witte doek
Een leeuw verloor zijn tanden
Metro Goldwyn Mayer was de
Amerikaanse film
baby piano's
zeeézett
Triomf voor jong Amerikaans
meisje
m.
ZENUWEN
NEUROTONIC
N.A.R.-PRIJS 1957 uitgereikt
POST ONVOORZIEN"
Van televisie- tot toneelspel
Het korte leven van Jacques Perk
u
Rita weer op liet
witte doek
Heel Parijs zag Jean Seberg in „Saint Joan"
Trottoir gestolen
„Engelen en spoken"
Gouden jïklm voor
Friendly Persuasion
Kleurig en levendig
„Een arme te Rome
Expositie „Kunstenaars tussen coulisen"
geopend
Zeer origineel
Hans van Bergen
Hans Roest
Bijbelhistorie in
Onder wij smuseum
IN DEN HAAG
ZATERDAG 18 MEI 1957
fAGTNA 5
vanaf 995.-
Huurkoop:
contant150.
per maand 22.
Vraagt prijslijst van 150 in
voorraad zijnde piano's en
orgels.
E G R A V E N tel 2188 ik 172B1
11 haar eerste CinemaScope-film
Jerry Lewis amateur-fotograaf
Nieuw programma van Wim Kan
GARMT STUIVELING
meer dan wetenschap
Speciale prijzen te Cannes voor
Poolse en Ziveedse film
Geen O.C.I.C.-prijs
GARMT STUIVELING SCHREEF
KNAPPE BIOGRAFIE
Vijf en zeventig jaar na zijn dood, op livee en twintigjarige leeftijd,
is er eindelijk een waardige biografie over de dichter Jacques Perk
verschenen! Dat deze van de hand van prof. dr. Garmt Stuiveling is,
en het eerste deel vormt van een viertal boeken van en over Perk,
betekent dat het verzuim weliswaar Iaat maar dan ook gelijk goed
wordt ingehaald. Garmt Stuiveling, knap literair-historicus, scherp
zinnig criticus en gevoelig dichter, was de aangewezen man voor
deze studie zijn vroegere bemoeienissen met het werk en de
figuur van de dichter hebben dat bewezen. „Het korte leven van
Jacques Perk, een biografie'' zal worden gevolgd door de „Ver
zamelde Gedichten", „Brieven en documenten" en tenslotte Proe
ven in dicht en ondicht". Deze delen zullen binnen afzienbare tijd
bij de Arb. Pers te Amsterdam verschijnen, in eenzelfde fraaie,
verzorgde uitvoering. Of zij evenmin als de biografie geïllustreerd JACQUES PERK
zullen zijn, wordt nergens vermeld. Velen zullen al lezende mijn Naar het schilderij van zijn vriend
verlangen delen, de gezichten te zien van de mensen voor wie op
zo fascinerende wijze onze aandacht ivordt gevraagd. Wellicht wor
den afbeeldingen niet de brieven en documenten opgenomen in
deel drie.
wordt U volledig de baas met
niet verdovend
maar genezend
het zenuwpreparaat dezer tijden
Betrouwbaar
1
fl
WERELDNIEUWS
hel'6'j? heeft meer sterren dan er aan het
Soli,, rmament staan, placht men in
B' ywood te zeggen,
taren e'ro_G<>ldwyn-Mayer heeft n.l.
"err* 8 'le' ax'oma gegolden, dat grote
heia„ ,?r°f seld betekenden. Was er een
ben» s'er dan m°est Metro die „heb-
Vl0eó. en Politiek, die 25 jaar lang over
fly lf!e winsten heeft afgeworpen, tot
stUlj;aa® Plotseling een eind kwam en de
n,e 0 1" 1947 zelfs met een verlies van
-j>. fIan zes miljoen dollars werkte,
top staan er nieuwe mensen aan de
tvejr,maar er zjjn weinig, heel
8«ea s'errcn- Zelfs Grace Kelly is weg-
y an om prinses te worden.
rje r het eerst, is thans de, bonte histo-
Schar,a" Metro-Godwyn-Mayer, de maat-
Ahie u!® van*de brullende leeuw, door de
B fikaanse schrijver en filmjournalist
0nl'ey Crowther, bijeengebracht in een
dat te ^ew York verschenen boek
tiol hij „The Lion's Share" heeft ge-
Hol] ®en hoek, dat door, iedereen in
"hi jWo?d wordt gelezen, want de ge-
de f nis van M.G.M. is de historie van
digi er'kaanse ülm mel al haar uitbun-
ahoid en haar dwaasheid.
pr °?n Clark Gable bij Metro zijn eerste
hen, ?pnam'e kwam maken, stak men
acht ®n -een Zuidzoe-pakje met een bloem
doer één van ziin enorme oren. De be-
was, dat hij John Gilbert zou
yolg.en ajs romantische held. De
?eisjes
wierpen één blik op hem en gil-
van het lachen. Maar ze begonnen
ïuw anders o
Gable Norma Shearer
gauw anders over te denken, toen
Wei'?r-' Gable Norma Shearer met ge-
ontrf ln €en stoel zagen werpen en tot de
dekking kwamen, dat hij „sex" had.
Ie dn?' Gre'a Garbo opdook, een tikje
jjj dik, met touwbaar en slecht gemaakte
dat 611' meende het kantoor in New York,
jy-t de studio „een hond had gehuurd",
hen t0€n Garbo John Gilbert leerde ken-
a' stonden de telefoondraden al heel
oD roodgloeiend. Ze werden verliefd
elkaar en Garbo liet zich zelfs door
m schaken, maar halverwege Mexico
ze er genoeg van, zei Gilbert, dat
o even haar neus moest poederen en
i,hapte via een achterdeurtje naar Hol
lywood.
Van1 ïaren dertig en in de eerste jaren
Sn Veertig heerste er ongekende voor-
jraed in de Metro-studio's. Er waren twee
B hnen, die sterren en films beheersten.
Ïk h was een jong genie, dat Irving
jar g heette. Hij stierf in 1939 op 37-
rige leeftijd, maar zijn macht en invloed
ivrt" 20 ?r0°t> dat hij een vermogen van
Bj,lniig miljoen naliet. En tegelijk hield
pi zichzelf zo op de achtergrond, dat zijn
aam slechts tweemaal in zijn loopbaan
P hen film voorkwam. Toch maakte hij
(Advertentie)
ra\a en'ge jaren niet voor de filmcame-
te zijn opgetreden, heeft Rita Hay-
vaa a e'ndelijk weer eens een rol aan-
C0] d en wel bij haar oude maatschappij
dieu.mhia in de film „Fire down below"
to0; Is. opgenomen in West-Indië en vol-
Ba/d in de Britse studio's onder regie van
ïrJrt Parrish naar een scenario van
r?'n Shaw.
hla<s 's Pita's eerste optreden in een Cine-
chu waarhij zij Robert Mit-
wi? en Jack Lemmon tot tegenspelers
Jack Lemmon, bekend uit de ko-
6pc 1 s a's "My Sister Eileen" en „Phfft"
üeIt hier zijn eerste dramatische rol.
hen6 h'enwe film „Fire down below" is
tohfl avonturenverhaal, dat zich afspeelt
Ju,J? Trinidad en Tobago met als hoogte-
de L een sensationele scheepsbrand. In
Vf®,.1, zal men ook een der beroemde
'hak „steel-bands" die muziek
*en op olievaten, kunnen zien en horen.
heewert Anderson, schrijver van de to-
Sn^'hkken „Tea and Sympathy" en „All
her 'c,er Long" heeft 'n contract met War-
V0q ros om het scenario te schrijven
Add film »The Nun's Story", waarin
W0j5ey Hepburn de hoofdrol speelt en die
"tan Seregisseerd door Fred Zinne-
t>èr Anderson en Zinneman.n hebben
Y'iegtuig een bezoek gebracht aan de
AfrftSc^e Kongo en andere delen van
die a voor het verzamelen van gegevens
Uflg hodig hebben voor de samenstel-
van het scenario.
op één en dezelfde tijd „Mutiny on the
Bounty" en „Romeo and Juliet", voltooide
de film „Night at the Opera" met de
Marx Brothers, en een film met Jean
Harlow en Spencer Tracy en was boven
dien bezig met de voorbereiding van „The
Good Earth"
De andere monarch bij Metro was Louis
B. Mayer, de laatste M in M. G. M. Hij
had een haast onfeilbaar oog voor talent.
Maar toch vergiste ook hij zich wel eens.
Hij kwam naar Londen om daar zijn eerste
grote Britse film uit te'L.engen: „A Yank
at Oxford". Michael Balcon, die de film
voor hem produceerde, hau tegen een
ongewoon hoog salaris een meisje, Vivien
Leigh genaamd, gehuurd om de tweede
hoofdrol te spelen. Mayer, die er geen been
in had gezien om een dikke miljoen dol
lars uit te geven aan „Ben Hur", kafferde
Balcon in tegenwoordigheid van spelers en
technici uit, dat hij Miss Leigh had ge
huurd. hoewel hij nét zo goed een goed
kopere kracht had kunnen nemen.
Een paar jaar later ontmoette Mayer
Vivien Leigh opnieuw, toen ze in Holly
wood was om Scarlett O' Hara te spelen
in „Gone with the wind", 'n rol waarnaar
ook Paulette Goddard, Susan Hayward,
Joan Bennett en Jean Arthur hadden ge
dongen.
De producent van „Gone with the wind"
was David O. Selznick, die met de dochter
van Mayer was getrouwd. Toen Selznick
in de studio kwam om films te maken,
werden er zure opmerkingen gemaakt over
de schoonzoon, wiens ster rijzende was.
Wat de cynici niet wisten was, dat Mayer
bij het huwelijk van Selznick geweigerd
had ook maar een woord tegen hem te
spreken.
Toch was het bij M. G. M. heus geen
zeldzaamheid om zoons en dochters en
neven, om niet eens te spreken van de
aangetrouwden, aan een baantje te helpen.
Iemand liet zelfs het woord „nepotisme"
vallen waarop heel Hollywood naar zijn
woordenboeken rende om uit te vissen,
wat het betekende Ze waren een tikje
teleurgesteld toen ze de definitie lazen.
Ze hadden gedacht dat het misschien, iets
bijzonders was en wat met „sex" had te
maken.
Thalberg ontdekte Jeanette MacDonald
een uitstekende zangeres, voor M.G.M.
en gaf haar Nelson Eddy tot partner.
Mayer nam Miss MacDonald op een goe
de dag op zijn kantoor terzijde, viel op
zijn knieën eh begon een Joods klaaglied
te zingen „Zo moet je leren zingen",
zei hij, terwijl de tranen hem over de
wangen stroomden.
Mayer was een man, die gemakkelijk
huilde. De enige, die er zich nooit door
heeft laten misleiden, is Katharine Hep
burn gewest.
Maar de leeuw verloor tenslotte zijn
tanden. Thalberg stierf; Garbo nam ont
slag; Gabje ging weg, evenals Greer Gar-
son, die bekend werd als Metro's Glori
euze Mama, wegens het aantal moeder
rollen. dat Mayer, die dol was op moe
ders, haar liet speten. Zelfs de jongeren
Mickey Rooney, Judy Garland en Esther
Williams lieten hun contracten niet ver
lengen.
Mayer zelf begon meer tijd op de paar
denrenbaan dan in de studio door te bren
gen. Hij was, naar hij zelf verklaarde,
bezig een stoeterij samen te stellen op de
zelfde manier als hij eens sterren had
uitgezocht. Dus ook Mayer ging weg en
dan was er natuurlijk de dreiging van de
zijde der televisie.
Mayer's heerschappij is uniek in de
hele show business. En er zal nooit meer
een organisatie zijn als M. G. M., omdat
geen enkele producent ooit meer zal mo
gen zeggen, zoals Mayer; „Iedereen kan
voor minder geld films maken"
Heel Parijs, althans iedereen, die iets
te betekenen heeft in de Franse hoofd
stad, is verleden week in de Opéra gaan
kijken naar de film „Saint Joan" van
Otto Preminger. De schilder Salvador Da-
li was er met zijn magische snorpunten
naast de „harde" Eddie Constantine, pas
terug uit het drukke Cannes, Maurice
Chevalier, Gérard Philipe en Michel Au-
clair, Ludmila Tcherina, Jack Hawkins.
Olivia de Haviland en Trevor Howard.
Anita Ekberg, Anthony Steel, Kenneth
More, Michèle Morgan, Henri Vidal en
Daniel Gélin, Jean Marais, Zizi Jean-
maire, Roland Petit, Yul Brynner, Suzy
Delair en Jean-Pierre Aumont. Bop Ho
pe en Fernandel arriveerden om een de
monstratie van Frans-Amerikaanse ver-
Bruce Odium, de producent van de film
„Spanish Affair', waarvoor alle buitenop
namen in Spanje zelf zijn gemaakt, is
de eerste Amerikaan in de geschiedenis
geweest, die bij zijn bezoek aan dat land
werd beroofd van een trottoir.
Toen de filmgroep tijdens de opnamen
voor het Palace Hotel in een Spaanse
stad even ging lunchen, togen gemeen
telijke straatmakers aan het werk en
braken het hele trottoir voor het hotel
op. Bij de terugkeer van Odium en zijn
mannen was er niets meer van over
dan een ordeloze hoop stenen. De rest
van de scène kon pas worden verfilmd
toen er een nieuw trottoir was gelegd.
Jerry Lewis, die met Dean Martin, Ani
ta Ekberg eh Pat Crowley de hoofdrollen
speelt in de Paramountfllm „Hollywood
or Bust" is een van de beste amateur-
fotografen van de Amerikaanse filmstad.
Lewis is zo schitterend uitgerust, dat Dean
Martin eens van hem zei: „Paramount
huurt de camera's van hem.
Jack L. Warner heeft de filmrechten
gekocht van „Letter from Peking", de
nieuwste roman van Pear] S. Buck. Het
nog niet gepubliceerde boek, dat in juli
a.s. op de markt komt, zal ook in be
knopte vorm door Reader's Digest worden
uitgegeven
Wim Kan schrijft op het ogenblik een
nieuw programma. De première daarvan is
vastgesteld op 27 juli a.s. in Diligentia-
Den Haag. De titel luidt: „Engelen en
spoken". Het zal een cabaret worden van
schijnfiguren en schertsgestalten.
Behalve Corry Vonk werken in dit
nieuwe cabaret zeven engeltjes en enkele
losse spoken mee.
Voor de serie voorstellingen in Den
Haag en Amsterdam is bovendien een
extra gastengeitje geëngageerd, in Rot
terdam, Haarlem, Utrecht, Hilversum en
vele andere steden komt een speciale
gast, die dwars door de engelen en spo
ken heen danst.
De muziek wordt gecomponeerd door
Cor Lemaire en Ru van Veen. De laatste
zal Wim Kan begeleiden bij zijn optreden,
dat het gedeelte na de pauze in beslag
neemt.
broedering op het gebied van de dave
rende lach te geven. Eindeloos leek de
sterrenregen, die wat de dames betreft
zich als een vuurwerk van gedurfde mo
de-creaties uitstortte over de Opéra.
Heel die flonkerende zaal heeft hulde
gebracht aan Jean Seberg, een 18-jarig
Amerikaans meisje, dochter van een
winkelier uit Marshalltown in Ioway, die
een jaar geleden nog op de schoolbanken
zat. Nu beleefde ze, stralend lachend naar
de grote tovenaar, die dit alles mogelijk
had gemaakt: regisseur Otto Preminger
de triomf van één der grootste premières,
die Parijs de laatste tijd heeft gezien.
Onder bescherming van de president der
republiek, met de kleurige uniformen van
de Garde Républicaine op de trappen van
de Opéra, met een publiek, dat zijn ele
gante aanwezigheid betaalde met tiendui
zenden franken voor het goede doel van
de avond: de polio-bestrijding. Een evene
ment, waarvan dit jonge Amerikaanse
meisje het middelpunt was, met op haar
schouders de hand van „papa" Preminger.
55
99
De jury van het internationale Film
festival in Cannes heeft gisteren het
gouden palmblad voor de beste speelfilm
toegekend aan de Amerikaanse film
„Friendly Persuasion" van William Wyler.
Een specirie prjjs werd toegekend aan
de Poolse film: „Zü hielden van het
leven" en aan de Zweedse „Het Zevende
Zegel".
De Russische film „De Eénenveertigste"
kreeg een prijs voor het origineelste
scenario, het gehalte en de romaneske
grootsheid.
De prijs voor de beste regie kreeg de
Fransman Robert Bresson voor „Een ter-
doodveroordeelde ontsnapt".
De prijs voor de beste mannelijke hoofd
rol was voor John Kitzmiller (Joego
slavië) voor zijn spel in „De Vallei van
de Vrede". Die voor de beste vrouwelijke
rol ging naar Giulietta Massima (Italië)
in „De Nachten van Cabiria".
De jury van het Office catholique inter
national du cinéma (O.C.I.C.) besloot dit
jaar geen prijs toe te kennen. In haar
toelichting maakt zij met veel waardering
melding van de films „Celui qui doit
mourir" van Jules Dassin (Frankrijk) en
„Le Notti di Cabiria" („De Nachten van
Cabiria") van Frederico FeJlini (Italië)
wegens de zeer welsprekende en moedige
wijze, waarop zij verschillende aspecten
van 't menselijke egoïsme veroordelen en
daartegenover de deugden van rechtvaar
digheid en christelijke naastenliefde stel
len, maar tevens wijst de jury op de ge
compliceerdheid en de tweeslachtigheid
van beider opzet.
De gouden palm voor de korte films
werd toegekend aan de Roemeense teken
film „Kort Verhaal".
Dan is het dubbel jammer, dat dit deel
niet gelijktijdig met de biografie is ver
schenen. Njj mist men de foto's, plus de
gelegenheid om minder belangrijke feite
lijke gegevens, die men bij het lezen van
„Het korte leven" zou willen kennen, op
te zoeken.
Bijvoorbeeld: men leest, dat de dominee
en mevrouw Perk een zoontje werd gebo
ren in „het" huis op de Voorstraat i n
Dordrecht. Jacques aanschouwde het le
venslicht in „het" r uimere huis in de
Lange Breestraat en later werd weer een
kind geboren in „het" huis aan de Wijn
straat,
Nu geldt voor iedere belangstellende le
zer. dat er vele huizen in de Wijnstraat
staan. Voor mij persoonlijk is „het" huis
in de Wijnstraat te Dordrecht uiteraard
de woning, waarin, ik zelf ben geboren en
opgegroeid. Maar het interesseert mij in
hoger mate en ongetwijfeld andere lezers
(Advertentie)
9?
(Van onze Parijse correspondent)
Naar wij vernemen zal binnenkort te
Parijs een boek verschijnen, getiteld „Een
arme te Rome", met als ondertitel „De
ware sleutels". Een volkomen tegenhanger
van het gerucht makende boek van Pier-
refite „Les clefs de Saint Pierre" over
het Vaticaan. „Un pauvre a Rome" is
geschreven door de Eerw. Zuster Marie-
Yvonne die de bekende actrice van de
Comedie Francaise was, die haar kunste
naarsloopbaan verliet voor het klooster
en die in de wereld de naam Yvonne
Hautin draagt. Het boek wordt met grote
belangstelling verwacht, daar het ook de
bekeringsweg van Eduard Herriot zal be
kend maken.
Jean Seberg in de film „Saint Joan", die naar het gelijknamige toneelstuk
van G. B. Sliaw is gemaakt door Otto Preminger.
evenzeer, welke precies de bedoelde kui
zen waren, en of ze nog bestaan etc.
Een gefortuneerde, kinderloze wedu
we in Dordrecht liet dominee Perk een
deel van haar vermogen na. Haar naam
wordt niet vermeld. De erfenis wordt
„vorstelijk" genoemd, „groot genoeg
om hem (vader Perk) voortaan voor
geldzorg te behoeden". Maar later is
er toch geldgebrek en het is dus heus
niet louter nieuwsgierigheid als men
zich afvraagt, hoe groot of klein
het geërfde bedrag dan eigenlijk wel is
geweest. Het is een niet erg gewichtig
detail, maar m.i. toch wel belangrijker
en interessanter dan bijvoorbeeld de fi-
nanciële resultaten van een schoolfeest,
overigens een alleraardigste bijzonder
heid.
Zo waren er nog een paar puntjes, waar
ik bij het lezen van het voortreffelijke en
met warmte geschreven boek een vraag
teken bij heb gezet. Om ze tenslotte door
een „Verantwoording" te zien wegge
vaagd: hierin wordt namelijk medege
deeld dat men in deel drie „behalve de
authentieke teksten ook een nauwkeurige
opsomming zal vinden van het mij (prof.
St.) bekende materiaal aan anekdoten en
gepubliceerde herinneringen aan Jacques
Perk".
Men mag dus verwachten, dat in dat
deel ook cijfers en feitelijkheden als de
door mij gemiste zullen worden gegeven.
Ik deel des schrijvers afkeer van voetno
ten en verwijzingen in een levensbeschrij
ving van deze opzet, maar in de door m ij
bedoelde details waren zij niet nodig ge
weest. omdat de precisering in de tekst
had kunnen worden opgenomen; hetgeen
de schrijver verderop in het boek trouwens
ook heeft gedaan met betrekking tot de
Amsterdamse woningen.
Het korte teven van Jacques Perk is door
de schrijver niet alleen bestudeerd, maar
vooral ook herbeleefd. Met zijn beproefde
speurzin en met algehele toewijding heeft
De prijs voor een werk van een beel
dende kunstenaar over het theater- en
circusleven, die de Amsterdamse artiesten
vereniging N.A.R. (Na Arbeid Rusten) had
uitgeloofd, is toege" end aan G. Lataster
(Amsterdam) voor zfln abstracte schilderij
„Trapeze". Het was de eerste keer dat
de N.A.R. een kunstprijs 1000) had uit
geloofd. Daarvoor had zij een prijsvraag
uitgeschreven. Voor de organisatie en de
tentoonstelling der werken in het gemeen
telijk museum Fodor heeft het Prins
Bernhard Fonds een subsidie verstrekt.
„De N.A.R.", wier leden nauw gelieerd
zijn aan het theater in de ruimste zin van
het woord, heeft een bescheiden brug wil
len slaan over de kloof, die de kunst op
de olanken zo duidelijk gescheiden houdt
van de beeldende kunst. Zij heeft de ar
tiesteningang van de theaters willen ope-
Er worden nu eenmaal aan een televisie-spel heel andere eisen gesteld
dan aan een toneelspel. Niet dat toneelspelen niet voor de televisie ge
bracht kunnen worden. Natuurlijk, net zo goed als films. En hiermee is
tegelijk het grote verschil in mogelijkheden gegeven, welke mogelijkheden
m.i. ook ten volle moeten worden uitgebuit, om tot het specifieke televisie
spel te geraken.
Het toneelspel is gebonden aan, we kunnen bijna wel zeggen: één décor
en aan een opbouw in drie (hoogstens vier of vijf) bedrijven.
Het televisie-spel behoeft al deze beperkingen niet te kennen; zelfs
één bedrijf kan verschillende décors omvatten.
Schrijft iemand dan ook een spel voor de televisie, dan zal dit heel
anders uitvallen dan wanneer hij dit voor het toneel geschreven had.
Een omwerking van dit televisiespel voor het toneel kan dan ook dikwijls
de grootste moeilijkheden opleveren en zelfs op een volkomen mislukking
uitlopen.
Jan de Koek is er echter wat betreft zijn „Post Onvoorzien" zeer in
geslaagd. Het is zelfs veel sterker dan zijn televisiespel geworden.
V^e^'jk treedt Rita Hayworth weer eens op in „Fire down below haar
"e CinemaScope-film, waarin ze Robert Mitchuni en Jack Lemmon
tot tegenspelers heeft
Origineel in zijn aanvang is dit stuk zeer
zeker niet. Een rijke oude vrouw wil de
waarde van haar eventuele erfgenamen
op de proef stellen en houdt zich dood.
om op deze manier achter hun ware ge
daante te komen. Want, eenmaal dood. be
hoeven de erfgenamen haar niet meer
te vleien en te ontzien en kunnen zij zich
ongelimiteerd lat engaan in hun uitingen.
Dit gegeven kan wel zeer spannend zijn
bij een juiste uitwerking, maar nieuw is
het zeker niet. In verschillende Ameri
kaanse stukken hebben wij eenzelfde ge
geven kunnen beluisteren. Maar pas als
de oude vrouw zich dood houdt, neemt het
stuk een zeer verrassende wending, die
wij geen van allen verwacht hadden en
die het in originaliteit ver boven andere
stukken doet uitgaan. Want wat blijkt 7
Och, laten wij liever het verhaal van
begin af aan nagaan. Want al is het dan
niet in oorsprong helemaal origineel, de
uitwerking is van stonde af aan origineel
en sterk.
Een schatrijke oude vrouw leeft met
haar nichtje en haar secretaris en diens
echtgenote, die de huishouding doet. Het
is een kleine gemeenschap, die door de
oude vrouw getiranniseerd wordt. Een
ieder heeft zich maar neer te leggen bij
haar bevelen, of deze nu redelijk zijn of
niet. Zo eist de oude vrouw, dat haar
nichtje Alice zal huwen met haar rent
meester. Alice wil echter niets weten van
de rentmeester en is verliefd op de
kandidaat-notaris.
We zien dus twee partijen fel tegenover
elkaar staan in dit stuk. Aan de ene kant:
de oude vrouw, die de rentmeester de
hand boven het hoofd houdt, aan de ande
re kant Alice, de kandidaat-notaris, en
de beide andere huisgenoten: de secretaris
en diens echtgenote. De oude vrouw
meent vanwege haar geld echter de sterk
ste partij te zijn. En zij verzoekt de
kandidaat-notaris om bij haar te komen
en haar testament op te maken, dat
luidt als volgt:
„Alle goederen en gelden zullen bij
mijn overlijden geheel en al ten deel val
len aan mijn nicht Alice. indien zij
huwt met mijn rentmeester Anthonie
Sloot. Indien aan deze voorwaarde niet
wordt voldaan, benoem ik Anthonie Sloot
tot universeel erfgenaam."
En zij roept haar nicht en haar secreta
ris om als getuigen het testament te on
dertekenen. Een zeer beklemmende scène
volgt. Zal Alice tekenen of niet. Hiermee
ondertekent zij haar eigen oordeel, want
met de rentmeester trouwen, dat nooit.
De secretaris haalt haar over te tekenen.
En Alice tekent. Maar tante laat zich
niet voor de gek houden, want een testa
ment getekend door een belanghebbende
is niet geldig. Dus wordt er opnieuw gete
kend en nu door de secretaris en diens
echtgenote. Dezelfde avond nog houdt de
vrouw zich dood. De verslagenheid is
groot. De rentmeester triomfeert. Want
alle bezittingen komen nu in zijn hand
En hoewel hij aanvankelijk om de gunst
van Alice gebedeld had, het interesseert
hem nu nog maar weinig, of zij met hem
trouwen wil of niet. Laat haar maar
trouwen met de kandidaat-notaris. Maar
dan ook onmiddellijk het huis uit. Want
het is nu zijn huis. En de secretaris en
diens echtgenote krijgen eveneens hun
ontslag aangezegd.
Maar dan komt Fedder op, een inspec
teur van politie, Maar hij komt niet in
zijn hoedanigheid van politieman, maar als
de vertrouwenspersoon van de oude
vrouw.
Hij deelt de familie mee, dat de .vrouw
niet dood is, maar zich slechts dood
houdt, om achter ieders ware gedaante te
komen. En zij is er achter gekomen, al
thans Fedder ka.n haar nu meedelen, dat
het de rentmeester helemaal niet te doen
was om Alice, maar alleen om de bezit
tingen en het geld; en dat Alice nog voor
geen duizend erfenissen afstand zou doen
van haar kandidaat-notaris.
De woede van de rentmeester kent geen
grenzen. De opluchting bij de anderen is
groot, ofschoon Alice het een minderwaar
dig spel vindt van tante. Maar van de an
dere kant blijkt hier toch ook weer haar
goede karakter uit: zij had het goede
met Alice voor en wilde haar in geen ge
val aan 'n echtgenoot schenken, die alleen
haar geld maar najoeg. Dus al haar vroe
gere eisen, dat Alice beslist moest trou
wen met de rentmeester, waren niet zo
gemeend. Door dit spel vën tante heeft
ze slechts de juiste huwelijks-kandidaat
willen achterhalen.
Fedder geeft nu opdracht aan de echt
genote van de secretaris, om mevrouw te
waarschuwen, dat het spel ten einde is en
dat zij rustig beneden kan komen.
Maar het spel is nog lang niet ten einde,
want Emma (de vrouw van de secretaris)
komt met de ontstellende mededeling
terug, dat mevrouw echt dood is. De op
winding van de grap heeft te veel geëist
van haar zwakke hart.
De rentmeester krijgt zijn oude praats
weer terug. De verslagenheid b;j de an
deren neemt nog grotere vorm*r aan. En
Alice ziet zich al uit huis verjaagd, als
het testament tenminste geldig zou zijn
Maar de secretaris, die altijd in de
eeuwenoude familiearchieven van de oude
vrouw heeft zitten werken met allerlei
soorten inkt, inkt, die eeuwen trotseert
en inkt. die na verloop van een paar uur
weer volkomen verdwijnt, heeft het tes
tament met zijn eigen vulpen ondertekend
en ook zijn vrouw met zijn vulpen laten
tekenen. En hij vraagt nu de notaris het
testament te voorschijn te halen. Het tes
tament, waarin staat, dat de rentmeester
nu algemeen erfgenaam is, maar waarvan
rentmeester kan gaan. En Alice blijft met
haar kandidaat-notaris zeer gelukkig ach
ter
Het is een zeer sterk spel geworden, ont
daan van alle onlogische feiten, die aan het
televisiespel kleefden. We hebben nu de
inhoud van het spel gegeven .Een volgend
keer zullen wij op de kwaliteiten van de
taal en dialoogvorm ingaan, zoals wij
dit ook bij het spel „De Rani antwoordt
niet" gedaan hebben. Want het zijn juist
de taal en de dialoog, die de waarde aan
het stuk geven. Alhoewel de zeer interes
sante en originele intrige natuurlijk ook
heel wat tot het slagen van het spel heb
ben bijgedragen. Maar een goede intrige
behoeft nog geen goede karaktertekening
van de personen in te houden. Deze karak
ters worden wél bepaald door de taal en
de dialoog. En als wij een volgende keer
zien. hoe sterk bijvoorbeeld de oude vrouw
getekend is in haar onbuigzaamheid en ti
rannie, dan wint dit spel, deze intrige, veel
in waarde en in spanning.
Van der Voort.
Garmt Stuiveling dit „mozaïek" van een
dichterleven ontworpen. Waar de feitelij
ke gegevens tekortschoten (en het zou wel
eens kunnen, dat deel drie ons op schok
kende wijze zal onthullen hoe weinig er
eigenlijk over de mens J.P. bekend is!),
heeft hij met dichterlijke intuïtie het men
selijke beeld voltooid.
Binnen zekere beperkingen. In een en
kele beschrijving (zoals op pagina 29)
komt de schrijver onze verbeelding te veel
te hulp, terwijl ik elders wel eens heb ge
wenst dat hij zijn fantasie iets meer had
laten gaan De verklaring, dat het „ro
mantische arrangement" van de objec
tieve gegevens in dit boek heel wat klei
ner is dan het in veler ogen wellicht zal
schijnen, zou mij in ieder ander geval een
geruststelling zijn geweest. Wat de com
binatie Stuiveling-Perk betreft, had ik dat
romantische arrangement best wat gro
ter gewild. Maar dit is uiteraard niets dan
slechts een persoonlijke wens. Ik geloof,
dat het „mozaïek" gaver zou zijn ge
weest. zonder aan betrouwbaarheid ln te
boeten.
Het voornaamste echter is dit: dat uit
deze biografie de gecompliceerde, veelal
onbegrepen maar geniale jonge dichter
als een levende mens tot ons komt, niet
verklaard, beschuldigd noch goedgepraat,
verguisd noch verheerlijkt. Voor het eerst
zijn de zonder twijfel sterk gekleurde her
inneringen van tante Betsy Perk tot nu
toe het enige levensverhaal van Jacques
opzij gezet voor een waardiger en waar
achtiger levensbeeld. Zij leverden alleen
nog de stof voor een paar kleurige anek
doten.
Tot de boeiendste bladzijden behoren
die over het ontstaan van de Mathilde-cy-
clus en over de ingewikkelde machinaties
met de uitgave ervan na de dood van de
jonge dichter. De kritische inzichten en
persoonlijke opvattingen, die prof. Stui
veling hier helder en bondig uiteenzet,
getuigen, evenals d e levensschets zelf,
van méér dan alleen kennis en s tudie:
van een 1 iefdevolle, toegewijde poging
tot het kennen en begrijpen van Jacques
Perk, de dichter èn de mens.
nen voor beeldende kunstenaars, in de ver
wachting dat onze eigentijdse cultuur ge
diend zal zijn met een hechter contact."
aldus een toelichting op de prijsvraag in
de catologus.
De voorzitter van de N.A.R., de heer
Meyer Hamel, heeft vrijdagmiddag de
prijs in Fodor uitgereikt, waarbij naar
goed artiestengebruik de bekende kunste
naar een grote krans om de hals gehan
gen werd. Daarna werd de expositie
„kunstenaars tussen de coulissen" door
Anton van Duinkerken geopend. De jury
bestond uit de heren W. Sandberg, Hans
Redeker, R. Frankot, Edgard Fernhout en
Jan de Cler. Zij achtte de prijsvraag ge
slaagd, zowel naar het aantal der ingezon
den werken als de kwaliteit daarvan en
het initiatief van de N.A.R. gerechtvaar
digd, aldus haar rapport. De jury heeft
ook nog vijf eervolle vermeldingen toege
kend. Voor de prijsvraag hadden 67 kun
stenaars 187 werken ingezonden. Van 44
hunner worden 64 werken geëxposeerd.
De tot 13 juni durende verkoopstentoon
stelling omvat schilderijen, tekeningen,
gouaches en enig beeldhouwwerk.
Opvallend en verscholen ligt Het Mu
seum voor het Onderwijs aan de Hem-
sterhuisstraat. Achter een onooglijke in
gang in dit oude stuk Den Haag treft men
echter een schat van bezienswaardig
heden aan, die daar ten dienste van het
onderwijs zijn opgesteld. Behalve de per
manente exposities bevat het museum
ook tentoonstellingen, die voor een spe
ciaal doel zijn ingericht Zo is er nu veel
aandacht besteed aan de pottenbakkers
kunst. De schooljeugd kan hier in een
leslokaal alles te weten komen van de
pottenbakkerij en mede door middel van
een elektrische oven kan zelfs de produk-
tie van begin tot eind gevolgd worden.
Onlangs is het museum echter uitge
breid met een nieuwe, permanente afde
ling, nl. die van de Bijbelhistorie. Een
commissie, waarin ook mgr. Bokeloh, de
deken van Den Haag. zitting had, heeft
de museumdirectie geadviseerd bij het
moeilijke en verantwoordelijke werk, dat
erop gericht was iets tot stand te bren
gen. waardoor het godsdienstonderwijs op
de scholen verbeterd zou kunnen worden.
In één der zaten van het museum treft
men zeer vele zaken aan, die betrekking
de ondertekeningen verdwenen zijn. De hebben op het Oude Testament. Slechts
een gedeelte van de voorwerpen is hier
echter uitgestald; het is dus mogelijk wij-
zieingen in de expositie aan te brengen.
Door middel van diorama's, maquettes
en reliëfkaarten zijn de leerlingen, die
bovendien van films of filmstrips gebruik
kunnen maken, in staat zich enigermate
in te leven in de algemene situatie, waar
in het Oude Testament zich afspeelt. Tal
rijke in de bijbel genoemde voorwerpen,
Dlanten, dieren, sieraden, kledingstuk
ken zullen de kinderen bovendien een
levendiger beeld biibrengen. wanneer zij
daarna de oude verhalen horen vertellen.
Hoewel niet alles wat hier staat authen
tiek is een nauwkeurige, gave repro-
duktie is voor dit doei meer waard dan
„echte" brokstukken komt men toch
onder de indruk van de beschaving uit
deze periode, waarin EgvDtenaren en As-
syriërs de geschiedenis bepaalden.
Natuurlijk blijft dit alles slechts mid
del: de onderwijskracht zal deze middelen
voor een intensiever bijbelonderricht tot
leven moeten brengen.
Dat ook het bijbelonderricht van mo
derne, visuele onderwijsmiddelen gebruik
kan maken door middel van dit museum,
is een verheugend teken.
