„Bij kunstonderwijs niet streven
de stunt maar naar verdieping"
naar
i,
CHARLOTTE KÖHLER,
Conversatie met Marsbewoners
KLEIN SEMINARIE VOOR BISDOM ROTTERDAM
FILM ÉN WERKELIJKHEID
BRUSSEL KREEG ER ZES KM
TUNNELS EN VIADUCTEN BIJ
Prof. Vroomdirecteur Rijksacademie
Te veel quasi-artisticiteit „pour épater
le bourgeois"
een kwart eeuw topfiguur in dramatische kunst
Vijf nieuwe balletten bij Scapino
Kandidaten rnx de
Rome Schilderkunst
Kleine ringgeopend
Procureur-generaal van
Nederlandse Antillen
Nam officier giften aan.
Acht gevallen van
kinderverlamming
ll*. C. J. P. M. Bolsius t
Professor ontwierp „kosmische taal
Academische Filmstudieweek geopend
De bedelnap waard
V B
DINSDAG 1 OKTOBER 1957
PAGINA 3
Geen zilveren medailles
Academie gemoderniseerd
Eerste Antilliaan tvaarnemend
gouverneur
Nu al kritiek
50.000 auto's per dag
BURGEMEESTER VAN
ENSCHEDE VRAAGT
ONTSLAG
Tenlastelegging tegen majoor K.
VIJFTIG MISSIONARISSEN
NAAR CENTRAAL AFRIKA
RECHTERLtlKE macht
Veelzijdig talent
Groot kunstenares
Financiële problemen
(Van onze Amsterdamse redactie)
Voor de vierde maal heeft prof. dr. R. N. A. Vroom als directeur van de Rijks
academie van Beeldende Kunsten te Amsterdam het academische jaar geopend
met een toespraak, waarin hij o.m. inging op het streven naar verdieping van
het hoogste onderwijs in de beeldende kunsten. Volgens hem was een her
nieuwde bezinning op de methodiek dringend gewenst, te meer daar gebleken
was, dat van enige bewuste en universele methodiek bij dit onderwijs vrijwel
geen sprake meer was. Deze lacune is voor een belangrijk deel aangevuld o.m.
door uitbreiding van het collcgerooster met talrijke vakken, welke zowel op de
vaktechnische als op de karaktervormende zijde van de onderwijsmethodiek
betrekking hebben, terwijl tevens drie lectoraten werden ingesteld op de ver
schillende gebieden ter technologie. Voorts kwam er een propaedeutische atae-
ling, die een verbetering der selectie verwezenlijkte, werden de buitenstudies
uitgebreid en kwam er een begin van een systematische samenwerking tot stand
tussen architecten en beeldende-kunstenaars-in-wording. Dat de academie op
de goede weg schijnt te zvjn meende dr. Vroom te mogen afleiden aan de grotere
vraag om toelating (momenteel zijn er 120 studenten, o.w. tien buitenlanders).
TT- "F| ,1 kunnen wnrdpin. wanneer in samenwer-
den voor een hospitantenhuis voor de stu
denten.
Tegelijk met de opening van het acade
mische jaar vond de bekendmaking van
het jurv-rapport voor de Prix de Rome
voor de Prijs Schilderkunst 1957 plaatis.
De minister zal worden geadviseerd de
gouden penning toe te kennen aan mep
Emmy Èerdmans uit Bussum (26 jaar), ter
wijl geen aanleiding werd gevonden
iemand voor te dragen voor de zilveren
medaille. Wel
kandidaten,
De directeur was ervan overtuigd, da'
het vaktechnische onderwijs gelijke tred
zal moeten houden met de kunstzinnige
ontwikkeling der jeugdige talenten, die
nimmer vruchtdragend zal kunnen zijn,
wanneer zij zich uitsluitend richt op het
provoceren en cultiveren van ongemoti
veerde gevoelserupties. „Wanneer men het
met de stelling eens kan zijn, dat vandaag
in de hedendaagse kunst de progressivi
teit der uitingen meermalen de documen
tatie blijkt te zijn van oppervlakkigheid,
onmacht, onbeheerstheid, gebrek aan ka
rakter cn onkunde; wanneer men voorts
met ons van mening kan zijn dat een
dunne saus quasi-artisticiteit dikwerf een
reeks van ongare produkten, gecreeer
pour épater le bourgeois, smakelqk moet
trachten te maken, zo zal men tevens kun
nen volgen, dat het hoogste onoderwijs in
de beeldende kunsten slechts verantwoord
kan zijn, wanneer met de allergrootste
ernst niet naar de stunt maar naar ver-
dieping wordt gestreefd", aldus bct°°sd°
prof. Vroom, die grote gevaren zag i i
de vandaag nog wel eens v®r"om.®" J! °n
grammatische leuze, welke het vr«maken
der scheppende potentie tot allec"zal'B
makend doel van het kunstonderwUs t
verklaren. Wordt deze vrijmaking in be
langrijkheid boven de andere
palende factoren verheven zo is de vee
gewettigd, dat de vrijheid in ongebonden-
hcid en bandeloosheid zal ontaarden,
dus de directeur.
De behuizing van de Rijksacademie
de instelling werd 304 jaar geleden ge
sticht en het gebouw aan de Stadhouders
kade in Amsterdam dateert van 1878
heeft een metamorfose ondergaan, up
alle nog niet volledig bebouwde ™'™ten
werden collegezalen en praticumruimten
opgetrokken, zoals o.m. een drukkerij-
atelier en een laboratorium, waardoor het
gebouw tot in de nok dienstbaar gemaak
werd. In plaats van de 40 kachelhaarden
werd oliestook aangebracht, daken en go
ten, vloeren en plafonds, elektriciteitsaan-
leg en waterleiding ondergingen een ver
nieuwing, Prof. Vroom was uitermate
dankbaar, dat het ministerie van O. K.
en W. ondanks de bestedingsbeperking deze
modernisering had willen toestaan, doch
de academie is nog te klein.
kunnen worden, wanneer in
king tussen rijk en gemeente aan de
dringende wens om meer ruimtelijke arm
slag zou kunnen worden tegemoet getre
den", zo legde prof. Vroom zijn verlang
lijstje voor aan dr. J. Hulskcr, hoofd van
de afdeling Kunst, die aanwezig was. Wel
licht zou dc open plek benut kunnen wor-
werd voorgesteld twee
de 23-jarige Anita Voüte pit
Amstelveen en -de 28-jarige Jan Sierhuis
uit Amsterdam, de helft toe te kennen van
het stipendium, dat door de Mr. H. K.
Westendorpstichting voor de eerste maal
beschikbaar was gesteld voor de winnaars
van de zilveren medaille. Dit zou een be
drag van 500 uitmaken.
De zoeven genoemde stichting is opge
richt door de Amsterdamse Joffer, mevr.
Betsy Westendorp—Osieck om de nage
dachtenis van haar man, befaamd verza
melaar en bewonderaar der beeldende
kunsten, te eren.
Voor deelneming aan de proefkamp van
de wedstrijd hadden zich negen kandida
ten aangemeld; vier werden tot de emd-
kamp toegelaten. De opgave luidde; een
compositie met als onderwerp „De ont
moeting" te vervaardigen in oheveri,
waarbij mensen elkaar hetzij buiten, hetzij
binnenshuis ontmoeten op een bepalend
ogenblik in hun leven.
Het werk van mej. Eerdmans achtte de
jury het meest geslaagd. Het bezit gees
telijke noblesse en de vorm, waarin de
gedachte van de jonge kunstenares ge
stalte heeft gekregen kon de warme be
wondering van de jury wegdragen. Er was
volgens haar sprake van een duidelqk
schilderkunstig en veelbelovend talent,
terwjjl ook de dynamische ruimtewerking
voor de jury een argument te meer was
om dit werk boven de andere te verkie
zen.
Alle vier schilderijen vertonen een zeer
persoonlijk karakter. Het werk van Jan
Sierhuis boeit door de uiting van een pri
maire
schildersdrift, doch de maker is
niet tot een verantwoord evenwicht tus
sen kleuren en compositie gekomen. De
compositie van mej. Voüte heeft een aan
tal zwakke plekken ondanks de nobele
geest, die ook uit dit werk spreekt. De
goede schilderkunstige kwaliteiten van
laatstgenoemde twee werken brachten de
jury, die bestond uit de heren baron I.
Opsomer, prof. A. Troost, M. Wiegman,
prof. J. Wiegers en prof. dr. N. R. A.
Vroom baron Opsomer werd later we
gens ziekte vervangen door de heer Theo
S wag ©make rs er toe de vervaardigers
toch voor te dragen voor een stipendium.
Donderdag zullen de kandidaten voor
de Prix de Rome in de sector vrije beeld
houwkunst worden bekend gemaakt.
Bij Kon. besluit is benoemd tot pro
cureur-generaal van de Ned. Antillen mr.
R, Boom en tot tweede waarnemend pro
cureur de heer M. P. Brown Gorsira.
Mr W. R Boom was tot nu toe offi
cier van justitie bij het gerecht in eerste
aanleg te Willemstad. Hij is in zijn nieu
we functie de opvolger van de waarne
mende procureur-generaal dr W. C van
Binsbergen, die enige maanden geleden
als zodanig ontslag heeft aangevraagd.
De heer M P. Brown Gorsira is de eer
ste Antillaan, die benoemd wordt tot
tweede waarn. gouverneur. De eerste
waarnemende gouverneur is mr v d.
Valk, die thans met verdof in Nederland
vertoeft. De heer Gorsira, die werd ge
boren in 1894, is thans secretaris van
de Curacaose hypotheekbank, lid van de
Antilliaanse deviezencommissie, directeur
van de Curacaose bank en commissaris
van het pensioenfonds der Ned. Antillen.
Hii is ridder in de orde van Oranje Nas
sau. In mei j.l. is ook in Suriname
een „landskind" geïnstalleerd als waar
nemend gouverneur, nl. de heer H. J. de
Vries.
(Van onze Brusselse correspondent)
In aanwezigheid van ministers, burge
meesters der Brusselse agglomeratie en
andere autoriteiten is dezer dagen dc
„kleine ring" in Brussel geopend. De Bel
gische hoofdstad heeft er nu zes kilomc-
tc tunnels en viaduct b(j, die één grote
verkeersverbinding vormen van de oude
Halepoort, niet ver van het Zuidstation,
tot op één kilometer van de Basiliek van
Koekclberg.
De nieuwe traverse, die één miljard
heeft gekost en zestien maanden lang
van de Brusselse boulevards en pleinen
één grote loopgraaf heeft gemaakt, loopt
langs de Louisapoort, de Naamsepoort, de
Wetstraat de Madouplaats, de Kruidtuin-
laan, de Rogiersplaats (waar zich het
vroegere Noordstation bevond) over het
kanaal naar Charleroi op de Sainctelette-
plaats. tot aan de Simonisplaats te Koe-
kelberg.
Aan de „grote ring", die rond de agglo
meratie loopt, wordt nog met man en
macht gewerkt. Aan het einde van het
jaar zal koning Boudewjjn al deze nieuwe
wegen tezamen in gebruik stellen.
Intussen wordt reeds nu in sommige
bladen kritiek geoefend op wat men
noemt de absurde wijze waarop sommige
onderdelen van het grote wegenplan
worden uitgevoerd. Zo is het een feit.
dat de „kleine ring" met zijn vier wer
kelijk mooi afgewerkte tunnels en een
viaduct dat op zijn hoogste punt geluk
ligt met de tweede verdiepingen van de
aan de straat gelegen woningen, maar
gedeeltelijk aan de verwachtingen der
automobilisten beantwoordt. Door de on
wil van de gemeente Molenbeek (men is
hier sterk op de gemeentelijke autonomie
gesteld en elke gemeente, vooral in net
Brusselse, is zo iets als een staat op
zichzelf) loopt het viaduct niet ver ge
noeg en eindigt op een druk kruispunt,
dat herhaaldelijk alle verkeer van en
naar het viaduct tegen houdt. Dat heef
zaterdag j.l., mede door het feit dat dui
zenden Brusselse autobezitters de eerste
de beste dag de nieuwe ring wilden pro
beren, tot onontwarbare opstoppingen
en verwarringen geleid. Wij hebben
zo'n opstopping gezien van enkele c
zenden auto's over een afstand van vier
kilometer. Het duurde uren alvorens men
sommige van die kluwens kon ontwarren.
Wij zelf hebben er een half uur over ge-
daan om van de Kruidtuinlaan to-
afrit van het viaduct te komen en op
dat moment was het reeds na midder
nacht.
Men schat overigens, langs de „kleine
ring" waaraan zestien maanden lang on
geveer 2000 arbeiders hebben gewerkt,
per dag 50.000 auto's moeten kunnen pas
seren.
Men is nog met een belangrijke
dwarstunnel bezig, die van het Paleis
van Justitie naar de Louisalaan gaat
lopen en daarbij onder de tunnel van
de Louisapoort naar de Naamse Poort
gaat. Het merkwaardige van dit werk
is, dat enkele honderden meters ervan
worden uitgevoerd onder de bijzonder
drukke Louisalaan zonder dat het bo
vengrondse verkeer er °°h maar iets
van merkt. Ook de gas- en elektrici
teitsvoorziening voor de grote magazij
nen gaat ongestoord door. Het is een
soort gigantisch mollenwerk. waarvoor
men Italiaanse specialisten heeft aan
getrokken.
Behalve met bovengenoemde werken
worden nog op tal van punten in Srus-
sel de wegen geasfalteerd en tientallen
kilometers tramrails verlegd. Honderden
magnifieke bomen vallen als slachtoffer
van dit alles, doch de overhei! heeft be
loofd dat overal nieuwe bomen, bloemen
en planten zullen komen. Ook op de ter
reinen van de Wereldtentoonstelling
waarvoor al die wegen worden aangelegd
hebben ook heel wat bomen moeten plaats
maken voor de grote paleizen die men
er overal aan het bouwen is.
Ondanks de kritiek op de kleine ring.
mag men toch wel zeggen, dat men hier
een staaltje Belgisch initiatief en voort
varendheid ziet. Dat bovendien de aan
nemers voor hun taak berekend zijn,
blijkt wel uit het feit, dat de werken
twee maanden eerder zijn opgeleverd
dan in het tijdschema was voorzien.
de
In de gemeenteraad van Enschede
heeft burgemeester M. van Veen. gis
teravond meegedeeld, dat hij met ingang
van 1 maart 1958 ontslag heeft gevraagd
uit zijn functie, wegens het bereiken van
de pensioengerechtigde leeftijd.
Zoals is gemeld, zal majoor H. K
woensdag voor de krijgsraad te veld
west te 's-Gravenhage terecht staan op
beschuldiging van het aannemen v
giften. In de tenlastelegging wordt de
majoor ervan beschuldigd, dat hij m
functie van officier toegevoegd aan h
hoofd van de sectie aanschaffingen bui
tenland van de afdel ng
zaken van het Directoraat Material
Landmacht in de jaren 19o3, 54 50 en
'56 giften zou hebben aangenomen van
agenten van Engelse finnas
digdheden voor de Nederla"dj® f ien
krachten aan de staat der Nederlanden
leverden. Ten laste wordt gelegd dat hy
van zekere C. van B. in totaal
heeft aangenomen en van zekere
D. in totaal 15.000,—.
Over de week van 15 tot en met 21
september j.l. werden
gevallen van roodvonk (voorafgaande
week 115), overeenkomstige periode 19-
92) en acht gevallen van kinderverlam-
Van de acht gevallen van kinderver
lamming zijn aangegeven zes geval.en
met verlammingsverschijnselen.
Vandaag zijn per vliegtuig Van
hol via Marseille en Rome vijftig mis
sionarissen naar Centraal Afrika vertro *-
ken. De reis wordt meegemaakt door de
aartsbisschop van Tabora, mgr. C. Brons
veld, die na het Genraal Kapittel van de
Witte Paters in Rome weer naarzijn mis
siegebied terugkeert. Dit is de 66ste Rap-
timvlucht.
Aan boord van het vliegtuig bevinden
zich Witte Paters, Paters vande H.
Geest, Fathers van Mill Hill, Witte Zus
ters en Zusters van het Kostbaar Bloed.
De bestemming van de missionarissen
ligt in Brits Oost Afrika, o.a. in Entebbe,
Tabora, Nairobi en verscheidene plaatsen
ten zuiden van Tabora, zoals Kasama
en Lilongwe.
In Rome zullen de missionarissen een
audiëntie meemaken.
In de namiddag van 8 oktober arriveert
op Schiphol een dertigtal missionarissen
uit het missiegebied in Centraal Afrika.
Zij zullen hun vakantie in het vaderland
doorbrengen. Een groep jonge Afirkaan-
se priesters verlaten op de thuisreis m
Rome het vliegtuig, waar zij hun studies
zullen voortzetten.
De „Prix de Rome" voor dc schilderkunst werd in de Rijks Akademie ie
Amsterdam uitgereikt aan de 26-jarige Emmy Eerdmans voor haar
Hij had daarom een begerig oog gesla-1 ontmoeting". Mejujfrouiv Eerdmans voor haar werkstuk.
i. „„„„4 .rnimmv waar J
gen op de ruimte naast het gebouw, waar
een prachtig hofje uit de vorige eeuw te
snel was afgebroken. „Hoe zinrijk zou
deze wonde in het stadsbeeeld hersteled
Charlotte Kohier heeft zich in de
25 jaar dat zij aan het toneel is
verbonden een geheel eigen plaats
verworven. Twee zeer uiteenlo
pende facetten van het theater heeft
zij in zich verenigd n.l. het acteren
en het voordragen. En nu kan men
een bepaalde voorkeur hebben, het
blijft een niet te loochenen feit, dat
in beide vormen van de dramati
sche kunst door deze frêle vrouw
topprestaties zijn geleverd.
Met een feilloze intuïtie heeft Char
lotte Kohier haar repertoire opgebouwd.
Zij beperkte zich niet tot het navrante
van een Marathondans" of tot het ^bril-
jant humoristische van „Frasquita", in
„Het Lieve Leven" heeft zij bewezen
hoezeer de psychologie van de na-pu
de
Uit
Te Vught is gisteren in de leeftijd van
66 jaar overleden jr. G. J. P. M. Bolsius
oud hoofdingenieur-directeur van
Volkshuisvesting in Noord-Brabant,
deze functie verkreeg hij per 1 januari
1957 op zijn verzoek op de meest eervolle
wijze ontslag wegens het bereiken van
de 65-jarige leeftijd.
De heer Bolsius werd op 28 juni i8»*
te 's-Hertogenbosch geboren. Aan de
Technische Hogeschool te Delft behaalde
hij het diploiïia van bouwkundig mge-
Van ^922 tot 1928 was hij in Nederlands-
Indië werkzaam, o.m. te Batavia en Se-
marang. In 1929 werd hij hier te lande
benoemd tot inspecteur van de Volksge
zondheid en in 1947 tot hoofdingenieur-
directeur van de Wederopbouw en de
Volkshuisvesting in Noord-Brabant.
Als aesthetisch medewerker heeft hij
voorts zijn aandeel geleverd bij de tot
standkoming van diverse bruggen en an
dere werken van de waterstaat in die pro
vincie. In tijdschriften over woning- en
stedenbouw verschenen diverse artikelen
van zijn hand. o.m. over nieuwe woning
typen.
De heer Bolsius had in diverse com
missies zitting. Hij was o.m. voorzitter
van dè provinciale commissies voor oor-
logs- en v redes gedenk te ke n s in Noord-
Brabant. De overledene was officier in
de orde' van Oranje Nassau.
Bij K.B. is aah .kir. F. Ligtenberg op
voorbereidingen gere mate kunsttaal is dan de traditio
ns aan
zijn verzoek met ingang van 1 JanUEVi
1958 eervol ontslag verleend uit zijn ambt
van kantonrechter- h Leiden.
Nu er allerwegen
worden getroffen voor praktische ruim
tevaart, waarbij wij in werkelijk con
tact zullen komen met andere planeten,
begint meer en meer ook de vraag, hoe
we ons verstaanbaar zullen maken te
genover de eventuele bewoners vsn
Mars of welke andere planeet ook, de
geesten te prikkelen.
Prof. dr. H. Freudenthal blijkt zich in
deze vraag niet alleen te hebben ver
diept, maar hij meent zelfs een oplos
sing te hebben gevonden. HÜ heeft na
melijk voor zulk een verkeer in de Kos
mos een kosmische taal ontworpen, wel
ke hij Lincos (van lingua cosmica
kosmische taal) heeft gedoopt.
In een zaterdag gehouden bijeenkomst
van de afdeling Natuurkunde der Kon.
Nederlandse Akademie van Wetenschap
pen te Amsterdam, heeft hij er een en
ander over verteld.
Bij het woord „kunsttaal aldus de
samenvatting van zijn inleiding, welke
wij van de Akademie ontvingen, denkt
men in eerste instantie aan zoiets als
Volapük of Esperanto. Een kunsttaal,
die op grotere ouderdom en bekendheid
mag bogen, is de taal van de wiskunde,
die dient om algebraïsche, meetkundige,
mechanische en (sommige) fysische rela-
ties weer te geven. Het vocabulaire van
deze taal is arm, maar door haar con
structie is zij voor haar speciale doel
in hogere mate geschikt dan de rÜ't®re'
maar ook meer chaotische natuurlijke
talen. In deze eeuw is men ook de logi-
sche relaties in een mathematische for"
muietaai gaan schrijven, die in nog ho-
nele algebraïsche formuletaal. Zou men
deze logische taal ook buiten de wiskun
de kunnen toepassen? Wil men een po
ging wagen, dan moet men zich een be
perkt probleem stellen. Als zodanig koos
professor Freudenthal de constructie
van een taal, waarin men met intelli
gente bewoners van andere werelddelen
contacten zou kunnen opnemen. De fe
nomenen van deze taal zouden radio-
seinen van verschillende lengte en
golflengte zijn.
Ten aanzien van het vocabulaire kun
nen we op geen der bestaande (natuur
lijke of kunstmatige) talen een beroep
doen. Definitie door aanwijzen is im
mers in het kosmisch verkeer vrijwel
onmogelijk. Toch meent prof. Freuden
thal erin geslaagd te zijn, zulk een vo
cabulaire te ontwikkelen.
Van het project, Lincos genaamd, zjjn
vier hoofdstukken gereed gekomen: Wis
kunde, Tijdrekening, Menselijk gedrag,
Mechanica. Hiervan liet de professor
proeven zien. In voorbereiding zjjn
hoofdstukken Stofleer, Aardrijkskunde,
Anatomie en Fysiologie, en een twee
de hoofdstuk over Menselijk gedrag.
Omtrent de technische mogelijkheden
om het project te realiseren, heeft spre
ker geen onderzoek ingesteld.
berteit van het avontuurlijke in een jong
meisje' kan leiden tot een tragische on
dergang, waarbij Charlotte Kohier in de
moeilijke voordracht steeds de rijke
nuanceringen wist te bereiken van dit
boeiende stuk proza.
Wie haar heeft ontmoet in haar Am
sterdamse flat vlak bij het Concertge
bouw na een van de vermoeiende voor
drachtsavonden, die zij daar in deze
kunsttempel hield, wordt getroffen door
de vitaliteit en de gastvrijheid waarmee
zij spontaan reageert op een opmerking
en waarbij zij zichzelf als actrice nooit
verloochent. Het interieur heeft iets
weg van een theater. Drie kamers zpn
„aaneengeregen" door slechts enkele
meubelstukken, waarbij het gedeelte aan
de tuinkant is verhoogd tot een soort
podium, waarop de eettafel staat, i an
daaruit kan Charlotte Kohier repeteren
en zichzelf wanen te staan voor een aan
dachtig luisterend publiek. Woord voor
woord, iedere intonatie en klank worden
tegen elkaar afgewogen en niets aan het
toeval overgelaten. Waar een humoris
tisch accent is te leggen, wordt dit nooit
achterwege gelaten en op deze manier
weet zij een werk te creëren, waarbq het
scheppende niet ondergeschikt is aan de
literatuur, maar als het ware een di-
mensie toevoegt aan de prestatie van de
auteur.
Wat Charlotte Kohier tijdens de 25
jaar aan het toneel nooit heeft verwaar
loosd, is de psychologische uitbouw van
de karakters. Wie haar zag als b.v. Bade-
loch, LLady Macbeth of in „Dodendans
herinnert zich steeds weer een tengere
vrouw met een intense zeggingskracht
en een mimisch talent, waardoor de
sfeer van het toneel werd getransfor
meerd in een bepaald milieu, in een be-
Door prof, dr. H. Fieudenthal, die het
thema van de te houdei, conferenties: „De
relaties van de film tot de werkelijkheid"
inleidde, is gisteren vierde jaarlijkse
Academische Filmstudictyeek geopend met
een bijeenkomst in de auia van de rijks
universiteit te Utrecht.
Volgens prof. Freudenthal, die een be
schouwing hield over de fnm als opvoe
dingsmiddel en als docui»ent van de wer
kelijkheid, zijn de essentiële relaties ge
makkelijk te ontdekken, 0mdat de film
een voornaam stuk werkelijkheid is.
Tijdens de filmweek wordt door een
tiental sprekers uit tnnnm, en buitenland
de vraag behandeld, hoe «je film tot de
werkelijkheid staat. De e«Lst.e in d« rjj
was gisteren de heer C. ^Oots, die een
voordracht hield over „Refisme en neo
realisme als stijl en genre". volgens hem
is deflatie tussen «lm®" realiteit geen
vraagstuk van de laatste JLen, al heb
ban bepaalde ontwikkelingen in de film in
een recent verleden het Probleem een
nieuwe actualiteit gegeven. D> emancipa
tie van de film is voor een SiNot deel be
reifct Hdnr een voortduren^ hervatte
speurtocht naar natuur en nat,urii.jkheid,
authenticiteit en documentaire werkelijk
hDde geschiedenis, aldus de,liyer Boost
het spel (toneel) of het verhaal (literatuur)
domineerde, is snel verouderd. De film
met documentaire inslag daarentegen
heeft zich in de meeste gevallen kunnen
handhaven.
Dr. J. B. Knipping, OFM, die sprak over
de verhoudingen van de filmwerkelijkheid
tot de menselijke gedragingen en situaties
betoogde, dat de filmwerkelijkheid tot de
„poëtische en in zekere gevallen tot de
artistieke" abstractiewereld behoort. Uit
gaande van de natuurlijke werkelijkheid,
schept de mens een nieuwe realiteit, die
langs verschillende wegen de gewone na
tuurwerkelijkheid en dus ook het eigen
leven beïnvloedt. Door de manier, waarop
deze filmwerkelijkheid wordt vertoond en
ondergaan, oefent zij in talrijke gevallen
een uiterst sterke invloed op de toeschou
wer uit en maakt hem zelfs tot op zekere
hoogte tot medespeler. Juist daarom kan
zij naar de overtuiging van dr. Knipping,
ook sterk vormend werken op de mense
lijke situatie en gedragslijn in het „ge
wone" leven, d.w.z. het leven buiten de
directe ban van filmrealiteit. Daardoor
heeft de film een machtige invloed gekre
gen op allerlei beschavingsvormen: de
verhouding van mens tot mens, de „kleur"
van het gevoelsleven en de uitdrukking
daarvan.
Ter illustratie van het gesprokene wer-
fragmenten vertoond uit de films
Charlotte Kohier, zo
als duizenden haar
kennen.
paalde existentiële realiteit. Met haar
slanke gestalte wist zij het grote toneel
steeds te „vullen" en in „De Dwaas van
Chaillot" bereikte zij een haast surrea
listische typering van een meesterlijk
getekend karakter, dat in alle deforma
ties toch levend bleef en aanvaardbaar.
De vele rollen die Charlotte Kohier,
vooral in de tijd dat zij met Albert van
Dalsum en August Defresne samenwerk
te, op haar naam heeft staan, bewijzen
het veelzijdige talent dat zij bezit. Maar
het zijn toch vooral de wat bizarre en
vaak tragische rollen die ons het mees
te hebben getroffen. Haar stem klinkt ijl.
De klanken dreigen snel te vervluchti-
I gen, zoals de adem voor de wind. Wan-
neer haar tekst over het voetlicht komt,
heeft het wat etherische volume toch
nog voldoende kracht om te treffen en
indruk te maken. En juist dit timbre
maakt het dat Charlotte Kohier in alles
vrouwelijk blijft, hoe hard de karakters
ook mogen zijn, die zij vertolkt.
Als voordrachtskunstenares heeft Char
lotte Kohier uiteenlopende werken uit
de wereldliteratuur gekozen. Men kan
zich nauwelijks een voorstelling maken
van de zelfdiscipline en de geestelijke
spankracht, die worden vereist om zich
zo te verdiepen in de verschillende per
sonages, opdat ze gaan leven en in de
ruimte bestaan, ook al wordt de hulp
van transformatie doorkostumering niet
benut. Charlotte Kohier weet met be
scheiden, louter stemtechnische en mi-
mische middelen de rijkdom van de
menselijke verschijningen te treffen.en
te suggereren. Zij verandert vele malen
en blijft toch trouw aan de sfeercontinm
iteit, omdat zij de accentueringen steeds
houdt binnen het kader van een bepaal
de door de auteur gewilde conceptie. Zij
draagt een bepaald werk niet voor om
dat zij daardoor een individuele virtuo
siteit wil demonstreren. Charlotte K
Ier «Deelt alleen omdat zij door iets „e
troffen wordt en dit wil doorgeven
Haar roeping is het om het werk van
schrijver in de ruimte weer te geven,
waarbij de musische middelen worden
benut om de intentie van de schrijver te
„vertalen", om datgene waardoor zij
zelf is getroffen op anderen oy^r tedra-
gen In deze relatieve subjectiviteit ligt
fen groot gevaar, maar slechte aan wei
nigen is het gegeven om door die De
vooroordelingen heen te dringenjen zich
zelf steeds af te vragen, of de
dien aard is dat het inderdaad^desite
loont om een bepaalde voordracht
h Dessen die aan zulke prestaties wor-
den gesteld, zijn nu eenmaal niet alleen
maar van dien aard, dat menzi
uitleeft in een persoonlijke Pref^J® Hfj
maar dat men een zekere mate v
jectiviteit kan opbrengen om afstand te
nemen van het werk om ®rndaard°°„
n te dringen. Deze parad°*
heeft Charlotte Kohier tot ongekend
te dieper in te dringen. Deze paradox
heeft Charlotte Kohier tot °"g?^.enA
hoogte gebracht. In de 25 d
haar op de verschillende schouwtonelen
heeft zij bewezen een
hebben gezien
werkelijk groot kunstenares te zijm
Bu.
.ue swLmeuciiio, wprk&üTrhpid in den fragmenten verioona uit
të'em'Sm W* de f4 waarin „Dreigroschcnoper" en „Verboden Spel
ZO STELT MGR. M. A. JANSEN, bisschop van Rot
terdam, zich het klein-seminarie van zijn jonge diocees
voor. Een drietal woonblokken, elk voor 120 jongens,
die in de priesteropleiding zijn opgenomen. Als laatste
op dezelfde rij een flatgebouw voor de professoren en
daarbij aansluitend een aula-gebouw. De kapel ligt ij
de ingangspartij en er geheel tegenover is het lange
schoolgebouw geprojecteerd. Zoals men ziet een ont
werp, dat nogal afwijkt van wat we tot dusverre van
een seminarie gewend waen. Niet meer een deftig en
gesloten bouwblok waarin de leslokalen ternauwer
nood van de slaapzalen waren te onderscheiden. Niet
meer het dicht op elkaar wonen van alle seminaristen
en professoren om zo te zeggen boven op de school
ruimte. Alles is gespreid en verdeeld aan dit plan en
dat wijst op de invloed van de moderne psychologie.
De gemeenschapsidee, die vanouds het seminarieleven
beheerste, mag de individualiteit van de jongelui niet
naar het achterplan dringen. Ze worden in betrekke
lijk kleine groepen van 120 man gehuisvest en hebben
elk een eigen kamertje en dat is ruim genoeg om niet
enkel voor het slapen gebruikt te worden. Ook de
ouders kunnen er op bezoek komen, terwijl ei per
wooneenheid drie ruime recreatie-kamers ontworpen
zijn, waarin eveneens bezoek kan worden ontvangen
en met leraren kan worden gesproken.
Het geheel maakt bovendien wat gezonde beweging
noodzakelijk. Er is echt een wandelingetje nodig om
de kapel of de school te bereiken, vanuit het meer
huiselijke milieu in de woonblokken. Een groot spee -
veld dringt als het ware in het complex door, zodat
een gevoel van ruimte en openheid het verblijf in het
seminarie zal kenmerken.
Een origineel en weldoordacht plan, dat de bisschop
pelijke bedelnap ten volle waard is.
Het plan is ontworpen door het architectenbureau
Thunissen en Van Kranendonk. ,T
Het seminarie zal gevestigd worden in Noord-
wijkerhout.
Op zaterdag 5 oktober zal in het Am-
6terdamse Nieuwe De la Mar Theater een
voorstelling worden gegeven door Scapi
no. Hierbij zullen vijf nieuwe bal.etten
worden opgevoerd.
Kit Hoitingh die van Scapino naar het
Operaballet is gegaan, heeft de choreo
grafie verzorgd van „Het Wolvenjong
Het gegeven is ontleend aan Rudyard Kip
ling's „Jungle Book". Manuel van Log-
gem schreef het scenario en Bob Jacobs
componeerde de muziek. Decors en kos
tuums zijn van Ton van Saane. Denis Ca
rey, die bij het Ballet der Lage Landen
balletmeester is geweest en vervolgens
in die functie werkzaam was m Duits-
land en Guatemala, heeft een danssuite
gemaakt op muziek van Paul Bowles, die
ten gehore gebracht zal worden via de
bandrecorder, die de Vereniging „Vrien
den van Scapino" het gezelschap heeft
aangeboden. Dit ballet heet „Hoeden en
Dromen". Een operette-achtig gegeven
heeft Jan Büchli in zijn ballet „Broodjes
en Boeketten" uitgewerkt op muziek van
Offenbach. Wim Bijmoer ontwierp hier
voor de decors en de kostuums. Jean Re
bel ontwierp de choreografie voor „Ren
dierballet", oftewel „Angelien en de Ja
gersman". „Scapino" Peter Brandsma
schreef de tekst en Wim van Campen
ontwierp de decors en kostuums. De mu
ziek is van Grieg. De regie-assistente bij
Scapino, Claudia Moser, maakte de
choreografie voor „Piet de Smeerpoets"
Wim van Campen ontwierp ook voor dn
ballet de decors en kostuums, terwijl
gebruik werd gemaakt van muziek van
Scarlatti,
op 9 november ^g^rd worden,
tweede pre-
mièreprogramma u.xgevu^d worden,
waarin een ballet zal tw°^en titel
dat waarschijnlijk „Het regern
ral voeren De artistieke leidster van sca
p?io mevrouw Hans Snoek, kwam.op het
idee verschillende klnd®r.sp® Vwerking
onr_ tp gieten de tekst en bewerxing
zijn van UfesBouhuys, d®cars «kos
tuums van Wim Bijmoer de
en Karei Poons.
Omdat de subsidieverbetering geen
tred heeft gehouden met de kosten-
ftigingis het Scapinoballet in financiële
zorgen geraakt Thans is toestemming
gevraagd om een Scapinolotenj te orga-
„ren op déze wijze poogt men de fi
nanciTlè situatie wat rooskleuriger te
"artistieke leiding van Scapino heeft
ingezien dat het voor het peil van de Ne
deriandse danskunst van groot be^
dat de dansers reeds jong hun te» P P
leiding beginnen. Dit bergt het gev
zich. dat de jonge kunstenaars hun inte^
lectuele vorming verwaarlozen. D
organiseert Scapino cursussen voor nen
in Nederlands. Engels. Frans Algemene
Ontwikkeling en Cultuurhistorie. Een voor
treffelijk initiatief dat ieders medewer
king verdient.
