50
jaar geSeden werd eerste steen
gelegd voor Vredespaleis
Paton en Lavin-Castill©
JAN OUT
b
Onderzoek naar positie van
het Maastrichtse krijt
H
rKabinetsbasis en kabinetskwestie
1
Tb
voor het Residentie-Orkest
ilderij van Hendrick ten Oever
als oude rommel verkocht
Cm
DINSDAG 30 JULI 1957
fAGÏNA 3
Illusies van politiek en bouwkunst
y
Dr. John Dunworth
hoogleraar te Delft?
Kernfysicus van grote
vermaardheid
Te Charleroi komt
kem-reactorfabriek
De wintercollecties
van
se
Haute Couture
Trappen afgeschaft
dia
Subsidie voorWerkgroep Maastrichtien99
H,
Bruno Walter krijgt
Mozart-ring
CONGRES VOOR
PASTORALE LITURGIE
BESLOTEN
Prof. Grossouw rector-
magnificus te Nijmegen
MGR.
A. THIJSSEN NAAR
NEDERLAND
Jong paar had
sensationele vakantie
BENOEMINGEN
KARMELIETEN
B
»li
eo
Btf!
Vandaag, 30 juli 1957, is het
x ijftig jaar geleden, dat de eer
ste steen werd gelegd voor hel
Vredespaleis in 's-Gravenhage.
jaar scheiden ons dus van
illusies, die toen het vredes-
begrip omgaven, en in die 50
Jaren zijn twee wereld-omvat
tende oorlogen gevoerd.
Is het verbazingwekkend dat wij
het Vredespaleis ietwat anders
zien dan de ontwerpers, die zich
m de jaren voor 1907 op het ge
geven van de internationale prijs-
Vraag stortten, op het vervaar
digen van een plan voor de „Tem-
Pel des Vredes", waarin het Per
manente Hof van Internationale
Arbitrage en een bibliotheek te
zijnen dienste moest worden on
dergebracht?
Monumentale huisvesting
He gedachte aan een Vredes
paleis in Den Haag vond zijn ver
trekpunt in de eerste Haagse
vredesconferentie van 1899. De
daaruit voortspruitende conventie
betreffende de vreedzame be
slechting van geschillen vormde
de grondslag voor de oprichting
van het Arbitrage-hof, waarvoor
men een monumentale huisve?' "ig
Wilde bouwen.
He man, die het geval financier
de, Andrew Carnegie, was met al
zijn eigenaardigheden ongetwijfeld
eên van de vurigste pleiters voor
vrede door internationale arbi
trage. In het gedenkboek bij de
opening van het Vredespaleis haalt
hij geheel naar de geest van die
tijd achtereenvolgens Homerus,
Andocides, Arstiphanes, de eerste
martelaren en Rousseau van stal
°m zijn pleidooi te ondersteunen.
Dat was in 1913, aan de voor
avond dus van de grote wereld
brand, die behalve welvaart en
mensenlevens aan tol ook een
stevig stuk zou opeisen van het
nogal ongecompliceerde besef, dat
men met conventies alleen de
oorlog zou uitbannen. Maar het
eerste instrument voor de vrede
Was geschapen en dat vormde
ongetwijfeld een deugdelijke teden
Voor veel geestdrift en illusies,
zoals die ook in de ontwerpen
Voor het Vredespaleis aan de dag
treden.
Men bezie slechts het pompeuze
loflied in allerlei soorten steen,
die de architect C. Mancini de
Vrede toedacht of de bezwerende
facade, die onze landgenoot W.
Kromhout de vredestempel wilde
meegeven, om te weten hoe zelfs
he bouwkunst over zijn toeren
raakte bij de gedachte aan het
meuwe wapen tegen Mars.
Het ontwerp van de Parij zenaar
relix Debat doet in de verte zelfs
®an het bekroonde project voor
"et Maria-heiligdom in Syracuse
henken: zozeer zoekt het een teken
°P te richten, waarin het gebruik
nauwelijks meer spreekt. Een
Waarmoedig stuk pompa kwam
it Boedapest, een bewogen maar
kend plan van Emil Töry.
Zowel over de vredeskansen als
nVer de mogelijkheden van een
monumentale architectuur denken
h m 1957 wat bescheidener. Al
aS dit het streven naar een
waarachtige vrede nooit in de weg
Het plan van onze landgenoot W. Kromhout zocht het in een
„bezwerend gebaar, lang voor de V.V.D. werd opgericht.
Volgens berichten in de Engelse pers,
zou de Britse natuurkundige dr. John
Dunworth een professoraat in de kern-
energie aan de Technische Hogeschool te
Delft zijn aangeboden. Volgens de „Daily
Express" heeft dr. Dunworth een aanbod
m overweging voor een professoraat aan
een met nader aangeduide Nederlandse
universiteit. Hij zou twee maanden de
tijd hebben om het aanbod te overdenken
Dr. Dunworth, die 40 jaar oud is, is leider
van de reactor-afdeling op de atoomcen
trale van Harwell bij Oxford.
In Engelse atoomkringen beschouwde
men het als vanzelfsprekend, dat hij de
opvolger zou worden van Sir John Cock-
croft, de leider van Harwell. Zijn vertrek
zou een groot verlies betekenen voor het
Engelse atoomonderzoek.
Van de zijde der T.H. is intussen op
deze mededelingen geen commentaar te
krijgen, terwijl men op het Reactorcen
trum Nederland verklaarde van een en
ander niet op de hoogte te zijn.
(Van onze correspondent)
Tussen de ACEC (Ateliers de Construc
tions Electriques de Charleroi) en de Wes-
tinghouse Electric is onlangs een over
eenkomst getekend, waarbfl de laatste
maatschappij technische gegevens over de
bouw van atoomreactors aan de eerste zal
verstrekken. De Belgische fabriek zal
hierdoor in de gelegenheid worden gesteld
kernreactors te bouwen van het type zo
als dat door Wcstinghouse Electric wordt
gefabriceerd.
De president van de Amerikaanse maat
schappij, mr Knox, heeft verklaard dat
de markt voor kernenergie in Europa bin
nen afzienbare tijd de produktiemogelijk-
heden van de V. S. en de dollar tegoeden
van de zes Euratomlanden ver te boven
zal gaan.
Knox voegdp eraan toe, dat de Euratom
van plan is 5,5 miljard dollar te beste
den aan de produktie van 15 miljoen kilo
watt en dat in de loop van tien jaar Het
in de bedoeling dat de A.C.E.C. een lei
dende rol in deze ontwikkeling zal spe
len.
REEDS LANG voor tienen was in
de salons van Patou geen plaats
meer onbezet. Mensen, die elkaar
sinds onheuglijke tijden twee keer
per jaar ontmoeten, vroegen naar
eikaars gezondheid en het geroeze
moes van stemmen verstomde eerst,
toen de eerste mannequin binnen
kwam stappen.
De mantels, tailleurs en eenvoudi
ge japonnen zijn zeer goed. De man
tels zijn of recht of iets wijd vallend.
De tailleurs hebben rechte rokken
met een kleine plooi van achteren en
zijn zeer kort. De jasjes steunen op
de heupen en laten het middel en
de rug vrij. Zij duiden dit van voren
nauwelijks aan. Zij hebben een over
vloed van knopengarnering, soms
zelfs epauletten met een knoop erop,
terwijl een ceintuurtje van voren of
van achteren aangebracht niet ge
strikt maar alleen doorgehaald
wordt. Dit zien we ook bij de man
tels.
De eenvoudige japonnen lijken
geen padding te hebben. De mouwen
vallen sluik in een lengte van zeven
achtste. Veel jurken hebben een
drie kwart-overrok die van voren
openvalt of een schoot die tot een
klein eind boven de zoom komt.
De geklede japonnen zijn bedolven
onder strikken, die te pas en te on
pas worden aangebracht. De cock
tail-toiletten hebben bijna altijd een
bijpassende mantel, terwijl de korte
avondtoiletten het meest onder de
strikkenovervloed hebben geleden.
De lange avondtoiletten worden
robes portraits genoemd. Zij zijn
van voren kort en hebben een lange
sleep. Reeds van de taille af zetten
de japonnen van achteren uit en heb
ben iets van die van 1889. Heel ele
gant, maar wel onpraktisch. Als
kleuren: konings- en Mingblauw, tur-
qoise, zws-t, grijs, lakrood, marron
glacé en beverbeige. Behalve het tri-
cot-natté veel chevrotte, laken, wol
len crêpe, kant, lamé, zijden crêpe en
magnifiek satijn, waar met prachtige
kleuren kleine motieven in waren
geweven.
Sinds Castillo de zaak Lanvin weer
op de been heeft gebracht wordt zijn
collectie altijd met belangstelling te-
gemoetgezien. Hij is één der weinige
couturiers die werkelijk de mode be
ïnvloeden.
Dit keer heeft hij een heel nieuwe
lijn bedacht, geïnspireerd op het be
kende schilderij van Velasques, de
Infantes. Dat wil zeggen, dat de
lijven in een lange punt op de buik
eindigen en de rok iets gefronsd op
de heupen is aangezet.
In zijn hele collectie door vestigt
Castillo de aandacht op de heupen.
De silhouet is in de breedte, wat heel
iets anders is dan wij gewoon zijn.
Dit is niet lelijk bij de „Faux-eton-
mantelpakken", waarvan de rok
breed op de heupen is en waar het
jasje heel sluikjes tot nauwelijks
over het middel valt. Een soort van
bolero dus.
Pierre, de man die bij Fath de
hoeden maakte, is nu bij Lanvin.
Fath stond bekend om zijn bui
tengewoon goede hoeden, maar wat
zijn modiste nu bij Lanvin maakt,
is niet te beschrijven. Het zijn grote
ronde mutsen, zo zij van bont zijn,
dan liefst van opossum, zijn zij van
goed dan lijkt het wel negerhaar,
waar de krul is uitgehaald. Die
mutsen vallen over het achter
hoofd en bedekken zelfs de oren.
Zij geven de mannequins reusachtige
waterhoofden, zo van de grootte van
de helm van een duiker.
Bij de avondtoiletten zijn er die
in vier punten vallen, de zakdoe
ken-toiletten genaamd.
De eindeloze collectie, bijna 200
modellen groot, bracht de bezoeker
een beetje van zijn stuk. De mees
ten willen wel een nieuwe lijn zien,
maar wensen toch niet geheel het
oude vertrouwde uit het oog te ver
liezen en dat moeten zij dit keer on
herroepelijk doen.
Weinig optimistisch, .maar wel vol warme ernst was het uiterlijk
van het project voor de Tempel des Vredes" ingezonden door
Emil Tory Boedapest
De Romeinse bouwmeester G.
Mancini ontwierp deze „suiker
taart" om er het Permanente
Hof van internationale arbi
trage in te huisvesten.
Het Residentie-Orkest en dirigent Jan
Out zijn oude vrienden. Men kent Outs
staggione als 2e dirigent in voorbije jaren
bij ons 2e orkest in den lande, en sinds
dien is deze muzikale relatie blijven
bestaan middels het onomschreven insti
tuut van gastdirecties. Ook nu weer
tijdens het concertseizoen van Scheve-
ningen zagen we Out weer terug op het
uitermate druk bezocht maandagavond
concert. Hetzij dat Out uit voorzichtig
heid, in verband met krap, tè krap, toe
gemeten repetitietijd, hetzij uit noodzaak
van een „van hoger hand" opgelegd pro
gramma, uit het conventioneel repertoire
had geput met werken van Rossini, Saint
Saëns en Tschaikowsky, een feit is, dat
hij in deze gegeven omstandigheden
moeilijk een andere keus had kunnen
doen, waardoor althans enige persoonlijke
reflectie op bekende stukken mogelijk
werd gemaakt.
Daardoor kregen we gelegenheid een
avond van onbekommerd en probleemloos
musiceren mee te maken, die met de
mousserende kracht van Rossini's onvol
prezen Willem Teil-ouverture een aan
vang nam.
Mousserende kracht bezit dit werk
ontegenzeggelijk, ondanks zijn meer pot
pourri- dan overture-achtige vorm waarin
de meest tegengestelde motieven zich los
aaneenrijgen en die voor Vincent d'Indy
aanleiding was tot een culinaire woord
speling op pot - pourri, duidelijker in het
Spaans „Salla podrida" genaamd, hetgeen
zoiets als hutspot betekentGoed, maar
dan hutspot met een coupe champagne!
Hoe dan ook: de klaterende fanfares en
ritselende violen, het amoureuze kwartet
van celïi en de niet minder verliefde
De Nederlandse organisatie voor Zuiver kalksteen in ontginbare hoeveelheid aan-
Andrew Carnegie.
Als een vinger ten hemel, maar
beslist geen paleis ivas het plan
van de Parijzenaar Félix Debat.
(V,
an
onze correspondent)
Werk
is tiissei- Van zeventiende eeuwse
'ie:
Ier Hendrick ten Oever
1tje
tTle' wat oude rommel voor
lj^6' v°rk°cht aan een opkoper.
'li
het
dat voorkomt op een
1 -*U Jy. '«UiAUUH up CCU
'tJ1 bejaaJ!,UlIlentenzorS' hinS destijds
C6evra*d-ntehuis aan de Van Kar-
Ort^^htej. n °p z®kere dag verhuisde
Va.9' hien ^ar de zolder van het tehuis
beschS alS een stuk zondei enige
'UsJÏUWde- Daar la§ he' maan-
«ssen
°üde rommel en toen er
onlangs een opkoper verscheen om te
vragen of men nog wat had mee te ge
ven, deed men de hele zaak, waarbij ook
het schilderij van Ten Oever, voor een
tientje aan de man over.
Deze ontstellende ontdekking werd ge
daan door de Directeur van het Provin
ciaal Overijssels Geschiedkundig Museum
te Zwolle, de heer Joh. W. Schotman,
toen hij in het bejaardentehuis het schil
derij wilde bekijken en te leen vragen
voor de aan Hendrick ten Oever gewijde
tentoonstelling, die volgende maand in
het museum te Zwolle wordt gehouden
Men tracht thans te achterhalen waar
het schilderij .gebleven is.
Wetenschappelijk Onderzoek (Z.W.O.)
heeft de „Werkgroep Maastrichtien" een
subsidie verleend voor haar onderzoek
naar de positie van het Maastrichtse krjjt
het z.g. Maastrichtien en naar de
juistheid van de benaming daarvan. De
„Werkgroep Maastrichtien" werd in 1954
opgericht door het geologisch bureau te
Heerlen en staat onder voorzitterschap
van dr. A. A. Thiadens.
Het Maastrichtse krijt, dat behalve in
Zuid-Limburg ook in België wordt ge
vonden, vormt een hoofdstuk apart in de
geschiedenis van de geologie. Het werd in
het midden van de vorige eeuw beschre
ven door de Luikse geoloog Dumont, die
het de naam „Maastrichtien" gaf. Men
vraagt zich thans echter af, of Dumont
deze naam niet aan een kalkgesteente had
gegeven, dat voordien reeds in Denemar
ken als het „Danien" bekënd stond. Ook
voldoet Dumonts beschrijving niet meer
geheel aan de eisen, die thans worden ge
steld.
Het Maastrichtien vormt een belangrij
ke grondstof voor de kunstmestindustrie
en wordt in grote hoeveelheden afgeno
men door de Staatsmijnen, de Maatschap
pij tot Exploitatie van Cokesgassen en
soortgelijke industrieën. Omdat het krijt—
gebied van Zuid-Limburg echter door
talloos velen als recreatiegebied wordt
bezocht, ontstond er natuurlijk een con
flict tussen de natuurbeschermers ener
zijds en de kalkgebruikers- en ontginners
anderzijds.
Wil de overheid in dit conflict bemid
delend optreden, dan is het nodig te
weten op welke bereikbare diepten de
wezig is. Dit impliceert, dat men een be
roep op de geologen moest doen. Van
daar dat men zich heeft gewend tot de
„Werkgroep Maastrichtien".
Waarschijnlijk dit jaar zal men nog be
ginnen met boringen naar de diepte van
de knjtlaag. Dr. Thiadens, de voorzitter
van de „Werkgroep Maastrichtien" heeft
°P het in 1956 te Mexico gehouden inter-
nationale geologencongres een aanbod ge
kregen de werkgroep in te schakelen als»
onderdeel van de internationale commis
sie voor stratigrafie. Een beslissing daar
omtrent is nog niet genomen.
De Oostenrijkse consul-generaal heeft
w Beverley Hills (California) aan Bruno
Walter de Mozart-ring, de hoogste onder
scheiding van de Oostenrijkse regering op
muziekgebied, overhandigd.
De met diamanten bezette ring draagt
fnirtt. ï?1Se, inscriPtie die in vertaling
i J'r: leven gaat voorbij, maar het
werk blijft". Bruno Walter, die in Duits-
'a"f„ IS,.feb°ren en nu de Amerikaanse
nationaliteit bezit, is elf jaar dirigent van
de Weense Opera geweest.
In tegenwoordigheid van 7000 deel
nemers, onder wie bisschoppen uit Frank
rijk en Duitsland, is zondagavond te
Straatsburg het congres voor pastorale
liturgie besloten. In dertien conclusies
werden de resultaten van dit congres
neergelegd, dat een opmerkelijke studie
leverde van de plaats van het woord Gods
en van de sacramenten in de Kerk. hun
intieme eenheid in de liturgie, welke de
evenshandeling is van het mystieke
lichaam van Christus.
?,et,.<:?nSres maakte een grote waarheid
duidelijk: de Kerk leidt ons in de bijbel
lezing, welke zij thans voor onze tijd
proclameert. Deze actuele verkondiging
van het Woord is onafscheidelijk van de
sacramenten, de handelingen van Chris
tus. die heden ten dage het heil voltooit
aangekondigd in de H Schrift.
Wat de praktijk der bijbelèezing aan
gaat, waarschuwt het congres, dat bet
waardige karakter van de H. Schrift be
waard moet blijven, met name bij de ver
taling in de volkstaal. Het congres be
klemtoont voorts het gevaar, dat ontstaa'
waar de band tussen bijbel en catechismus
ontbreekt en tussen bijbel
Aldus meldt het K.N.P.
cello-soli misten hun uitwerking niet en
werden door Out zo goed mogelijk in enig
muzikaal verband gerangschikt.
Toos Onderdewijngaard trad als piano
soliste op in het IVe Pianoconcert van
Saint Saëns. Haar zeer respectabele tech
niek en natuurlijke muzikaliteit zijn nog
steeds groeiende en wij bemerkten met
voldoening hoe beiden, vergeleken bij 1
tot 2 jaar geleden, een aanzienlijke voor
uitgang gemaakt hebben. Zij zal de lichte
toets van Saint-Saëns" muziek meer ia
frangaise" moeten leren vatten: met die
gratie, charme en esprit welke eminent-
latijnse eigenschappen zijn, welke met
onze germaanse aard soms moeilijk zijn te
verenigen. Intussen was haar succes groot
en werd zij met menige bloemengarve ge
huldigd, een huldiging waaraan dirigent
Out om zijn slagvaardige begeleiding
zeker een goed aandeel toekomt.
M. M
Het bestuur der Sint-Radboudstichting
heeft prof. dr. W. K. M. Grossouw be
noemd tot rector-magnificus van de r.-k.
Universiteit te Nijmegen voor het studie
jaar 19571958.
Mgr. A. Thijssen S.V.D., apostolisch-
vicaris van Endeh op Flores (Indonesië),
zal begin augustus naar ons land komen
Hij hoopt tijdens zijn bezoek aan Neder
land belangstelling te wekken voor zijn
bloeiende missie. Voor dit doel zal hij
ook een bezoek brengen aan andere West-
europese landen en de Ver. Staten.
Naar alle waarschijnlijkheid zal mgr
A Thijssen op 11 augustus een pontificale
H. Mis opdragen in zijn geboorteplaats
Baarlo.
Nadat Herman de Ridder een jaar
lang hard en goed gewerkt had, kocht
hrj vier weken geleden vóór zijn
vakantie een nieuwe volautomatische
KAPTEIN MOBYLETTE S 34 (ƒ171.-
aanbetaling en 12 termijnen van 36.-)
Z'n verwachtingen waren hoog ge
spannen, maar ze zijn verre en verre
overtroffen.
Natuurlijk had Herman eerst proef-
gereden en bij die proefrit had hij al
verbaasd gestaan...
Maar wat die fantastische Mobylette
m die veertien dagen in Zuid-Limburg,
de Ardennen en Luxemburg presteerde,
dat moet je meemaken om 't te kunnen
geloven.
Hermans lieftallige passagiere was
al even verrukt als hijzelf. Af en toe
reed ze zelf, met Herman op de duo.
Ook dat ging prachtig want zelfs de
tengerste vrouw kan op de nieuwe 100%
automatische Mobylette zonder enige
moeite rijden.
Motor starten alleen gas geven
wegflitsen!
Geen koppeling te bedienen en geen
verdere handgrepen. Alléén gas geven!!
Nooit meer trappen!!
Herman wist natuurlijk wel dat er
héél dure auto's zijn die ditzelfde doen.
Maar dat z'n Mobylette van 525,—
ook in 't moeilijkste terrein, feilloos die
prestatie leverde, was een heerlijke
sensatie. Dat bovendien overal bewon
derende blikken die jonge mensen op
hun elegante bromfiets volgden, dht was
natuurlijk nog een extra feest.
Een vervoermiddel is maar een deel
van een vakantie, maar oh zo'n belang
rijk deel!
Wilt U, net als deze jonge mensen,
Uw vakantie tot een heerlijke sensatie
maken, schaf U dan de enige bromfiets
ter wereld aan met 100% automatische
koppeling.
De nieuwe, fantastische, 100% auto
matische Mobylette is in z'n eenvou-
digste vorm S 14 al leverbaar
voor ƒ428.50
S.34 met plaatstalen frame 525.
S 44 met plaatstalen frame,
met achterwielvering, auto
matische versnelling en km-
teller 675.
En vergeet niet, dat de vanouds be
roemde Mobylette S 1 nog steeds ge
leverd wordt voor ƒ375.—!
Het provinciaal kapittel van de orde
der paters Ongeschoeide Karmelieten
heeft tot prior te Geleen gekozen pater
Andreas Zelis. tot prior te Waspik pater
Laurentius Alberti. tQt prior te Smakt
pater drs. Gratianus Zoons en tot novicen-
meeste? te Waspik pater Marcellinus
Offermans.
en liturgie.
In het kapittel der paters geschoeide
Karmelieten, te Zenderen (Ov.) gehouden
zijn gekozen tot leden van het Definito-
rium pater dr. Matthias Arts, pater Ra-
taei Gooyer, pater Antonius v. Rijswijk en
pater Eliseus Haarhuis. Tot assistent
provinciaal werd benoemd dr. Cyrillus
Hendriks.
DE kabinetsbasis bestaat uit par
tijen, waarvan ministers lid zijn,
tenzij de betrokken fractie ver
klaard heeft het deelnemen van een
minister van haar richting af te keu
ren. De kabinetsbasis betekent, dat
men over het algemeen het beleid dat
gevoerd wordt in stand wil houden,
zonder dat men nu ook voorstander
behoeft te zijn van alle afzonderlijke
maatregelen. Men kan gevoegelijk op
allerlei onderdelen kritiek hebben;
maar over het beleid in zijn alge
mene strekking zal men gunstig moe
ten oordelen, wil men verantwoord
zijn in de steun welke men aan het
kabinet geeft. En die steun geeft men
alleen reeds hierdoor, dat men aan
vaardt dat ministers optreden, welke
tot die partij behoren. Zou men de al
gemene strekking niet aanvaarden,
dan moet men die steun beëindigen
door te verklaren, dat men betreurt,
dat ministers van eigen kleur deel
uitmaken van het kabinet.
De (stilzwijgende) aanvaarding van
partijgenoten als minister door de fractie
is de belangrijkste en meest fundamen
tele steun welke een partij aan een
regering kan geven. Het partijlidmaat
schap dat minister en fractie verenigt
toont impliciet aan, dat het in de partij
belichaamd streven met de algemene
strekking van het regeringsbeleid ver
enigbaar is. Hierover kan natuurlijk ver
schil van mening bestaan, ook binnen d'.e
partij, maar men moet aannemen, dat
de Tweede Kamerfractie beslist over de
.vraag, of ondanks het ministerschap van
een of meer leden der partij toch de
partij géén deel uitmaakt van de kabi
netsbasis. Het is o.i. de fractie, welke
eventueel de minister als zodanig moet
desavoueren, zodra de fractie van
mening is, dat het staatkundig streven
der partij met de algemene strekking
van het regeringsbeleid onverenigbaar
is, of dat zij in staatkundig opzicht het
vertrouwen in die minister van eigen
kleur heeft verloren.
Het eerste betekent, dat de fractie
welicht ondanks het streven van de be
vriende ministers de algemene strek
king verwerpt; het tweede, dat de frac
tie ook al zou de algemene strekking
vooralsnog aanvaardbaar lijken het
staatkundig vertrouwen in de ministers
van eigen kleur verloren heeft.
In dit laatste geval kan die fractie de
betrokken ministers niet meer erkennen
als dragers van het gemeenschappelijke
staatkundig streven der partij, zoals de
fractie dit streven begrijpt De fractie is
o.i. bevoegd en waarschijnlijk zelfs ver
plicht, gezien haar eigen constitutionele
verantwoordelijkheid, in een voorko
mend geval van het wegvallen van het
nodige vertrouwen hetzij in de ene
hetzij in de andere richting te getut-
gen; vanaf dat moment maakt de fractie
dan geen deel van de kabinetsbasis meer
uit.
Wij zijn derhalve van mening, dat het
in onze constitutie als correct moet wor
den geoordeeld, indien een fractie even
tueel het vertrouwen opzegt, hetzij in
het kabinet als geheel hetzij in de rol
welke de politiek bevriende ministers ir
dat geheel spelen. Die rol kan bijv. zijn.
dat zij onvoldoende kracht ontwikkelen
of dat zij plegen te vervallen in naar de
overtuiging van de fractie onaanvaard
bare conclusies.
ZEGT een fractie het vertrouwen
op in het kabinet als geheel of
in de rol van de geestverwante
ministers, dan zijn deze ministers
'(prof. Romme wees er terecht op),
bevoegd maar in het algemeen niet
constitutioneel verplicht hun ontslag
te vragen. Hun bevoegdheid vloeit
voort uit de betekenis welke poli
tieke partijen in ons politiek bestel
noodzakelijkerwijze hebben.
Men kan constitutioneel niet de minis
ters verplichten tot een gedragslijn,
welke voor hen een breuk met hun poli
tieke partij zou kunnen betekenen. Maar
anderzijds zijn de ministers constitutio
neel ambtsdragers, die steunen op het
vertrouwen van de Koning en van de
Kamermeerderheid. En constitutioneel is
er geen vuiltje aan de lucht, zolang niet
van wantrouwen blijkt, hetzij van de
Koning hetzij van de Kamermeerderheid.
De constitutie laat plaats aan de po
litieke partijen en geeft dus ruimte aan
de ministers om heen te gaan bij een
conflict tussen hem en zijn partij. Maar
de constitutie zou de ministers als zet
bazen van de partijen gaan beschouwen
als zij in geval van conflict met de partij
de minister tot heengaan zou nopen De
minister is constitutioneel volkomen be
voegd het standpunt van zijn partij aan
zijn laars te lappen en desnoods als'
partijlid te bedanken. Maar wat de mi
nister ook doet in zulk geval, zijn partij
zal geen deel van de kabinetsbasis meer
uitmaken.
Verdwijnt zodoende een der partijen
uit de kabinetsbasis, dan kan dit uiter
aard voor de andere partijen politieke
gevolgen hebben. Zij zullen b.v. kunnen
menen, dat zij zonder de partij, welke
haar vertrouwen opzegde, niet tezamen
als basis van het kabinet wensen te fun
geren. In zulk geval zal een kabinets
crisis uit de partijcrisis voortvoleien.
beurd is, lijkt ons verontrustend om een
andere reden, als men tenminste mag
afgaan op wat er al zo over deze zaak
is geschreven. De verhalen gaan. dat
de ministers van A.R.-kleur de fractie
hebben gezegd, dat zij zouden heengaan
als de fractie zou verklaren, dat zij het
betrokken wetsontwerp principieel
onaanvaardbaar vond, maar dat zij erin
zouden berusten, als de fractie het wets
ontwerp zou afwijzen op andere gron
den. Naar ons oordeel betekent zelfs
verwerping door een fractie van een
regeringsvoorstel op beginsel-
gronden niet, dat de fractie hierdoor
alleen reeds het vertrouwen opzegt het
zij in het kabinet hetzij in de rol der
geestverwante ministers.
Natuurlijk is het niet plezierig voor deze
ministers om te vernemen, dat iets dat
hun aanvaardbaar leek voor hun geest
verwanten om beginselredenen onaan
vaardbaar is. Maar over dergelijke zaken
zqn meningsverschillen mogelijk en het
feit, dat men van mening verschilt sluit
nog niet in, dat men nu ook het ver
trouwen verloren heeft in de rol welke
deze geestverwante ministers over het
algemeen in het kabinet spelen. In ons
bestel is de fractie in elk geval vrij om
een concreet wetsontwerp op beginsel-
gronden te verwerpen zonder hiermee
wantrouwen uit te spreken tegen kabi
net of tegen geestverwante ministers.
Het was o.i. dus niet nodig, om afwij
zing door een fractie van een wetsont
werp op beginselgronden zó hoog op te
nemen, dat ontslagaanvrage zou volgen.
Maar inderdaad, de ministers in kwestie
kunnen menen, dat zij in zulk geval het
beste handelen door ontslag te vragen
ZIJ zijn hiertoe bevoegd. Zij kunnen
menen dat zij zich in dat geval niet meer
de geroepenen mogen voelen de rol te
blijven spelen van ministers van die be
paalde politieke kleur.
NU heeft zich onlangs het geval
voorgedaan, dat het wetsontwerp
over huurblokkering waaraan het
kabinet de kabinetskwestie had ver
bonden, door een der fracties in de
Tweede Kamer, welke deel van de
kabinetsbasis uitmaakt (de A.R.) is
afgewezen. Dit betekent op zichzelf
nog niet, dat die fractie nu ook wan
trouwen koestert hetzij tegen het ka
binet, hetzij tegen de ministers van
haar kleur.
Want het stellen van de kabinets
kwestie door het kabinet is een zaak.
welke voor verantwoordelijkheid komt
van het kabinet. Een regeringsfractie in
de Kamer kan dit gebaar van het kabi
net naast zich neerleggen en het rege
ringsvoorstel naar de zakelijke mérites
of démérites beoordelen. Valt die be
oordeling dan ongunstig voor het voor
stel uit, dan kan die fractie tegen het
voorstel stemmen. Mocht dit tegenstem
men dan verwerping van het voorstel
ten gevolge hebben, dan moet de rege
ring zelf verantwoorden welke conse
quenties zij wenst te trekken en dan
kan ae fractie elke mede-verantwoorde
lijkheid hiervoor afwijzen. Zou dit niet
zo zijn, dan zouden de A.R -ministers
reeds kunnen aftreden, omdat de AR-
fractie tegen een wetsontwerp stemt
waaraan de kabinetskwestie was verbon-
den. In het tegenstemmen zou dan altijd
liggen een vijandelijke daad tegen het
kabinet. Dit is in onze constitutie niet
het geval, ook al oordelen sommigen
hier anders over.
Maar wat in het betrokken geval ge-
MAAR wat.ons in hoge mate ver
ontrust, is dat hierover blijk
baar van te voren is
onderhandeld, althans dat van te
voren kwam vast te staan, dat ont
slagaanvraag zou volgen als de frac
tie op beginselgrond zou afwijzen.
Dit nu is een handelwijze, welke ons
buitengewoon bedenkelijk voorkomt.
Afgezien van de o.i. in het betrokken
geval tamelijk dwaze tegenstelling tus
sen afwijzen op beginselgronden en af
wijzen op andere gronden (alsof z.g een
zakelijk negatief uitvallende beoorde
ling van een wetsontwerp als het onder
havige niet insluit dat men het als on
gerechtvaardigd moet afwijzen óók om
beginselredenen), het is o.i. onjuist over
redenen van verwerping te komen tot
afspraken. Het lijkt ook onjuist tot een
soort akkoord te komen om bij verwer
ping beginselaspecten buiten de argu
mentatie te laten.
Bovendien zou men op deze manier
kunnen komen tot een constant politiek
spel tussen de ministers van een bepaal
de kleur en hun geestverwanten in de
Kamers, een spel dat analogie zou ver
tonen met dat tussen regering en Kamer.
Zodoende zou men een richting opgaan,
welke aan interne spanningen binnen
een partij een veel te grote betekenis
zou toekennen in de officiële verhou
dingen tussen ministers en Kamerle
den Zou het bedoelde voorbeeld navol
ging vinden. dan zouden allerlei interne
partijverwikkelingen door middel van
een soort contractbridge tussen ministers
en Kamerleden uit een zelfde partij
constitutionele betekenis gaan krijgen.
F. D.
I
