Internationale bijstand
rijk stuk
Zorgen voor sociale,
en religieuze aanpassing
belang
vredeswerk
culturele
J
Brandend missieprobleem in
eigen land
De overlading van het onderwijs
Onze architectuur heeft vrij
aanzienlijke achterstand
„De Ontwerper en zijn tijd"
NOVIB hield congres
V.S. verwerpen
Sovjet-beschuldiging
Is een Kunstmaan-kapsel iets
voor U, mevrouw?
Au
1
KAAS
Profes fe^'is
YPelaar
Rijkscommissie brengt rapport uit
IVOROL: Tanden rein - Adem fris
Vier Nederlandse
bisschoppen naar Rome
Favorieten voor
Nobel-prijs
Nieuwe aalmoezenier
voor V. K. A. J.
P«ester.hlstoricug
J- Commissaris
G. 0 verleden
In West-Friesland neemt
A-griep af
Gemangeld slachtoffer van spitsuur
~~vmeer met
doev
ENDirmp^°™KE VEa-
ging voor SLECHT-
HORENDEN
Hulp voor studerenden uit Antillen
dringend nodig
Poolse pers krijgt
statuut
Auto reed in Weesper-
trekvaart
Prof. P. Elling liield
inaugurele rede
VB
VRIJDAG 11 OKTOBER 1957
PAGINA 3
ver-
(Van onze Utrechtse redacteur)
antwn^i gisteren in Utrecht gehouden congres „Nederlandse
niseer^j *n werk van internationale bijstand", georga-
Meind ,^e NOVIB heeft mevr- dr. P. Walma van der Molen-
tionalf^rSlïia verhand gelegd tussen internationale bijstand en na-
versterki^ Vaar*' betoogde, dat Nederland veel kan bijdragen tot
door de v*g zwa^^e economische positie van Griekenland, o.a.
ject, dat de Nov' ^e'Pen verbeteren. Zij ging nader in op het pro-
tiewerk ond L**aar uitvoeren> waarbij een belangrijk irriga-
tweede proYY an^en genomen moet worden. In de Soedan ligt het
van irrigatie V Waarbij de opzet vooral is, ook al door verbetering
voor inschak katoen-areaal uit te breiden. Zij hield een pleidooi
kelde gebied 6 Van vrouw in het werk voor de onderontwik-
geinteressee ac^tte bet van groot belang, dat de jeugd hiervoor
nir d Word* mef behulp van causerieën en films,
laar vrede r .Y'11^ zaS internationale bijstand vooral als een weg
'ossen van b° Vr*^eid. ^ij achtte het onbegrijpelijk, dat bij het op-
van de sit ?s*aan(Ie politieke spanningen zo weinig het probleem
discrepant'U ^er on<'eronfwikkelde gebieden betrokken wordt. De
de mej. D1CYVssen °ntwikelde en onderontwikkelde gebieden noem-
e mk e enernstige bedreiging.
Voor bezoek ad limina
Hoera, daar zaten we nu nog op te wachten: 'n Kunstmaan-kapsel!
De jonge Engelse kapper Simon Hext heeft ons diepste verlan
gen bevredigd, sinds de Russen hun speelgoedmaantje de lucht
hebben ingeknald. Het kapsel werd getoond op het kappersfestv-
val in Parijs. De jonge dame, met maan-inspiraties is de lieve
mannequin, Yolanda Magny. Wat zal het heerlijk zijn om met
zo'n maanlandschap op je hoofd te paraderen!
esr
o'verHij
vete*» period^? onderwerpen in
een een üd -en- Van
i Haafcoor
^ete^a^rtSChap voor kun^nren
'IJ Yaiyersa(ler»ng landeliik
sociaal werker k J
J Tijdens de oenoemd
BELANGRIJKE REDUKTIE
INSCHRIJVINGEN
DE BIJENKORF
Twee inzittenden verdronken
„Overlading bestaat in het teveel, dat de school tradit te geven aan
kennis boven datgene, wat zij krachtens haar specifieke doelstelling behoort
te geven. Door dit teveel wordt de overigens geschikte leerling geschaad
in zijn lichamelijke, geestelijke en/of maatschappelijke ontwikkeling".
Aldus de rijkscommissie inzake overlading in het onderwijs in het rapport,
dat zij dienaangaande lieeft uitgebracht aan de minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen.
Verbetering in de
Bouwtraditie
Dezer dagen aanvaardde de ar
chitect P. Elling in Delft het ambt
van buitengewoon hoogleraar in
de architectuur aan de technische
hogeschool. Daarbij hield hij in de
aula van de hogeschool zijn inau
gurale rede over het belangrijke
Onderwerp „De ontwerper en zijn
tijd", van welke rede wij hier een
samenvatting geven.
Breken met traditie
naar he* verleden* Qpk ja Posse tijd, ggijte^emlq eau. 4e jQqjie Delft,
beoordeling
Gewoon lager onderwijs
Voortgezet g. I. o.
U. I. O.
Kweekscholen
Lager technisch onderwijs
j» hun vroeg "re' kdA4 ?e.. Westerse landen
«ebben gedaan koIomeen daaraan weinig
Z0,,B van missi'»Prees me'' De Vink de
autochtone bevnii -en zen^ing voor de
sen en zendelino- Ta,loze missionaris
eeuwen daden f.6" hebben in de loop der
zonder huln Va„ *n naastei>liefde gesteld;
en scholen ep«i; u4°verlleid "ekenhuizen
'ehting gedaan n aan landbouwvoor-
?a® daaraan wJ? B Ncder,andse regering
hulP aan ondel e-ens denken bij haar
-Hebben Wikkelde gebieden.
hoon?8 gedaan'.?1=iH1Uis4ron4 echter wel
Sre& dat de mei' De Vink. Zij
De Verenigde Staten hebben gister
avond in een in krachtige bewoordingen
gestelde verklaring de beschuldiging van
Kroesjtsjef, dat de V.S. Turkije ophitsen
om een oorlog tegen Syrië te beginnen,
verworpen. Het State Department noem
de deze beschuldiging „absurd". In de
verklaring wordt de Sovjet-Unie er voorts
voor gewaarschuwd, dat de Verenigde
Staten, hoewel zij ver van Turkije aflig
gen, „hun verplichtingen, aangegaan in
het kader van de N.A.T.O., niet licht zul
len opvatten" en vastbesloten zijn de po
litiek, voortvloeiend uit de leer van
Eisenhower, toe te passen.
De komende dagen vertrekken vier
Nederlandse bisschoppen op ad-limina-
bezoek naar Rome. Mgr. dr. B. J. Alfrink,
aartsbisschop van Utrecht en mgr. P. A.
Nierman bisschop van Groningen, vliegen
zaterdag 12 oktober per K.L.M. om 10.40
uur naar de Eeuwige Stad. Maandag 14
oktober volgt mgr. Jos. Baeten, bisschop
van Breda, om 10.55 uur, terwijl mgr. W.
M. Bekkers, coadjutor van de bisschop
van 's-Hertogenbosch, dinsdag 15 oktober
te 15.10 uur naar Rome vertrekt.
Albert Camus uit Frankrijk en Karen
Blixen-Finecke uit Denemarken zijn vol
gens een Zweeds dagblad favorieten voor
de Nobelprijs voor de literatuur van dit
jaar. De Zweedse Academie van Litera
tuur zal de prijs de komende donderdag
bekend maken. Andere kandidaten, die
door de Zweedse pers worden genoemd
zijn de Fransman André Malraux, de
Italiaan Alberto Moravia, de Engelsen
Graham Greene, Angus Wilson en E. M.
Forster en de Griekse auteur Niko
Kazantzakis.
In verband met zijn benoeming tot pas
toor te Bunde, is de zeereerw. heer Fr.
Robroek door het Episcopaat eervol ont
slag verleend als nationaal aalmoezenier
van de VKAJ in Nederland.
Sedert de totstandkoming van de natio
nale VKAJ (in mei 1955) is hij nationaal
aalmoezenier geweest en hij was een van
de grote stuwers gedurende de lange
periode van voorbereiding, die aan de
totstandkoming vooraf ging.
Tot zijn opvolger is benoemd de zeer
eerw. heer A. Huijboom uit Amsterdam,
die reeds sinds mei 1952 nationaal aalmoe
zenier is van de KAJ in Nederland.
Van deze benoeming is vooral in de
kringen van de VKAJ en KAJ met grote
voldoening kennisgenomen, omdat hier
door de weg is geopend tot een grotere
samenwerking tussen de twee takken van
de katholieke arbeiders-jeugdbeweging in
Nederland. Een samenwerking, welke
vooral ten goede zal komen aan een ge
meenschappelijke aanpak van het werk
onder de arbeidersjeugd van boven de
20 jaar.
rtp XJKZ V 111 Tv. A.IJ
deriL^^ntwoordifi-iX?11 de NOVIB de
kplriJ 6 volk tcco id van het Ne-
de n gek'eden 7nf ,nov,er de onderontwik-
dirmP de verhniid?° Nader ingaan-
tholi' uag ZÜ als pp"8, *ot missie en zen
van u mee te J e Pücht van de ka
ter ju Go(lsrijk TAnn aan de uitbreiding
en nigemenp' ?1aa"aast heeft hij ech-
een^®reidburge als Nederlander
keld?e_ns,eliik besta^nmeepte zorgen voor
Een ?ehieden de onderontwik-
de meA' ^^Penhp00*8 hield ook prof' mr'
l,?en hi-i tegenover
de rja„ Van internat die vaak ten
menseb-ti5eden. de bm hijstand aan
gehipt e'lendp realiteit van de
®ij de S'®ide m de achtergebleven
gevo?maiding van d ^Yaarvoor een forum
SZSffi!' k^am nog *eer Oosterhuis was
air verantwoord voren, dat hu-
00rde hulp gegeven moet
vj-istGrgn
co2'iaïll<)vwe?11 langdurige ziekte te
ivas 59SS«?Pis. Pal??.en PasJ00F Aug. C. J.
worden, die niet in politiek machtsspel
misbruikt mag worden. Opgemerkt werd,
dat missie en zending profijt kunnen trek
ken van algemene technische hulp.
De voorzitter, prof. dr. ir. E. de Vries
deelde mee, dat het bestuur niet ontevre
den, maar toch ook niet geheel voldaan
is over de medewerking van verschillende
maatschappelijke organen. Naast 58 orga
nisaties zijn er vele persoonlijke leden.
Bezwaar had men tegen een suggestie
van een verplichte bijdrage van 1 °/o als
belasting voor de stichting „Daadwerke
lijke Gerechtigheid". Dit moet een zaak
van persoonlijk geweten zijn. In tien
maanden hebben zich hiervoor reeds 1500
mensen, onder wie ministers en arbeiders,
gemeld.
Aangezien de griepepidemie in West-
Friesland aan het afnemen is, zal in de
drie ziekenhuizen te Hoorn en in het
ziekenhuis te Enkhuizen met ingang van
zaterdag a.s. weer bezoek worden toe
gelaten. In verband met de A-griep wa
ren deze ziekenhuizen sedert 30 septem
ber voor bezoek gesloten.
Hoe moeiljjk het ook mag zijn je in 'n volle tram staande te
houden, voor één ding zal een man-op-weg-naar-zjjn-werk altijd
zorgen: dat de KAAS voor zijn twaalfuurtje niets overkomt.
Want KAAS is een verrukkelijke voedzame lekkernij. Die moet
je hooghouden, wat er ook gebeurt!
Vraag het Kaasreceptenboekje (25 ets) bij Uw winkelier of
schriftelijk (25 ets postzegel bijsluiten!) aan Het Nederlands
Zuivelbureau, Cort van
der Lindenstraat 7,
Rijswijk Z.H.).
Publ. r*n Het Nederlands Zuivelburetu 45
Past;laar'°Udt00r te Oosterhout.
Hij
was vele jaren
f??chip(jg^rlsg'eschiedenis en de
de
-» gennplT aan het seminarie
Per histoH??uekendheid als publi-
ende£??.ishoek"n U,ltgeh"reide serie ge-
- nvhs. v°°r het middelbaar
as verder jaren-
van Vï' at,viseur van Brabantia
schanN-.0rd-Brabam n de Cdhurele Raad
I? .PP'] voo;\??? ?n lid van de Maat-
HosSrad Van de'cenf 7as verde- Jaren-
Van adviseun a'e van Brabantia
zijn hand
In ïoi?J v°°r Nerin-?" !la van da Maat
Vinn' w6rd hii P'dse Letterkunde.
slechSfSe KaSfekgeade^8 Van da Ne-
UtrechiT werd
^«vereniging a8sh^dan. is het bestuur
ridder de van der samen,g€steld E
mr. H. Melahers secretari?' vo°«itte?i
Verhagen, penningmeester" w m„r- dr- J-
B. Gudde, leden, terwijl d'rs a or4e en
Horst, rvcvpihnlnncf s- A.
De ernstige stappen, ondernomen door (Instelling Financiering Zielzorg Uitheem-
bestuur
ir ssrv,". """,e"ge -
Melohers, spr,»,"?11' voorzitter
mr. dr. J
ur_ Blorle er.
psycholoog, het hoofdvY ,van der
adviseren. bestuur zal
Door het Episcopaat is inmiA*»i
feestelijk adviseur benoemd de d e.ls lot
heer J. van Eyndhoven. De heer^w61?'
v °ort is benoemd tot hoofdredacteu
j?4 maandblad der verenigins
hieuw geluid". 8
:,Pe vergadering benoemde tot lande-
r van
,Een
lijk
werker de heer Th. p. a.
Hj.' sociaal
cial Deze zal naast de individuele s0-
vaie verzorging der leden ook de zorg
TtS. andere activiteiten der vereniging op
nemen.
de propaganda en het stimuleren
hei Centraal Missie Commissariaat en de
ALMA om voor de studerenden uit het
buitenland een ruime plaats te krijgen in
onze volksgemeenschap, ook al omdat
hiermee een primair missiebelar.g ge
paard gaat, hebben de aandacht getrok
ken naar een zeer brandend probleem. Het
probleem voor de zorg voor de buiten
landse studenten.
In een onderhoud met de moderator
van de Antilliaanse studenten, pater Th.
Huigen O.P., die samen met de paters H.
Sol C.ss.R. en H. Veltman O.F.M.Cap.,
de geestelijke verzorging heeft voor een
4500 studerenden in ons land, kwam vast
te staan, dat er alleen reeds van de An
tillen 1500 studenten in Nederland stu
deren. Het is duidelijk, dat deze jonge
mensen straks het intellectueel kader van
hun land vormen. Het is daarom, dat de
H. Stoel, na de debacle in China, waar
na de ineenstorting geen intellectueel
katholiek kader was, de dringende wens
heeft uitgesproken, dat deze jeugd zou
worden opgevangen. Pater Huigen ver
klaart, zoals reeds verschillende missie
bisschoppen zich hebben uitgesproken, dat
het brandpunt van de Antilliaanse missie
zielzorg thans in Nederland ligt.
Deze mensen zien zich graag benaderd
in hun eigen taal, zodat contactpersonen
het Spaans en het Papiamento (e-n ook
het Engels) behoorlijk dienen te beheer
sen. Bovendien zal men begrip moeten
tonen, dat deze jonge mensen min of meer
ontwortelden zijn, die noodgedwongen,
omdat hun eigen land die ontwikkeling
uog niet kan geven, in den vreemde moe
ten studeren, waar zij onwennig staan
-egenover klimaat, cultuur en mentaliteit.
Men vindt deze studenten niet alleen op
universiteiten, maar op kweekscholen,
vin??lscke scholen, huishoudscholen. Men
d| ze onder degenen, die voor ver-
shirif. r' analist, musicus, econoom enz.
een ,,r?n' Pe drie moderatoren hebben
Wer §e ekt en zwaar arbeidsveld, te
striid o?aai" de voortdurende financiële
moderatore8nr0te jnoeilUkheid is, wijl deze
steun hun geheel zonder overheids-
IaformMiPWh"ki,moeten doen'
missariaat Centraal Missie Com-
naat te Den Haag, waar de IFZUS
se Studenten), is ondergebracht, geeft de
zekerheid, dat ook daar dit enorme be
lang zwaar weegt. Men tracht door con
tacten de neutrale organisaties te be
wegen hun interesse-loze houding voor
het katholieke leven van de duizenden
studenten prijs te geven. Men heeft in
Amsterdam bij een jonge ALMA-groep
belangstelling weten te kweken voor deze
studerenden. Men tracht katholieke inter
naten te bewegen hun poorten voor deze
jonge mensen te openen en men heeft de
aandacht van de Ecclesia-groepen op deze
jeugd gevestigd. Volgens het Centraal
Missie Commissariaat moet er hulp wor
den geboden, wil men de missie in onze
eigen gebiedsdelen voor een onherstelbare
schade behoeden.
De Poolse Pers zal een „statuut" krij
gen, aldus meldt het Poolse persbureau
PAP. Dit statuut zal de verantwoorde
lijkheid van de journalist omschrijven,
waarbij een duidelijk onderscheid ge
maakt zal worden tussen kritisch com
mentaar en beledigingen en lasteringen
zo meldt PAP.
Naar wij van emittenten vernemen, is
op de uitgifte van de 6 pet. 15-jarige le
ning, groot 5 miljoen, ten laste van de
Bijenkorf, waarop woensdag tot de koers
van 100 pet de inschrijving open stond,
voor 'n zodanig bedrag ingeschreven, dat
op de inschrijvingen een belangrijke re
ductie moet worden toegepast.
Vannacht omstreeks kwart over een is
een bestelauto van een firma in Amster
dam vlak bjj de hoofdstad in de Wees-
pertrekvaart gereden. De inzittenden
twee mannen zijn verdronken.
De bestelauto kwam uit de richting van
het Gooi en slipte in een bocht van de
Weesperzjjde ter hoogte van de Kruis-
laan. De wagen schoot dwars over de
weg, kwam enkele tientallen meters ver
der in het water terecht en verdween
snel in de ongeveer vijf meter diepe
vaart.
Een wielrijder, die op een afstand het
ongeluk had zien gebeuren, waarschuwde
in allerijl de politie maar deze had veel
moeite om de plaats op te sporen waar
de auto op de bodem vande vaart lag.
Toen deze was gevonden en de wagen
naar de kant was gehaald, bleken de in
zittenden te zijn overleden.
De stoffelijke resten zijn naar het Wil-
helmina-gasthuis overgebracht. Een
kraanwagen van de stadsreiniging heeft
de auto weer op het droge gezet. De red
dingspogingen werden bijgewoond door
de hoofdcomissaris van politie, de heer
H. J. van der Molen.
De slachtoffers zijn de 33-jarïge A. G.
van Lunzen en de 37-jarige D. Heinhuis,
beiden uit Hilversum.
Omdat men overlading vaak verwart
met ongeschiktheid voor een bepaald
schooltype, wijdt het rapoort na de pro
bleemstelling een apart hoofdstuk aan
geschiktheid en overlading.
Er wordt o.a. op gewezen, dat een bij
de intrede van de school gebleken ge
schiktheid zich vaak niet zal handhaven
indien de school bij haar werk niet of
onvoldoende rekening houmet de
sekse en het milieu en indien wat het
laatste betreft met name gezin en
jeugdwerk de school hij het verrichten
van haar taak niet voortdurend onder
steunen.
De commissie bespreekt in het hoofd
stuk over onderwijs en overlading ach
tereenvolgens de leerstof, de methode, de
interne schoolstructuur, het beoordelings
systeem, de docent en de externe school
organisatie.
Bij de keuze en de rangschikking van
de leerstof dient zowel met de behoefte
van de leerling en van de maatschappij
alsook met. de verhouding tussen beiden
rekening te worden gehouden, zo staat
verder in het ons door het ministerie van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
verstrekte uittreksel uit het rapport. In
elk schooltype zal met verscheidene me
thodes worden gewerkt, aangepast aan
het kind, de leerstof en de persoonlijk
heid van de leerkracht, terwijl voor goed
aangepaste leermiddelen gezorgd moet
worden.
Evenals men vaak beweert, dat de kunst een weerspiegeling is van de tjjd,
verkondigt men dikwijls de mening, dat de bouwkunst de komende ontwikkeling
aankondigt. Voor de bouwkunst van verscheidene tijdvakken en in het bijzonder
voor die van de negentiende eeuw gaat die stelling zeker niet op. Immers - er
bestaat een zeer grote tegenstelling tussen de dynamiek en de expansiedrang,
welke de Europese volken van die eeuw bezielden en de bouwkunst, die zich
bezig hield met de nabootsing of de variatie van oude overgeleverde vormen.
Ir'L1 z,en hoe ,1e Amerikaanse geleer,le Sterling Cole in het Concertgebouw te
"'taan °S u t T'" "TrZ internationale
van h °r kernener,gie u'ol'dt gehouden, werd oeethgd als de eerste algemeen directeur
net internationale atoom-bureau. Links staal Paul Jones, secretaris van het voor
bereidende comité en rechts zijn assistent, Brian Urquart.
In aansluiting hierop stelde hij twee vra
gen, waarop hij wilde trachten een ant
woord te geven. Deze vragen luidden:
„Wat kan de bouwers, de ontwerpers van
die tijd hebben gedreven tot deze imita
tie? Èn wat kan er de oorzaak van zijn
geweest, dat zij de geest van hun tijd
niet aanvoelden of niet wilden aanvoelen
of verhinderd werden er uiting aan te ge
ven?"
Uit de factoren, welke daartoe kunnen
hebben geleid, lichtte spreker als belang
rijk element dat van de bouwtraditie,
waaraan hij twee kanten zag. n.l. de
maatschappelijke en de interne traditie.
Van de maatschappelijke traditie uit ge
zien biedt de negentiende eeuw 'n beeld,
waaraan men drie facetten kan onder
scheiden. Deze zijn:
1. Een romantisch of epigonaal door
trekken van lijnen van het verleden zon
der dat de vormen nog slaan op een maat
schappelijke realiteit.,
2. Een stijlloze bouwwijze, welke op zijn
hoogst als uitdrukking van de negatieve
zijde der 19e eeuw kan worden beschouwd,
uitdrukking van armoede en gebrek aan
menselijkheid.,
3. Een experimenterend bouwen van ver
schillende voortrekkers, dat het moderne
bouwen aankondigt.
Hieruit volgt, meende spreker, dat het
moderne bouwen van de 20e eeuw in ze
kere mate de adequate uitdrukking is van
de 19e eeuwse geest. De architectuur zou
dan niet op de tijd voor lopen, maar vrij
aanzienlijk achter zijn. En voor zover de
geest van de tijd zich ontwikkelt, zou het
moderne bouwen van de 20e eeuw dus
misschien ook al niet meer de adequate
uitdrukking van de geest van de 20e eeuw
zijn
Met betrekking tot de zg. interne tra
ditie merkte de heer Elling op, dat deze
zich in de 19e eeuw alleen op technisch-
constructief en niet direct op architec
tonisch gebied als een brandend probleem
aan de ontwerper opdrong.
Een architectonische „Interne" traditie
ontstond pas in de 29e eeuw, toen het
er om ging de ruimtelijke vormen te
scheppen, die voortkwamen uit de nieuwe
constructie-mogelijkheden en die tegelijk
voldeden aan het vormgevoel van de mo
derne mens, die zowel de technische ont
plooiing als de architectonische vorm ver
langde. Door dit alles, aldus spreker,
geeft onze tijd een merkwaardige ontwik
keling te zien.
De heer Elling noemde het de tragedie
van de 19e eeuwse bouwer, dat hij in zo
menig opzicht scheef stond tegenover de
werkelijkheid van zijn tijd en terugkeek
I hij, ontbreekt het niet aan zulk terugkij
ken naar en terugvallen op oude vormen.
Het is in de chaotische verwarring en
stijlonzekerheid van onze tijd begrijpelijk,
maar daarom nog niet juist.
Wat nu de vraag aangaat, welke eisen
aan de ontwerper van onze tijd dienen te
worden gesteld, betoogde de heer Elling,
dat hij kan trachten de vlucht in het ver
leden te vermijden. Dit blijft echter zui
ver negatief en helpt hem niet bij het
scheppen van nieuwe vormen. Hij kan en
moet weten, dat ontwerpen in laatste in
stantie geen verstandelijk berekenen en
louter technisch construeren is. Al deze
dingen zijn voorwaarden voor 't ontwerp,
maar nog niet het ontwerp zelf. Of het
uitgewerkte plan voor een ontwerp juist
komt te liggen, is aldus spreker, een
kwestie van intuitie, de neerslag van ken
nis, ervaring en inzicht.
Op dezelfde wijze staat de ontwerper
tegenover zij„ tijd. Hij weet niet zeker,
wat waardevol en nieuw is, misschien
houdt hij voor vruchtbaar en naar de
toekomst wijzend wat het allang niet meer
is. Hij moet telkens opnieuw, intu
Hief en onderbewust, beslissingen
nemen; aannemen en verwerpen. Hij moet
de meed hebben met alle traditie te bre
ken, ja, zelfs zonder traditie te experi
menteren en dingen te doen, welke hij
zelf later weer zal verwerpen, omdat zü
niets dan voorlopig experiment waren,
Men kan, zei spreker tenslotte, het
verleden niet nabootsen, doch men kan
dat evenmin de experimentele bouwers,
Eigen beslissing en eigen vormgevoel,
eigen experiment en eigen uitdrukking
van levensgevoel zijn vereist. En tege
lijk dat is de spanning van de huidige
situatie moet men zich volledig kun
nen inleven in de eisen, die opdracht en
materiaal, techniek en praktische wen
sen stellen, zodat men zou kunnen zeg
gen, dat het ideale moderne gebouw het
gebouw is, waarachter de ontwerper vol
ledig verdwijnt, terwijl hij er anderzijds
door zijn persoonlijkheid toch volledig in
is.
Na de ambtsaanvaarding hield de
nieuwe hoogleraar de gebruikelijke ont
vangst in het gebouw der voormalige
De commissie acht het dringend ge
wenst, dat in de beoordeling en vooral
in het (eind)-examen. door iddel van
studie, experiment en proefperiode, ver
betering wordt gebracht en dat men
kom:t tot een verantwoord, op ieder
schooltype afgestemd beoordelings
systeem.
Wat de selectie en opleiding der leer
krachten en ook van de schoolleiders be
treft, moet. bijzondere aandacht worden
best-eed aa-n de pedagogisch-didactische
aspecten van het beroep.
De schoolleiding zou in verband met
de ingewikkeldheid van het probleem der
overlading bij de oplossing ervan ge
assisteerd moeten worden door een we
tenschappelijk gevormde deskundige op
het terrein der pedagogische psychologie.
In plaatselijke of regionale scholenge
meenschappen, waarin scholen van ver
schillend type worden opgenomen, zou
men gezamenlijk kunnen pogen het
vraagstuk der overlading blijvend op te
lossen. De overheid dient hieraan een
belangrijke steun te verlenen.
Hoewel het niet mogelijk was voor
ieder der schooltypen volledig de maat
regelen uit te werken die voor een doel
treffende bestrijding van de overlading
nodig zouden zijn, achtte de commissie
het toch wenstelijk hiervoor enkele sug
gesties te geven.
Het gewoon lager onderwijs dient
iedere normale leerling in de gelegen
heid te stellen de optimale ontwikkeling
te verwerven, welke is aangepast aan
zijn leeftijd en aan de mogelijkheden, die
zijn aanleg en milieu-omstandigheden
hem bi-eden. Al® basisonderwijs moet het
de grondslag leggen voor alle verdere
ontwikkeling en daarom dient de basis
van die ontwikkeling ook zo breed moge
lijk te zijn. Het g.l.o. behoort voor geen
enkel kind eind-onderwijs te zijn en moet
gelijkelijk voorbereiden op iedere ver
dere vorm van onderwijs. Het mag niet.
zoals vaak nu, onder druk van het mid
delbaar onderwijs, het accent leggen op
het aanbrengen van materiële kennis en
weetjes in plaats van op formele vor
ming.
Het voortgezet gewoon lager onderwijs
dat ten dele als eindonderwijs, ten dele
als voorbereiding op een daarop volgen
de lagere beroepsopleiding beschouwd
mo-et worden, dient, volgens de commis
sie, een algemene vorming te geven, ge
concentreerd rondom het arbeidsethos en
gericht op een geleidelijke kennismaking
met en een overgang naar het maat
schappelijk leven. Als bij intrede van
het v.g.l.o. de individuele ontwikkeling
der leerlingen wordt vastgesteld en daar
op verder wordt voortgebouwd kan over-
lading worden yoorkapejf. Het oaderwü»
eist echter bijzonder geschikte leer
krachten en een goede samenwerking
met jeugdbeweging, gezin en bedrijf.
Bij het uitgebreid lager onderwijs be
hoeft in verband »met de grote vrijheid
het leerplan niet overladen te zijn. maar
het vrije grote verloop op vele uJ.o-
scholen duidt erop, dat voor tal ->-i leer
lingen in feite toch overlading plaats
heeft. Ook doet- er zich een huiswerk-
probleem voor, waarvan de oorzaken,
schijnen te liggen in de nog heersende
opvatting omtrent het examen, in de hoe
veelheid leerstof, in het verlaagde intel
ligentiepeil der leerlingen en in de ver
langens der ouders. De hoofdzaak echter
van de bijna overal optredende overla-
dingsverschijnselen schuilt in de toela
ting tot de u.l.o.-school van rijp en groen.
De oplossing ligt, volgens de commissie,
niet in een negatieve selectie, maar in
de pogingen van de leerkrachten om
voor zwakkere leerlingen, na een of twee
determinatiejaren, toch een afgeronde
opleiding te scheppen binnen het kader
van de school of van een scholengemeen
schap.
Het voorbereidend hoger en middel
baar onderwijs heeft volgens het rapport
■ter voorkoming van overlading allereerst
nodig een programma voor een harmo
nische vorming van al haar leerlingen.
Daar dit onderwijs alleen bestemd is
voor gekwalificeerde leerlingen wordt
door de commissie de wettelijke eis van
„een" toelatingsonderzoek aanbevolen,
waarbij de nadere regeling aan de scho
len wordt overgelaten.
Met het oog op de aanpassing dient in
de eerste klas het aantal leraren zo be
perkt mogelijk gehouden te worden. Ook
in schooltypen buiten de M.M.S. zal men
ziéh moeten bezinnen over het onderwijs
aan meisjes.
In verband met de druk van het hui
dige eindexamen en met de wenselijk
heid van een constaterende in plaats
van een selecterende beoordeling, komt
de commissie tot de consequentie van
de afschaffing van het uniforme eind
examen, waarvoor dan een diplomering
door de scholen in de plaats moet ko
men als organische afsluiting van de
schoolloopbaan van de leerling.
Het kweekschoolonderwijs moet de aan
staande onderwijzers met de gevaren
van de overlading op d-e hoogte brengen
en tevens overladingsverschijnselen in oe
eigen school afremmen. Aan het eind va
de eerste leerkring wordt nu al geen
examen meer afgenomen en vele leraren
brengen steeds meer de leerling tot zeil
standig zoeken, waarbij hij naair aard
en tempo werkzaam is. Het doel, werK
zaam te zijn bij het volksonderwijs, is
mede bepalend voor de keuze der st-ot en
de wijze van verwerking.
Wat het lager technisch onderwijs voor
jongens betreft, wijst de commissie erop.
dat de keuze naar aanleg en Se®cbikt-
heid nog zeer onvolmaakt is. waardoor
het optreden van overladingsverschun-
selen daar acuut geacht moet wordel?
Enerzijds zou onderzocht moeten word®n
of de leermoeheid van een bepaalde ca
tegorie leerlingen aan het einde vanoe
l.s. door een gedeeltelijk Ife-technisch
onderwijs bij de voortgezette v°™iag
zou kunnen worden overwonnen. Ander
ziids of het rendement van het profes
sionele onderwijs en de totale persoon
lijkheidsvorming gunstig zouden kunnen
worden beïnvloed door een vers
ving van dit professioneel onderwijs naa
de hogere leerjaren.
De commisse dringt aan op het meer
functioneel maken van de leerstof en
geeft daarvoor een aantal suggesties.
Bii het nijverheidsonderwijs voor mei.
Jef - me? op elk niveau een grote ver
scheidenheid van opleidingen en cursus
sen, die niet voldoende op elkaar zij
afgestemd ligt een br-on van overia
ding in die onoverzichtelijkheid.
De commissie werd op 21 januari 1»
door de minister van Onderwij's, Ku
sten en Wetenschappen ingesteld, vo
zitter van de commissie was mgr. mr-
Op de Coul. Leden waren: mej. F. a-ikc
made, mej. M. Corbeau (tot 18-3-1954).
prof. ir. D. Dresden, mr. J. Hangelbr
J. Jansens, dr. G. Kalsbeek, dr. A.
Fleur, J. Peters. Secretaris was ars. rs.
geters.
