AMERIKA VERDEELD OVER
BIJZONDER ONDERWIJS
»rn
9
W'É
De grond onder de boer
Hans Henkemans triomfator
ra
M
NESCAFÉ
PRIJSVRAAG
ffO.QOO-
Schilderij enz wendel in Brussel
Schoolbus „ramde" publieke opinie
Geen dividend voor aandeelhouders
van oude Suezkanaalinaatschappij
HOLLAND-FESTIVAL 1957
Frank Rijsdijk heeft voldoende werk
H'
Vb
„British Season
in Friesland
Zelfportret van
Rembrandt?
Perons bezittingen
genationaliseerd
De Ruyter-raam voor
Vlissingen
Theo Baylé blijft
in Wenen
WOENSDAG 26 JUNI 1957
PAGINA 3
Gespletenheid
Vroeger anders
Verbalisme
r iQ
aan prachtige prijzen
EVENTUEEL ARBITRAGE OVER
SCHADEVERGOEDING
VRIJGEZELLENCONGRES
GREVENBICHT OP
ANDERE DATA
MGR. G. C. HARTMANN TER
OBSERVATIE OPGENOMEN
SAMENVALLEN MET
KALENDERJAAR
Nederlands Kamerorkest op het Festival
1010101
(Van een bijzondere correspondent)
WASHINGTON, juni 1957
Mag een overheidsorgaan, onverschil
lig welk, op een of andere wijze bijdra-
Ben in de kosten van het bijzonder on
derwijs?
Herhaaldelijk is deze vraag in Amerika
Besteld; telkens werd zij in beginsel ont
kennend beantwoord; maar telkens doen
zich weer gevallen voor, waarin een of
andere gemeente of een of andere staat
onder pressie van de burgerij of van in
vloedrijke promotoren van het bijzonder
onderwijs probeert een of andere kleine
financiële tegemoetkoming aan de bij
zondere scholen te doen toekomen. Doch
telkens weer leiden dergelijke pogingen
tot bittere discussies zowel in de politie
ke organen als in de rechtszalen en meer
malen liep de strijd zo hoog op, dat hij
tot in hoogste ressort voor het opperste
gerechtshof der Verenigde Staten werd
bitgevochten.
Men heeft onlangs het geval Augusta
gehad. In die stad in de staat Maine had
de gemeenteraad bij wijze van proefbal
lon een bedrag van 100 dollar op de be-
tfroting gezet voor het transport van ka
tholieke kinderen naar de katholieke
scholen per autobus. De gemeente be
taalt dit transport al lang voor een goea
deel van de ruim 3000 kinderen, die de
openbare school bezoeken; de 900 kin
deren, die de katholieke scholen bezoe
ken mochten niet met diezelfde bussen
meerijden; hun ouders moesten zeil
maar zien hoe z« het transport van hun
kinderen naar en van school organi
seerden.
Niemand, die daar een onbillijkheid m
zag. Het gemeentebestuur zelf zag er
ook geen been in om deze toestand te
handhaven, ware het niet, dat eensklaps
de ouders van 600 katholieke kinderen
het gemeentebestuur hadden doen weten,
dat zij, indien de gemeente met voor het
transport van hun kinderen wenste te
betalen, hun kinderen niet meer op de
katholieke school zouden doen doch een
Plaats voor hen zouden opeisen in de
openbare school! En dat was voor het
gemeentebestuur niet minder dan een
dreigement. Amerika groeit namelijk
snel ook in Augusta. De openbare
scholen zitten stikvol en het Is In ait
land al even moeilijk als overal elders
ter wereld om onderwijzers te vinden.
Zeshonderd kinderen ineens; dat zou be
tekenen op zijn minst één nieuwe school,
mogelijk twee, en een heel stel nieuwe
onderwijzers. Wanneer de katholieke
ouders van Augusta hun dreigement uit
voeren komt dat de stad op een rneé'"-
uitgave aan het onderw"s van ongeveer
200.000 dollar te staan, zulks terwijl de
gevraagde transportfaciliteiten niet mee
kosten dan een paar duizend dollar. Het
gemeentebestuur besloot dus
voor zijn geld te kiezen en bracht voor
lopig een bedrag van honderd dollar op
de begroting, in afwachting van de reac
tie der publieke opinie.
De voorstanders van het openbaar on
derwijs hebben dit geval onmiddellijk
aangegrepen voor een campagne,
aandacht trok over de hel2 Verenigde
Staten. Iedereen verwachte dat de in
middels aanhangig gemaakte gerechte
lijke procedure uitgevochten zal wor
den tot in hoogste instantie, n.l. het op-
perste gerechtshof in Washington, dat
weliswaar een aantal jaren geleden een
Uitspraak deed ten gunste van de bijzon
dere school, doch met de kleinst moge
lijke meerderheid, terwijl vijf van de
toen zittende rechters thans geen lid
meer zijn en er dus een kans bestaat, dat
het hof in zijn tegenwoordige samemtel-
ling een andere mening is toegedaan.
Mocht het opperste gerechtshof in
derdaad de gemeente Augusta in het on-
geliik stellen dan betekent dit voor tal
van katholieke scholen een ernstige ach;
teruitzetting; in meer dan twl"tig sta
ten immers heeft langzamerhand het
kosteloos transport van le"ling™ °er
bijzondere scholen doordeoverheid
burgerrecht verkregen. Een zestal sta_
ten gaat reeds zo ver, dat zij
gen der bijzondere scholen kostel
boeken en leermiddelen v°°rzj®g'lingen
als zij zulks doen voor de leerlingen
van het openbaar onderwijs Lukt het
de tegenstanders van de bijzonder
school het opperste gerechtshof op hun
hand te krijgen, dan zullen over heel
Amerika deze faciliteiten moeten wor
den beëindigd.
Deze strijd, die wederzijds met K«>te
felheid wordt gestreden en die btfu
Nederlander van vandaag alleen
herinneringen oproept aan een na
leden, dat door een verstandig en recht
vaardig beleid werd overwonnen, werpt
wel een merkwaardig licht op de Am
kaanse onderwijstoestanden. En een wog
merkwaardiger licht op de gespletenheid
in de psyche van het Amerikaanse volk.
Uit alles, waar dit volk zich op be
roemt zou men eigenlijk mogen v
wachten, dat het meer dan enig J»™"
volk waarde zou hechten aan de bijzon
dere school. Harvard, de eerste Ameri
kaanse Universiteit, die in 1636 werd
gesticht en waar de Amerikanen nog al
tijd ten zeerste en terecht trots op gaan,
Was en is nog steeds een bijzondere
school, gesticht en onderhouden door
Particulier kapitaal. Zij beschikt over
een uit particuliere schenkingen bijeen
gebracht fonds van meer dan honderd
miljoen, waaruit zij haar werkzaamhe
den kan financieren. Op universitair
niveau waar ook het zogenaamde
..college" toe wordt gerekend is de
bijzondere school lange tijd regel ge
weest. Langzamerhand echter hebben
de verschillende staten hu>.i eigen uni
versiteiten gesticht met het gevolg, dat
thans de bijzondere universiteiten in do
minderheid zijn: 45 pet. van alle leer
lingen tegen 55 pet van de openbare uni
versiteiten. In sommige staten in Mi
chigan bijvoorbeeld is deze verhou
ding nog aanzienlijk ongunstiger. In
Michigan is slechts 18 pet. van het hoger
onderwijs particulier en is 82 pet. open
baar, bekostigd door de overheid.
In de lagere regionen van het onder
wijs is'de situatie nog veel ongunstiger.
Over het heie land tellen de High-
schools (vergelijkbaar met onze MULO's
of de eerste vier jaren van HBS of Gym
nasium mitsgaders onze vak- en am
bachtsscholen) bijna 8 miljoen leerlin
gen; daarvan bezoeken iets minder dan
zeven miljoen de openbare en iets min
der dan één miljoen de bijzondere scho
len. In het Lager Onderwijs bezoeken
van de ongeveer 30 miljoen leerlingen
meer dan 25 miljoen de openbare en iets
meer dan vier miljoen de bijzondere
school. Voor het hele onderwijs beneden
het Hoger Onderwijs geldt dus, dat
slechts één op de zeven kinderen bijzon
der onderwijs krijgt.
Voor het grootste deel van het bijzon
der onderwijs nu met name voor de
Lagere school en de High-school kan
men zeggen, dat het geheel door de
ouders van de kinderen wordt betaald, j
Voor het Hoger Onderwijs geldt dit in
mindere mate omdat dit vaak drijft op
aanzienlijke bijdragen van zeer gefortu
neerde Amerikanen of Amerikaanse
maatschappijen. Dezelfde ouders echter,
die reeds meebetalen in de belastingen
ten behoeve van het openbaar onder
wijs, betalen bovendien nog eens extra,
en vrij veel, voor de bijzondere school.
Dit is niet altijd zo geweest. In de
vorige eeuw bestond er 'ui een groot
aantal staten een zekere bereidwillig
heid om de bijzondere school te steunen
en te subsidiëren op gelijke voet als de
openbare. In sommige staten omdat hun
sympathie uitging naar de protestantse
school! in andere omdat zij een zekere
voorliefde hadden voor de katholieke
school.
Het ongeluk echter was, dat de pro
testanten en de katholieken het niet
met elkaar eens konden worden. Vooral
de protestanten waren op het punt van
de subsidiëring der katholieke scholen
van overheidswege zeer gevoelig. Zij
beschouwden het als onduldbaar, dat zij
als Amerikaanse burgers, grootgebracht
in de tradities van de Pilgrim-fathers,
moesten meebetalen aan de katholieke
school. En aangezien zij zelf maar be
trekkelijk weinig belangstelling hadden
voor eigen bijzondere scholen de ka
tholieken zijn nog steeds in het bijzon
der onderwijs ver in de meerderheid
met hun 4,5 miljoen leerlingen tegen
over nog geen half miljoen van alle an
dere gezindten samen (ook de Joden
hebben verscheidene eigen scholen)
moest de bijzondere schor" het ontgel
den. En nog steeds kunnen de Ameri
kanen de meeste tenminste zich
niet met de gedachte verenigen, dat de
overheid zelfs maar bijdraagt aan de
kosten van wat zij noemen de „parochie
scholen".
ten en die ook op andere terreinen tot
uitdrukking komt; hun verbalisme. Zjj
klampen zich vast aan een paar kreten,
die in hun redeneringen do plaats in
nemen van argumenten.
„Wij leven in een vrij land" is een van
die kreten. Iedereen kan het onderwijs
krijgen, dat hij voor zijn kinderen ver
kiest.... als hij maar betaalt! Werpt men
tegen deze redenering op, dat dit alleen
betekent vrijheid voor wie betalen kan
een vrijheid, die overal ter wereld
bestaat of voor wie koste wat kost
naar zijn beginselen wil leven en zijn
kinderen in die beginselen wil opvoeden
dan springen zij eenvoudig over naar
een andere slogan: „Kerk en Staat zijn
in Amerika gescheiden en moeten ge
scheiden blijven, zo wil het de wijsheid
van onze vaderen!"
Stelt men daartegenover, dat de sub
sidiëring van het bijzonder onderwijs
niets met de scheiding van Kerk en Staat
te maken heeft, maar een kwestie is van
het primaire recht der ouders on. uit te
maken in welke geest zij hun kinderen
opgevoed wensen te zien, dan springen
zij doodgemoedereerd weer terug op het
eerste „argument": de ouders zijn vrij!
En zo draaien zij maar steeds in een
cirkel rond, eenvoudig omdat zij niet
los kunnen komen van enkele venera-
bele woorden, waar ieder naar hartelust
zijn eigen interpretatie aan geeft.
De enige mogelijkheid, die het bij
zonder onderwijs op het ogenblik in
Amerika heeft is, dat het ten volle de
omstandigheid uitbuit, dat het door de
belangstelling der ouders wordt gedra
gen en daardoor wel eens anders, dan
zulks door geldnood in Nederland vóór
de gelijkstelling veelal het geval was
kwalitatief hoger komt te staan dan het
openbaar onderwijs.
Op dit aspect komen wij nog terug.
V- - 1
Britse ambassadeur opende
tentoonstelling van aquarellen
(Van onze correspondent)
De Britse ambassadeur in Nederland,
sir Paul Mason, heeft dinsdag in het
Friesch Museum te Leeuwarden een ex
positie van Engelse aquarellen geopend.
Dit betekende tegelijkertijd de opening
van het „British Season", dat in de ko
mende weken in vele plaatsen in Fries
land talrijke manifestaties zal omvatten.
Uiterlijk is er niet veel meer op te mer
ken, dan een groot aantal Union Jacks,
waarmee onder meer Leeuwarden en Har-
lingen zijn gesierd en een Londense Uub-
beldekbus, die in Leeuwarden, Harllngen,
Sneek, Joure en Dokkum rondritten ver
zorgt, doch het „British Season" brengt
een aantal belangrijke kunstmanifestaties
met zich.
Zo werd gisteravond het eerste Engelse
concert gegeven door het Fries orkest,
met als solist Colin Horsley. Dit concert,
zal ook in andere plaatsen worden ge
geven. Voorts wordt vandaag in Harlin-
gen een marinetentoonstelling van de
Royal Navy gehouden, Sneek krijgt een
tentoonstelling van Engelse jachtenbouw
en morgen wordt in de Prinsentuin te
Leeuwarden een expositie van Schotse
ambachtskunstprodukten geopend.
Bij de opening van de fraaie aquarellen
tentoonstelling in het Friesch Museum, zei
de voorzitter van het Fries Genootschap,
mr. R. P. Cleveringa, gisteren, dat de uit
wisseling van kunst het begrip tussen de
naties kan vergroten. De commissaris der
Koningin in Friesland, mr. H. P. Lint
horst Homan dankte de Engelse ambassa
de, die het initiatief tot dit alles heeft
genomen.
Advertentie
dan sluit de inzending voor de grote
Haai nog gauw een wedstrijdformulier bij Uw
winkelier en post het
UITERLIJK OP 30 JUNI
Daarbij geven zjj een merkwaardig
voorbeeld van een eigenschap, die zij
over het algemeen in grote mate bezit-
Hoorn steekt zich in feesttooi ter gelegenheid van het 600-jarig bestaan van
deze stad aan het IJselmeer. Sommige bewoners hebben het traditionele West-
friese kostuum te voorschijn gehaald om tijdens de feestdagen te dragen als
herinnering aan het folkloristisch verleden van Hoorn en omstreken.
(Van onze correspondent).
BRUSSEL, hedenmorgen.
Men is te Brussel op het spoor geko
men van een ernstige zaak van het vei
len van zogenaamde oude schilderijen en
het verstrekken van valse expertise ver
klaringen.
Reeds tegen het einde van het vorig
jaar hadden in een verkoopzaal aan de
Gulden Vliesstraat alhier veilingen plaats
waar talrijke echte „oude meesters" on
der de hamer kwamen. Deze zaak die
niet als speciaal op dit gebied bekend
stond kwam nn voor de dag met werken
van o.a. Cloët, Benson, Breughel, Ru
bens en andere Nederlandse, Engelse,
Franse en Italiaanse beroemde namen.
In februari j.l. waren het veertig Ita
liaanse werken die geveild werden. De
zeer rijk uitgevoerde catalogus vermeldde
de opinies van befaamde kunstkenners
over de te veilen werken. Doch toen het
er na de veiling op aan kwam die ge
schreven expertises in handen te krijgen
zagen de kopers niets komen. Die eigen
aardige houding duurde voort tot mei
van dit jaar. Men kondigde de verkoop
aan van de verzameling van de graaf
van Limburg Stirum. De catalogus ver
meldde onder meer een zeer groot werk J
van Breughel, andere van Averkamp en
zelfs een van Vermeer van Delft.
Enkele dagen voor die veiling brach
ten de bladen een verklaring van het
hoofd van de Belgische tak van de gra
felijke familie dat in de aangekondigde
veiling zich geen enkel schilderij van
haar collectie bevond. Op de veiling werd zelf of een °van zijn leerlingen."
Woensdag 26 juni: Elsa Verghis van het Nationale Theater te Athene
brengt in het Concertgebouw te Amsterdam een Anthologie van Griekse
Tragedies. In Scheveningen geeft het Residentie Orkest o.l.v. Van
Otterloo een concert met werken van Pijper, Van Beethoven en Reger,
terwijl het Nederlands Ballet in de Koninklijke Schouwburg in Den
Haag nieuwe choreografieën opvoert.
Donderdag 27 juni: Carmina Burana van Carl Orff is het belangrijkste
werk dat op het programma staat, dat het Radio Filharmonisch Orkest
m.m.v. Het Groot Omroepkoor. Het Baarns Jongenskoor en solisten o.l.v.
Bernard Haitink in het Concertgebouw te Amsterdam gaat uitvoeren.
In het Kurhaus Cabaret te Scheveningen geeft de Studio des Champs
Elysées uit Parijs haar eerste voorstelling in Nederland van twee
experimentele toneelstukken van Ionesco. In Delft gaat men bij goed
weer kijken naar de Middeleeuwse moraliteit Elckerlyc en in Utrecht
heeft Moortje zijn voorlaatste voorstelling.
Deskundigen in Parijs zijn na een eer
ste onderzoek van een oud schilderij, dat
een 70-jarige Franse zeeman veertig
jaar zuinig in een koffer bewaard heeft,
tot de voorlopige conclusie gekomen, dat
het vermoedelijk een portret van Rem
brandt is, geschilderd door de meester
De zeeman, Ermond Deschamps uit
Grasse, heeft het schilderij indertijd ge
kregen van zijn schoonvader, die liet als
onderpand had ontvangen op een lening
va 2.000 frank.
gezegd dat het de verzameling van de
graaf van Limburg Stirum uit Den Haag
betrof. In feite waren er uit die collectie
maar vijf werken aanwezig terwijl de
andere afkomstig waren van een andere
verzamelaar uit Den Haag. Onder de na
men van kunstkenners die echlheidcer-
tificaten voor bepaalde schilderijen had
den getekend stond de naam Hannema.
Nieuwe mededeling van het bestuur der
veiling: het was niet de bekende con- ROEKT<\4R ZAT, VOORTAAN
servator van het Boymans museum van 1)U£'JVJ VUUK1AA1>
Op de jaarlijkse algemene vergadering
van aandeelhouders der Suezkanaalinaat
schappij heeft de voorzitter o.m. ver
klaard, dat onderhandelingen tussen de
maatschappij en de Egyptische regering
nodig zijn om de voorwaarden te bepa
len voor de aan de maatschappij te beta
len schadevergoeding. Als deze onderhan
delingen geen succes zouden heoben zou
het vraagstuk aan arbitrage moeten wor
den onderworpen In het ingediende laar-
verslag wordt voorgesteld, dat een deel
van de Egyptische activa, welke in Groot-
Brittannië, Frankrijk en de V. S. zijn ge
blokkeerd, bestemd zouden moeten wor
den voor schadevergoeding aan aandeel
houders der oude kanaalmaatschappij.
Over 1956 wordt geen dividend voorge
steld. De balans meldt een overschot voor
1956 van 5.272.712.698 frank, waarvan 4
miljard frank in een bijzonder reserve
fonds wordt gestort, terwijl het resteren
de bedrag op nieuwe rekening wordt ge
boekt.
De aandeelhouders hebben het voorstel
Het Argentijnse hooggerechtshof heeft
gisteren bepaald, dat alle bezittingen,
die door de afgezette presiden Peron na
4 juni 1943 zijn verworven, aan de staat
moeten worden overgedragen. Hiervan
zijn uitgezonderd het copyright van
Eva Perons boek: „De betekenis van
mijn leven" en de decoraties, die Peron
van buitenlandse regeringen ontving.
Onder de genationaliseerde bezittin
gen bevinden zich Perons huizen in
Buenos Aires, verschillende boerderijen
in Argentinië en Uruguay, 1250 gouden
en zilveren gedenkplaten, 650 sieraden,
144 ivoren beeldjes, 211 scooters en mo
torfietsen, 10 auto's, een vliegtuig, 2 mo
torboten, 295 kunstvoorwerpen en 340
antieke en moderne wapens.
tot wijziging van het internationale ka
rakter der maatschappij goedgekeurd.
Voortaan zal de maatschappij zich geheel
richten naar de Franse wetgeving. Het
aantal bestuursleden wordt verminderd
van 32 tot 12. Voorts zal geen ensele aan
deelhouder over meer dan 2500 stemmen
kunnen beschikken.
De directeur der maatschappij heeft nog
medegedeeld, dat de Suezkanaaimaat-
schappij deelneemt in een onder/.oekmgs-
project voor de eventuele aanleg van een
knaaltunnel waardoor Frankrijk met En
geland zou worden verbonden, doch hij
voegde hieraan toe, dat de maatscnappij
tot dusverre nog geen enkele verplichting
heeft aangegaan om deel te nemen in de
eventuele tenuitvoerlegging van het pro
ject.
Aan de glazenier Pieter A. H. Hofman
te Den Haag is opdracht verstrekt tot het
maken van een ontwerp voor een ge
brandschilderd raam, bestemd voor de
Sir.t-Jacobskerk te Vlissingen. Dit raam
zal gewijd zijn aan Michiel Adriaanszoon
de Ruyter. Er is een „Comité de Ruyter-
raam" opgericht, waarin vertegenwoordi
gers der Vlissingse burgerij zitting heb
ben. Dit comité zal trachten de benodigde
gelden bijeen te brengen.
Contract geannuleerd
Theo Baylé zal het volgend seizoen niet
bij de Nederlandse Opera zingen. Be
naderd door de Weense Opera voor een
contract voor 60 voorstelingen, heeft hij
getracht de Ned. Opera ertoe te bewegen
zijn contract voor 7 maanden terug te
brengen tot een contract voor drie maan
den, aldus verneemt De Telegraaf. De
Nederlandse Opera heeft dit echter ge
weigerd. Wel heeft de directie van de
N.O. zich bereid verklaard het hele con
tract te annuleren. Zo geschiedde, en het
Nederlands operapubliek zal dus het ko
mende seizoen Theo Baylé niet in eigen
land horen.
Met het oog op andere in de maand
augustus in de omgeving van Greven-
bicht te houden feesten zijn de data voor
het vijfde wereldvrijgezellencongres, te
weten 3, 4 en 5 augustus, verschoven.
TharfS zijn deze data door de stichter van
het congres, de heer Ger Greijn uit Gre-
venbicht, bepaald op 21, 22 en 23 septem
ber.
Rotterdam.
Het parket heeft nu ingegrepen. Het
onderzoek strekte zich tot in Amsterdam
uit waar de 90-jarige Duitse kunstexpert
Friedlander belangrijke verklaringen af
legde. Ook de Italiaanse expert prof. dr.
Venturi van de universiteit van Rome
verklaarde dat hem echtheidscertificaten
met zijn naam waren voorgelegd die he
lemaal niet door hem waren afgegeven.
Later werd vernomen dat een Schaerter
van Roemeense afkomst schilderijen op
de veiling in de Guldevlieslaan heeft
gebracht en eveneens valse certificaten
had afgegeven. Het parket heeft in ieder
geval de directeur van het verkooplokaal
een zekere Jacques Russart gearresteerd.
Het onderzoek wordt in verschillende
landen ook in Nederland voortgezet.
(Van onze Utrechtse redacteur)
Naar wij vernemen is mgr. G. C. Hart-
mann, president van het Groot-Seminarie
„Rijsenburg" van het Aartsbisdom, a)
sinds enige dagen wegens een nieraanva)
ter observatie opgenomen in het St.-Anto-
niusziekenhuis te Utrecht.
Frank Rijsdijk's Industriële Onderne
mingen N.V. heeft blijkens het verslag
over 1956/57 het gehele boekjaar op volle
bezetting kunnen werken. Het staalschroot
kon weer vlot worden verkocht, evenals
de non-ferro metalen, hoewel de prijzen
voor deze categorie aanzienlijk zijn ge
daald. De omzet in nieuw ijzer handhaafde
zich vrijwel op hetzelfde niveau; de prij
zen zijn t.o.v. vorig jaar iets gestegen.
Gelet op de thans nog voorradige sloop-
objecten en de tegenwoordige personeels
bezetting is men ook voor het thans lo
pende boekjaar voldoende van werk voor
zien.
Het voordelig saldo van de exploitatie
rekening is toegenomen van 988.633 tot
1.425.968. Weliswaar staat daartegenover
een stijging van de onkosten van 510.825
tot 817.446, doch deze post, waarin ook
de dotatie aan de balansreserve (o.a. voor
belastingen) is begrepen, was vorig jaar
gunstig beïnvloed door het vrijkomen van
een deel der belastingreserve. Na dotatie
van f 15.247 aan de reserve dubieuze
debiteuren, toevoeging van 150.000 aan
de reserve voor vernieuwingen en aftrek
van het nadelig saldo bijzondere baten en
lasten ad 1.322 (v.j. voordelig saldo
46.710) resteert een saldo winst van
ƒ441.953 (424.518). Voorgesteld wordt weer
een dividend, van 14 pet uit te keren.
Opgemerkt wordt nog, dat het aanbod
van verouderde zeeschepen in het afge
lopen jaar bijzonder gering was. Nu de
vrachten in het thans lopende boekjaar
aanmerkelijk zijn gedaald, verwacht men
geleidelijk een iets ruimer aanbod. Het
zal goeddeels afhangen van de concurren
tie of de N.V. hiervan een redelijk aan
deel kan verkrijgen tegen lonende prij
zen.
De verrichte bestedingen voor uitbrei
ding en vernieuwing ad 110.287 (157.685)
zijn ten laste van de reserve voor ver
nieuwingen gebracht.
Aan de op 6 juli a.s. te houden alge
mene vergadering van aandeelhouders zal
behalve de jaarstukken ook een voorstel
tot wijziging van de statuten worden
voorgelegd. Deze laatste heeft o.m. ten
doel het boekjaar voortaan gelijk te doen
vallen met het kalenderjaar. Het thans
lopende boekjaar, (aangevangen op 1 mei
1957, zal in verband hiermede eindigen op
31 december 1957). Voorts zal worden
bepaald dat de in het bezit der N.V. zijn
de aandelen geen stemrecht zullen heb
ben, terwijl verder in de mogelijkheid
van een winstdeling voor het personeel
wordt voorzien.
Het slot was
geniaal en over
weldigend. Mo-
zarts Pianocon
cert in Bes K.V
238 had als laat
ste werk in het
programma van
het Nederlands
Kamerorkest gisteravond de ge
moederen danig generveerd De
triomfator, Hans Henkemans, viel
volkomen terecht een luide en
langdurige ovatie ten deel.
Het onderhavige concert is er een uit de
serie Pianoconcerten van Mozart, welke
men slechts te hooi en te gras in de
concertzaal te horen krijgt. We mogen
er echter trots op zijn in ons land een
pianist te bezitten, die wat dit betreft
slechts uit een repertoire-arsenaal be
hoeft te putten, waar immers toch al deze
pianoconcerten in voorkomen. Want ook
al bereikte Mozart in de latere concerten
hogere toppen, daarmee is nog niet ge
zegd. dat vroegere, zoals dit 2e Piano-
concert, niet hun volstrekt zelfstandige
betekenis voor de concertzaal zouden
hebben.
Hans Henkemans heeft dit gisteravond
overduidelijk aangetoond. Met een sier
lijkheid, een doorzichtigheid, een gratieuze
lichtvoetigheid, geestig en puntig waar het
moest, met charmant raffinement elders,
dan weer met poëtische zangerigheid in
een uitgebalanceerde veelheid van nuances
en gevoelsexpressies, zo voltrok zich aan
onze oren deze feilloze interpretatie.
Het gehele orkest, aangevoerd door
Szymon Goldberg, secundeerde hierbij op
voorbeeldige wijze, waarbij het leeuwen
aandeel van de voor dit concert toege
voegde houtblazers in de beide hoekdelen
naar de beide hoboïsten Heekon Stotijn
en Ad Mater ging en Hubert Barwahser,
onze „Paganini op de fluit", helaas het
gehele stuk moest uitzitten, om slechts
enige langgerekte begeleidingsnoten in het
middendeel ten gehore te moeten bren
gen, wat dan de schaduwzijde mag heten
van het spelen van solo-passages in Bachs
2e Suite bij andere gelegenheden
Voor de rest musiceerden alleen de strij
kers en wei in een werk van Joseph
Haydn „Die sieben Worte des Erlösers"
waarmee het concert werd geopend. Even
eens een compositie, die in het concert-
gebruik nogal stiefmoederlijk wordt be
deeld. Goldberg heeft met de uitvoering
hiervan de aandacht gevestigd op een
werk dat temidden van Haydns omvang
rijke oeuvre een geheel eigen en aparte
plaats inneemt. Na een plechtige intro
ductie volgen in de sonate-vorm zeven
langzame en gewijde delen, die ieder
respectievelijk de zeven kruiswoorden van
Christus muzikaal tot uitbeelding bren
gen, waarna een krachtig en zeer snel
slotdeel de aardbeving schildert, die na
de dood van Christus op Calvarië optrad
Haydn heeft de moeilijke taak van zeven
langzame delen achter elkaar met mees
terschap volbracht. Toch beantwoordt het
met al zijn ernst en ingetogenheid nauwe
lijks aan het doel, dat men ervan zou
mogen verwachten. Van enige beeldende
religiositeit is naar ons gevoel n.l. weinig
te bespeuren.
Willem van Otterloos Suite voor strijk
orkest bleek een onderhoudend, goed ge
concipieerd en geïnstrumenteerd stuk mu
ziek zonder hooggrijpende aspiraties, maar
boeiend en geestrijk als het is zorgde het
voor «en genoeglijke afwisseling.
W.
(Van onze landbouwmedewerker)
DAT de boerenorganisaties niet ten
onrechte menen landbouwpoli
tieke vooretellen van het reeds
sinds de bevrijding onder socialis
tisch beheer staande departement
zeer kritisch en behoedzaam soms
zelfs vermengd met een vleugje wan
trouwen te moeten benaderen is
gebleken tijdens het recente land-
bouwdebat in de senaat. Minister
Mansholt, sprekend als „persoonlijk
politicus", zeide van mening te zijn,
„dat het een weldaad zou zijn voor de
agrarische wereld en ook voor het
gehele Nederlandse volk, indien de
grond gemeenschapsgoed was en ter
beschikking zou worden gesteld van
de boeren". „Ik meen", zo vervolgde
de minister, „dat daardoor de structu
rele ontwikkeling van de landbouw
en ook de bestaanszekerheid en de
continuïteit in hoge mate zouden wor
den gediend".
Deze uitspraak bepaald geen on
gevaarlijke voor een minister in een
kabinet, dat naar wij aannemen an
dere beginselen huldigt ten aanzien
van de eigendom werd de bewinds
man ontlokt door zijn politieke
vriend, senator Schermerhorn, die be
ginnende met zich zelve het etiket
„pseudo-boer" op ta plakken, namens
de socialistische fractie moest spre
ken over het agrarisch beleid. Deze
gelegenheid werd door de heer Scher
merhorn benut om consequent te zijn.
De economische mengvorm, welke ge
kenmerkt wordt door het samengaan
van overheidsbemoeiing en particu
liere eigendom en ondernemerschap,
werd door hem verworpen als zijnde
dualistisch. De logische consequentie
van de agrarische prijspolitiek zou
zijn, dat de overheid degene zou moe
ten zijn, die de eigenares is van de
grond en de bedrijfsgebouwen.
De weerklank, welke de woorden
van de heer Schermerhorn achter de
regeringstafel heeft gevonden, is
eigenlijk ontstellend. Weliswaar zei
de bewindsman niet aan het woord te
zijn als minister in het huidige kabi
net, dat neemt niet weg, dat voor ons
het vraagteken nog vetter is gewor
den, dat wij hebben moeten plaatsen
achter het punt bezitsvorming, dat
uitgerekend deze regering van zwaar
socialistische signatuur op haar pro
gram heeft geplaatst. Men zal het ons
wel niet euvel duiden wanneer wjj
thans nog maar bijzonder weinig ver
trouwen kunnen hebben in de wil
van een invloedrijk deel van het ka
binet om liever via persoonlijke be
zitsvorming dan via belastingen het
verstoorde economisch evenwicht te
herstellen. De fractieleider van de
K.V.P, in de Tweede Kamer zal van
de socialistische onthullingen aan de
overzijde van het Binnenhof wel goed
nota hebben genomen. Was hij het
niet, die op het agrarisch congres van
de K.V.P. stelde, dat een politiek van
bezitsvorming vanzelfsprekend ver
onderstelt de handhaving van het
reeds redelijk gevormde bezit, ook dat
in de land- en tuinbouw.
-ET komt ons voor, dat er geen
twijfel mogelijk is over de
vraag, of de grond en de be
drijfsgebouwen behoren tot het rede
lijk gevormde boerenbezit. Men be
hoeft werkelijk geen grote fantasie te
bezitten om zich te kunnen voorstei
len wat er nog over zou blijven van
het zelfstandig agrarisch ondernemer
schap wanneer de boer volledig af
hankelijk zou zijn van de overheid in
haar kwaliteit van enig eigenares van
grond en boerderijen. Eenmaal zo ver
op de weg naar het staatssocialisme
zou het niet zo moeilijk zijn weer een
consequente redenering volgens het
schema-Schermerhorn op te zetten. In
die gedachtengang zou het dan wel
eens van een verwerpelijk dualistisch
bestel kunnen getuigen, dat de agra
rische produktiemiddelen wel en de
industriële geen staatseigendom zou
den zijn. Immers ook de industrie en
de middenstand doen beroep op steun
van de overheid. Ook zij hebben de
vrije economie, om in de terminologie
van de heer Schermerhorn te spre
ken, vaarwel moeten zeggen en hun
bestaanszekerheid door de overheid
laten beveiligen middels vestigings-
en kartelwetgeving, mededingings
wetgeving, invoerrechten, fiscale in
vesteringsaftrek, enzovoorts.
De Eerste Kamer heeft er gelukkig
van weten te getuigen, dat de over
grote meerderheid van ons volk de
redeneringen van socialistische con
sequentie niet wil volgen. Dat is niet
zo opzienbarend. Waar het op aan
komt is, dat men in de praktische po
litiek van alledag niet onbewust nieu
we grond schuift onder de voeten van
de socialistische denkers. Dat is in de
economische mengvorm waarin we
leven bepaald niet gemakkelijk. Het
is geen eenvoudige zaak om steeds
weer af te palen hoever men kan gaan
zonder op de duur het staatssocialis
tisch pad op te gaan. Ten aanzien van
een naar ons gevoel kritiek punt in
deze de blokkering van de eige-
naarslasten heeft de senaat geen
risico willen nemen. Met grote meer
derheid heeft zij een motie aanvaard,
waarin de regering wordt uitgenodigd
alsnog middelen te beramen teneinde
de toegezegde bedragen zo spoedig
mogelijk tot uitkering te brengen vol
gens thans vast te stellen betalings
termijnen.
Het parlement en de boerenorgani
saties zullen in de naaste toekomst
nog vaker geconfronteerd worden met
het vraagstuk, of voorgestelde maat
regelen de grens van de economische
mengvorm al dan niet overschrijden.
Wij bedoelen de komende wetsvoor
stellen, die concrete gestalte zullen
moeten geven aan het agrarisch struc
tuurbeleid. Minister Mansholt heeft
in zijn toelichting op de begroting
1957 aan dit probleem uitvoerige be
schouwingen gewijd. Hij heeft het
hem voor ogen staande beleid, gericht
op de verbetering van de agrarische
structuur, in vage lijnen geschetst.
Juist vaag genoeg om nog geen dui
delijk onderscheid te kunnen maken
tussen wat voor een niet-socialist
aanvaardbaar is en wat niet. Zijn be
schouwingen over vestigingseisen en
kleine bedrijven nopen echter tot
waakzaamheid. Na zijn persoonlijke
ontboezemingen in de Eerste Kamer
meer dan ooit. Want het is zoals se
nator Mertens het in dit debat uit
drukte: „We weten nu tenminste hoe
de zaken staan en met dit weten kun
nen wij de komende tjjd ongetwijfeld
ons voordeel doen. Een gewaar
schuwd man geldt nu eenmaal voor
twee, ja wellicht voor drie in dit ge
val".
