Voor
m
middengroepen
de huren
hiaat
ARKA -BEDEVAART in Rome
NEDERLANDSE CONFECTIE
1
A
BRITSE JOURNALISTEN zien
door PERCY KING
Bouworde heeft werkterrein thans o°
tot Nederland uitgebreid
i
Ir. Buskens over speciale moeilijkheden
bij het woningvraagstuk
Arbeidsreserve" groter
dan een jaar geleden
Nieuwe Kerk
in Amsterdam gesloten
Jongeman gedood door
schot uit zware buks
Drie maal dit keer geen scheepsrecht
Geslaagde show in
Rotterdam
Nachtvorst maakt
fruit duur
Bescheiden objecten in
Den Bosch en Wychen
Maar vraag naar personeel
gestegen
De middengroepen
Dringend restauratie nodig
INBREKERS IN A'DAM
GEPAKT
KÉggjl
m m i
mmmm
mmm
IIÉ;!»*
ïe,t,
"0"p
DODELIJK ONGELE
IN ZANDBAK
L
■se1'
dij
A
4
(Van onze Haagse redactie)
Gisteren vond in het Kurhaus te Sche-
veningen de jubileumcongresvergadering
plaats bij gelegenheid van het 25-jarig
bestaan van de Ned. Bond van Bouw
ondernemers. Die ochtend, werd door de
voorzitter, de heer D. J. Beuker, een
jubileumrede uitgesproken, waarin hij het
onderwerp „25 jaar particulier woning
bouw" behandelde. Door de gewijzigde
omstandigheden, aldus spr., is de parti
culiere woningbouw, die in de jaren 1932
tot 1939 nog 92 pet. bedroeg, teruggelopen
tot 36 pet. in de jaren 1948 tot 1956. Spre
ker verklaarde met nadruk, dat een snelle
en goede woningbouw alleen dan gewaar
borgd is, als overheid en particulier be
drijfsleven hand in hand gaan. In be
ginsel behoren .woningbouw en -exploita
tie echter tot de taak van het bedrijfs
leven, het particulier initiatief. Naar zijn
mening heeft een huurblokkering geen
enkele rechtsgrond en kan deze dan ook
niet worden geaccepteerd.
De heer Beuker merkte vervolgens op,
dat het huurverlagend effect van de pre
mieregeling voor particuliere houw aan
merkelijk geringer is dan dat van de
subsidieregeling voor de woningwetbouw.
In verband hiermede deed spreker nog
eens de suggestie om voor de categorie
99'
In de loop van april Is onder invloed
van het seizoen het aantal werkloze man
nen gedaald van 28.563 tot 26.416, terwijl
de bezetting van de aanvullende werken
afnam van 15.678 tot 12.291. De totale
geregistreerde arbeidsreserve daalde hier
door van 44.241 met 5534 tot 38.707.
Eind april van het vorig jaar lag de ge
registreerde arbeidsreserve ruim 3500
lager.
De oorzaak hiervan moet aan verschil
lende factoren worden toegeschreven: het
koude en schrale weer had tot gevolg, dat
in de landbouw weinig seizoenarbeiders
nodig waren; de investeririgsbeperking
in de sector cultuur-technische werken
was eveneens van invloed. In de bouw
nijverheid speelden de gevolgen van de
zachte winter een rol, waardoor men was
ingelopen op de orderportefeuille, terwijl
hier en daar tekorten aan metselsteen op
traden. In de sector water-, spoor- en we
genbouw waren de gevolgen van de be
stedingsbeperking voelbaar. Deze laatste
factor doet zich ook gelden in de me
taalnijverheid; de gang van zaken in de
genoemde bedrijfstakken was ten slotte
van invloed op de werkgelegenheid voor
losse arbeiders en transportpersoneel.
Het aantal werkloze bouwvakarbeiders
daalde van 4208 tot 3430, metaalarbeiders
van 1251 tot 1156, hotelpersoneel van 1020
tot 594, transportpersoneel van 1526 tot
1228 en losse arbeiders van 2793 tot 2499.
Het aantal werkloze landarbeiders nam
van 2813 toe tot 3479. Het aantal inge
schreven minder-geschikten daalde van
10.285 tot 9804. De geregistreerde vraag
naar mannelijk personeel steeg van
60.869 tot 61.723.
De relatieve werkloosheid was eind
april het hoogst In Drente met 20 werk
lozen per 1000 mannelijke beroepsbeoefe
naren en het laagst in Limburg met 4,
terwijl het rijksgemiddelde 8 bedroeg te
gen 9 op 31 maart.
Het aantal als werkloos Ingeschreven
vrouwen daalde van 3080 tot 2826. De ge
registreerde vraag naar vrouwelijke per
soneel steeg van 37.363 tot 37.640.
woningen voor de middengroepen een
jaarlijkse huurtoeslag te verstrekken.
De directeur-generaal van de volks
huisvesting en de bouwnijverheid, ir.
H. M. Buskens, heeft in een rede voor
de vergadering gesproken over woning
nood en woningbouw.
Hij wees er o.m. op, dat van alle wo
ningen. waarvoor gedurende 1956 subsi
diebeschikkingen werden gegeven, of
waarvoor in de vrije sector bouwver
gunning werd verkregen, bijna 54 pet. tot
de particuliere bouw behoorde. Verder
herinnerde hij eraan, dat in het nieuwe
beleid, dat de minister in het voorjaar
van 1956 invoerde en waarmede een meer
concrete aanpassing aan de mogelijkhe
den van de bouwnijverheid werd beoogd,
ook voor de bouwondernemer nieuwe kan
sen kwamen. Deze regeling biedt moge
lijkheden om in tegenstelling met de voor
gaande voor het eigen-woningbezit,
waarbij de eigendom van de toekomstige
bewoner moest vaststaan, thans voor ko
pers van eigen woningen, op voorraad te
bouwen. En deze grotere reikwijdte wordt
nog verruimd doordat de regeling ook
kan worden toegepast op het collectief
bezit van woningen.
De heer Bnskeng stood tenslotte nog
stil btl de problemen van een groep, die
in sommige delen van ons land wel zeer
moeiljjk geholpen wordt, n.l. de midden
groep waarvoor de woningwetwoningen
niet bestemd zijn, en waarvoor de meeste
nieuwgebouwde huurwoningen onbereik
baar zfln, terwijl voor hen de eigen wonin
gen onmogelijk of ongewenst zijn. In het
midden latend of op de grensvlakken van
deze groep verschuivingen zullen plaats
vinden ten opzichte van de maatschap
pelijke standing en levensmilieus, achtte
spreker het zeker, dat thans een hiaat
ontstaat in de scala van huren voor de
verschillende woningbehoevenden. Dit
hiaat tussen de woningwetbouw en de
premiebouw heeft betrekking op de ge
zinnen met de inkomens van 6.000
12.000.-.
Ir. Buskens vond het gewenst, dat voor
deze groep een oplossing gezocht wordt,
bij voorkeur via de particuliere bouw
van huurwoningen. Op welke wijze deze
oplossing in de financiële mogelijkheden
ook gevonden moge worden, zeker is, dat
nimmer deze laagste huurgroep in de
categorie van particuliere huurwoningen
voor de ondernemers het .meest aantrek
(Van onze Amsterdamse redactie)
De Nieuwe Kerk in Amsterdam tegen
over het Kon. Paleis, na de Oude Kerk
een van de oudste historische monumen
ten uit Amsterdam het kerkgebouw
dateert uit 1490 en heette toen St.-Catha-
rinakerk zal ingrijpend gerestaureerd
moeten worden. De kerk, waarin al vijf
Oranjes zijn ingehuldigd, is met ingang
van heden gesloten: er zullen voorlopig
geen kerkdiensten of bijeenkomsten meer
in gehouden kunnen worden. De kerk
voogdij van de Ned. Herv. Gemeente
heeft reeds een project tot restauratie bij
het ministerie van O., K. en W. ingediend:
de kosten worden geraamd op f l'/i tot
f 2 miljoen. De architecten ir. Van der
Steur, J. P. L. Petri jr. en prof. ir. G. We
gener Sleeswijk hebben het plan ont
worpen.
kelijk zal zijn. Toch is het een sociaal
belang, dat huurwoningen met beperkte
huren worden gebouwd voor genoemde
groep.
Wanneer een bruikbare oplossing voor
deze woningen in het kader van het
huidige huur- en snbsidiepatroon kan
worden gevonden, zal daarbij een beroep
op de bouwondernemers en de beleggers
zeker op zijn plaats z\jn want zij zijn de
eerstgeroepenen om zich over deze nood
te ontfermen.
De heer Buskens wees er ook nog op,
dat voor hen, die in de particuliere bouw
sector opereren, moeilijkheden zullen ont
staan, juist omdat de gelden ook uit par
ticuliere bronnen moeten worden betrok-
ken.De taak voor de regering om de gel
den, benodigd voor de woningwetbouw
bijeen te krijgen, is bij het huidige om
vangrijke bouwprogramma en bij de al
gemene kapitaalmoeilijkheden reeds zo
groot, dat het zich niet laat aanzien, dat
van overheidswege de helpende hand kan
worden toegestoken.
In Oude Schild op Texel is gisteravond
de 23-jarige C. Ellen dodelijk getroffen
door een kogel uit een zware buks. Het
slachtoffer overleed enkele ogenblikken
na het ongeval. Het schot ging af toen de
jongeman het gedeeltelijk gedemonteerde
geweer, dat hij in opdracht van zijn vader
zou revideren uit de fietstas, waarin hij
het had vervoerd, te voorschijn haalde en
de trekker aan de tas bleef haken.
Naar de vader verklaarde zou de jongen
niet geweten hebben, dat het geweer ge
laden was. Over de herkomst van het wa
pen wilde de politic geen bijzonderheden
vermelden.
De politie te Harderwijk heeft als da
ders van de in de nacht van woensdag op
donderdag gepleegde inbraak bij de ijzer
handel N.V. Bolte en Gorter te Harder
wijk, waarbij een brandkast werd gefor
ceerd en 4500 werd buitgemaakt, te Am
sterdam aangehouden de 27-jarige H.S. en
de 25-jarige J.M., die bekend hebben deze
inbraak te hebben, gepleegd.
(Van onze Romeinse correspondent).
ROME, 8 mei 1957
Een bedevaart naar Rome. met de
nodige „tussenlandingen" en uitstapjes,
van een gezelschap van niet minder dan
146 dames en heren is niet bepaald een
kleinigheid. Organisatie, langdurige voor
bereidingen, veel zorg. Dit alles is het
deel geweest van enkele heren, o.w. mr.
G. A. A. M. Boot, algemeen voorzitter
van de A.R.K.A. en J. M. A. M. Verbaken,
de reis-organisator. En het geheel staat
in het teken van het veertigjarig bestaan
van de Algemene R.-K. Ambtenarenver-
eniging, waarbij de 146 dames en heren
slechts een geringe „delegatie" vormen
van de 21.000 leden.
Om maar meteen met een schaduw-zijde
te beginnen: de aangekondigde (en toe
gezegde) aOdiëntie bij de H. Vader moest
op het laatste ogenblik vervallen en werd
vervangen door een deelnemen aan de
normale wekelijkse audiëntie, die deze
keer in de Sint-Pieter werd gehouden.
y(t>
De vaste klanten van het café-restau
rant Old Dutch keken op z(jn zachtst ge-
zegd verbaasd. Dat was dan een dezer 5
dagen, toen tijdens het borreluur enige
zeer charmante mannequins de loper op-
tippelden van het oud-Hollandse etablis
sement ter presentatie van een collectie,
weliswaar raspaardjes van eigen bodem,
maar die qua allure over het hoogste ni
veau van onze Nederlandse confectie ga
lopperen.
Het onderwerp van dit evenement was
de Amsterdam Fashionweek, die dit keer
ook Rotterdam introduceerde op zijn pro-
gram door hier ter plaatse een modeshow
te serveren voor een achttal vertegen
woordigsters van de Engelse pers. if
Ofschoon het dikwijls moeilijk is ,af-
stand van eigen werk te nemen en het
beste uit te zoeken, hebben de deelnemen
de confectioneurs ons verrast met een
puike selectie; waard, om het etiquette
van eigen makelij te voeren, zodat we ons
bij 'n eventuele ontmoeting in den vreem
de zeker niet zullen hoeven te schamen.
Allereerst ontmoetten we de Amster
damse firma Max Haar. Zijn mantels en
ensembles zowel in mohair, kasjmir als
alpaca vielen op, niet alleen door hun
snit en perfecte lijn maar ook door een
bontgarnering van de edelste dierenhuid,
steeds in de juiste tint en quantum toege
past wat dan ook zijn verzameling kroont
tot succes in binnen- en buitenland. Heel
mooi vonden we een op Balenciaga ge
basseerde mantel van zwart alpaca me
brede Persianer kraag.
Ondertussen paradeert Maud met lich
te pasjes in de serre, schattig in een blau- j
we cocktail met uiterst kleine blocmmo-
tievcn. Frappant is de fraaie halslijn en
de hoog ingezette smal toelopende mouw
wat doet denken aan de Givenchy.
Stellig een Jolo-model. En we Vergis-
sen ons n'ct- Allerlei nieuwtjes komen
or bij deze „Couture" uit de bus, zowel
bij japonnen, pakjes als avondjurken, zo- v
dat onze buitenlandse gasten vast niet zul
len mopperen over een tekort aan inspi
ratie.
Behalve deze Utrechtse firma, trok de
Rotterdammer Vico flink van leer met M
suède jasjes, mantels en slacks, die reeds
ver over de grens in aanzien zijn. Beel
dig was een mantelpakje van garnaalro
de suède en ook het geval bestaande uit |f
zwart antilope jasje met witte slack stond
reuze charmant. Zelfs in deze sportkle-
ding zagen we de flou in overeenstemming
eisen van Tevrouw? "odat'wfnieTanders Jolo-Couture: Een middagjapon van zijdc-cristal toont Georgette u.
dan verrukt konden zijn over wat ons Grappig is de kraag en de even verlengde taille. „Een geliefd model
voorgeschoteld was. t;on prinses Margareth van Engeland", zo vertelde ons een ingewijde.
"O."
■KS1
-I
- i
i
Maar de Paus richtte Zich, zoals we al
eerder hebben bericht, tóch wel degelijk
tot ons gezelschap. En zo was men
achteraf toch voldaan.
Voor wat Italië betreft begon dë* reis
met het vermelde bezoek aan Florence en
burgemeester La Pira. De kleine, leven
dige burgemeester toonde de grootste
belangstelling voor de organisatie en was
een goed en gul gastheer.
Voorts kwam Rome, het hoogtepunt. Van
hier uit werd nog een snel bezoek in vier
volle bussen aan Assisi gebracht, hetgeen
een volledige dag werd, waarvan men
vermoeid maar verrukt terugkeerde.
En vanmorgen dus de audiëntie. Maar
deze ging vooraf aan en werd gevolgd
door bezoeken aan de basilieken, de
musea, de heiligdommen van deze Euwige
Stad (tot en met een bezoek aan het
ietwat vergeten graf van pater Roothaan
toeHoeveel. Nederlandse pelgrims
denken aan deze grote landgenoot, wiens
zaligverklaringsproces maar niet wil „op
schieten" uit gebrek aan belangstelling
en düs aan gebedsverhoringen??).
Donderdagmiddag biedt de Italiaanse
regering een ontvangst aan in de Villa
Valadier, gelegen op de Pincio. waar men
geheel Rome aan zijn voeten heeft. En
onmiddellijk daarna zal het bestuur wor
den ontvangen door de minister van ar
beid. Vigorelli.
Dat zijn de voornaamste voorvallen.
Daarnaast zou nog veel te vermelden zijn
van meer privé-karakter. We hadden een
gesprek met mr. G. Boot en de heer J-
Verbaken over de technische kanten van
deze reis, de organisatie en de (onver
mijdelijke) moeilijkheden af en toe. De
heer Boot zei het kort en bondig: „Wij
zijn ambtenaren en wij zijn niét ge
makkelijk De heer Verbaken daaren
tegen bezag de „situatie" uit een geheel
andere gezichtshoek. Hij merkte op. dat
de burgemeester van Florence, prof. La
Pira, onmiddellijk na de ARKA te hebben
ontvangen, zijn ontslag had genomen. (Het
is volkomen waar, alleen heeft de ARKA
daar niet veel mee te maken). Voorts
merkte hij op, dat de Italiaanse regering
op de dag, waarop de ARKA in Rome
arriveerde, zonder meer was afgetreden.
Ook dit is volkomen waar, maarenz.
De verbaasde reis-organisator vroeg zich
nu af of er zich nog andere soortgelijke
coïncidenties zouden voordoen. We stel
den hem. gerust, ofschoon wd i^ist'®1-,,
moesten denken aan ons Pe33 sCiieeP
spreekwoord van „Driemaal 13
recht''.... .»t!
het
Een andere teleurstelling 1S bel®6
Zoals de ganse rest van ®ur0Paarin
ook Italië een koude-golf. w j,jd'
vrolijke zomerkleren, die de da ^en
den meegebracht, het niet S°e
Men had warme zon verwacht.
Maar voor de rest is de n 3'lea
stekend en geniet men oprech^ valt.
ui''
wat hier te zien en te beleven
eeC
als men het opgewekte gezelIsc aigetfe^
slaat, vraagt men zich af of "e e0»r.,,
voorzitter gelijk heeft: zijn a hu;s f' e
lastige mensen? Kom kom, Jtd
schlen, op hun kantoor. Maar
beslist niet....
Pas nu blijkt hoezeer, vooral in d'
trum van het land, de fruittee „„led.,.
nachtvorst der laatste dagen
e«
heeft. In het Kromme-Jtijngebled
bij Duurstede, Bunnik, Cothen, „.gaf**,
omgeving zijn boomgaarden. f foo
de bloesems en het gezette yef8c 3n
derd procent vernietigd zijn. vereft jC
dene bedrijven is men reeds o gjj
tot ontslag van al het persone®
Tuinbouwvoorllchtingsdienst te
vragen veel kwekers advies ®n ufl
Alhoewel de totale schade
die
jn de miljoenen guldens loopt j
hands nog niet is te ramen. p,»r3's
fruit dit jaar een. bijzonder hog
prijs gaan noteren. Volgens demei si"
is een dergelijke nachtvorst in
mensenheugenis niet voorgekom®
(Van onze correspondent) je
Gisteravond omstreeks zeven Htirspeel
9-jarige A. Klein Boonschate in 0 ,et V"
tuin aan de Smirnastraat te Dev z8u
het spelen in een zandbak onder n 4
bedolven en gestikt. Hij groef °,ba)c
gemetselde bodem van de zan 0gei>
deze bcdem stortte op een gegevei
blik in. Toen men hem had bevr
hij reeds dood.
•ei K
i
L.
De Bouworde, vijf jaar geleden door
de bekende „Spekpater" van Tongerlo in
het leven geroepen om een einde te ma
ken aan de verschrikkelijke woningnood
onder vluchtelingen, gaat haar bouwjaar
1957 beginnen met een groot aantal kam
pen in Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk,
België, Nederland en op bescheiden wij
ze nu ook in Italië en Spanje.
In de periode van 28 mei tot 28 oktober
zullen er in deze landen in totaal 45
kampen worden gehouden. Men bouwt
nu niet alleen meer voor mensen, die door
het geweld van het communisme of an
derszins van huis en haard werden ver
jaagd, maar overal waar woningmisère of
zelfs woningschandalen bestaan.
Ook in Nederland zullen nu enkele be
scheiden objecten, bij wijze van experi
ment, worden aangevat. Zowel in 's Her
togenbosch als in Wijchen (onder Nijme
gen) zullen de gezellen van de Bouwor
de gratis hun vrije tijd en hun krachten
geven aan de totstandkoming van een tien
tal flinke gezinswoningen, waardoor een
aantal jonge mensen, die al jaren lang
naar een eigen huis zoeken, eindelijk een
onderdak zullen vinden, dat na verloop
van tijd hun eigen bezit zal zijn.
In deze beide plaatsen worden de kam
pen gehouden van 21 juli4 augustus;
van 4 tot 18 en van 18 tot 31 augustus.
Verleden jaar is de Bouworde in Ne
derland gestart met zevenhonderd bouw
gezellen, vrijwilligers uit alle kringen, die
naar het buitenland zijn getrokken. Het
3^ fl
waren studenten, jonge boeren
ders, onderwijzers en ambtenar t <j
heeft zich verbaasd afgevraagd. j^ajG
ze in de bouwvakken ongeschoold^#
re cijfers spreken echter eenAl nU'' S
ten tot stand konden brengen. De j v®
taal: in 1956 werd door vierduiz ge
de Westeuropese vrijwilligers, ]l
middeld drie weken onder hekwa
ding op een bouwkamp kwamen v®
een nettq-bouwprestatie g,elaXlf„ gftf£
"627.625. Dit wil"'zeggen, dat e°n'fï
van alle onkosten, per bouwgezel jje
dag een zuivere winst van negen
werd bijgedragen. zjj4
Daar, waar anders totaal niets 5|
gebeurd, werden nu 1000 woningen
scholen, kerken en jeugdhuizen e
bezit of ten dienste gesteld van .e^ef-
in nood, zonder onderscheid van
beschouwing, politieke gezindheid jjc
tionaliteit. Een prachtige bijkomen v.ef
tor van dit werk is de internation® y®
broedering, de mentale voorbereid!
het ene Europa.
Helaas kan aan de vele aanvragerl p®
hulp (nog) niet worden voldaan_ oP'
Bouworde roept wel alle jongef ato0
zich zo mogelijk bij dit moderne en r
se initiatief van Christelijke da» a)l£,
digheid aan te sluiten, en vraa^ota'eIl'
die hier toe niet in staat zijn, als
bouwgezel deze snel groeiende o'
ming te helpen financieren. j<
In het geheel van de vijfduizend^
gezellen van 1957 zal er plaats
ongeveer duizend Nederlanders. A},ri"
dingen en informaties kan men 3® -
i::i. xic<p
lijk richten tot het Secretariaat
Bouworde Nederland. Alverna (Gi0,
Zaken zijn Zaken
13.
De eerste schoten hadden drie slachtoffers gevergd,
een temelijk zwaar gewonde en twee niet ernstig ge
wonden de gevallenen waren geen Soroeërs. Nood-
lottiger was de uitwerking van het volgende salvo
geweest: een politieagent bleek te zijn gedood, vier
anderen hadden gevaarlijke verwondingen opgelo-
pen.
Bij de stakers was geen gedachte meer aan verder
verzet. Een ogenblik hadden zij zich door hun
hartstochten laten meeslepen, verbolgen over de
naar hun menig door niets gemotiveerde charge.
Doch geen van hen was in bezit van een schietwapen
en ook al had Iemand een revolver gehad, dan zou
het niet in hem zijn opgekomen om haar tegen de po
litie te gebruiken. Ze stonden roerloos, saamgedon-
gen als angstige kinderen.
Jesper kwam nader. Wij hebben het niet gedaan,
inspecteur, zei hij verslagen, daar geef ik mijn woord
op. Zó zijn de Soroeërs niet. Zij kunnen driftig wor
den, maar nooit zullen ze een medemens naar het le
ven staan.
De inspecteur was van hetzelfde gevoelen, doch
liet het niet blijken. Jij bent de leider, Jesper. Je
moet me naar het bureau vergezellen en je voor com
missaris Madsen verantwoorden. Hij wist niet in hoe
ver zijn chef de opvatting, de stakers zo min mogelijk
in de weg te leggen, wenste doorgevoerd te zien.
U kunt over me beschikken.
Commissaris Madsen stelde zich direct met Horn
In verbinding toen hij het rapport van Buhl en Jes-
per's verklaringen had aangehoord. Hij dacht er
precies zo over als de inspecteur: dat dit niet het
werk van Soroeërs was geweest. Horn bleek een an
dere mening te zijn toegedaan en ontkende heftig,
dat de schuld van het gebeurde bij de onderkruipers
zou liggen.
Niet één van hen heeft vanavond een voet bui
ten de poort gezet, verzekerde hij.
Hebt u soms appèl gehouden?
Maak geen grappen, Hr. Madsen. Daar is de toe
stand te ernstig voor. Ik weet, dat de autoriteiten de
stakers als suikerbeestjes beschouwen. Let op mijn
voorspelling het zal jullie opbreken.
U hebt uw mening, meneer Horn, wij hebben de
onze," antwoordde Madsen koeltjes. Ik ken de Soroe-
ers en acht hen tot zulke misdaden niet in staat. Wel
merkwaardig, dat we pas van excessen horen sinds
u het Kopenhaagse gespuis hier haalde.
Ik zie het al. Het gezag trekt één lijn met de op
roerlingen. Stop Jesper In de bak en het is met ex
cessen gedaan!
We zullen Jesper arresteren zodra wij er termen
voor aanwezig achten, niet op uw bevel. Begint u met
de Augiasstal op de fabriek te reinigen. Mijn mannen
staan machteloos tegenover het crapule. Om het on
der de knie te krijgen moet mijn korps twintigmaal
zo groot wezen. Ik zal de burgemeester adviseren,
onverwijld militaire hulp in te roepen. Soroe's veilig
heid staat op het spel.
Doe dat! hoonde Horn. Dan kunnen ze de ma
chinegeweren op je troetelkinderen richten! Schande,
zo bevooroordeeld de autoriteiten zijn!
Wij zijn niet ziende blind, meneer Horn. Daèr
hebt u het verschil.
Wel, laat militairen komen! Zij zullen gauw ont
dekken, waar de schuldigen zitten. Als ik het nog
niet wist,'is me nu wel duidelijk, dat ik van u niets
heb te verwachten. U kunt zich de moeite sparen,
verder contact met me te zoeken.
XIX
Het zou niet veel later die avond worden, of de
politie bemoeide zich opnieuw met de fabrikant, al
wenste deze he verder contact verbroken te zien.
Twee agenten stormde opgewonden Madsen's ka
mer in.
Commissaris, we hebben het lijk van een vrouw
ontdekt! Ir. het stadspark, vlak bij de gedenknaald!
Vermoord! met een mes in de rug gestoken!
Madsen sprong op. Van verbouwereerdheid ver
gat hij zijn ondergeschikten een schrobbering te ge
ven voor "hun ondisciplinair binnentreden.
Grote genade! Een vrouw vermoord, zeg je?
Is er nog geen ellende genoeg in Soroe? Jullie heb
ben toch niet te diep in het glaasje gekeken en be
nauwd gedroomd?
Hardstikkedood, commissaris. Het lijk ligt nu
in een barak van het ziekenhuis.
Hoe heette ze?
Dat weten we niet, commissaris, Hr. Horn kan
u inlichten. Ik heb hem een keer of wat in haar
gezelschap gezien. Knappe verschijning. Om en bij
de dertig.
Eerst logeerde ze in het Palace Hotel. Na een
paar dagen nam ze haar intrek bij Hr. Horn.
Kom mee! Naar zijn huis!
Hartelijk was de ontvangst allerminst, die Horn
de commissaris bereidde, maar hij zag in, dat hij
zich aan een onderhoud niet zou kunnen onttrek
ken.
Ik heb bezoek, zei hij stug en zal u in mijn werk
kamer te woord staan. Maak het kort, als, het u
blieft. Ik voor mij voel geen behoefte, op het gesprek
van daarstraks terug te komen.
Madsen liet zich niet intimideren en ging er bij
zitten. U had een. dame te logeren, nietwaar? Adams
geef Hr. Horn het signalement.
Adams deed het. Ook al had de commissaris het
zijn ondergeschikte niet bevolen, dan toch was de
fabrikant uit de vraag reeds duidelijk geworden,
welke dame werd bedoeld.
Steekt de politie zelfs de neus in mijn particu
liere aangelegenheden? Gaat het haar aan, wie ik
te logeren vraag? Of hoort Fru Runge Volgens u
tot de verdachte elementen, die Soroe onveilig ma
ken.
Het is me om bijzonderheden over de dame te
doen, meneer. U noemde haar Fru Runge. Wat kunt
u méér vertellen?
Geen syllabe, snauwde Horn. Fru Runge is van
daag vertrokken. Wacht tot ze terugkomt. Dan kunt
u haar persoonlijk ondervragen verondersteld al
thans, dat ze lust heeft op u windiscreties in te
gaan.
Neen. De commissaris schudde het hoofd. Fru
Runge ?a! mij op geen enkele indiscretie antwoor
den.
Horn werd opmerkzaam. Vaalheid overtoog lang
zaam zijn gezicht. Hij liet de betekenis van de woor
den doordringen en onrust besloop hem. Maar nog
had hij geen idee, wat Madsen precies bedoelde.
IS er is er iets met haar gebeurd?
Iets wat ten slotte met ieder mens gebeurt.
De dame in kwestie is dood.
Dood! Horn schreeuwde het woord uit. Neen!
Neen! U veroorlooft zich een ongepaste scherts!
Scherts zou in deze omstandigheden zeer zeker
ongepast zijn. De dame werd namelijk vermoord.
Horn hield zich aan zijn schrijfbureau vast om
niet te vallen; zijn knieën knikten. Een mist trok.
voor zijn oge. Als schimmen zag hij de commis
saris, de beide agenten, alle bekende, vertrouwde
dingen in zijn werkkamer.
U moet zich vergissen, zei hij schor. Mijn he
mel dat is te vreselijk om waar te kunnen zijn!
Madsen liet zijn stroeve houding varen. De tijding
welke hij moest brengen, bleek een zware slag voor
deze man. Het werd he mineens duidelijk, dat de
vermoorde meer dan een gewone logé was ge
weest; Horn's ganse houding verried, dat hij die
vrouw had liefgehad. De commissaris wenste nu,
hem wat voorzichtiger met de toedracht in kennis
te hebben gesteld.
Fru Runge's stoffelijk overschot werd in het
stadspark bij de gedenknaald door deze agenten ge
vonden. Het mes van de moordenaar heeft haar
linker long doorboord. De dood moet vrijwel op slag
zijn ingetreden. Een van mijn mannen herkende de
verslagene in zover, dat hij wist, dat zij bij u lo
geerde.
Horn was zwaar neergevallen in de stoel achter
zijn bureau en bedekte het gelaat met de handen.
Even liet hij zijn smart de vrije loop; het lichaam
schokte van zijn krampachtig snikken. Toen hief
hij langzaam het hoofd op.
Wie heeft het gedaan?
Dat tracht ik te ontdekken, meneer.
Het is het werk geweest vanHorn brak
af Hij dacht aan Erik Larsen en diens bedreiging.
Bijna was de naam hem ontglipt. Doch meteen
kwam het besef, dat hij onmogelijk de vermoede
lijke dader kon aanwijzen zonder mede te delen,
om welke reden deze haar naar het leven stond.
Horn weigerde er aan mee te werken, dat een smet
werd geworpen op de nagedachtenis van de vrouw,
die hij had liefgehad.
ja?Ga doorv meneer Horn, drong Mad
sen na eer, korte pauze aan.
Het is het werk van stakers geweest. Ik maakte
er geen geheim van. dat Fru Runge mij dierbaar
was. Persoonlijk konden ze mij niet treffen; daar
om deden ze het mij in haar. Maar nu ken ik ook
geen pardon meer. Voor die éne, die haar vermoord
de, zullen allen boeten, mèt hun vrouwen en kin
deren! Ik zal ze bestrijden tot het bitter eind! Al
verkommeren ze van gebrek op mijn medelij
den hoeven ze niet te speculeren!
Voor die éne, herhaalde de commissaris. Is
het een uitslag zonder meer of heeft u inderdaad
iemand op het oog?
Twijfelt u er dan nog aan, dat één van de
stakers het gedaan heeft?
Ik zeg geen dingen, meneer, die ik niet kan
verantwoorden, wees Madsen hem terecht. U hebt
een zware schok gehad en ik begrijp, dat u van
streek bent. Zodra de eerste indrukken voorbij zijn,
zult u weer normaal oordelen. U kent de Soroeërs
even goed als ik. Onder hen is er niet één, die ik tot
zo'n lage daad in staat aciht u ook niet.
Horn sprong op, de vuisten gebald. Ze haten me,
zeg ik u! Ze hebben gezworen mij er onder te
krijgen! Vanavond nog schoten ze een politie-agent
dood en verwondden er vier levensgevaarlijk! Tal
van werkwilligen zijn reeds het kind van de reke
ning geworden! Durft u hen nog langer in bescher
ming nemen?
Ik herhaal, meneer, dat niet één Soroeër zich
tot het plegen van een moord leent. Ook de com
missaris was overeind gekomen. Fru Runge's stof
felijk overschot is naar een barak van het zieken
huis vervoerd. Wilt u meegaan ter identificatie of
wacht u liever tot morgen? In het laatste geval ver
nam ik dan graag enige bijzonderheden over haar.
Ik weet u weinig te vertellen. De herinnering
aan Inger Runge drukte Horn opnieuw terneer. Fru
Runge was weduwe. Ze bezat introducties van eni
ge Kopenhaagse zakenvrienden en kwam op hun
raad naar Soroe om advies bij mij in te winnen in
een commerciële aangelegenheid.
Woonde zij in Kopenhagen?
—Ja.
Waar?
De fabrikant haalde de schouders op.
Is u bekend, of er bloedverwanten zijn?
Ik heb er niet naar geïnformeerd. Ik vroeg
haar geen dingen, die ze uit zichzelf niet meedeel
de. Wacht hier een ogenblik, Madsen; ik ga mee.
Ik wil haar zien.
Hij stapte naar de huiskamer, waar hij Smidt had
achtergelaten.
Zwarigheden? was diens onmiddellijke vraag.
Wat wou de politie?
Ze kwamen de boodschap brengen, dat Inger
Runge vanavond in het stadspark is vermoord,
barstte Horn uit. Geniepig neergestoken! De fielt!
De hele kliek zal er voor boeten!
Inger Runge vermoord wat een lafhartige
schoft moet het zijn geweest, die zoiets doen kon.
Ik heb haar een paar maal ontmoet. Een bijzonder
mooie, charmante vrouw daarbij de vriendelijk
heid in persoon. Eh er wordt begrijpelijk nogal
geroddeld in een kleine stad. Excuseer als ik onbe
scheiden lijk van verschillende, zijden werd ver
teld, dat u voornemens was, haar ten huwelijk te
vragen.
Horn's gezicht vertrok in folterende pijn. Ja, ant
woordde hij schor. Dat was ik. Nu weet je meteen
waarom ze werd vermoord om mij te treffen.
En ze hebben me getroffen. Ik geloof niet, dat je
er naar hoeft te raden, wie het deed. Maar hij is
voor mij, Smidt. Ik duld geen inmenging, niet van
jou, niet van iemand anders. Hij is voor mij, zeg
ik ie. Reken jij met de stakers af. Ik ben het met
je m.eihrdes nooit helemaal eens geweest nu
iaat ik je de vrije hand.
Eindelijk mannentaal, meneer! De a
ten slapen met de stakers onder één deken,
reidden het feest voor, waarop ze uw °nti£',
denken te vieren. Ik zal het verhinderen, i^ u®1'
de nodige ervaring op dit gebied. Waar ik
geweest, nergens heb ik zulk gespuis aange"
Een bende, die voor niets staat.
Horn verliet de kamer. Enige tijd staarde ^e'
naar de deur, waardoor de fabrikant was ve gSfe'
nen. Langzaam trok een cynische glimlach
zijn gelaat. 03t
Nou wordt-ie gebakken! mompelde hi)- td1'
de beste mop van het hele jaar Roei he ajf>'
zonder mededogen uit! Wel, ook zonder ioU^0ud£'
sporing zou er een flinke opruiming onder §a,rSt 1
zijn! Hij grinnikte. Maar jij verdwijnt het ee
de draaikolk, vader jij eerst!
XX
ba
In de ruim vijftig jaar van haar bestaan *L0ril
„Soroe Tydningen" nog nimmer zóveel sensa'
plaatselijk nieuws in één nummer gebracht: de ft»
dige botsing in de Vesterbrogade, de moord
Runge en de tijding, dat t>vee compagnieën
rie naar Soroe kwamen om de orde te he'
waartoe de politie niet bij machte bleek. e-.
Commissaris Madsen waande zich eensklaps 1^o°
andere wereld overgezet. Zolang hij aan be ctaFt
van het Soroese politiekorps stond een resf «ta^L
aantal jaren had moord nog nimmer het o
in opschudding gebracht; diefstal behoorde jV
uitzonderingen. Hij vegeteerde er meer dan hft
de. Op den duur went een mens aan alles,
politieman. Toch had Madsen tijden gekend,
hij haakte naar een onderbreking van die éctLg '(i
lijke rust, dat onbewogen gaan van de éne fl,
de andere, om de Soroërs te tonen wat in "f eiie
en na het lezen van een mysterieuze misdaad
besprong de begeerte hem nog wel eens. Maar -jje'
gen rekten zich tot weken van eentonige ëra jJie
de weken tot maanden, de maanden tot jareï1,
belaagde Soroe's rust.
De staking op Horn's fabriek, vooral het
oiajvms UJJ nullis munoi, vuuiffl
dellijk rekwireren van onderkruipers uit >>ov w.
nen geven, ware het niet, dat de beweging in 4.e
dan geen tijd de Soroese politie boven het h°° pief'j
gegroeid. De komst van twee compagnieën
betekende het overnemen van het burgerlijk t
door militairen. Onder andere omstandigh6" eI,s
het Madsen geducht hebben gestoken, zo in® .gS ji
het tweede plan te zijn geduwd, maar nu a
moord op Fru Runge er! Een zaak, die
competentie van het militaire gezag viel! e>^
nam zich voor, haar met spoed tot een g°® reG
te brengen. In gedachten zag hij zijn naaIVe Vefe
roemvol vermeld, tot zelfs in de Kopenhaag3^: m
Vergezeld van inspecteur Buhl begaf hij a y
volgende mórgen opnieuw aar Horn's wonibj-^r -
was op een boodschap uit; in afwachting van n GG
rugkeer werd. het personeel ondervraagd. A"e .jjjüL)
da het kamermeisje, dleek de politie inlC.eii3V
U&> Af.
te kunner verschaffen en zij stak daarbij
onder stoelen of banken, dat de dode
persona grata bij haar was geweest .Zij veJ.n'5 0f
dat Fru Runge ongeveer een week bij de
gelogeerd: van de eerste dag af lag het er jjii'G
aldus Gerda's oordeel, dat ze naar de heer d®3o ov
„hengelde" Froken Ellen dacht er precies 0t
Ontving Fru Runge wel eens bezoek bl.ea'j
Zover ik weet, geen bezoek, dat speria
haar kwam.
Werd zij ook nooit opgebeld?
(Wordt vef
yfl-
