Urenlang enerverende arbeid
voor journaal van 2 minuten
RADIO, voorbeeld voor de TELEVISIE
Het epos van Polens ONDERGANG
Reclame
C^KEL ENKELAAR:
Televisieprogramma's brengen
buurtkinderen bijeen
slevisie-nieuwsfabriek leeft
op zenuwen en haast
,Mijn grootste sof
Oude koeien uit de ether golven
Een romandie niemand
onberoerd laat
Vb
Picasso vervaardigt
Ramen voor basiliek
Strubbelingen niet van de laatste tijd
.<y
Maakt
voor Uw zaak
Hans Roest
Ben H. Jonge jan
ZATERDAG 9 NOVEMBER 1957
PAG.
n'f'
°rmaal komen er voor elke televisie-uitzending drie of vier
be §els", het tijdsein, dat de uitzending op het punt staat, te
stuk nen' Afgelopen dinsdag waren er geen vier pingels, maar een
beg' twaalf; het journaal, dat onmiddellijk na de pingels moest
finnen, was namelijk nog niet in de studio gearriveerd.
zenuwen.... haast en dan nóg eens zenuwen, dat zijn
aa 1^angrÜkste factoren, waarmee de mensen van de N.T.S.-Jour-
Óor moeten werken. Daarnaast komt dan nog een flinke
k e improvisatie-op-het-allerlaatste-ogenblik, want heel vaak
het voor, dat in de ochtenduren van de dag van uitzending,
niets vaststaat van hetgeen diezelfde avond op het scherm zal
orden gebracht. Dit is geen kwestie van gebrek aan organisatie,
^aar een gevolg van het feit, dat de Journaaldienst met nieuws
erkt. En nieuws veroudert snel.Daar komt nog bij, dat het
v eeste nieuws al in de dagbladen heeft gestaan. Het is dan de taak
p,an de Journaaldienst, nieuws óver het nieuws te geven.
e man, die de touwtjes van dit imposante nieuwsvoorzienings-
e(drijf jn handen heeft is Carel Enkelaar.
En dit hele bedrijf, gigantisch
van opzet, is er alleen maar om
u en mij 's avonds te laten zien,
wat er op de wereld is gebeurd.
Voor een kwartiertje nieuws
draven Carel Enkelaar en zijn
mensen urenlang in de Bussum-
se villa heen en weerener
verendgespannenom
pas een zucht van verlichting te
slaken, als de eerste pingel
klinkt en het journaal werkelijk
op tijd in de'studio is geko
men
En
tJelex •apparaten smijten het we-
hejkieitujs in driftig getikte regels
ts huis in, eeu redacteur-commen-
nerveus aan een sigaret zui-
ter, naar een opname van een in-
ÜUuW te kijken dat tien minuten
kal rnao.r waarvoor slechts ander
ken rn'-nnut zendtijd is uitgetrok-
ocj Filmrollen worden koorts-
ten y- doorgenomen met kilometers
vis 0171 er een Paar meter uit te
d0eSen' die het in het journaal zullen
hpj}""- Daartussen door hijgend
Bij alle moeilijkheden, die de televisie-secties m ons land te ver
werken hebben, wat betreft zendtijd en financiën, is liet wellicht
nuttig een blik te werpen in de eerste ontwikkelingsjaren van de
radio. Ho'ewel het uit de sloot halen van oude koeien in de regel
niet aanbevelenswaardig is, is er nu toch wel een gerede aanleiding
aanwezig. De lezer moge uit een en ander opmaken enerzijds, dat
ook het pad van de radio niet over rozen ging. (En nog met gaat;
men denke slechts aan het verschil van mening, dat bestaat over de
financiering van de Wereldomroep, over welke kwestie prof. Kors
nog pas in de Katholieke Radio- en Televisiegids schreef). Anderzijds
moge blijken, dat alle moeilijkheden ten spijt, ook de televisie zich
een plaats zal veroveren, die velen nu misschien nog twijfelachtig
voorkomt.
,DE VOORLOPERS'
De bekende Engelse schrijver Philip Gibbs heeft de stof voor zijn
nieuwe roman gevonden in de heldhaftige, bloedige strijd van het
Poolse volk tegen de Duitse overweldigers- Zijn boek draagt de titel
„Polen, waar wacht ge op?een titel, die een tragischer
inhoud bezit dan men zo op het eerste gehoor zou vermoeden. Zij
is ontleend aan het telegram, dat Jozef Stalin, toen de Russische
legers aan de Weichsel stonden, aan de geknechte, nkar vrijheid hun
kerende Polen zond: „Waar wacht ge op? Strijdt tegert de Duitsers!
Wij komen om u te bevrijden. Uw Jozef Stalin Het dappere onder
grondse leger gaf gevolg aan deze oproep. Direct distantieerde het
Kremlin zich van het Poolse verzet. In een heroïsche strijd, met
uiterst geringe hulp van Engeland en totaal in de steek gelaten door
Stalin, vochten de Polen met de rug tegen de muur, tot zij in honger,
bloed en ellend tenonder gingen. Philip Gibbs heeft in Polen, waar
wacht ge op?. de kruisgang van Warschau verteld r een ver
schrikkelijk drama,! dat geen zinnig mens onberoerd kan laten.
Getuigenis van
I
menselijkheid
IN DE WET
i b»0!
„el»
<»U
f,»!
r.-*1
dU it>>'
r de v^e"
en
t*.
ier
za*
iaararel Enkelaar deed negentien
tien ®e^eden als jongeman van acht-
derf 'laar oud zijn intrede in de va".
blaia?dse journalistiek bij een dag
brak ln Enschede. De oorlog onder-
Car i de journalistieke carrière en
hu n Enkelaar moest de stad Enk-
nieten gaan verdedigen. („Dat ook
traiipvallen is, dank zij de twee mi-
schii!?Urs' blie we daar tot onze be-
Ens k g hadden"). Terug naar
dart free lance journalist, re-
daa r van een illegaal blad met
im,rnaast, als een soort dekmantel,
Vein SSario ^°-a- vant^Vim Sonne-
kuit en <~or Èuys, vóór de beruchte
'46 hamer) en na de oorlog, in
ee facteur bij de Volkskrant. Met
jaa horte onderbreking van een
cia r> toen Carel Enkelaar hoofdre-
eteur werd yan (je bladen, uitge-
seven -
pondenten: mensen, die goed en snel
een camera kunnen bedienen, zodra
er zich in hun omgeving iets voor
doet, dat de moeite van het filmen
waard is. Zo waren bijvoorbeeld de
eerste opnamen van de treinramp
bij Woensel, enkele maanden gele
den, te danken aan de activiteiten
van de in deze omgeving wonende
film-correspondent.
Daarnaast heeft Carel Enkelaar
de beschikking over filmjournaals
uit het buitenland een dienst die
in het komende jaar nog zal worden
uitgebreid en de service, die de
landen, aangesloten bij de Europese
televisie-orgahisatie, elkaar bieden.
Dagelijks krijgt Carel Enkelaar' via
de telex aanbiedingen uit het bui
tenland van hetgeen men daar voor
de journaaldienst heeft samenge
steld. Omgekeerd geeft ook onze
Nederlandse Journaaldienst door,
wat men hier heeft verfilmd. De be
stellingen worden dan per vliegtuig
naar de aanvragers gestuurd.
Over de organisatie van dit geheel
dat men wil uitbreiden tot een
wereldomvattend net zal in
maart a.s. vergaderd worden tussen
de hoofdredacteuren van de diverse
journaaldiensten. Ons land zal voor
deze conferentie als gastheer optre
den. Men 'zal tevens spreken over de
mogelijkheid, films op de band vast
te leggen.... Een soort ingeblikte film
dus waarvoor op het ogenblik uit
gebreide proeven worden genomen.
„Elke journalist vertelt
graag zijn beste reportage of
zijn grootste primeur; laat ik
de zaak nu eens omdraaien
en vertellen van de' grootste
sof, die ik ooit heb gehad."
Carel Enkelaar, de hoofdre
dacteur van dé Journaaldienst
van de Nederlandse Televisie
Stichting windt zich kennelijk
nóg op, als hij aan deze sof
terugdenkt.
„Het was in de dagen .rond
de bevrijding van Nederland,
in mei 1945 dus, toen ik in een
geleende auto in de buurt van
Wageningen reed en plotseling
in een enorme drukte ver
zeild raakte. Ik werkte toen
voor een pas van illegaal
legaal geworden krant en ik
wilde dus weten, wat er aan
de hand was. Maar een grote
Amerikaanse soldaat wilde
mij niet doorlaten. „Go on, go
on", snauwde hij bevelend. Ik
reed door en hoorde pas later,
wat er aan de hand was ge
weest: een groep mannen met
series sterren en balken, van
zowel Amerikaanse als Duitse
nationaliteit, had voor de op
schudding gezorgd. Zij waren
bijeengekomen om de capitu
latie-voorwaarden vast te
stellen, maar dat kon niet
doorgaan, omdat er geen
schrijfmachine was, om het
zaakje op papier te zetten. En
laat ik nu in mijn auto een
schrijfmachine hebben liggen.
Als de Amerikaanse soldaat
mij niet had weggestuurd,
zouden de capitulatie-voor
waarden op mijn machine zijn
getikt.... Wat een verhaal
zou daar niet hebben inge
zeten!
We veronderstellen dat menig onderwijzer een gevoel van jaloersheid bekruipt bij de aanblik van de alles
doen vergetende aandacht, die de kindergezichten weer spiegelt voor de kinderuitzending op het televisie
beeld scherm.
Kan!1 door organisatie van de
hii !j0Eeke Verkennersbeweging, is
Tqo ,r tot oktober 1955 gebleven.
Sj kwam de Nederlandse Televi-
}a Achting, waarvoor Carel Enke-
j0 r °P 5* januari 1956 het eerste
raaal in de huiskamers bracht.
W ild-enerverend
W", nu zetelt Carel Enkelaar aan
c)a koofd van het groepje mensen,
Vjj, "9 Journaaldienst vormt, in een
in p een bijzonder rustige buurt
stat sum' Maar zo rustig als de
w1?6' rÜk met fraaie, oude bomen
^'®rde wijk is, zo wild-enerve-
k is het in de villa zelf.
een
fel» '- en weer dravende mensen
ni'rinkelende telefoons........ Een
otp dedrijf, dat weliswaar veel
kr reenk°mst vertoont met een
eirJ'1, "iiar toch een heel speciaal,
n karakter heeft.
Car^f* *s onze taak", zo definieert
hiei Enkelaar het doel van zijn
ligafabriek, „nieuws te geven,
sen natuurlijk nieuws, dat de men-1
ge] n°S niet in de kranten hebben
aitjj5eru Natuurlijk lukt dit niet
het en dan moeten wij nieuws óver
v0 aieuws brengen. Zo wist bij-
hik iedereen al van de Speel
se Inet het hondje af, voordat wij
v6rt °aze uitzending begonnen. Dan
S eüen wij dus niet meer, dat de
tnei! .ik II ronddartelt in het he-
dat -Ulm' maar dan brengen we iets,
tijei.Ieciereen interesseert, namelijk
tn0e,Wa over het hondje. Dat nieuws
v^Orri uan in enkele uren bij elkaar
thUrVu gegaard en dh vergt na
doet W een en ander: er
(tyaï een lüm worden opgenomen
dig .hvoor héél wat apparatuur no-
^ord E'm moet ontwikkeld
kient11' ®ernonteerd, er moet com-
hioet ar bij worden geschreven, ep
den achtergrond-muziek bij wor-
c «^gezocht, dan moet film plus
heej ni-aar Plus muziek tot één ge-
het .Worden gemaakt en dan pas is
dap Urnaal „rond". Maar als men
del.„V''eet> dat wij voor sommige on-
otn p erPen Pas kunnen gaan filmen
gej®'"1 uur of vijf als de man, die
j erviewd moet worden, thuis is
v^n an bet wel duidelijk, wat het
ihter 6- zenuwen vergt, om ditzelfde
t>ask]Vlew.nauwebjks uur iater
gen in de huiskamer te bren-
eeri 'd dit werk gebeurt dan voor
een ■>0urnaal-filmpje, dat maximaal
"rnin^,ertoningsduur heeft van twee
dun? n' hlieen een vertonings-
léVeri Van twee minuten, maar een
het i"iVan. iwee minuten, want als
See^Fje is uitgedraaid, heeft het
Voor Waarde meer. Hoogstens nog
dan i.etn oudejaarsoverzicht, maar
den aI een curiositeit gewor-
De bekende kunstenaar Pablo Picasso
is aangezocht 62 ramen voor de basiliek
van O.L. Vrouw te Meziers, niet ver van
Reims te vervaardigen. Deze kerk onder
ging tijdens de oorlog aanzienlijke scha
de. Het gebouw stamt uit de 15e eeuw
en geldt als een bijzonder voorbeeld van
de Renaissancestijl in Frankrijk. Alhoe
wel Marxist, toont Picasso zeer veel in
teresse in de restauratie van deze basi
liek. Verschillende Franse periodieken
hebben kritiek geuit op de verkiezing van
Picasso voor het vervaardigen van de
ramen.
Zoals eens de radio is thans de tele
visie bezig zich een vaste plaats in de
Nederlandse huiskamers tc veroveren.
De voor- en nadelen van een televisie
toestel in een gezin worden breed uitge
sponnen. Vast staat wel, dat een tele
visie-apparaat in een gezin met studeren
de kinderen, in de moderne woningen
veeial klein behuisd, grote bezwaren kan
opleveren.
Anderzijds kunnen tclevisie-uitzendmgen
grote instructieve waarde voor de kinde
ren bezitten en een grote belevenis bin
nenshuis voor het betekenen. Mits uiter
aard goede, verantwoorde kinderpro
gramma's worden uitgezonden. Vooral in
de wintermaanden kunnen deze program
ma's een uiterst nuttige en boeiende vrije
tijdsbesteding bieden.
Dat men dit bij de televisie onderkent
blijkt uit de kinderuitzendingen, die regel
matig iedere woensdag- en zaterdag mid
dag 5 uur, worden gegeven. Het slaat bij
de kinderen bijzonder in. Het heeft, een
nieuw verschijnsel in het leven geroepen,
dat ef-n even interessant als ontwapenend
karakter heeft. Een verschijnsel, dat gebo
ren kon worden door het thans nog be
trekkelijk geringe aantal televisietoestel
len in de Nederlandse huiskamers en door
de voldoening, die teleyisiebezittende
huismoeders aan dit verschijnsel beleven.
Tal van huiskamers en het aantal
neemt hand over hand roe bieden 's
woensdags en zaterdags tijdens de kinder-
uitzendingen het beeld van een propvolle
miniatuur kinderbioscoop.
Tegen 5 uur kan men de kin
deren uit de buurt zich voor de voor- of
achterdeur zien verzamelen, wachtend op
het teken, dat zij binnen mogen komen.
Inmiddels ondergaan de huiskamers ach
ter deze deuren een complete gedaante'
verwisseling. Tafels en stoelen worden aan
de kant geschoven of zo opgesteld dat
alle kinderen als in een amfitheater een
/law nm /4/i XT D TA11 fAOXTO11DT1
CAREL ENKELAAR:
„Waar zit het nieuWsV
geeft: de zekerheid van het geloof en van
de liefde, al is het die voor een gestor
vene.
Ik hoop, dat „Polen, waar wacht ge
op? veel belangstelling zal vinden. Het
is een boek, dat de lezer vervult van be
wondering en ontzetting tegelijk temeer
als hij zich realiseert, dat dit pas het be
gin van het drama is en dat er nog een
bedrijf moet volgen....
,e^ 0
ttiiij °r ^eze levensduur van twee
Weer. a zijn tientallen mensen in de
\vert.', ,e redacteur, die het onder-
c0 Priest, de opnamen leidt en het
Mogpentaar schrijft, de camera-
HujJ" ?e mensen in het laborato-
Sgjj 'Aie de film monteren, de men
gen 'e voor geluid en muziek zor-
Uij ae man, die het commentaar
üit2ga®kt, de mensen, die met de
arbe'H zi-in belast. Urenlange
ttieer van vele mensen soms
flits n dörtig voor een nieuws-
Orn ai\ enkele minuten
bfgA1 dit nieuws op het scherm te
aJle gen> heeft Carel Enkelaar niet
Sen n beschikking over de men-
dio de Bussumse villa en de stu-
W0' Uver het hele land verspreid
do0r c°rrespondenten, die nieuws
een fevea precies zoals dit bij
Om zijn verhaal zo pakkend en levendig
mogelijk te maken, heeft Gibbs het zich
laten afspelen in een aardig, welgesteld
gezin in Warschau. De lezer krijgt de ver
schrikkelijke strijd dus te zien en te door
leven via eenvoudige mensen, die hij in
de eerste hoofdstukken heeft leren ken
nen en waarderen, en in wier levens hij
zich dus kan indenken. Het epos van strij
den, en lijden is daardoor uitermate di-
rekt en suggestief geworden.
Wij maken kennis met de ouders en de
beide dochters knappe, levenslustige
meisjes, die een schone toekomst voor zich
schijnen te hebben. Maar reeds nadert de
dreiging van het nazi-dom het vrede- en
vrijheidlievende Poolse volk. Velen, ook
van de hoofdpersonen en mensen uit hun
directe omgeving, schijnen de wolken,
welke zich boven Warschau samenpakken,
niet te zien of niet te willen zien.
Dan slaat Hit-
Ier toe - hard
handig en ge
nadeloos. Fel
is het verzet,
maar tegen de
overmachtige
de dappere Po
len het ten
slotte afleggen,
vooral ais de
Russen onver
wachts 't oos
telijke deel
van het land
vijand moeten
bezetten. Er
volgt een ti
rannieke be
zetting, maar
de vrijheids-
PHILIP GIBBS ?Jnanfs dneietPte
.Polen, waar wacht doden. Zij vor-
ge op? men, onder de
ogen van de Gestapo, een ondergronds le
ger, dat dapper de strijd aanvaard. Een
verschrikkelijke, schier onbeschrijflijke
worsteling, die zij tenslotte in 1945 wel
moesten verliezen, toen zij, voor de twee
de keer verraden, ondanks alle dringende
smeekbeden geen hulp van over de
Weichsel kregen.
Alles hebben zij verloren huis en
goed, familie en vrienden, en zelfs de vrij
heid; maar toch eindigt d- roman met
een laatste zekerheid, die zelfs voor de
zwaarstgetroffenen het leven nog zin
Eveneens bij
Hollandia ver
scheen een op
merkelijk de
buut „Een ziel
is ballast", ge
schreven door
Charles E. Is
raël en ver
taald door Pe
ter Jaspers.
Deze roman is
een getuigenis
van menselijk
heid. Charles
Israël be
schrijft in zijn
boek het leven
van Karl Rindl
'n bekend chi
rurg uit het
Sudetenland,
die tijdens de
oorlog alles
CHARLES E. ISRAEL riskeert om de
„Een ziel is ballast" bedreigden
van die jaren
zijn hulp te verlenen. Hij verbergt Joden,
partisanen en communisten, maar als
Tsjechoslowaklje eindelijk wordt bevrijdt,
blijkt deze staat van dienst hem weinig
veiligheid te verschaffen.
Hij wordt naar Duitsland verbannen,
ontvlucht uit een kamp en begint zijn ille
gale zwerftocht door een wereld, welke
voor hem geen plaats meer heeft. Een
zaam en opgejaagd, tracht hij zich in een
nieuw bestaan te oriënteren. Maar tenge
volge van de hulpeloosheid, de onprakti
sche geest van de idealist, raakt hij in
uiterste verwarring door de chaos welke
hem omringt.
Hij ziet zijn weg niet meer, hij ziet ook
niet de grote lijnen, waarlangs de wereld
zich misschien zal kunnen herstellen. Dit
kan men als een tekort beschouwen, maar
toch zal ieder worden ontroerd en meege
sleept door deze argeloze mens met zijn
spontane offervaardigheid. Het is een
boek, dat overtuigend en echt is door de
warme menselijkheid waarvan het is
doortrokken.
Van Leon Uris' wereldberoemde oor
logsroman „Gezworen kameraden" ver
scheen zojuist bij Hollandia de twintigste
druk, een goedkope uitgave. Dit boek, dat
in zijn hardheid en oprechtheid aangrij
pend en soms- ontroerend is, is bestemd
voor volwassenen.
Omstreeks 1910 is het begonnen, „de
radio-amateursport- of wetenschap". Het
afluisteren van dienstgesprekken nam al
spoedig eon onrustbarende omvang aan
en de overheid verbood het. De Haagse
afdeling van do Nederlandse vereniging
voor Weer- en Sterrenkunde spande zich
voor de zaak en nam het initiatief op
aanvrage luistervergunningen te verschaf
fen. Dat was in 1914. maar het aantal
aanvragen liep zo hoog op, dat de ont
vangst al spoedig weer werd vrijgela-
ten' T, J'
De Nederlandse vereniging voor Radio-
telegrafie (opgericht in 1916) kreeg in
1918 een eigen maandblad „Radio-Nieuws"
en organiseerde, eveneens in 1918 een ra
dio-tentoonstelling.
Als eerste in Europa begon in 1919 Ir.
H. H. G. A. Steringa Idzerda radio-tele
fonische uitzendingen, om de verkoop
van toestellen van d« Ned. Radio Industrie
aan te wakkeren. Na vele moeilijkheden
moest deze omroep in 1924 gesloten wor
den evenals de uitzendingen van enige
andere firma's, voor zover deze al niet
eerder ter ziele waren gegaan. Slechts
de N.S.F.-zender (van de Ned. Seintoe-
stellen Fabriek) wist zich te handhaven.
De eerste omroeporganisatie, de Hilver-
sumse Draadloze Omroep, is uit de N.S.F
voortgekomen. Drie leden van 't fabrieks-
personeel en drie daartoe aangezochte
amateurs vormden n.l. een comité. O.a.
had hierin zitting de heer W. Vogt. De
H.D.O. kreeg de N.S.F. zender gratis in
bruikleen en verhuurde deze ook aan an
deren.
De N.C.R.V. komt de eer toe. de eer
ste omroeporganisatie op confessionele
grondslag te zijn. Na een half jaar van
voorbereidende werkzaamheden kwam de
ze organisatie op Kerstmis 1924 voor
het eerst in de lucht.
Spoedig daarna legde zij beslag op de
woensdagavond. De K.R.O. kreeg (novem
ber 1925) d« dinsdagavond en de V.A.R.A.
(eveneens november 1925) de zaterdag
avond.
De H.DO. sloot, tot behoud van de nu
nog resterende zendtijd in maart 1926
een overeenkomst met de N.S.F. waarin
tevens bepaald werd ,dat de zendtijd
van een eventueel te bouwen tweede zen
der aan de H.D.O. zou toevallen. De
V.P.RO (in mei 1926 opgericht) kon
dus geen zendtijd meer huren, maar de
andere omroepverenigingen waren zo wel
willend om beurten 'n zondagmorgen of
-middag af te staan, zodat op 30 mei de
V.P.R.O. uitzendingen konden beginnen.
De N.C.R.V. en de K.R.O. werden in
afwachting van een definitieve regeling
gemachtigd een gezamenlijke radiopte-
lefonie-zender aan te leggen. Hieruit volg
de de oprichting van de Huizer-zender
en van een N.V. Nederl. Draad-Omroep,
waarin de beide verenigingen samen met
de N.S.F. in de verhouding van 2525
50 deelnamen. Op last van de minister
kreeg de V.P.R.O. de vrijdagavond op
deze zender.
Pas toen eigenlijk kwam er naast de
amateurs, die slechts een goede ont
vangst beoogden, een publiek, dat de
radio meer zag als een mogelijkheid tot
het brengen van cultuur en andere le
venswaarden. De techniek werd naar het
tweede plan verdrongen
Verschillende commissies kregen de
kwestie aan 't einde van '22 in handen. Na
vele tegenstrijdige adviezen kreeg een
commissie onder voorzitterschap van prof.
J. G. W. Bruins van de minister opdracht
nog eens de oprichting van een omroep-
maatschappij te besturen. De K.R.O.
en N.C.R.V. wendden zich dra tot deze
commissie met het verzoek de grote gees
telijk stromingen niet alleen te erken
nen, maar er zelfs van uit te gaan.
Dr. F. A. Posthuma, die prof. Bruins op
volgde, stelde ten overstaan van verte
genwoordigers van alle betrokken par
tijen een maatschappij voor neutrale om
roep voor. maar dit bleelï niet te verwe
zen lijken, waarna werd voorgesteld, dat
een van de 2 golflengten voor een neu
traal en de andere voor een religieus
programma beschikbaar zou komen.
Een nieuwe commissie, waarin in te
genstelling tot de vorige, de handel niet
meer vertegenwoordigd wa,s en waarvan
Jhr. Ruys de Beerenbrouck als voorzit
ter fungeerde moest nu onderzoeken 1)
Welke taak de Staat t.o.v. de omroep
had. 2) Hoe de omroep geregeld moest
worden voorzover de Staat er bij betrok
ken was. Voorts had deze commissie de
taak tijdelijke maatregelen aan te geven
in afwachting van de definitieve.
Conclusie van deze commissie: Een
kleurloze omroep ongewenst. Iedere le
vensbeschouwing, niet in strijd met de
wet moet gelegenheid krijgen zich te
uiten. Door toezicht moet voorkomen wor
den, dat gevoelens van andersdenkenden
worden gekwetst. Een permanente rege
ringsraad voor alle zendstations werd ge
adviseerd evenals een N.V. met een klein
kapitaal met een evenwicht tussen rechts
en links n.l. N.C.R.V. en K.R.O. elk 25
aandelen, H.D.O. 13, V.A.R.A. 20, V.P.
R.O 12, NVVR 5
Reclame en radiobelasting achtte men
ongewenst, contributie werd niet afgewe
zen
Anderen werkten evenwel door. aan de
totstandkoming van een nationale omroep.
De plannen hielden evenwel te weinig re
kening met de reeds aanwezige situatie.
goede kijkplaats wordt geboden. Dat
vormt niet altijd een gemakkelijke puzzel.
Want het aantal belangstellende kinderen
is niet alleen omvangrijk, het neemt bo
vendien nog steeds in omvang toe. Huis
kamers met dertig tot veertig kinderen
op de grond, op krukjes, banken, stoe
len en tafels, voor het televisietoestel ge
schaard vormen geen uitzondering.
Dat beleefden wij althans op twee adres
sen, waar we een kijkje zijn gaan nemen
in het oude Vlaardinger Ambacht in de
Tulpstraat in de woning van de direc
teur van het Luxor Theater, de heer
Nadky Mulder en in de Indische Buurt
in de Madoerastraat bij mevr. Van der
Arend
De heer Mulder, die we van onze komst
op de hoogte wilden stellen, meende met
een van de vele nog televisieloze ouders
te doen te hebben en viel ons in de re
de met: ja, ja. dat is wel goed, stuurt
u uw kinderen maar Gelukkig wilde
hij ook met onszelf genoegen nemen.
Ste-rker nog, we werden zelf-s bevoorrecht
We mochten onze jas en schoenen aanhou
den. In de gang moesten we ons een weg
banen over en door een waarlijk tref
fend stilleven van schoenen, laarzen, man
teltjes en jasjes, alvorens de kamer
binnen te dringen, waar de kinderen voor
het televisietoestel zaten samengedron
gen en het nog moeilijker viel zich egn
pad te effenen, zonder op kousekin-der-
voeten te trappen.
Het echtpaar Mulder liet ons een even
gastvrije ontvangst te beurt vallen als
de kinderschare. Het bleek ons dat het
echtpaar geen kind had aan al die kin
deren, niet vóór en tijdens de kin-deruit-
zen-ding. Als kinderen, die op de komst van
St-Nicolaas zitten te wachten, waren zij
vóór de uitzending en als kinderen in
een kleuter-las met een, een sprookje
vertellende kleuterleidster,'tijdens de uit
zending. De aanblik van al die kin-der-
snuitjes, met de blik gebiologeerd gehe
ven naar het televisiescherm, is z-o ont
wapenden, en boeiend, dat men er als
volwassene de televisiebeelden graag
voor vergeet.
Aan dezelfde aanblik van een andere,
even grote kinderschare, konden we ons
verlustigen in de huiskamer van mevrouw
Van der Arend. Daar waren de kinderen
door de tuindeur binnengekomen en daar
troffen we hetzelfde stilleven van schoe
nen, laarzen, jassen enz. in de keuken aan.
Bij 't echtpaar Mulder worden deze gratis
kinder-huiskamervoorstellingen reeds se
dert februari gegeven, bij mevr. Van der
Arend werden zij ingeluid met de wed-
s tri j d Neder! and-O os tenr ij k
Tot de huiskamers, waar lussen de der
tig en veertig buurtkinderen de kindertele
visie-uitzendingen bijwonen, behoort onder
meer ook die van schoenmaker Van der
Herik in de Narcisstraat. Daar wordt het
feest nog verhoogd met een tractatie op
snoep en limonade, waarvoor de kinderen
een dubbeltje meebrengen. Zelden zal een
ouderdubbeltje aan de kinderen zo goed
zün besteed
We hebben slechts een greep gedaan. Het
zou ondoenlijk zijn alle adressen op te spo
ren en de revue te laten passeren. Het
is echter voldoende voor het geven van
een beeld van deze nieuwe vorm van kin
derontspanning, voortgekomen uit de bur
gerij, van burgers met een warm klop
pend hart voor onze jeugd.
In dit verband moge niet onvermeld
blijven, dat het hart van de heer Mul
der niet alleen naar de jeugd, maar ook
naar de bejaarden uitgaat, getuige het
regelmatige onthaal, dat hij hun reeds
tal van jaren in zijn bioscoop bereidt.
Tenslotte wijs ik nog op Edna Ferbers
roman „Giant", die door de Warner Bros-
fllnn met de thans reeds legendarische
James Dean grote bekendheid geniet. De
Nederlandse uitgave bevat trouwens vele
foto's uit deze succesvolle rolprent.
Het boek verdient eveneens een succes
te worden. Het verhaal s-peelt zich af in gang betekende,
Texas. Het bevat de veelbewogen geschie-
denis van een vrouw, die in de harde
leerschool van het leven wordt gedwon
gen, het eigen bestaan in de juiste ver
houdingen te zien en er de enige les uit
te trekken: dat alleen de liefde uiteinde
lijk de vervulling is. Het is een roman vol
met gebeurtenissen, met vaart beschre
ven. Een stoer boek, met echte mensen,
zoals de knap-pe vertelster Edna Ferber
die met haar boeiende en vlotte pen in
oaze verbeelding op kan roepen.
Onder minister H. van de Vegt kwam
de radio in 1928 in de wet. O.m. werd de
oprichting van een radioraad vastgelegd.
Het zou ondoenlijk zijn, alle verdere be
sluiten uitvoerig te behandelen Noemen
wij slechts de vaststelling van het radio
reglement bij K.B. van 9 mei 1930, waar
na op 15 mei het zendtijdenbesluit volg
de. De minister volgde hierin het advies
van de K.R.O. en de N.C.R.V. en oen en
ander werd als volgt geregeld. De A.V.R O
en de V.A.R.A. kregen ieder een halve
week, wat voor de V.A.R.A. een vooruit-
daar zij tot dan toe
slechts de zaterdagavond tot haar be
schikking had. De A.V.R.O. daarentegen
zond eerst de hele week uit. Beiden dien
den de vrijdagavond aan de V.P.R.O. af
te staan. K.R.O. en N.C.R.V. kregen i.p.v.
de V.P.R.O. tweemaal een half uur per
dag de Politie- Radio- Omroep en één
dag op iedere zender werd gereserveerd
voor het Algemeen programma, bij toer
beurt door het omroepen te verzorgen.
Dat de regeling van een en ander njet
alle partijen kon bevredigen is duidelijk.
De N.C.R.V. sprak van „de minister,
dieons recht deed" en de A.V.R.O. nam
zelfs het woord „doodvonnis" in de mond.
Dat ook de onderlinge verhouding tus
sen de omroepen niet altijd evjen goed was
zullen de oudere lezers weten te beamen.
De rubriek „Vogt-ig-heden" in de VARA-
gids en de rubriek „Wat men ons in de
schoenen schuift" in het blad van de
A.V.R.O. zeggen genoeg, om nog maar te
zwijgen van de „Willem Vogt sigaren",
die in de handel kwamen. De diverse
pogingen van de A.V.R.O. om een uitzon
deringspositie te verkrijgen mislukten.
Gebrek aan samenwerking was oor
zaak van het feit. dat van het Algemeen
programma niet veel terecht is gekomen.
Prof. Gerbrandy zegt dienaangaande in
zijn „Het vraagstuk van den Radio- Om-
roep": „Het is in d-e praktijk ontaard in
een gewoon programma, waarvan de
scherpe politieke kanten wat zijn afge
vijld" (1934)
De preventieve en repressieve controle
liet ook niet na reacties op te roepen.
Controle op de radio en persvrijheid wa
ren niet met elkaar in overeenstemming,
oordeelde men, waartegen weer werd
aangevoerd dat radio ntet binnen de lands
grenzen blijft, zodat niet alleen de uit
zender, maar ook de regering aansprake
lijk wordt gesteld.
Vooral met de V.A.R.A. was hierover
nog al eens verschil van mening. Pro
cessen bleven zelfs niet uit.
Van de vele moeilijkheden willen wij
nog slechts vermelden de verschillen van
mening over het programmapeil. Wat dit
betreft is er weinig of niets veranderd.
Ook vroeger waren er wensen, omtrent
meer muziek en minder muziek, meer ge
sproken woord en minder gesproken
woord etc. etc.
Al met al versterkt de bestudering van
de vraagstukken de mening, dat, nu de
televisie haar plaats naast de radio
gaat innemen, ja nu de televisie binnen
niet al te lange tijd de boventoon zal
gaan voeren, de radio nog steeds in een
periode van oritwikkeling is, niet zozeer
wat betreft de uitzendingen, die nu wel
hun al of niet te waarderen vorm gevon
den hebben, maar wel wat betreft de
plaats, die z(j wettelijk moet innemen.
Het valt tc betwijfelen, of alle moeilijk
heden uit de weg geruimd zullen worden.
De televisie kan in meer dan een op
zicht de radio ten voorbeeld nemen.
