witte doek
liljonairs die Abraham hebben gezien
Zij was de dapperste
van ons allen"
Jean
Sibelius overleden
TWEE NIEUWE STUKKEN
SillK
Tom Manders in kort geding
tegen de
imitatie'-Dorus
WIM BISCHOT
Oude garde in Hollywood verliest
haar aantrekkingskracht
De dichteres JULIA TULKENS bezingt
Britse film over Violette Szabo
Componist
en
van natuurstemmingen
vrijheidsdrang
van
VB
ZATERDAG 21 SEPTEMBER 1957
PAGINA 5
waaf
Kweekschool voor
talent
Slechts zelden beschouwt men het als een compliment, wanneer
ziclizelf
men van een bepaalde dichter zegt dat hij „zichzelf gelijk is
gebleven". Ten onrechte. Het trouw blijven aan de eigen stijl en
uitdrukkingswijze sluit, binnen de mogelijkheden van het bepaalde
talent, allerminst de ontwikkeling uit van de techniek (vorm) en
het groeien naar geestelijke rijpheid (inhoud). In de beste gevallen
betekent dit „zichzelf gelijk blijven" dus een eigen stem hebben,
die men niet naar willekeur kan veranderen zonder het meest
eigenlijke van het dichterschap aan te tasten.
Julia Tulkens is een dichteres, die haar eigen weg is gegaan en
op haar eigen wijze hééft gedicht, zonder naar anderen te zien en
zich door ismen van de wijs te laten brengen. Zij noteerde de
gediehten zoals deze tot haar kwamen, en uitermate belangrijk
slechts indien en wartneer zij tot haar kwamen. Zij heeft kunnen
wachten tot de poëzie zich aandiende nimmer heeft zij, in haar
beste werk, haar talent geforceerd.
„Stella" van Jan de
Hartog
Door Sir Carol Reed verfilmd
Aardse bruid
Gesloten cyclus
Hans Roest
O c
O
Proces je terwille van de publiciteit?
T>J
„Madame Butterfly"
op televisie
Parlementair voetbal in
Antwerpen
Zijn leven
Onlangs werden we verrast door twee nieuwe stukken van Wim
Bischot. Het ene stuk ,,De Vader, de moeder, de dochter enz."
getiteld, het andere „Ik huurde deze kamer". We hehben heide in
één adem uitgelezen. Prima toneel. Ver boven de middelmaat uit
stekend. Misschien een ietsje te hoog en te moeilijk voor het
gemiddelde amateurtoneel, maar voor de eerste klas-groepen een
kolfje naar de hand. Je kunt erin „spelen". Alles leeft erin, alles
sprankelt, alles bruist van vitaliteit. De karakters zijn heel scherp
en juist getekend, de sfeer is schilderachtig, en de dialoog. we
zouden bijna durven zeggen: weergaloos briljant.
„De vader, de moeder,
de dochter enz."
„Ik huurde deze
kamer"
Hans
van
Berg*
en
en zijn werk
WERELDNIEUWS
(Van onze filmredacteur)
Wie hef nieuws uit Hollywood met w^t
Weer aandacht volgt dan het over het
Behcel genomen verdient, krijgt zo lang
zamerhand de indruk, dat er een eind
begint te komen aan de hegemonie van
een groepje grijzende miljonairs, wier
toto's eens boven het bed van talloze
romantische meisjes over de hele wereld
Prijkten. Tot deze groep prominenten, die
automatisch in actie komen als ze de
^voorden „Camera! Actie!" horen, mo-
Sen worden gerekend Gary Cooper, Ja-
Wes Cagney, James Stewart, Clark Ga
ble, Fred Astaire en Spencer Tracy.
Al deze heren hoeven zich al sinds en
kele tientallen jaren geen zorgen meer te
Waken over de stand van hun bankre
kening. Ze hebben allemaal Abraham al
Bczien, en enkelen hunner beginnen al
bedenkelijk dicht de zestig te naderen.
De gedachte, dat deze vroegere jeunes
Premiers nog steeds de opdracht krijgen
°W romantische rollen te spelen, wekt bij
?e jongere generatie bioscoopbezoekers
tn Amerika en overal elders ter we
reld nog maar heel weinig geestdrift,
waar waarom, aldus is men geneigd
zjch af te vragen, trekken deze lieden
zich dan niet uit de filmwereld terug in-
Plaats van daar alleen maar over te pra
ten. Fred Astaire bijvoorbeeld is dinds
de oorlog al minstens tweemaal gaan
■•rusten".
Het antwoord is, dat ze het zelf niet
V/illen en dat Hollywood tegen beter we
ten in, blijft hopen uit deze oude, be
proefde sterren een vast, zij het vermin
derd inkomen te kunnen trekken, al was
bet alleen maar van de meer bedaagde
bioscoopbezoekers.
Hollywood had zich langzamerhand ver
zoend met de verschrikkelijk slechte
zaken, die de gewone bioscopen de laat
ste jaren hebben gedaan.
Het troostte zich met de gedachte aan
de grote winsten, die tijdens de zomer
maanden met de zogenaamde „drive in"-
theaters werden gemaakt. De afgelopen
zomer zijn echter ook de ontvangsten van
deze theaters voor het eerst uitermate
s'«cht geweest en Hollywood is gedwon-
'Sen te erkennen, dat zelfs de Oude Garde
baar aantrekkingskracht heeft verloren.
Als jonge Amerikanen van HBS en
MULO zien, hoe Fred Astaire het hof
Waakt aan Audrey Hepburn in „Funny
Face" of Cyd Charisse in „Silk Stockings"
hebben ze de neiging om te lachen of
te spotten.
Spencer Tracy schijnt zich met het
tot te willen verzoenen. De titel van zijn
Volgende film, naar het verhaal van Er-
best Hemingway, heet „De Oude Man en
de Zee" en Tracy speelt niet de rol van
de zee.
Wie mocht menen, dat Hollywood in
deze toestand verbetering poogt te bren
gen door jonge veelbelovende krachten
tot sterren op te kweken .vergist zich.
In een wanhopig verlangen naar snelle
winsten en „zekerheid" in een steeds kou
der en moeilijker wordende wereld, pro
beert het in de kortst mogelijke tijd ster
ren te maken van grammofoonplaten-
stemmen. Op die manier meent het te
kunnen rekenen op een bestaand afzetge
bied. Van de miljoenen jongelui, die wild
van geestdrift zijn over het geluid uit
een kastje, mag volgens Hollywood wor
den verwacht, dat ze in drommen naar
de eigenaar van dat geluid op het bios
coopscherm komen kijken en dat doen
ze dan ook. Elvis 'Presley in „Love me
tender" was zo'n beetje de eerste en nu
is er geen houden meer aan. Daar is
Tommy Sands, die in de Presley-show
is opgetreden en die, na miljoenen van
zijn eigen platen te hebben verkocht,
door 20the Century Fox werd gecon
tracteerd. Hij trad op in „The Singing
Idol" en verklaart thans; „Ik wil acteur
worden een échte acteur".
Pat Boone ruim vijf miljoen verkoch
te platen) heeH de hoofdrol gespeeld in
de film „Bernardine" en daarna in „April
Love", die hier te lande nog niet in ver
toning is gekomen.
Amerikaanse actrices zijn
te duur
Hoewel de meeste filmmaatschappijen
in Hollywood haar heil zoeken bij gram-
Andy Griffiths een zanger uit Zuid-Ca-
rolina", die via de grammofoonplaten
een contract kreeg, zong in de film „Face
in the Crowd" van Elia Kazan
Om filmster te worden is het tegen
woordig minder dan ooit nodig, dat
iemand kan acteren. Je hoeft alleen
maar te weten, hoe je liedjes moet ver
kopen. Dan teken je eenvoudig een con
tract, maakt dezelfde geluiden voor een
filmcamera, die je tot nog toe op een
grammofoonplaat produceerde en er is
een filmster geboren.
Hoewel geen enkele filmliefhebber ook
ma5r één goed woord kan overhebben
voor de film „Love me tender" heeft
Paramount Elvis Presley opnieuw laten
optreden in een film, die „Loving You"
heet en die onlangs in 22 Amerikaanse
steden tegelijk in vertoning is gekomen.
Het succes van deze film moet enorm
zijn. Van Presley's nieuwste plaat „Lo
ving You" en „Teddy Bear" zijn ten
minste, aldus wordt nadrukkelijk ge
meld, reeds meer dan' een miljoen ex
emplaren verkocht, als u begrijpt wat wij
bedoelen.
En om nu eens helemaal zeker te zijn
van een overweldigend succes, is Holly
wood van plan om Elvis Presley, Pat
Boone en Tommy Sands gezamenlijk te
laten optreden in één muziekfilm.
Spotvogels in Hollywood hebben voor
dit nieuwste produkt al een titel gevon
den: „De luide Gil".
Hef raadsel van leven en dood
A zij net mysterie van leven en dood te door-
Onder regie van Lewis Gilbert, die ook
de film „Reach for the sky" maakte, is
men in de Britse Pinewood-studio's bezig
met de opnamen voor „Carve her name
with pride" (schrijf haar naam mpt gou
den letters), waarin het verhaal wordt
verteld van een agente van. de Britse ge
heime dienst. Violette Szabo, de eerste
vrouw die werd onderscheiden met het
George Cross. Violette Szabo werd door
de Duitsers op 23-jarige leeftijd gefusil
leerd in het concentratiekamp van Ra-
vensbruck. Haar collega, mrs. Odette
Hallowes, de vroegere Odette Churchil,
eveneens draagster van het George Cross
en van het Legioen van Eer, die als
technisch adviseuse bij deze film op
treedt, getuigt van haar: „Ze was de dap
perste van ons allen..".
De bus. afkomstig uit de „museumga
rage" van London Transport, waar alle
bussen worden bewaard, die sinds 1910 in
Londen hebben gereden, werd uitgerust
met verduisteringslampen en reclames
uit 1940. Voor Mr. Kirkup herleefde het
verleden, toen hij met zijn overjarige bus
door Brix-tonstreet reed. Terwijl hij de
borden met „Schuilkelder" en „Lucht
bescherming" en de huizen, waarvan de
ramen met repen papier waren beplakt,
passeerde, zei hij: „Het is net, of ik weer
in de Blitz zit. Je verwacht zelfs ieder
ogenblik de sirenes weer te horen".
„Stella", een zeemansverhaal van Jan
de Hartog, wordt door Sir Carol Reed
verfilmd. De hoofdrollen zullen worden
gespeeld door Sophia Loren, William
Holden, Trevor Howard, Kieron Moore en.
Oscar Homolka. Sophia Loren zal ver
ben m „xne "wu a„u ,uc der de hoofdrol spelen in e<m nieuwe
Beiden treden voor de tweede {ilmversje van „Bloed en Zand", een ver
haal over de stierenvechterij, dat al twee
maal Is verfilmd. Sophia heeft lessen in
de arena gehad maar zonder stier
- - "i Voor de film „Carve her name with pri- Rita Hayworth heeft na jarenlange ru-
otoonplaat-beroemdneden, is er toch|d<," moest Virginia McKenna in een scè-.zies haar maatschappij Columbia voor
20 f" Century a ox, die een ne d;e werd verfilmd in een R.A.F.-kamp goed de rug toegekeerd. Men moest haar
Met dit „beste werk" bedoel ik de bun
dels die Julia Tulkens liet verschijnen
sinds ze. na een aarzelend begin, haar
eigen geluid had gevonden. Zij is te Tienen
nabij Brussel geboren en kwam al jong
onder de aandacht van Pol de Mont. De
aard van haar debuut is hierdoor natuur
lijk wel min of meer bepaald.
Na de dood van De Mont vond zij een
goede raadgeefster en lieve vriendin in de
Noordnederlandse dichteres Hélène Swart.
Door bepaalde omstandigheden hebben
de jonge Vlaminge en de oude dame elkaar
nimmer in levende lijve ontmoet. Maai^
talloze brieven hebben zij gewisseld en
Julia Tulkens heeft zonder twijfel veel
aan de raadgevingen van de oude, ervaren
dichteres gehad.
Gelukkig vond zij echter de moed om.
toen het moment daartoe was gekomen, op
eigen benen verder te gaan. Haar eerste
bundeltjes zijn te beschouwen als lichtere
preludia tot de aangrijpende cyclus „Ont
vangenis", waarmede zij direct Vlaande-
rens eerste waarachtige dichteres werd. Dit
was nieuw in de Zuidnederlandse dicht
kunst: een jonge vrouw sprak zich onbe
vangen uit over liefde en moederschap, in
zeer persoonlijke verzen, welke niet altijd
vlekkeloos waren, maar de innerlijke
gloed hadden van de echtheid.
Van alle verbaliteit (een euvel, waar
haar eerste verzen wel aan hadden gele
den geen wonder als men haar leer
meesters kent!) had ze zich op verrassen
de wijze weten los te maken. Haar verzen
waren direct, en naakt van eenvoud en
waarachtigheid.
De bundel „Ontvangenis" verscheen^ in
1936 en ik herinner me, dat Hélène
Swarth me zei: „Julia Tulkens is haar
eigen weg gegaan een andere dan ik
had verwacht. Het is goed zo, want zij
is geen epigone maar heeft een sterk
persoonlijk talent. Deze bundel is voor
mij een mooie verrassing."
De briefwisseling tussen Hélène Swarth
en Julia Tulkens is. na dit zich losma
ken van de directe invloed, blijven voort
bestaan en heeft geduurd tot aan de dood
van de oude dichteres. Julia Tulkens heeft
haar -na de oorlog dankbaar gehuldigd in
talloze lezingen en voordrachten
In 1938 volgde de bundel „Vader, even
als „Ontvangenis" een gesloten cyclus
van verzen van velerlei vorm. Wat het
gehele werk van Julia Tulkens beheerst,
is het raadsel van leven en dood. Zij
zocht het antwoord in de liefde: die tus
sen man en vrouw, tussen moeder en kind,
tussen vader en dochter. De een geeft het
leven in liefde door aan de ander: en
deze houdt de handen van een geliefd
wezen vast, om het sterven lichter te ma
ken.
Ik voel nog in mijn handen
het laatste drukken van uw handen.
Daarip lag nog wat leven,
daarin lag reeds de dood.
gronden. Zij beseft te zijn tussen aarde
en hemel, tussen goed en kwaad, en met
ingeboren drang, naar beide. Zij weet
zich een „Aardse bruid". In 1950 verscheen
een bundel met deze titel, welke een jaar
later werd bekroond met de Prijs voor
Letterkunde van de Vlaamse Provinciën.
De bundel opent met «en lied aan Eva:
O Eva, verre zuster, uw naam is
ons gebleven.
Wij dragen zelfde kleed van liefde
en van schuld.
Wij zijn langs uwe schim uit 't para
dijs gedreven,
met zelfde kreet van wanhoop, van
deemoed en geduld.
In voortdurend bewogener e- klemmen
der aanroepingen en bezweringen tracht
de dichteres door te dringen in het we
zen van deze eerste aardse bruid
want zij. de moeder der wereld, houdt de
sleutel der liefde en dus het mysterie van
leven «n dood in zich besloten.
Van „Ontvangenis". „Vader" en „De
aardse bruid" verscheen bij Elsevier te
Brussel een nieuwe druk onder de titel
„Na het bruidslied". Aan deze cycli is
nog een aantal nieuwe verzen toegevoegd,
welke behorep tot een bundel in voorbe
reiding. getiteld „Het huis van de stilte".
Ook in deze nieuwe verzen schijnt Ju
lia Tulkens zichzelf gelijk gebleven. Het is
een compliment, want het betekent dat de
JULIA TULKENS
liederen van de vrouw
dichteres haar éne, grote autentieke le
venswerk voortzet: een vrouwenleven,
dat hartstochtelijk ondergaan en beleden
wordt, zuiver en met de grootste onbevan
genheid bezingen, als het hart daartoe
dringt.
De hoofdrollen in „Carve her name]
with pride" worden gespeeld door Paul
Scoffield en Virginia McKenna. Laatst
genoemde werd onderscheiden als beste
Britse actrice van het jaar voor haar
rol in de film „A Town like Alice". Paul
Scoffield werd verleden jaar uitgero»pen
tot beste toneelacteur van het jaar voor
zijn optreden in „The Power and the
Glory
maal samen op. De eerste keer ge
beurde dit in het toneelstuk „The River
Line".
„kweekschool voor talent" is begonnen
De leiding van deze maatschappij heeft
hamelijk tot haar grote schrik ontdekt
uat er een gevaarlijk gebrek is aan vrou
welijke Amerikaanse sterren.
De actrices, die op het ogenblik bet
grukst door de studio's worden gezocht,
?>3n Sophia Loren (Italië), Audrey Hep
burn (Groot-Brittannië), Anna Magnani
(Italië), Deborah Kerr (Groot-Brittannië)
ingrid Bergman (Zweden) en Elizabeth
raylor (Groot-Brittannië). Daartegenover
|j:aan als Amerikaans contingent Marilyn
Monroe, Ava Gardner, Susan Hayward,
Kim Novak, Doris Day, Rita Hayworth
June AUyson.
Er
is in Hollywood echter een bijzon
ï®fe voorkeur voor buitenlandse sterren
Die zijn goedkoper.
Het waren uitsluitend financiële over
wegingen, die Metro Goldwyn Mayer er
toe hebben gebracht om niet Marilyn
Monroe, maar Maria Scheli de hoofdrol
t« laten spelen in de nieuwe filmversie
?an „De Gebroeders Karamazov". Mari
en vroeg te veel.
bi
Nederlandse Televisiestichting is
?t de Duitse televisie tot overeenstem-
Jj'hg gekomen betreffende het directe
„yernemen uit Hamburg van een uitzen-
'hg van (j copera „Madame Butterfly"
zondag 13 oktober a.s. om 20.15. De
®°fdroI wordt vervuld door de Japanse
"«ra-zangeres Hisako Hidaka.
k e dag tevoren, zaterdag 12 oktober
j^s middags om circa 15 uur zal de Ned.
a't-S. een rechtstreekse reportage uit
btWerpen relayeren van de ontmoeting
stSfen de uit parlementsleden samenge-
jj Me voetbal-elftallen van Nederland en
in Berkshire, waar de mannen van het ten afscheid een bedrag van f. 250.000
uitkeren maar de studio heeft geen cent
betaald,'eer haar allerlaatste scène voor
de film „Pal Joey" was opgenomen.
Britse regiment' parachutisten worden op
geleid, een parachutesprong maken. Re
gisseur Gilbert was er tegen, dat Virginia
de sprong zelf zou maken en ook de assis-j
tent-producent verzette zich. Maar Virgi- De enige film. die onlangs in de eens
nia stond er op, persoonlijk de sprong te:zo machtige Metro Goldwyn Mayer-stu-
wagen en dus - gebeurde het, han- dio's. waar Greta Garbo, Clark Gable en
gend aan een parachutistenharnas en een j Spencer Tracy en Lana Turner beroemd
staaldraad sprong ze van een meer danj werden, in produktie was, was een kort
dertig meter hoog platform en kwam met I filmpje voorde televisie.
een deskundige „rol" op de grond neer.
Ongedeerd en glimlachend krabbelde Door filmregisseur Raoul Walsh is te-
ze overeind en verklaarde ademloos: „Het! gen de acteur Rock Hudson een eis tot
was heerlijk. Ik zou het graag nog eens
willen doen. Ze wilden hebben dat een
stand-in voor me zou springen, maar ik
wilde het zelf doen en ik ben erg blij, dat
ik doorzette. Vlak vóór de sprong was ik
verschrikkelijk bang, maar toen ik veilig
en wel op de grond was aangekomen, was
het reusachtig opwindend".
Miss McKenna heeft voor haar
sprong twee vaardigheidsinsignes gekre
gen welke normaal worden uitgereikt
aan'de leerlingen, die met goed gevolg de
cursus aan de opleidingsschool voor pa
rachutisten in Abingdon hebben gevolgd.
Verigiinia heeft deze onderscheiding voor
haar éne ®prong gekregen „omdat we al
lemaal verbaasd waren, dat ze het aan
durfde", aldus de instructeur van de RAF.
Tijdens de opnamen voor deze film
heeft Virginia trouwens nog meer onge
wone ervaringen opgedaan. Zo heeft ze
een Stengun leren hanteren en volgens
majoor L. P. Fernandez, die Violette Sza
bo tijdens de oorlog heeft opgeleid en die
thans als technisch adviseur bij de film
fungeert, doet ze het zo goed, dat het lijkt,
of ze er jaren mee heeft omgegaan.
Mr. John Kirkup uit Reigate in Sur
rey, die thans als monteur werkzaam is
bij London Transp-ort, is ten behoeve van
de film een daagje door zijn werkgevers
uitgeleend om een Londense bus uit 1940
te besturen tijdens buitenopnamen, die
werden gemaakt in Brixton street, waar
Violette Szabo jarenlang heeft gewoond.
nd
schadevergoeding ten bedrage van een
miljoen dollars (ongeveer f. 3.571.400.-)
ingediend wegens beweerde contractbreuk.
V irginia Mc Ken na
Voor de president van de rechtbank
te Amsterdam heeft gisteren een kort
geding gediend tussen de cabaretier
Tom Manders, alias „Dorus" (eiser) en
de heer F. M. Perrier, die als amateur
optreedt onder de naam „Fred Men
ger" (gedaagde).
Manders verwijt gedaagde, dat hij in
het publiek (in het Jordaancabaret) op
treedt met een creatie van „Dorus"
die zoveel lijkt op die van hem, dat hij
daardoor schade lijdt. De heer Manders
vraagt de president aan zijn concurrent
te verbieden in deze creatie op te treden
op een dwangsom van 1000 gulden voor
elke overtreding.
De advocaat van Manders stelde, dat de
figuur van „Dorus" zodanig is gecreëerd,
dat geen enkele andere artiest deze naam
gebruikt of het type uitbeeldt. „Zegt men
Manders, dan zegt men Dorus, en omge
keerd". Manders treedt op met behulp
van een geluidsband en voert hierbij een
pantomime uit. Dit is kennelijk zijn gees-
tesprodukt.
De gedaagde, van beroep sigarenwinke
lier, komt in dezelfde kleding als Man
ders op, gebruikt dezelfde band, en de
duur van zijn optreden is eveneens pre
cies gelijk. Het nummer is tot in de fines
ses gekopieerd. Het is volmaakt plagiaat,
oneerlijke concurrentie en overtreding
van het auteursrecht, wat gedaagde doet.
De advocaat van de „andere Dorus"
achtte de zaak niet spoedeisend, omdat
zijn cliënt anderhalf jaar geleden al met
dit nummer is opgetreden, tijdens ama
teurwedstrijden in Amsterdam. De figuur
van „Dorus" is volgens pleiter geen ori
ginele creatie van Manders; zo'n type
komt reeds voor in Amerikaanse gooi- en
smijtfilms. Hij legde de president vervol
gens het boek „Deining om Dorus" over en
zeide, dat de schrijver daarvan Manders
verwijt, dat deze zijn figuur van „Dorus"
geheel uit dit boek heeft gehaald.
„De heer Perrier treedt op als amateur
en de baten zijn o.m. voor buurtverenigin
gen; hoeveel malen is Chaplin niet ge
ïmiteerd?", zei pleiter. „Dit kan zijn roem
slechts vergroten". De president merkte
echter op, dat het hier gaat om het zich
onder eigen naam meester maken van het
optreden van een ander.
Tijdens de re. en dupliek vertelde Man
ders nog, dat de schrijver van het reeds
genoemde boek indertijd verzocht had
hem een procesje aan te doen, terwille
van- dP publiciteit. „Ik ben. bang aldus
de president dat dit proces ook is om
de publiciteit". Uitspraak 27 september.
De grote Finse componist Jean Sibelius
is vrijdagavond in zijn woning in Finland
overleden aan een hersenbloeding.
Jean Sibelius is in 1865 te Tavastehus
in het toenmalige groothertogdom Finland,
dat bestuurd werd door de Russische
Tsaar, geboren. Zowel zijn vader, een be
kend arts, als zijn moeder was van zui
vere Finse afkomst.
Reeds op jonge leeftijd kwam zijn groot
tolent aan het licht. Hij heeft aan
vankelijk rechten gestudeerd, maar be
sloot later zich geheel te wijden aan dé
muziek en het conservatorium van Hel-
sinfors, de toenmalige naam van Helsinki,
te bezoeken. Zijn belangrijkste leermeester
daar was Martin Wegelius, de leider van
de Finse nationale beweging op het gebied
van de muziek. Later heeft hij te Berlijn
onder Woldemar Bergiel en Albert Becker
en te Wenen onder Robert Fuchs en Carl
Goldmark gestudeerd.
Reeds in 1897, vier jaar na zijn terug
keer in Finland, werd Sibelius als natio
naal componist erkend door de regering
die hem toen een vast jaargeld aanbood,
zodat hij zich geheel aan het componeren
kon wijden.
Na voltooiing van de zevende symfonie
in 1924 is zijn scheppende arbeid afgeno
men, al heeft hij in de volgende twee jaar
nog „Tapiola" en muziek voor Shakespea-
res „The Tempest" geschreven.
Fred Astaire en Clark Gable, tivee
j leden van het groepje grijzende
•i miljonairs, tvier foto's eens boven
het bed van talloze romantische
meisjes prijkten.
Wat de inhoud betreft, moeten we ech
ter niet te hoge verwachtingen stellen.
Het is volkomen een niemendalletje „De
vader, de moeder, de dochter enz.". Een
portret van een familie. Een zeer le
vendig portret wel van een zeer leven
dige familie, maar als het doek weer
over het portret valt, dan zijn we nog
geen steek verder. We weten echt niet,
of de dochter nog eens aan de man zal
komen. Onze nieuwsgierigheid wordt wel
gewekt, maar niet bevredigd. We ma
ken kennis met de familie, maar hoe het
verder met de familie zal gaan, vertelt
de schrijver er ons niet bij. Het is alsof
hij stiekum een filmpje, een geluidsfilm
van de famlie opgenomen heeft. Twee da
gen lang heeft hij de lens open laten
staan en het filmpje laten draaien. Hij
heefthiervoor geen tijdstip uitgekozen
van een geweldige gebeurtenis of een
hevig conflict, maar hij heeft zijn lens
op goed geluk af geplaatst, 's morgens
heel vroeg in de ochtend, terwijl de
familie nog op bed lag. En het eerste,
dat wij op de geluidsband te horen krijgen,
i,s de telefoon, die rinkelt en blijft rin
kelen. Maar de familie schijnt nog in
diepe rust. De telefoon geeft het echter
niet op. En dan horen we de stem van
de dochter vanuit haar slaapkamer: „Pa
pa.. papa dan toch!" En achtereenvol
gens de stem van de moeder vanuit de
slaapkamer: „Louis.. Louis..! de tele
foons! Louis..!" Dan de dochter weer:
„Papa., papa., de telefoon!"
En eindelijk het antwoord van de va
der vanuit de slaapkamer; „Jawel..! Ik
doe iets aan!" De telefoon rinkelt door.
Dan komt de vader op, half in kamer
jas en pyama en neemt de hoorn van de
haak: „Hallo.. Oh, wacht u even. (trekt
verder zijn jas aan) Hallo., idiote uitvin
ding, midden in de nacht., u zegt., is
het al negen uur? Negen uur, ook, goed.
Wat is er dan? Meisje..? Welk meisje?
Ik weet van geen meisje. Bureau? Welk
bureau? Ik weet van geen bureau (luid)
Ik neem u niets kwalijk., neen zeker
niet., natuurlijk., oh, verkeerd., ook
dat nog! (hangt op) Krankzinnig geza
nik die telefoon."
De moeder komt op in ochtendjas:- Dat
is toch niet zo erg. Je moest er toch uit."
De vader: „Waaruit?"
De moeder: „Uit bed."
De vader: „Een bureau voor dienst
personeel."
De dochter op in ochtendjas: „Was' dat
voor mij?"
^De vader: „Ja, een dienstbode voor
jou."
De dochter: „Mocht best. Ik werk me
hier dood."
De vader: „Dat zal wel."
De moeder: „Dienstbode? Wat zeiden
ze dan?"
De vader: „Er was hier een dienst
bode van een bureau."
De moeder: „Hè? Welk bureau?
De vader: „Weet ik dat."
De moeder: „En dat laat jij lopen.
Dat breek jij af."
De dochter: „Terwijl de hele stad
schreeuwt om een dienstbode. Man, waar
ben je geboren?
De vader: „Man! Weet jij wel wat
je zegt. aap?"
De moeder: „Mijn heipel, alsjeblieft,
waar is het nummer van dat bureau?
Waar is de gids? De gids hoort op zijn
plaats."
De dochter: „Geen wonder. Iedereen
maakt hier de boel van iedereen weg."
(Ze grinnikt)
De moeder: „Lach daar niet om. Lieve
hemel, nooit kan ik hier iets vinden."
De dochter: „Voila de gids."
De moeder: „Waar lag ie nou?"
De dochter: „Op de gewone plaats."
De zoon komt op in pyjama: „Ik kan
nou nooit eens uitslapen. Wat een herrie."
De vader; „Kleed je eerst aan."
De dochter: (wil afgaan) „Als er voor
mij gebeld wordt, roep me dan even en
hang geen haak op."
De zoon: „Wie moet er voor jou bel
len?"
De dochter: „Een vriend."
De vader: „Wat voor vriend. Weer een
vriend?"
De moeder: „Nergens kan ik dat num
mer vinden."
De zoon: „Misschien binnenin."
De dochter: „Wacht even. Er zit een
lijstje van mij in." (neemt de gids)
De vader: „Nog meer vrienden."
De dochter: „Mag ik geen vrienden
hebben?"
De zoon: „Natuurlijk niet."
De dochter: „Wat zeg je me daarvan,
aap!
De zoon: „Laf zei je vader net tegen
jou."
We zouden zo door kunnen gaan. Maar
we moeten stoppen. De schrijver gaat zo
nog drie bedrijven door tot groot ver
maak van ons allemaal, maar dan moet
ook hij stoppen. We zijn even getuigen
geweest van de entree van een dienst
bode, een heel eigenaardige dienstbode
weliswaar en de volgende dag zijn wij
weer getuigen van haar vertrek, maar
het feit is alledaags, iedereen kan dit
overkomen. Het is natuurlijk wél een wat
opwindend feit, vooral als het zó een
dienstbode betreft, maar voor de kran
ten is het niet vermeldenswaard, hoog
stens om er eens smakelijk over te pra
ten onder het gebruik -van een borrel
tje. Geen schrijver zou het in zijn hoofd
halen om op een dergelijk gegeven een
toneelstuk te bouwen. Hiervoor moet je
een schrijver als Bischot zijn. Hij heeft
de gave om het kleine te zien en ons te
laten zien. En dit is juist wat dit stuk
zo aantrekkelijk maakt en zelfs boeiend
ondanks de inhoudloosheid van dit stuk.'
Een heel ander stuk is „Ik huurde de-
Een thriller. Het stuk speelt
zien af ;n een klein artiesten-hotel te Pa-
„iia'h 1S f6" mool"d gebeurd. Een we
reldberoemde musicale clown is ver
moord op zijn kamer gevonden. De ar
resten menen te weten, wie de dader is
Een mede-artiest. Maar de clown heeft
do dood verdiend. Hij was een weergaloos
egoïstisch man. Daarom dekken de ar
tiesten als één man de vermeende dader.
De^politie heeft het opgegeven en de ru:st
in 't hotelletje is volkomen weergekeerd.
De levensverzekeringsmaatschappij blijft
echter achterdocht koesteren en stuurt
een eigen mannetje, die de kamer huurt,
waarin de clown vermoord gevonden is.'
En hiermee vangt het spel aan. Het wordt
een adembenemend spel vol sfeer en be
klemming. De dialoog is weer even bril
jant. de personen zijn allen weer even
raak getekend tot in de kleinste en fijn
ste finessen.
Maar het blijft een moeilijk te spelen
spel. Middelmatige groepen kunnen het
beter overlaten aan hun sterkere col
lega s. Men moet vooral heel vlot kunnen
spelen, wil men de spelen van Bischot
goed kunnen brengen. De dialoog, het
geen erin gezegd wordt en hoe het ge
zegd wordt, prevaleert altijd boven d-e
inhoud. En middelmatige groepen kun
nen beter een stuk spelen met een ster
kere inhoud, waarin het op de dialoog
een ietsje minder aankomt.
Sibelius was in zijn land zeer gezien.
Ter gelegenheid van zijn negentigste ver
jaardag in 1955 is in vijftig steden en dor
pen een plein naar hem genoemd.
Ondanks zijn hoge leeftijd leidde hij tot
voor kort nog een actief leven. Hij begon
elke dag met een wandeling door de bos
sen en ging dan urenlang lezen, compo
neren en luisteren naar buitenlandse uit
zendingen van moderne muziek. Hij be
sloot elke dag met een glas cognac en nam
van tijd tot tijd een sauna, een Fins stoom
bad.
Sibelius is in 1892 gehuwd met de ge-
neraals-dochter Aino Jarnefelt, die hem
vijf dochters heeft geschonken.
Van de representant der Finse toon
kunst Jean Sibelius kan men niet zeggen,
dat zijn muze in de wieg gesmoord, is,
want hij overleed gisteren in zijn land
huis bij Helsinki op tweeënnegentigjarige
leeftijd. Qok gaat van deze componist niet
op, dat een profeet in eigen land niet ge-
eerd wordt, wijl het hem beschoren is
geweest als een vorst te worden geëerd,
als een held vereerd en door talloze prij
zen (w.o. de Nobelprijs) en Staatsstipen-
dia van zorgen vrij te kunnen leven en
werken. Maar daar stelde hij ook een
oeuvre tegenover, dat allereerst van een
enorme werkkracht getuigt (men kan er
een ruime catalogus van samenstellen)
doch bovendien in het emancipatieproces
der Finse natie een eigen opbouwende
taak heeft vervuld. Zijn muziek in feite
behorend bij het romantisch tijdvak der
vorige eeuw is vol van natuurstemmin
gen, vol van vrijheidsdrang zich manifes
terend in een dringend appèl op de Finse
sagen- en sprokenwereld, welke hij naar
het voorbeeld der Leipziger School met
brede klassieke vormen trachtte te ver
binden. Het symfonisch gedicht Finlan-
d i a is in dit gemiddelde uitgegroeid tot
een nationaal epos; zo ook En Saga,
reeds daterend uit de eerste fase van
Finlands strijd (1892) waartoe het een soort
wekroep betekende. Hierbij voegen zich
niet minder dan zeven symfonieën waar
in zich heel de evolutie dezer persoon
lijkheid voltrekt.
De wereldvermaarde Valse triste
is aan een dramatisch toneelstuk van
Jarnefeet ontleend en alleen in dit ver
band te verstaan, hoewel ze veelal geba-
naliseerd wordt door de meest onwaar
schijnlijke arrangementen. Hier zingt de
diepe weemoed zich uit van een naar vrij
heid hunkerende ziel en misschien wel
van heel een volk. Het strookte geheel
met Sibelius' geaardheid om zijn kracht
te zoeken in de Noorse mytologie, welke
enerzijds de zware verdroomdheid en ne
velen kent van het Land der duizend Me
ren, anderzijds de vlam der hartstocht van
dit natuurvolk plots kon doen overslaan.
Als zodanig is het volksdrama K a 1 a -
w a 1 a, „Het land der Helden", waarin de
avonturen der Finse stamhelden uit de
loodgrijze voortijd geschilderd worden,
kenmerkend.
De „Sibelius-Society" zal harerzijds in
de dood van deze figuur aanleiding vin
den om zijn muziek ook ver buiten de
grenzen van Finland te doen klinken.
M.
In een gisteravond na de nieuwsbe
richten van elf uur over de zender Hil
versum 1 uitgezonden gezamenlijk pro
gramma van de Nederlandse Radio Unie
is de Fin* componist Jean Sibelius her
dacht. Het oorspronkelijk voor dit uur
van óe dag vastgestelde radioprogramma
kwam te vervallen.
Uitgevoerd werd een der bekendste
werken van Sibelius „Finlandia", dat
werd gespeeld door het Philharmonia-
orkest ondër leiding van Herbert von Ka-
ra jan.
Op het tijdstip van Sibelius' overlijden,
kwart over negen plaatselijke tijd begon
de Britse dirigent Malcolm Sargent in
het concertgebouw te Helsinki met het
J dirigeren van Sibelius' vijfde symfonie.
