorzitterschap van
kannunik J. Leclerq, professor aan de
Universiteit te Leuven. Ondervoorzitters
zijn mevrouw H.Morren en senator V.
j Leemans. Het secretariaat van het Cen
trum :s gevestigd Guimardstraat 5 te
Brussel. Aldus bericht het K.N.P.
Gistermiddag om 3 uur is kardinaal
Frings, aartsbisschop van Keulen voor
een bezoek aan de Kerk in Japan op het
vliegveld van Tokio aangekomen. De reis
duurde dertig uur. Bij de ontvangst waren
talrijke Duitse missionarissen aanwezig.
Aldus meldt het K.N.P.
De opperbevelhebber van de NATO-
strijdkrachten in Europa, generaal Nor-
stad' heeft met goedvinden van de re
geringen die er belang bij hebben, de
Amerikaanse generaal Paul Harkins be
noemd tot commandant van de land
strijdkrachten in zuid-west-Europa Hij
zal zijn nieuwe functie in juli aanvaar
den.
i'ti
