KUNST EN ARBEID
Tentoonstelling Genève
DEVIEZENSTROOM NAAR
WEST-DUITSLAND
Blijven
rijders van Europa
de vrac
w
f VONDST in T ZOLKI
Ty
Franse verkante devaluatie werkt
door op buitenlandse wisselmarkten
Scholten's Aardappelmeel verwacht
weinig veranderde resultaten
Het vliegtuigongeluk bij Merauke
lets betere resultaten Jan de Poorter
WIJ
E
H
HET WEGVERVOER
IN DE EUROMARKT
Centrale training voor
13 Ned. elftal-spelers
Matige reactie op Pariise effectenbeurs
Belang bij Engelse onderneming verworven
J°*K'
TB
DINSDAG 13 AUGUSTUS 1957
PAGINA 6
V
DE NIEUWE INDONESISCHE
DEVIEZENMAATREGELEN
Dr. Hatta dringt aan op
intrekking
ZESTIEN POLIOGEVALLEN
PESSIMIST EN OPTIMIST
In hamer opgesloten
DRIE KINDEREN OP
CURACAO VERBRAND
NA WOORDENWISSELING
OVERLEDEN
BRAND IN PSYCHIATRISCHE
INRICHTING TE DEVENTER
BEPERKING HERDIS-
CONTERINGSFACILITEITEN
Brits commentaar
AANDELENEMISSIE NIET
UITGESLOTEN
WINST CANADESE FORD
STERK TERUGGELOPEN
Verhoging disconto
Goudmark flauw gestemd
So
Degene, die het geluk heeft dit jaar
Genève te bezoeken zal zijn geest kun
nen verkwikken aan een tentoonstelling
van zeer bijzondere a'fure. Van half
juni tot midden september is de expositie
„Art et Travail" te bezichtigen, ingericht
door het Bureau International du Travail
en de stad Genève.
Het thema is de arbeid van de mens.
gezien vanuit het oog van de kunstenaars.
Niet de stijl of de vormgeving naar
kunsthistorische principen geordend is
primair. De samenstelling vond voor al
les plaats naar geestelijk-menselijke in
houd. I)at men hier de voorrang gaf aan
het object, aan het wat en niet aan het
hoe is bepaald verkwikkend en een tijd,
dat de -ismen in een tomeloze vaart tons
dreigen te vervlakken.
Men heeft houvast, men grijpt niet in
het luchtledige. Men staat dank zij de
arbeid met de voeten op de grond, ont
waart. dat deze ons iets te zeggen heeft
in alle tijdsperioden. Het hoe. de wijze,
waarop dit gezien werd door de eeuwen
heen, vloeit hier vanzelf uit voort.
De kunst spreekt hier over de arbeid in
al haar geledingen, vanaf Maes tot Dufy,
van Dürer tot Boyadjiev. Het is verras-
send welk een vaste greep zij op de ar
beid, maar tevens welk een stimulerende
invloed de arbeid door de eeuwen op de
kunst gehad heeft. Geen spel in de ruim
te. geen doelloos tasten. De kunst zag
dikwijls meer in een materialistische tijd,
dan de arbeider zag in eigen werk. Zij
idealiseert zeker niet altijd, maar zij de-
materialiseert. Dit aangetoond te hebben
is dunkt mij de grote verdienste van deze
expositie.
De arbeid wordt er in haar waarde ge
schat. los van geld of materie. Zij heeft
in het oog van de kunstenaar niet alleen
een pitoreske, maar veeleer een diep
geesteliike zin. In diepe menselijkheid
werd zij door velen gezien en aangevoeld,
zowel in haar zwoegen, als in haar berei
ken. in ploegen en maaien, met torsen en
dragen, in hitte en koude, in haar opbot-
sen tegen onrecht, maar ook in de stille
vrede van het rusten na oogst.
Het Bureau International du Travail,
dieper ziende, dan degenen, die door de
eeuwen heen de arbeid misbruikten heeft
met deze expositie gereikt naar een diep
menselijke visie op de arbeid, anders ge
zegd naar de grote moderne vraag, „wat
is arbeid?", „op welke plaats heeft zij
recht?". ..Hoe moeten wij haar waarde
ren?" Wanneer de grondprincipen worden
doorvorst hebben wij hoop. dat deze ook
eenmaal gemeengoed worden trots alle
politieke geschillen, ontsporingen en ver-
gissingen.
Bijzonder verhelderend doet ook aan,
dat voor dit geval niet naar bepaalde
kunstscholen is gewerkt. Er is veel bre
der en dieper gezien. Men heeft geordend
naar de aard van de arbeid. De landbouw,
de textiel, fes arts du feu, de bouwers en
steenhouwers, de drukkers enz. allen zjjn
vertegenwoordigd. Dit alles volkomen in
ternationaal, zodat men bewonderend op
ziet naar de vissers van Krsinic, en een
ander moment stil wordt voor Josselin
de Jong, waar arbeiders voor een gloeien
de oven staan, of voor de glasblazer van
Norrman, om dan weer de kleurige kop
van een Colombiaanse planter te bewon
deren.
Het zou gemakkelijk wezen om tegen
over zulk een uitgebreide collectie kri
tiek uit te oefenen naar de verschillen
in kunstwaarde, maar men houdt dan
weinig rekening met de taak, die de in
richters van de expositie zich gesteld
hebben en dreigt bij nader inzien globaal
te handelen.
Aandacht verdient voor alles, dat de
internationaliteit van de collectie tot ont
dekkingen leidt, die van verregaande be
tekenis kuiyien rvezen. Zij kunnen ons
denken beïnvloeden ten opzichte van de
arbeid nu en later, mits men de moeite
doet om ook de kunstenaars te willen be
grijpen.
Dezen hebben vele malen als bij intuitie
hun taak begrepen, vertolkers te zijn van
de diepste menselijkheid. Zij spreken
daarom blijvend tot de massa. Het beeld
blijft bij, de slogan vervaagt.
-
J. Millet, de arenleestcrs
tentoonstelling te Genève
De oud-vlce-president van Indonesië,
dr. Mohammed Hatta, heeft een beroep
gedaan op de Indonesische regering om
de nieuwe in- en uitvoerbepalingen, welke
in juni werden ingevoerd, weer in te trek
ken. In een artikel van zijn hand, dat in
een aantal dagbladen in Djakarta werd
opgenomen, verklaarde Hatta, die zelf
doctor in de economie is, te menen, dat
het nieuwe systeem niet zal bijdragen tot
oplossing van de huidige financiële moei
lijkheden.
Zoals eerder werd gemeld, werd op de
nieuwe* bepalingen door alle lagen van de
Indonesische gemeenschap kritiek ge
oefend, terwijl zij in een aantal buiten
gewesten geheel worden genegeerd. In de
plaats daarvan werd daar het systeem
van barter-handel ingevoerd met Singa
pore, Malakka en de Filippijnen. Noord-
Celebes en de Molukken verhandelen bijv.
kopra voor vrachtwagens en industriële
benodigdheden. Verschillende delen van
Sumatra ruilen rubber voor machines en
rijst.
De woordvoerder van het militair gezag
in Zuid-Sumatra maakte maandag bekend,
dat de mogelijkheid groot is dat Zuid-
Sumatra zal overgaan tot ruil van rubber
en peper voor rijst, daar er in die gebie
den een groot rijsttekort bestaat.
Luitenant-kolonel H. Worang, districts
commandant van Zuid-Lampong, in Zuid-
Sumatra, maakte bekend, dat in zijn ge
bied geen herwaardering van de bestaan
de goederenvoorraden mag plaats hebben.
In juli had de centrale regering aan im
porteurs e.d. toegestaan om de prijzen
van hun voorraden te verhogen, in ver
band met de algemene prijsstijging van
importgoederen.
In de week van 28 juli tot en met 3
augustus 1937 zijn in totaal in Nederland
272 gevallen van besmettelijke ziekten
aangegeven. Hieronder zijn 100 gevallen
van roodvonk, 13 gevallen van paratyfus
b en 16 gevallen van poliomyelitis, waar
van 3 zonder verlammingsverschijnselen.
EEN PESSIMIST in Zwitserland mop
perde onlangs, dat zijn Heimat zo
klein was en er maar zo weinig Zwit
sers waren.
Hij had o.a. uitgerekend, dat op elke
vijf mensen ter wereld er een 'n Chinees
is. Verder is er op elke zeven mensen
één Indiër. Maar op elke 540 mensen
is er slechts één Zwitser.
De pessimist becijferde voorts, dat de
Sovjet Unie in Europa en Azië een ge
bied omvat. 550 maal gro' :r dan Zwitser
land. Stel je voor, zei hij ondanks Mont-
blanc en Matterhorn gaat heel ons land
550 maal in die Sovjet Unie..
Hij werd nog pessimistischer, toen hij
uitrekende, dat zowel in New York als in
Tokio anderhalf maal zoveel mensen wo
nen als in heel Zwitserland.
Nog pessimistischer was hij. nadat hij
geconstateerd had, dat er alleen al in
Sjanghai evenveel mensen wonen als in
Zwitserland
Toen kwam er een optimist. Deze ging
eveneens aan het uitkienen en bevond
het volgende:
Zwitserland heeft steden, die niet minder
dan tweeduizend jaar zijn (Genève en
Bazel)
Zwitserland is de oudste democratie ter
wereld
Zwitserland kan bogen op de oudste,
sinds anderhalve eeuw niet meer geschon
den neutraliteit.
Zwitserland is, hoe klein ook, industrieel
gesproken 'n wereldmacht. Hoe merkwaar
dig het ook lijkt, maar een derde van de
wereldvloot vaart met Zwitserse motoren.
Zwitserland is tevens een financiële
wereldmacht. Het bezit op de vier ande
re landen na de grootste goudschat ter
wereld. Voor een klein land is dat iets
heel bijzonders. De gemiddelde Zwitser
beschikt gerekend per hoofd van de bevol
king van de hele wereld over het meeste
goud.
Ten slotte: Zwitserland is het. dat de
juiste tijd geeft. Als voorbeeld diene.
dat in de machtige Verenigde Staten van
elke vier burgers er drie op een Zwitsers
horloge kijken.
Vijf miljoen Zwitsers. Maar ze hebben
het nog zo slechts niet
Hebt u dat ook gemerkt, toen u in Zwit
serland was Hoe kon die pessimist zo
pessimistisch worden
De oorzaak was, dat hij op één dezer da
gen vernam, dat in het eerste halfjaar van
1957 het inwonertal van Zwitserland de
vijf miljoen overschreden had.
Maar wordt nu niet pessimistisch lezer.
Een optimist zal u zeggen, dat er heus nog
wel een plaatsje voor u is aan het Vier-
waldstattermeer of aan het Meer van
t Lugano etc.etc.
In e :n der buitendistr'cten v n
zijn drie kinderen waarvan het oudst
6 jaar was, levend verbrand toen °e
houten woning waarin zij verbleven in
vlammen opging. De slachtoffers waren
opgesloten in een kamer en konden de
snel om zich heengrijpende vlammen me
ontsnappen. Over de oorzaak van de brand
tast men nog in het duister.
Gisteravond omstreeks 9 uur is 'e
Utrecht de 71-jarige automobilist J.Jï>-
overleden, kort na een woordenwisseling
die hij had met een andere automobilist
eveneens uit Utrecht over een vermeen
de verkeersfout.
Gistermorgen is brand ontstaan in het
verpleegstershuis van 'e psychiatrische
inrichting „Brinkgreven" te Deventer
De zolder van het gebouw brandde geheel
uit. De schade wordt geschat op enkele
tienduizenden guldens.
Als voorbereiding voor de voetbalwed
strijd tegen Luxemburg, welke op 11 sep
tember te Rotterdam wordt gespeeld, zijn
dertien spelers voor de centrale training
te Den Bosch aangewezen.
Het zijn Pieters Graafland (Ajax), De
Munck (DOS), Kuys (NAC), Wiersma
(PSV), Walhout (NOAD), Van der Hart
(Fortuna '54, Notermans (Fortuna '54)
Klaassens (VVV), Van der Kuil (Ajax)
Wilkes (VVV), Van Melis (Rapid JC), Rij
vers (Feijenoord) en Carlier (Fortuna '54)
Th Gulle, de Horlogemaker.
Teneinde een beeld te geven van de
veelzijdigheid, maar ook van de soms
verrassende psychologische verschillen
naar de landsaard noemen wij enkele be
langrijke stukken.
Het levensgroot schilderij, „De staker"
van Hubert v. Herkomer is typisch En
gels. Het stelt een blonde, rijzige werk
man voor. tegen wiens schouder een be
drukte, jonge vrouw met kindje rust
Het gevoelselement wordt hier in even
wicht gehouden door de rustig staande
man, die achteloos met de hand in zijn
tabak grijpt. Daarnaast brengt „De sta
king" van Stanislaw Lentz, een Pool.
drie verbeten mannenkoppen, trois-quart
geschilderd. Verbitterd en fel stappen
zij voort, terwijl de middelste opziet, ty
pisch onzeker, naar zijn buurman. Een
uitdrukking van onbewust minderwaar
digheidsgevoel.
Van Millet vinden wij daar terug de
devote rust van „De Areniezers". die in
ons oproept het oude, sympathieke ge
bruik om de armen aren te doen lezen,
maar ook de fel, hittige kleuren van „Een
zuidelijke zomer in de rust tijdens de
oogst" van Boyadjiev. De eerste klassiek
van gebaar en houding, de laatste sterk
in de meest ongedwongen houding van
rust na arbeid, verkwikkende moeheid,
die uitgevierd wordt.
Krachtsuitingen worden gaarne uitge
voerd door artiesten. Wij zagen niet al
leen de edele mijnwerkersfiguur van
Meun.ier en de felle Mijnbouwer" van
Augustincic (Joego-Slavië). Zeer belang
rijk was_ ook de Italiaan Dazzi. wiens
plastiek vier man voorstelt, die met uiter
ste krachtsinspanning een ijzeren balk
oprichten.
Dat artiesten als Dazzi en Petar Lu-
bardo, die de stoere werkers aan een
spoorweg in de sneeuwbergen weergeeft,
dit gezien hebben, blijft een onverganke
lijk voorrecht van de kunstenaars. Niet
alleen gevormden leren zij zien, ook de
arbeider zelf kan zich herkennen en er
varen, dat arbeid waarde heeft, meer dan
hij ooit vermoedde. Arbeid betekent im
mers de natuur aan de mens onderwerpen
ten bate van de mens. Wordt dit groot en
breed gezien, dan vallen veel betrekke
lijkheden weg. Arbeiders hebben in die
zin reden
handen, blik en hoofd vallen de benepen
heden en het voorbijgaande van hen af.
Zij dienen in de beste zin van het woord
Er valt nameloos veel te leren op de
tentoonstelling, want niet alleen Is elk
vakgebied vertegenwoordigd, zodat men
een globaal overzicht over oudere tech
nieken krijgt. Ook de werkinstrumenten,
het gereedschap vonden hun plaats. De
wijze van oogsten en visvangst leest men
af naar de aard van het land.
De waardevolle Nederlandse collectie
bestaat voor een groot gedeelte uit gilde-
stukken, kunst dus door gezel of meester
gemaakt en behandelt ook historisch het
gildewezen. Zij gaat in tegenstelling met
andere landen meer van een afgerond his
torische visie uit. Behalve deze is zjj
echter ook vertegenwoordigd met Toorop.
Van Gogh enz.
Een punt ter overweging aan de organi
satoren zou misschien mogen wezen om
naast de fysieke arbeid ook de geeste
lijke arbeid iets meer tot haar recht te
doen komen, zoals de wereld der geleer
den, de kunstenaarsateliers enz. Want hoe
betreurenswaardig ook, vastgesteld moet
worden, dat bij vele arbeiders geestelijke
arbeid als nutteloos, of legiggang gezien
wordt. Het is niet de spierkracht alleen,
die de arbeid van de mens uitmaakt. De
geestkracht, weliswaar van een ander ge
halte, moet in het gezamenlijk arbeids
vermogen van de mens de haar toeko
mende plaats innemen. Wij denken b.v.
aan het doceren, de welsprekendheid, de
wetenschappelijke vondsten en niet het
minst aan het beoefenen van de caritas.
Een mooie verbinding daarvan gaf het
tentoongestelde paneel van de wonder
bare visvangst weer door Conrad Witz,
waar de vissers de netten binnenhalen en
Christus de wankelenden Petrus door
Zijn kracht behoudt.
In een woord, het is een expositie met
talloze facetten, die vele mogelijkheden
opent naar een gezonder en zuiverder ar-
beidsvisie. JVfoge deze prestatie de we
reld overgaan, ideeën wekken en veel ma
terialisatie opheffen. Dan, maar dan ook
alleen zullen kunstenaars eens temeer
voorlopers geweest zijn van komende
ideeën, die praktische leiders tot uitvoe
ring hebben te brengen in de realiteit.
Kunst en arbeid behoren bijeen, waar
zij uiteen vielen ging geluk verloren.
Ofschoon de Franse regering het woord
devaluatie angstvallig vermijdt, worden
de in het weekeinde bekend gemaakte de-
viercnmaatregelen voor de in- en uitvoer
»n het buitenland algemeen als een ge
deeltelijke devaluatie van de frank be
schouwd.
De Bank of England heeft dan ook een
nieuwe officiële wisselkoers voor de frank
vastgesteld, t.w.: 1.168,161.184,82 frank
per pond sterling, hetgeen t.o.v. de vorige
koers een devaluatie van 20 pet betekent.
Ook in West-Duitsland is de wisselkoers
aangepast aan de gewijzigde omstandighe
den. De Duitse centrale bank wijzigde da
officiële notering van 1.1901 DM in 0.9915
DM per 100 frank. Op de officiële wissel
markt in Brussel was de middenkoers van
de Franse frank maandag 11.93 Belgisch"
frank voor 100 Franse frark. Wat ons land
betreft, hier heeft de Nederlandse Bank
voorlopig haar vaste noteringen voor de
Franse frank ingetrokken.
Volgens Engelse financiële waarnemers
zal het Engelse besluit de wisselkoers voor
de frank eenvoudig aan te passen aan de
maatregelen van de Franse regering een
revaluatie van de Duitse mark vergemak
kelijken Een dergelijke maatregel word!
te Londen onvermijdelijk geacht voor het
herstel van het evenwicht in het Europese
betalingsverkeer.
Te Londen wordt echter aangenomen,
dat indien tot een revaluatie wordt be
sloten, deze niet eerder zal worden door
gevoerd dan na de Duitse verkiezingen die
In een te Groningen gehouden buiten
gewone vergadering van aandeelhouders
van W. A. Scholten's Aardappelmeel
fabrieken N.V. is zonder hoofdelijke stem
ming besloten tot de reeds eerder aange
kondigde uitgifte van nom. 2.000.000 5%
pet 15-jarige obligaties tot de koers van
98 pet over te gaan.
In antwoord op vragen uit de vergade
ring werd meegedeeld, dat converteerbare
obligaties voor de vennootschap niet aan
trekkelijk zijn, temeer daar het niet is
uitgesloten dat binnen de tijd van de duur
van de obligatielening nog nieuw aan
delenkapitaal móet worden aangetrokken.
De obligatielening wordt alleen gebruikt
voor die investeringen, waarmee met aan
zekerheid grenzende waarschijnlijkheid
rente en aflossing bestreden kunnen wor
den. Andere investeringen met groter
risico zullen gedaan worden uit ingehou
den winsten. De nieuwe lening heeft
voornamelijk betrekking op „diepte"-in-
vesteringen in de chemische sector, dus
voor de dochtervennootschap. Een der in
vesteringen ligt in de commerciële sector.
De positie van de vennootschap is nogal
optimistisch. Er zjjn 5 tot 6 verschillende
campagnes geweest, hetgeen uniek is in
de geschiedenis van de vennootschap. De
verwachting over het geheel is dat onge
veer dezelfde resultaten als het vorige
jaar bereikt zullen worden. Het dividend
zal ongeveer gelijk blijven aan dat van
het vorige jaar.
Zeventig procent van de produktie wordt
ten te vinden. Misschien zal op de Ne
derlandse markt de afname door de in
dustrie iets minder worden tengevolge
van de bestedingsbeperking, maar zulks
zal niet van grote invloed zijn op de ven
nootschap. Op het ogenblik wordt op top
capaciteit gewerkt en men moet soms ge
legenheden tot verkoop voorbij laten
gaan.
Door de president-directeur, de heer G.
F. Dalenoord, is nog medegedeeld, dat
door bijzondere omstandigheden het de
N.V. mogelijk is geworden een overeen
komst aan te gaan met een van de groot
ste relaties in Engeland. In deze overeen
komst is bepaald, dat W. A. Scholtens
Aardappelmeelfabrieken N.V. tegen beta
ling in contanten per 1 september a.s. on
geveer 30 der uitstaande shares van
de betrokken onderneming en een optie
op de overige aandelen verkrijgt. Deze
optie kan gedurende een tiental jaren
worden uitgeoefend.
Verder is overeengekomen dat de pre
sident-directeur, de heer G. F. Dalenoord,
tot directeur van de onderhavige vennoot
schap zal worden benoemd en dat een van
de stafleden in de leiding zal worden op
genomen. Door deze overeenkomst' zal het
mogelijk worden eigen verkoopkantoren
in Engeland te vestigen en indien dat nu
of in de toekomst nodig zou blijken, de
eigen produkten in Engeland te fabricej
ren.
Naar aanleiding van de mededeling over
de overeenkomst met Engeland, werd ge
vraagd of de overeenkomst wel zo aan
trekkelijk was dat men over de risico's
van de pondenwaardering heen kon stap
pen. De president-directeur zei hierop dat
de Engelse markt voor Scholten van grote
betekenis is en zal blijven, wat er ook
met het pond zal gebeuren. Ponden-risico
is er nagenoeg niet, wel wordt de afzet
mogelijkheid bevorderd. De weerstanden
tegen nieuwe produkten zijn wel eens erg
groot in Engeland. De nieuwe overeen
komst bespoedigt de toegang op de markt.
geëxporteerd. Wordt ergens een markt iets
om fier te zijn, gezond van slechter, dan wordt getracht andere mark-
De tot nu toe bereikte resultaten in
1957 zjjn tevredenstellend, dit heeft het
bestuur van de N.V. Int. Handel- en
Scheepvaart Mij Jan de Poorter te Rot
terdam medegedeeld in de heden gehou
den vergadering. De resultaten zijn tot nu
toe ook iets beter geweest dan in hetzelfd»
tijdvak van 1956.
Er hebben zich geen evenementen voor
gedaan zoals vorig jaar (Suezkanaalmoei-
li.jkheden en regeringsmaatregelen in In
dia). Er wordt weinig last ondervonden
van de bestedingsbeperking, gezien het
lage aantal afnemers in Nederland. De
cliënten zijn verspreid over een groot aan
tal landen.
De dochtermaatschappij de N.V. „Geer-
truidenberg" houdt zich voornamelijk be
zig met de ertsveredeling. Deze dochter-
mij werd in 1956 reeds geïncorporeerd in
het geheel van de moedermaatschappij;
gestreefd wordt naar een geleidelijke uit
breiding, die gefinancierd wordt uit de
eigen middelen..
Het bestuur achtte het kapitaal van de
Poorter ad f 1.500.000 voldoende. De han
del komt bij de Poorter op de eerste
plaats. De jaarcijfers zijn met algemene
stemmen goedgekeurd en het dividend
werd bepaald op 9 procent. De heren W.
C. L. van der Grinten en W. M. Hens
werden als commissarissen herkozen.
Ford of Canada hééft in het eerste half
jaar 1957 een aanmerkelijk lagere winst
geboekt. De netto winst over deze periode
beliep nl. 6.908.095 of per aandeel 4.16,
vergeleken met meer dan 12 miljoen of
per aandeel 7.25 in dezelfde periode van
1956.
De Marine-Voorlichtingsdienst in
Den Haag deelt mede, dat bij het on
geluk met de Mariner in Merauke de
volgende leden van de Marine zijn om
komen: luit. ter zee 2e klasse O. C.
W. H. Asselbergs uit Leiden, luit. ter
zee 2e klasse O. C. G. Smelik uit Kat
wijk a. d. Rijn, sergenat majoor H. C.
van Wingerden uit Katwijk a. d. Rijn,
sergeant G. J. van Donkelaar uit De
Bilt. korporaal A. A. de Bruin uit Kat
wijk a. d. Rijn, konstabel 1 J. de Ruiter
uit Nijverdal.
Levensgevaarlijk gewond werd ser
geant A. Moens uit Katwijk a. Zee.
De correspondent van het A. N. P.
telefoneerde gistermiddag uit Hollandia:
dia:
Nadat in de morgenuren van maan
dag drie der stoffelijke resten van de
omgekomenen met de „Mariner" wa
ren geborgen, geschiedde zulks maan
dagmiddag (plaatselijke tijd) met die
van de vijf overigen. De slachtoffers
werden aangetroffen op het vliegdek
van de „Mariner" Alle acht slacht
offers zijn geïdentificeerd.
Op het ogenblik van de start was er
geen radiocontact met het toestel; wel
was dit even tevoren tijdens het proef
draaien het geval geweest. Hei toestel is
onmiddellijk na de start neergestort.
De Javaanse chauffeur van de lueht-
havenmeester te Merauke, Samidjan, zag
het ongeval gebeuren en reed onmiddel
lijk naar de plaats des onheils. Onderweg
daarheen ontmoette hij de overlevende
politieman Valerius Ikako, die ogenschijn
lijk niets mankeerde. De chauffeur voegde
hem toe, even te blijven waar hij was.
Hij zelf ging naar het vliegtuig om de
overigen te helpen en vond daar ser
geant-vliegtuigmaker Moens, die zwaar
gewond was.
Kort daarop waren mensen van de po
litie ter plaatse, doch zij konden de vuur
haard onmogelijk naderen. Desondanks
hebben zij pogingen in het werk gesteld
om de brand te blussen.
Het wrak ligt halverwege de startbaan,
ongeveer 400 500 meter rechts ervan,
met de neus naar de startbaan gericht.
Het moet over de kop zijn geslagen.
Vanmorgen om half acht is voor
de katholieken onder de slachtoffer? een
H. Mis van Requiem gehouden in de r.-k.
kerk te Merauke. De begrafenis zal om
10.00 uur geschieden.
omstreeks midden september zullen wor
den gehouden en na de jaarvergadering
van het Internationale Monetaire Fonds
die van 2328 september te Washington
plaats vindt.
Uit Tokio wordt gemeld, dat de gouver
neur van de Bank van Japan, Shigen
Horie, als zijn meniyig te kennen heeft ge
geven, dat vóór de a.s. jaarvergadering
van het Internationale Monetaire Fonds
wellicht verscheidene landen door de
jongste Franse maatregelen er toé zullen
worden gebrucht hun munt te devalueren
Hij zeide dit naar aanleiding van de ver
klaring van de Franse minister van finan
ciën, Felix Gaillard, dat „zijn handelspo
litieke maatregelen" van zodanige aard
waren, dat zij geen schade berokkenen aan
Engeland, Italië en Nederland, die even
eens met een tekort aan deviezen te kam
pen hebben. Ook sprak de gouverneur van
de Bank van„Japan de mening uit, dat
Frankrijk nogmaals en wellicht nog een
derde maal tot wijziging van de wissel
koersen zal moeten overgaan.
Zoals wil gisteren in een deel van onze
editie reeds meldden, is het disconto van
de Bank van Frankrijk verhoogd van 4 tol
5 peti De centrale hank heeft voorts, zoals
verwacht werd. maandag besloten de her-
disconteringsfaciliteiten voor de handels
banken met lft net te verminderen. Van nu
af aan zal de Bank van Frankrijk wissels
tegen een rente van 5 pet herdisoonteren,
doch niet verder gaan dan een totaal van
500 miljard frank. Dit totaalbedrag is over
de verschillende banken verdeeld. Indien
een bank haar quotum overschrijdt zal
een rente van 7 pet (voorheen 6 pet) ver
schuldigd zijn.
Van officiële zijde te Parijs is maandag
medegedeeld, dat de Franse toeristen
voortaan minder deviezen zullen ontvan
gen. Het bedrag, dat in buitenlands geld
mag worden omgewisseld blijft namelijk
gehandhaafd op 35.000 frank per jaar. Daar
voor de deviezen 20 pet meer moet worden
betaald, betekent dit, dat de Franse toe
risten voortaan minder deviezen in het
buitenland te besteden zullen hebben.
Voorts wordt nog vernomen, dat de ver
vanging van de exporthulp door een uni
forme terugbetaling van 20 pet van de
verkopen aan het buitenland geen ver
andering brengt in enkele bestaande.maat
regelen tot bevordering van de export, als
garantie van de prijzen, hulpverlening
voor de export van landbouwprodukten
compensatietransacties en EFAC-rekenin-
gen. Deze laatste kunnen in bepaalde ge
vallen met 5 pet worden verhoogd. (Op de
EFAC-rekeningen comptes exportations
frais accessoires wordt een tiende deel
vaft de opbrengst der verkopen aan het
buitenland gestort, welken in deviezen ter
beschikking van exporteurs worden ge
steld tot dekking van hun kosten van
marktonderzoek in het buitenland of voor
de aankoop van uitrustingsgoederen voor
hun ondernemingen.)
De Parijse effektenbeurs heeft zonder
enige nervositeit gereageerd op de maat
regelen, die gedurende met weekend ge
nomen zijn ten aanzien van de Franse bui
tenlandse handel en van de bekend ge
maakte discontoverhoging. In alle Franse
en buitenlandse afdelingen bewogen de
koersen zich in benedenwaartse richting,
maar de handel was zeer kalm en de
koersverliezen zijn niet groot. Voor de
fondsen, die het meest getroffen werden,
bedragen de koersverliezen 3 a 4 pet.
Op de goudmarkt, waar de stemming
eveneens flauw was, verloren de voor
naamste goudstukken 30 a 50 frank van
hun waarde. De prijs van fijn goud was
vast en bedraagt ongeveer 505.000 frank
per kg tegen voorheen 500.000 frank.
De centrale bankraad van de Deutsche
Bundesbank heeft aan het einde van de
vorige week een maatregel genomen die
tot doel heeft de laatste tijd i.v.m. specu
latieve overwegingen sterk toegenomen
stroom van deviezen naar West-Duitsland
af te remmen. De raad heeft n.l. beslo
ten tot een verhoging van 20 pet tot 30
pet van de miniumreserve die moet
worden aangehouden voor direct op
vraagbare saldi van buitenlanders. Voor
termijndeposito's van buitenlanders is
het percentage van de mdnimumreserve
gebracht van 10 op 20 pet.
Als gevolg van de nieuwe bepalingen
zullen naar men aanneemt de onderhavi
ge minimumreserves van de banken met
ongeveer 10 pet of met DM 165 miljoen
stijgen. Het totaalbedrag dat buitenlan
ders in West-Duitsland op DM-rekeningen
hebben uitstaan wordt geraamd op onge
veer DM 1,8 miljard.
De verhoging van de minimumreserves
heeft tot gevolg "dat de banken minder
speelruimte op het gebied van de liquidi
teit hebben gekregen, terwijl voorts hun
rendement vermindert, daar de minimum
reserves renteloos bij de centrale bank
moeten worden aangehouden. Voor de
Westduitse banken is het dus minder aan
trekkelijk geworden om gelden uit het
buitenland aan te trekken. Anderzijds zul
len de banken moeilijk buitenlandse sal
di die hun worden aangeboden kunnen
weigeren.
Met de verhoging van de minimumreser
ves is thans een verlaging van de discon
tovoet minder waarschijnlijk geworden.
Vooral nu binnen enkele weken een grote
behoeften aan krediet is te verwachten
(in september vervalt een belangrijke be
lastingtermijn, de nieuwe oogst moet
worden gefinancierd, terwijl voorts een
stijging van de invoer waarschijnlijk is)
zal de centrale bank er weinig voor voe
len het opnemen van leningen te verge
makkelijken.
EN objectieve uiteenzetting van
de Nederlandse plaats in het in
ternationale wegvervoer na de
totstandkoming van de Euromarkt is
allerminst eenvoudig.
Ten eerste omdat de overgangspe
riode van 12 tot 15 jaar, waarin het
verdrag tot oprichting van de Euro
pese Economische Gemeenschap voor
ziet, voldoende tijd en gelegenheid
laat voor verrassingen.
Verder omdat de huidige positie van
Nederland in de internationale dien
stenverlening uniek is en het Neder
landse internationale wegvervoer in
de Europese verhoudingen een voor
aanstaande plaats inneemt. Die plaats
willen wij als Nederlander uiteraard
behouden en zo mogelijk verbeteren.
Of zulks mogelijk is in het kader van
de Euromarkt is de grote vraag.
Het verdrag wijdt een aparte titel
aan het transport. Dat is verheugend,
het is een erkenning van de econo
mische zelfstandigheid van deze be
drijfstak. De inhoud van titel IV geeft
echter geen reden tot vreugde. Wie bij
het lezen van het eerste artikel (art, 74),
waarin wordt bepaald dat de doel
einden' van het verdrag op het gebied
van het transport zullen worden nage
streefd in het kader van een gemeen
schappelijke transportpolitiek ver
wacht, dat in de volgende artikelen deze
gemeenschappelijke transportpolitiek
nader wordt uitgestippeld, komt bedro
gen uit. Deze artikelen zijn deels vaag
en voor verschillende interpretatie vat
baar, bevatten deels verschillende voor
behouden en restricties en leveren geen
enkele garantie, dat de gemeenschappe
lijke vervoerpolitiek volgens de alge
mene beginselen van het verdrag, nl.
het slechten van de bestaande barrières
voor een vrije uitwisseling van perso
nen, diensten en kapitaal, zal worden
tot stand gebracht.
Zoals de Gamers van Koophandel en
Fabrieken van Amsterdam en Rotter
dam het gezamenlijk uitdrukten in een
uitnemend adres aan de Tweede Kamer
der Staten-Generaal, is het tot stand
brengen van een gemeenschappelijke
politiek op de belangrijkste terreinen
van het maatschappelijk leven van het
allergrootste belang voor het welslagen
van een nauwere economische samen
werking in West-Europa. Echter kan
niet iedere politiek terzake dienen.
Daar waar een gezonde gemeenschappe
lijke politiek ontbreekt of waar de
criteria voor zulk een politiek niet ge
noegzaam duidelijk zijn geformuleerd,
moet worden gevreesd, dat het wezen
van de gemeenschappelijke markt in ge
vaar zal worden gebracht.
Dit nu is het geval ten aanzien van
de gemeenschappelijke transportpolitiek.
En eerlijk gezegd, kon het niet anders,
gelet op de essentiële punten uiteen
lopende vervoerpolitieke opvattingen
van Nederland en de vijf andere ver
dragspartners. Dit verschil in standpunt
is in de jaren, na de tweede wereld
oorlog, lyaarin het aan veelvuldig en
goedbedoeld internationaal overleg niet
heeft ontbroken, duidelijk genoeg ge
bleken.
zijn de laatste jaren de verschillen if1
opvatting over het vervoerbeleid wel
sterk tot uiting gekomen bij de be
sprekingen inzake de tarieven voor
het vervoer van KSG-produkten over
de weg. Duidelijk vormden zich een
meerderheids- en een minderheids
standpunt.
De meerderheid stelt zich op het
standpunt, dat vervoerprijzen en ver-
voervoorwaarden vooraf gepubliceerd
dienen te worden. Neen, zegt Nederland
als éénling: het betreffende artikel van
het K.S.G -verdrag laat ook de moge
lijkheid open van publikatie of ter ken-
nisbrenging aan de Hoge Autoriteit
achteraf. Niet omdat Nederland z°
beangst is voor publikatie, maar omdat
men voorzag dat uit de eis van publi
katie verplichte tarieven zouden voort
vloeien.
Als grondslag voor de opbouw van
internationale tarieven neemt de meer-
derheidsgroep het territoraliteitsbegin-
sel aan, d.w.z. een internationaal tarief
is een opstelling van nationale tarieven-
Een vervoerder rijdt van Amsterdam
naar Parijs tegen het volgende tarief:
Nederlands tarief tot aan de grens plus
Belgisch nationaal tarief over het ge-
transiteerde Belgische traject plus het
in Frankrijk geldende tarief van de
Franse grens tot Parijs. „Bij dit systeem
ontstaat het gevaar van een opdeling
van de markt in nationaal afgesloten
gebieden, hetgeen nu juist indruist te
gen de principes van een gemeen
schappelijke markt". (Minister Algera).
Geen rekening wordt hier gehouden met
de werkelijke kostprijs van het vervoer.
Nederland is tegen dit beginsel en vóór
een doorgaand, van huis-tot-huis-tarlef,
zoals het thans voor het grensover
schrijdend vervoer tegen vergoeding
reeds kent in het z.g. N.I.W.O.-tarief.
ET is dan ook niet gelukt de in
Nederland algemeen gehuldigde
opvattingen van vervoerbeleid
(welke in verschillende andere landen
eveneens door het particuliere be
drijfsleven worden .voorgestaan) ook
in het verdrag vast te leggen en even
min zijn hierin duidelijke beginselen
van de te volgen vervoerpolitiek op
genomen, hetgeen te vrezen geeft voor
de toekomst van het Nederlandse ver
voerwezen. Een groot gevaar schuilt
in artikel 75, dat bepaalt, dat na de
tweede etappe van de overgangsperi
ode (ca 1969) de Raad van Ministers bij
gekwalificeerde meerderheid regelin
gen kan treffen met betrekking tot het
vervoerbeleid op de gemeenschappe
lijke markt. Nederland kan dan zijn
veto niet meer hanteren tegen een on
gewenste ontwikkeling van de ver
voermarkt.
Nederland beschouwt het verrichten
van vervoer als een commerciële be
drijvigheid, op basis van rentabiliteit.
In ons land krijgen de verschillende
vervoertakken de gelegenheid om zich
onderling op bevredigende wijze aan te
passen, zodat elk de plaats krijgt, die
hem naar aard en karakter toekomt. De
staat, de overheid, laat zoveel mogelijk
het particulier initiatief vrij. In het al
gemeen vervoerbeiang acht hij het ech
ter nodig wettelijke regelingen te treffen
inzake b.v. vergunningverlening en
tarieven. Geen subordinnatie van ver
voertakken dus, maar coördinatie.
In de meeste andere Westeuropese
landen echter wordt het vervoer gezien
(door de overheid) als een openbaai
nutsbedrijf. Nergens zijn echter alle
vervoertakken in handen van de over
heid, maar alleen de spoorwegen zijn
staatseigendom. Aangezien deze spoor
wegen gebukt gaan onder allerlei be-
drhfsvreemde lasten (b.v. reducties voor
bcfpaalde groepen van de bevolking),
waartegenover geen equivalente vergoe
ding van overheidswege staat, en onder
een van boven opgelegde tarievenpoli
tiek. alles onder het motto van „het
algemeen nut", zijn er jaarlijks grote
exploitatie-tekorten, behalve o.a. in
Nederland. Met als gevolg: onaange
name maatregelen, die de concurrentie
van andere vervoertakken, vooral van
het wegvervoer, bemoeilijken, zoals
hoge belastingen, beperkende vergun
ningsystemen. gelijkschakeling van weg-
vervoertarieven met de tarieven voor
het railverkeer etc. Niet alleen de natio
nale vervoerders worden door dergelijke
maatregelen getroffen, ook buitenland
se ondernemingen vallen er onder.
In de Kolen- en Staal-Gemeenschap
IJ hebben enigszins uitgeweid
over een KSG-probleem, omdat
deze kwestie straks ook kan
gaan spelen in de Euromarkt.
Moet men nu aannemen, dat het
Nederlands inzicht in de te voeren
transportpolitiek beter is dan dat van
onze Benelux-vrienden, en van Frank
rijk, Duitsland en Italië?
In ieder geval vaart het Nederlandss
vervoerwezen er wel bij. Hetgeen niet
gezegd kan worden van b.v. het weg
vervoer in genoemde landen, dat dan
ook steen en been klaagt over hei
door hun overheid gevolgde vervoer
beleid.
De door Nederland voorgestane ver-
voerprincipes zullen door onze verte
genwoordigers zich daarbij gesteund
wetende door het Nederlandse be
drijfsleven in de organen van d®
Euromarkt krachtig verdedigd moeten
worden. Wellicht zullen zij er in sla
gen uiteindelijk weerklank te vinden-
De Commissie voor de Europese Econo
mische Integratie van de Sociaal-Econo
mische Raad heeft deze principes aldus
geformuleerd:
a het vervoerswezen dient op de
zelfde wijze als iedere andere tak van
industrie of handel een zelfstandige e"
renderende bedrijfstak te zijn, welke
naar commerciële gezichtspunten be
hoort te worden geleid;
b. de onderscheidene vervoerstakken
dienen door de overheid gelijk te wor
den behandeld, terwijl ook de fisca'e
lasten e.d. de concurrentieverhouding611
niet moeten scheeftrekken;
c. de vervoerders hebben recht °P
gelijke behandeling, ongeacht hun natio
naliteit;
d. de verlader behoort vrij zijn keu?6
uit de verschillende vormen van ver'
voer te kunnen maken;
e. de vrachtprijzen en tarieven die'
nen gebaseerd te zijn op de kosten vf
het vervoer enerzijds en op de mark
verhoudingen anderzijds; de vorm'11®
van deze prijzen en tarieven worde aa^
de ondernemingen overgelaten, even
tueel onder toezicht van de overheid;
f. subsidies of hulp van de sta*
evenals door de staten opgelegde bU
zondere lasten moeten, voorzover ger'c"
op bevoordeling van bepaalde gebiede»'
bedrijfstakken, vervoeronderneminge
of groepen van personen, worden
schaft, of aan goedkeuring van
Europese Commissie onderworpen, V°_,
zover bijzondere lasten worden °PjjL<
legd. zal de overheid deze aan de B
trokken 'onderneming na calcula1'
moeten vergoeden.
VOORTS iets over het wegennet-^
Een goed wegennet is niet allee
voor het (bvter)nationaal wegv®1"-,
voer. maar voor de gehele Euromar -
van buitengewoon belang. Het
voor dat politieke motieven (b.v.
venbelangen) een rol spelen bij de y
paling van de prioriteit en de sn®
heid, waarmede het Europese weg® j
net moet worden aangelegd, verbet®
en onderhouden. Zulks is in hef fv
ven naar economische Europese 111
gratie onduldbaar. m
Een sprong in het duister, noen1
de voorzitter van de Rotterdamse
mer van Koophandel en Fabrieken
Verdrag inzake de Gemeenschap^.,
lijke Markt. Ook het Nederlands® jg
ternationale wegvervoer is hu'Yed<J
voor deze sprong. Maar het zal
erenaam „vrachtrijders van Eut"°P
met al zijn vakbekwaamheid,
nemingslust en vastberadenheid tra
ten te behouden.
K. C. A. COLLET!®'
«cr0
-I
A kl
7b*
qcb
