Nog altijd grotere
en geen betere
witte doek
beelden
films
De dag dat Chefa, de
chimpansee, kou
vatte
De Duitse
letterkunde
I
De Wereld in drukinkt
een zeer gevaarlijke
bocht
vb
r
inerama wordt opgevolgd door
Cinemiracle
m
Boeiende kaleidoscoop van vele eeuwen
Drie eenakters van Thornton Wilder
„Toch in WK A-bibliotheek geduld
van J. B. Pries tly
OPEN BRIEF IN
FILMFORUM
Het spookt in
Hart well House
Denken jullie, dat ze Tarzan eindelij!;
gaan begraven?"
Heemschut bepleit ver
hoging rijkssubsidie
Jeugd en Heemschut
Hans Roest
Hans van Bergen
Gerda Habets met
L. S. O. in Geleen
ZATERDAG 14 DECEMBER 1957
PAGINA 5
Misverstanden en begrips
verwarringen
ïf*>r
0
Rake kenschetsen
Hel gelaat des dichters
siPlii
gigs»
STOEL MET RECHTE RUG
VOOR SOPHIA LOREN
EXPERIMENT X Y Z IN
ROTTERDAM
UITZICHTLOZE
VERDORVENHEID
Knap als toneelstuk
De wanhoop nabij
WERELDNIEUWS
i
flc )vood koestert blijkbaar nog altijd
lihn het de tanende belangstel
en A Van het publiek voor zijn produkten
den Y 'san terugwinnen rnet grotere beel-
(Van onze filmredacteur)
e»rd»Van Pu',''ek voor zijn produkten
den Y kan terugwinnen na
v. "an met betere films.
Va..a '•et Cinema-Scopcbeeld en als zijn
Vï»n na Cinerama, dat te duur is
st,r Nederland, heeft men gedemon-
rd met Cinemiracle, het allernieuw-
j- systeem, dat door National Theatres
■y Smith-Dietrich Corporation in New
kani Y Louis de Rochemont. een onaf-
kelijke producent, is ontwikkeld.
•'onrt ''en'onstraties, die onlangs plaats
tori 'n de showroom van een labora-
iea waar het systeem twee jaar ge-
jnj,?'1 in een wat thans blijkt zeer pri-
fil 'ev« vorm voor het eerst bij de
de k,lna*ers was geïntroduceerd, hebben
lil"*"*6 vorm
de m'nakers w
ove rheid van de toeschouwers ervan
re 'thigd, dat Cinemiracle een merkba-
ra^'ert>Stering is van zijn voorloper Cine-
te Yze Reide zijn de enige met elkaar
een Y^eRjken systemen, die op het scherm
tv" öAe.ld van muur tot muur projecteren,
litiv de toeschouwers zich in de hande-
o 8 voelen opgenomen. Ofschoon in bei-
systemen het beeld wordt opgeno-
brA ,°P drie afzonderlijke filmbanden ter
drie e van 35 mm en vervolgens door
bete verschillende projectie-apparaten op
deliuCllerm wordt geworpen, zijn er dui-
]e 'Ik te onderkennen technische verschil-
vA Cinerama werkt volgens het principe
tien de rechtstreekse fotografie en projec-
ggi Cinemiracle maakt in beide gevallen
j, uik van spiegels.
da* „noeft niet aan te worden getwijfeld,
Cinemiracle een beeld van betere kwa-
«a^e redactie van „Filmforum", het in
^menwerking met de Stichting „Het
tiirtk voor de goede film" uitgegeven film-
H,^chrift, heeft bijna het hele nieuwe
Oh^bier nodig gehad om er de reacties
til de fameuze „Open Brief' van zeven
dj., critici wier aantal inmiddels tot
bis geslonken in te verwerken en
ZjV resterende trio gelegenheid te geven,
,j. standpunt te rechtvaardigen,
i PU eie verschillende betogen blijkt, dat
o^reen. behalve de vier gedeserteerde
bfjertek'enaars van de oorspronkelijke
jv'Cf, op zijn van de aanvang af ingeno-
)Yn standpunt blijft staan, zoals gewoon-
hoa k i discussies het geval is en dat er
Ie mi el wat papier nodig zal zijn om al-
uit de rsta«den en begripsverwarringen
C BoZtS ,e ruimen,
brief een der ondertekenaren van de
derlanaVerPi onder het hoofd: „De Ne-
blik film en de kritiek" een terug-
speelfn ?e historie van de Nederlandse
ri I4T 1 n (d 1 1 i» ..tnnrllït
dee,.t industrie waaruit hij conclu
Protesf' u de t;id rijp was voor een nieuw
hoewel hij daarmee nog niet heeft
test nd' dat de vorm, waarin het pro-
bre-„®r?cheen, de juiste was. Jac. Dirkse
bvetf m een gedegen beschouwing het
j-.crdrev-- - -
(hi
gen
eD enthousiasme waarmee som-
Monpti", de jongste film van
"elm P" de jongste mm van
vSns Kautner hier te'lande hebben ont-
Ftn?0?' tot ziih ware proporties terug:
st bleef -- - 1 -*
Seb.
een gegeventje, met sfeer'
vfü 1 O^-ÖS- V VllbJV}
ctivai dat als kunstwerk ergens in de
Seer, afise.nheid blijft steken, omdat er
ter h artistiek sterke persoonlijkheid acti
on stond, die naast voldoende bezieling
O., voldoende afstand en delicatesse kon
Dr«ngen".
van koning Lode wijk XVIII
X^Seest van de Franse koning Lodewijk
waart door Hartwell House, een
.in °ol voor meisjes te Ayslesbury in
- Engelse
Li^ugeise graafschap Hertfordshire
Ncht de 'aatste telg van een ge-
racoh, dat Hartwell House van de tijd van
Nd „s I tot 1938 in zijn bezit heeft ge-
ee'dt ?arna 'le'' landhuis werd verkocht,
'bant? ?p 'n „Dangerous Exile", een ro-
bi^ch j -
v'at.JlNns het Schrikbewind in Frankrijk
filmdrama van de Rank-orga-
°ver het lot van Lodewijk XVII.
■•as
Hart
well House een toevluchtsoord
JhéjA Franse uitgewekenen onder wie
6r se de zuster van Lodewijk XVII.
e 2p ook Marie Josephine Louise,
Hen?aIi.n van Lodewijk XVIII.
^h0o.r5afias van Lees en nu ook de kost-
?at 2p elsjes houden strijf en strak vol,
Ndew-i astmatische ademhaling van
2ij het' XVIII horen in de kamer, waar
j, t verdrag ondertekende, dat hem op
Se troon herstelde.
liteit op het scherm werpt dan Cinerama.
„Het beste van allemaal", luidde het
commentaar in The Hollywood Repor
ter". „Even goed. zo niet beter, dan welk
ander systeem dat tot nog toe is ge
toond", schreef „Daily Variety". En King
Vidor, gedurende vele jaren een der voor
naamste regisseurs in Hollywood ver
klaarde: „Ik zou graag een film in Cinemi
racle maken. De fragmenten, die ik heb ge
zien, waren bijzonder opwindend. Men
werd bij de handeling betrokken en had
niet het gevoel, dat men er op een scherm
naar zat te kijken".
Niettemin doet zich evenals indertijd bij
het CinemaScope-systeem, de moeilijkheid
voor. dat men nog niet weet, hoe dit nieuw
systeem op dramatisch verantwoorde wij
ze kan worden toegepast. Op grond van 'n
kele intieme scènes, die bij de demonstra
tie werden getoond waaronder één in
de bekrompen radiohut van een zilschip
zijn sommigen echter van mening, dat er
zich waarschijnlijk geen „onoverkome
lijke problemen" zullen voordoen bij de
verfilming van dramatische situaties.
National Theatres heeft een bedrag
van anderhalf miljoen dollar in de ontwik
keling van het nieuwe systeem gestoken,
aldus Elmer C. Rhoden. de president van
de maatschappij, die tevens meedeel
de, dat Louis de Rochemont zijn aandacht
op het systeem had gevestigd. Deze laat
ste heeft de eerste volgens dit systeem
opgenomen film geproduceerd, getiteld
„Cinemiracle Adventure". De première
van de film zal in maart gelijktijdig in
New York Chicago en Los Angeles
plaats vinden.
Het bestuur van de Bond Heemschut
heeft zich met een adres tot de leden van
de Tweede Kamer gericht, waarin het
pleit voor een verhoging van de jaar
lijkse bijdrage van het rijk in de restau
ratiekosten van monumenten. Sedert 1953
bedroeg deze bijdrage vijf miljoen gul
den. De Bond is van mening, dat tien
miljoen gulden een reëler bijdrage zou
vormen en vraagt met klem het bedrag
voor 1958 te brengen op tenminste
miljoen gulden.
In zijn adres voert de bond o.m. aan,
dat hoewel in de afgelopen vier jaren in
het zo loongevoelige bouwbedrijf de kos
ten met ongeveer 40 procent toenamen,
de steun van het rijk niettemin tot vijf
miljoen gulden beperkt bleef Dit heeft
als direct gevolg gehad, dat restauraties
werden uitgesteld en zelfs voorgenomen
restauraties niet worden verwezenlijkt.
Voor vele monumenten is dat wachten
catastrofaal. De op restauratie wachtende
monumenten zijn aan verval prijsgegeven.
Als voorbeeld noemt de bond de Nieuwe
Kerk te Amsterdam, de St.-Nicolaaskerk
te Kampen, de Grote Kerk te Monniken
dam, het kasteel Limbricht, het Aals
meerder veerhuis te Amsterdam en, als
gehele stad Zierikzee.
seur, doch toen we binnenkwamen, h ad-
den we Lucky" nog steeds in ons midden
hoewel hij er veel ouder uitzag dan toen
we hem voor het eerst hadden ontmoet.
Hij had zijn kaarten goed uitgespeeld
toen hij het scenario in de prullenmand
gooide. Niemand kan zich veroorloven een
regisseur te ontslaan, die het eind van het
verhaal in zijn hoofd en onder zijn hoed
heeft.
Hoewel de film nog niet klaar was,
bleek het de afscheidsfuif aan de ac
teurs te zijn. Iemand in de Accoutants-
afdeling was tot de conclusie gekomen, dat
het werk van een acteur in een Tarzan-
film gemakkelijker en goedkoper kon wor
den gedaan door de afdeling Speciale
effecten met figuranten en speelgoedmo
dellen.
„Goedendag, Miss Donlan", zei Lucky"
mij de hand schuddend. „De film begint
er nu op te lijken, maar het is een Tar-
zant-film gebleven".
„Goedendag. Miss Donlan", zei de op
gewekte Mr. Coulouris. „Laten we hopen
dat deze film een „succes d'estime"
wordt. Ik benbang, dat een commercieel
succes op het ogenblik mijn carrière zou
schaden"
Yolande Donlan wordt door Tarzan Gordon Scott.) uit een gevaarlijke
situatie in de jungle gered. Beeld uit de film. „Tarzan en de verloren Safari"
De dag, dat Cheta, de chimpahsee, kou nis zouden maken met onze vierde regis-
vatte, aldus vervolgt Yolande Donlan haar
verslag over de produktie van „Tarzan en
de Verloren Safari", ontstond er in de
studio een waar pandemonium. Dokters
met kleine zwarte koffertjes en plechtige
gezichten kwamen in drommen opzetten,
het produktieschema werd volledig her
zien en de filmmagnaten brachten gere
geld bezoeken aan het ziekbed in Cheta's
kleedkamer.
Dank zij al die goede zorgen was de
chimpansee binnen een week weer zover
hersteld, dat hij zijn afscheidsscène kon
spelen. Aangezien deze scene tevens h et
slot van de film vormde, nadat alle kwade
mensen gestraft, alle goede mensen gered
en alle mannen van d e juiste vrouwen
voorzien waren, besloot „Lucky" Humber-
stone zijn regie hier een bovenaards scho
ne toets te geven. Hij liet uit de plaatse
lijke broeikassen honderden bloemen in
potten komen en toen we des morgens in
de studio arriveerden, vonden we die pot
ten over de hele jungle verspreid.
„Hemeltje", riep mr. George Coulouris,
een van onze voortreffelijke acteurs uit,
,,ze hebben er een kerkhof van gemaakt.
Denken jullie, dat ze Tarzan eindelijk
gaan begraven?"
Maar daar kwam niets van. Er werden
massa's opnamen gemaakt van Tarzan en
Cheta. die ons gedag wuifden om vervol
gens temidden van de bloemen in de ver
te en mogelijk in een televisieserie
te verdwijnen.
Wat ons betreft, we brachten onze laat
ste werkdag in de studio precies zo door
als de eerste, drie maanden geleden: on
dersteboven in het onderste boven liggen
de vliegtuig. Het enige verschil was, dat
Tarzan nu de deur van het vliegtuig moest
openbreken en bij de uitgang gaan staan,
terwijl Wilfrid Hyde White, die onder
steboven over een tafel hing, moest teg-
gen: „Doctor Livingstone I presume".
Waarop Tarzan ons moest toevoegen:
Vlug zijn rennen als kat Hemelvogel
vallen".
Er moet die dag iets met Tarzan aan
de hand zijn geweest. Hij opende de deur
van het vliegtuig zonder mankeren maar
telkens als mr. White zijn tekst zei, ant
woordde Tarzan: „Rennen als kat-eh-eh-
hemel.. zijn als hemelvogel.. zijn vlug als
heme-eheh-vogelkato—hemel"
De jongen hee tfveel talent", legde
mr. Dhite uit, „Maar hij is op een moei
lijke leeftijd".
Tarzan zei tenslotte, wat hij moest zeg
gen, maar persoonlijk, aldus miss Donlan,
vond ik zijn eigen woorden veel begrijpe
lijker".
De volgende dag moesten we terugko
men om alles nog eens anders over te
doen, maar de filmmagnaten veranderden
van gedachte en inviteerden ons op een
Enige tijd geleden werd op het Minis
terie van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen een schrijven ontvangen, waar
in de heer J. J. Schilstra, docent te Alk
maar, het denkbeeld ontvouwde om de
jeugd uit zijn stad enig begrip bij te
brengen omtrent de betekenis en de
waard® van heemschut. Dit zou kunnen
geschieden door een lezing en een ten
toonstelling.
Als resultaat van dit denkbeeld is op
22 november jl. in het Stedelijk Museum
te Alkmaar een tentoonstelling geopend
samengesteld en uitgevoerd door de peda
gogische afdeling van het bureau van de
rijksinspecteur voor roerende monumen
ten. Deze expositie is bedoeld voor
Noord-Holland boven het IJ en zal langs
alle plaatsen in dit gebied waar scholen
zijn circuleren. Te Alkmaar zal boven
dien de burgemeester voor leerlingen van
middelbare scholen een lezing houden.
Met opzet heeft men zich in deze ten
toonstelling beperkt tot plaatselijke voor
beelden. opdat zij des te sterker zullen
spreken tot de kinderen en hen er toe
zullen brengen zelf eens op onderzoek uit
te gaan en eventueel door het maken van
foto's, het verzamelen van plaatjes e.d.
zelfs een kleine tentoonstelling in te rich
ten hun eigen dorp of stad betreffende.
De omvang van de expositie is klein,
hetgeen o.m. het praktisch voordeel
heeft dat ze overal, ook in scholen, kan
worden geplaatst. Bij gebleken succes
zullen dergelijke tentoonstellingen ook
voor andere delen van ons land worden
gemaakt.
in platen
H-et Alfred Kroner Verlag te Stuttgart lieeft reeds verscheidene malen
hlijk gegeven, de bijzondere kunst te verstaan om goede naslagwerken op
liet gebied van kunst en cultuur samen te doen stellen. Deze veelal impo
sante boeken zijn geen loze sieraden voor de boekenkast, doch werken
welke veel en met vrucht worden geraadpleegd omdat zij betrouwbaar zijn,
overzichtelijk ingedeeld, rijk geïllustreerd en fraai gedrukt. Het is een
genot om bijvoorbeeld in Paul Brandt's „Sehen und Erkennen" te blade
ren. Deze „Anleitung zu vergleichender Kunslbetracbtung" bevat vele
honderden afbeeldingen, die noden (en soms nopen) tot het lezen van de
tekst. Deze dubbele functie beeft ook bet nieuwe, rijke en royale boek
waarmede Kroner thans de literatuurminnaars komt verblijden. Het is
wat wij een platenatlas zouden noemen, maar mij is tot nu toe nog geen zó
uitvoerige en degelijke en doorwrochte bekend. De titel luidt ..Deutsche
Literatur in Bildern" en om de belangstellenden maar meteen te doen
watertanden: er staan niet minder dan 861 afbeeldingen in, prachtig
gereproduceerd op kunstdruk. Er is aan de uitvoering werkelijk alle zorg
besteed.
Gero von Wilpert. de samensteller
van het boek, heef met bewonderens
waardige speurzin en kennis het mate
riaal bijeengezocht, gekozen en inge
deeld in zesttien min of meer onder-
scheiden„stromingen" heeft hij de ver
schillende figuren ondergebracht.
Behalve portretten (van belangrijke
dichters zijn er soms twee of meer
opgenomen, gemaakt op verschillen
de leeftijden) zijn er facsimiles van
handschriften, reprodukties en titel
pagina's en illustraties, afbeeldingen
van werkkamers en van allerlei an
dere curiositeiten.
Het boek opent met de oudste hand
schriften sommige hier vrijwel on
bekend. En direct blijkt al, dat Von
Wilpert geen half werk heeft gele
verd, m.a.w. niet alleen aan de plaat
jes heeft gedacht. Hij heeft elke afbeel
ding voorzien van beknopte, maar
met feiten en aanduidingen geladen,
en daardoor zeer informatieve toelich
tingen.
Tekenende details heeft hij knap ge
bruikt om kleur te geven aan op zich
zelf nuchtere feiten: „Das goldene
Ilorn um 400 n. Chr. wurde 1734
von einem armen Mann gefunden etc."
Men treft dergelijke bijzonderheden,
die veelzeggend zijn, herhaaldelijk aan.
De eerste honderd oladzijden be
vatten aldus een schat aan wetenswaar
digheden over kostbare handschriften
en zeldzame wiegedrukken. Soms
wordt de tekst verklaard door de af
beeldingen, dan weer worden afbeel
dingen toegelicht door de tekst. Men
zou het een noch het ander willen
missen.
Verder in het boek, waar men voor
namelijk portretten van schrijvers
vindt, heeft de samensteller getuigenis
sen van tijdgenoten gebruikt korte
beschrijvingen van het uiterlijk, van
handel en wandel, van optreden en
eigenaardigheden der geportretteer-
den. Hier krijgt men dus dubbele por
tretten.
Het laatste hoofdstuk, Gegenwart,
gaat niet verder dan die dichters en
schrijvers die intussen officieel „er
kend" zijn dus de thans ongeveer
vijftigjarigen als Stefan Andres, Rein-
hold Schneider, Holthusen. Dat Hein-
rich Boll (1917) ontbreekt, lijkt me
een blijk van al te grote voorzichtig
heid.
A] met al is „Deutsche Literatur
in Bildern" een geslaagde, aanschou
welijke les in Duitse letterkunde; geen
volledige les weliswaar, maar we] een
aangename en zeer boeiende!
Het Verlag Brüder Rosenbaum te
Weneji heeft e-en serie kunstboekjes
uitgegeven, die elk vierentwintig
gekleurde afbeeldingen van kunste
naars en geleerden bevatten. „Het
aangezicht van de tijd in het gelaat
van de mens" dat is het wat de
samensteller Heinrich Neumayer heeft
JoUrdan en Belinda Lee in
Kk['ro"s Exile", een romantisch
"'na over het lot, van koning
Lodmpyk XVH*
Sophia Loren is de enige speelster in de
film „Houseboat" van Paramount, die
geen stoel heeft met haar naam op de rug
leuning. In plaats van de gebruikelijke
linnen vouwstoeltjes gebruikt ze een hou
ten stoel met rechte rug.
De reden hiervan is. dat ze tijdens de
opnamen van „Desire under the Elms"
die ze eerder in Hollywood maakte, ver
liefd is geraakt op een oude stoel uit het
jaar 1850, die in de film werd gebruikt
en waarvan ze sindsdien niet meer heeft
willen scheiden.
,Met het oog op mijn rug geef ik de
voorkeur aan een stoel met een rechte
leuning", aldus Sophia, „Zo slaap ik ook
liever op de vloer dan op een zacht bed."
De Haagse Toneelwerkgroep Experi
ment XYZ is donderdagavond in het thea
tertje „De Lantaarn" van 't Rotterdamse
Kunstcentrum ,,'t Venster" met drie een
akters van Thornton Wilder op de plan
ken gekomen. We zeggen opzettelijk „op
de planken" en nog niet „over het voet
licht", want dat experiment nog iets an
ders is dan slagen bewees de opvoering
van de Haagse werkgroep overduidelijk.
Thornton Wilder maakt het zijn uitvoer
ders al niet gemakkelijk, omdat hij al
zijn geroerdheid om het alledaagse zo on
alledaags tracht te etaleren; maar een
groep die met zo uiteenlopende krachten
moet werken als Experiment XYZ maakt
gauw de indruk nog niet aan het A.B.C.
toe te zijn. Gebrek aan rolvastheid, te
kort aan dictie, actie en climax maakten
hele perioden uit Wilders stukken tot
slaapverwekkende middelen. Men moat
blijkbaar oppassen het experiment niet in
diskrediet te brengen door een gebrek aan;
talent. We geloven dat de regie respectie
velijk van Ego Pleysier en Max Wagener
moeilijk verantwoordelijk kan gesteld
worden voor het gebrek aan hoogtepunten
in minstens twee van de drie éénakters;
hoogstens kan de leiding verweten wor
den, dat in deze staat van onvoltooidheid
aan de opvoeringen is begonnen. Wat spe
ciaal trof was het feit, dat de al eerder
gebrachte „Gelukkige reis naar Trenton
en Camden" weliswaar matig maar to ah
met de nodige aansprekelijkheid tot het
publiek werd gebracht, doch de beide één
akters in première vrijwel langs de toch
gretige belangstelling heenschoten. Te
veel had het gezelschap in deze stukken
gezocht naar experimentele kansen en te
weinig werd in de nodige vaart het sim.
pel-menselijke vertolkt, dat het vertrek
punt uitmaakt voor alle waardering van
Wilders werk. Zodat het slot-applaus dan
ook voornamelijk die reis gold, die zo ge
lukkig verliep als niemand na de twee
eerste eenakters had kunnen verwachten.
Jeugdportret van de dichter
Friedrich Hölderlin (1770—1843)
Hölderlin tegen het einde van zijn
leven.
trachten te vinden en weer te geven.
Er zijn zes deeltjes verschenen: schil
derijen, met prachtige zelfportretten
van Rembrandt (o.m het aangrijpen
de ouderdomsportret, dat zich in Keu
len bevindt) en Goya, maar ook van
moderne meesters als Kokoschka
Beckmann en Rouault.
Heersers: kerkelijke en wereldlijke,
koningen en avonturiers. Musici: aan
grijpend vooral is het portret van
Schör.berg, geschilderd door Kokosch
ka. Denkers: filosofen en uitvinders,
van Mattheus tot Einstein. Heiligen:
alle van oude meesters, alsof er geen
eigentijdse zijn.
Het zesde deeltje geeft bet gelaat
van de dichters mannen uit ver
schillende eeuwen, uit verschillende
werelden, met slechts gemeen de in
nerlijke stem, die tot schrijven dwong
om mensen te verblijden of te ver
manen, in zinnenverrukking te bren
gen of te verheffen.
Walter von der Vogelweide (1160
1227), de ministreel, opent de rij,
Thomas Wolfe (1900—1938) de stem
van deze harde tijd. sluit haar. Daar
tussen vindt mgn portretten van Dan
te. Lenau. een zeer fraaie aquarel
van de Oostenrijkse dichter Grillpar-
zer, Baudelaire, Verlaine en zeer mar
kante portretten van Rilke en Tho
mas Mann.
Deze reeks Is dus een portretten
galerij, waarvan echter lang niet al
les van kwaliteit is- Veel zal men dan
ook achteloos voorbij lopen. Maar an
dere afbeeldingen onthullen beter en
scherper dan foto's het gelaat van de
dichter-dn-zijn-tijd.
„Bezinning en vernieuwing" door
dr. Fr. E. Freiherr von Gagern
Uitg. H. Nelissen, Bilbhoven -Ant
werpen.
De Duitse arts Von Gagern, wordt om
zijn uitstekende publicaties inzake op
voeding tot ver over zijn landsgrenzen
erkend als een groot pedagoog en psy-
„De gevaarlijke bocht
Hel is bepaald laf om alle problemen van het leven uit' de weg te gaan
en we zijn wel heel erg naief als we menen, dat iedere mens precies zo is
als hij zich aan ons voordoet. We mogen gerust idealisten zijn, maar we
moeten toch altijd met twee henen op de grond blijven. De wereld is niet
zo als wij in onze naivileit dikwijls menen. Er is soms heel veel slechtheid.
En hiermee mogen wc gerust eens geconfronteerd worden in een toneel
stuk. Dat doet onze ogen open gaan. Die slechtheid is een heel groot
probleem, waarbij we allen betrokken zijn, waaraan wij allen in meer of
mindere mate mede schuldig zijn.
Wij behoeven onze katholieken heus niet heel voorzichtig laugs dat
probleem van verdorvenheid heen te leiden. We behoeven heus niet al
onze toneelstukken vol te proppen met zoetigheid en heiligheid. Laat ze
gerust kennis maken met de werkelijkheid. Wij katholieken dragen toch
altijd nog een grote verantwoording t.o.v. alle slechtheid in de wereld,
omdat wij de lichtdragers zijn. Maar een schrijver als Priestley hebben wij
zeker niet nodig om ons hiermee te confronteren.
Waar wij in het stuk „De Gevaarlijke
Bocht" mee geconfronteerd worden, is
alleen maar uitzichtloze verdorvenheid.
Bn dit is juist, waar wij tegen proteste
ren: die uitzichtloosheid. De sehrjver
zegt, dat de waarheid willen weten even
gevaarlijk is als met een vaart van negen
tig kilometer een zeer scherpe bocht te
nemen. Wij kunnen beter volgens de
maar laten en blijven leven in illusies,
indien wij deze tenminste nog hebben.
Want de waarheid ontneemt ons heel dik
wijls elke illusie. En leven zonder illusie
staat gelijk met de dood. Zoals de hoofd
persoon in dit stuk tegen het einde van
het sPel wanneer hem alie illusies «nt-
nomen zijn, ons ook illustreert door
maar zelfmoord te plegen.
Het toneelstuk qua toneelstuk is onge-
schrijver de waarheid de waarheidtwijfeld zeer knap. De eerste helft van
het eerste bedrijf is vrij onverteerbaar
en zeker voor een amateurgezelschap,
maar als het SP^1 eenmaal op gang is,
is het ongelofelijk boeiend. De ene 6cène
roept onweerstaanbaar de andere 6cène
op. En elke scène bevat een climax op
de voorafgaande. Voor de echte toneel
liefhebbers zou dit stuk dus een kolfje
naar hun hand zijn, als de inhoud maar
niet zo bar en bar verderfelijk was. Na
tuurlijk mogen onze eerste eisen gerust
naar de vorm uitgaan, maar vergif op
een gouden schaal blijft even gevaar
lijk als vergif op een doodgewoon keu
kenschoteltje.
Op het toneel bevinden zich een paar
mensen, die zo op het eerste gezicht even
gelukkig leven als wij. Drie echtparen,
waarvan de mannen compagnons zijn in
een uitgeversbedrijf en die met hun zes
sen een echt gezellig clubje vormen. Het
gesprek komt echter op een broer van
Robert die zich zes maanden geleden van
het leven beroofd heeft. Het was een ver
velende geschiedenis, die ze allen zo gauw
mogelijk maar vergeten zijn. maar nu het
gesprek er per ongeluk op komt, wil Ro
bert meer weten. Hij wil de hele waarheid
weten, want al gauw blijkt, dat anderen
van het gezelschap meer van de motieven
af weten dan hij.
Robert wil weten en stelt vragen en
dringt aan, hoe de anderen hem ook waar
schuwen, dat het meestal heel gevaarlijk
is in het leven om de waarheid te willen
weten. Maar Robert is niet te weerhouden
en als hij de waarheid weet, dan is er geen
mens meer in het gezelschap, die nog
een enkele illusie over heeft. Ook Robert
n'iet en hij pleegt bijgevolg zelfmoo-rd.
Door het puren naar de waarheid is het
hele gezellige clubje van zes mensen in
zijn weerzinwekkende naaktheid op 't to
neel komen te staan. Ik moet u de verde
re inhoud besparen. Ik kan u alleen nog
maar zeggen, dat iedere schijn van geluk
tussen de mensen onderling ook alleen
maar schijn was. Elk geluk, ook het hu
welijksgeluk, was volkomen komedie.
En als wij werkelijk dit stuk gezien
zouden hebben en wij zouden niet heel
stevig in onze schoenen staan, doordat wij
wel beter weten, dan zouden wij de wan
hoop nabij zijn. Wij zouden niets en nie-
man beter vertrouwen, alles zou ook
ons voorkomen als een illusie, zelfs ons
huwelijksgeluk.
Wat bezielt deze ongetwijfeld knappe
schrijver ons met dergelijke uitzichtloze
verdorvenheid te confronteren? Alsof elk
geluk maar schijn is. Alsof elke belofte
va-n mens tegenover mens maar komedie
is. Alsof er geen goedheid, geen karakter,
geen zelfbeheersing, geen liefde meer be
staat. Alles is verdorvenheid. Het is een
verschrikkelijk stuk. U zoudt het niet
eens mogen lezen, laat staan zien. als u
teminste niet uw geestelijk evenwicht voor
een paar weken volkomen in de war wilt
sturen.
IJ zult zich onmiddellijk afvragen, waar
om bespreekt u het dan? Omdat dergelij
ke stukken gespeeld worden en het moest
verboden worden om wille van de gees
telijke volksgezondheid.
Als men huwelijksmisères en echtschei
dingen in de hand wil werken, dan moet
men dergelijke stukken spelen. En als
men zijn publiek een avond op de meest
liederlijke rommel wil vergasten o-ok!
Natuurlijk, u speelt dergelijke stukken
niet, maar het gesubsidieerde beroepsto
neel! Heeft laatst de burgemeester van
Utrecht zijn gemoed niet in het openbaar
gelucht over „die vuile was", die het be
roepstoneel aan de lopende band voor ons
ten toon hangt?
En begrijpt u een NATU, de Nederland
se Amateur Toneel Unie, die toch voor ons
op de bres staat om ons goed en gezond
toneel te laten spelen en hiervoor rijks
subsidie ontvangt, dat een dergelijke in
stelling zo'n stuk durft te propageren?
Nog minder begrijp ik het W.K.A.. dat
het een dergelijk stuk in zijn met de
NATU gezamenlijke toneelbibliotheek
duldt, alhoewel er bij vermeld staat „on
geschikt voor r.-k. verenigingen".
Het stuk is voor iedereen ongeschikt!
En dient geboycot te worden evengoed als
iedere waardeloze draak! Dusheeft
de Narrenkap toch wel gelijk gehad met
zijn kritiek op de toneelbibliotheek.
choloog. Met bovengenoemd werk heeft
hij deze reputatie alle eer aangedaan.
„Bezinning en vernieuwing" is een eerste
boek uit de lopende serie „Psychologische
grondslagen van de opvoeding en de zie-
leleiding". De auteur opent het boek met
een uiteenzetting van de vele dwaalwe
gen. die de opvoeding al te dik vijls be
wandelt. Daarna wordt een juiste situe
ring gegeven van de neigingen en driften
in de mens.
Vooral de daarop volgende hoofdstuk
ken, waarin dr Von Gagern de vele aspec
ten van de opvoeding uitstekend analy
seert, verdienen grote aandacht. Steeds
weer wijst de auteur op het belang van
een opvoeding tot liefde. In di kinderja
ren zal het beeld, dat het kind van de op
voeders krijgt, normerend zijn voor het
beeld, dat het zich van God vormt. De eer
ste taak van de opvoeders zal zijn het
kind te leren te ervaren, wat liefde is. Pas
wanneer het kind ervaren heeft, dat het
beminnenswaard is, zal het zelf kunnen
liefhebben.
Aan de hand van voorbeelden toont de
auteur aan, dat de oorzaak van vele dé
raillementen gezocht moet worden in een
gebrek aan liefde tijdens de opvoeding.
Het is ondoenlijk in een kort bestek de
grote waarde van dit boek uiteen te zet
ten. Niet alleen ouders, maar evenzeer
biechtvaders en onderwijzers zullen in
dit boek een grote steun vinden. De een
voudige en verstaanbare taal ontneemt
iedere opvoeder het excuus dit boek niet
te lezen.
M.
Het bezit van een akoestisch voortreffelij
ke concertzaal blijkt Geleen wel gestimu
leerd te hebben in het organiseren van
concerten. Jammer genoeg groeit de pu
blieke belangstelling nog niet in dezelfde
mate. En toch was het juist een plaats-
genote, Gerda Habets. die aan het concert
van het L.S.O. woensdagavond in de Ha-
nenhof solistische medewerking verleende.
Zij speelde het derde pianoconcert van
Beethoven op een wijze, die uitmuntte
door degelijkheid, rake tempi en verant
woorde voordracht. Ongetwijfeld heeft
Gerda Habets pianistische aanleg, die het
meest zich openbaarde in de meer poëti
sche delen in dit concert. Zwakker was
zij in de be "ogen passages, waarin een
mannelijker Beethoven juist in dit con
cert zich gaat aankondigeft. André Rieu
zorgde voor een passende begeleiding,
waarin hij enkele moeilijkheidjes bij aan
sluitingen handig oploste. Er waren bloe
men voor de soliste en veel hartelijk ap
plaus.
Een puntig gespeelde Symphonie aus
einem Satz van Mozart en Dvorak's „Aus
der neuen Welt", hier reeds eerder be
sproken konden ook in Geleen welver
diende bijval wegdragen.
