^iekweek
en
voorzichtigheids-
^ctie gaan dit jaar hand in hand
GEHEIME KAMERS
Werkloosheidsvraag
stuk op de Partijraad
pJl(Mvrnseliiit' verontwaardigd
IV
^prijsverlaging
D'
D
M'
bezoek °P ki)k'
Studeert u laat?...
I
Vb
y FotografeerVeilig Verkeer99
van manifestaties in het gehele land
jaar heeft twaalf
j,oto ^°tomaanden"
lsiand vreest boter-
b^°m uit Nederland
0 veiling ,,'t Goede
.^Vve6 beertje"
Ook Leidse studenten
krijgen eigen flats
Koningin legt krans bij
Nationaal Monument
Graf gevonden van
Karei de Grote?
Room niet duurder
Listig verborgen schuilplaatsen voor
achtervolgde priesters
„Blijf af van oude schoonheid zolang
er
geen nieuwe
DINSDAG 29 APRIL 1958
PAGINA 3
^"hiddei^u^ts~Nederlands overleg
Wegwijs
MILITAIRE BEDEVAART
NAAR LOURDES
Rotonde Oudenrijn
verouderd
OP 3 MEI
ENGELAND BEZIT
NOG VELE
LANDINGSBOOT BOTSTE
TEGEN ZANDSCHIP
Marineraad: „Commandant miste
voldoende ervaring"
I MM v" I
I -Besteedt den dieren Tijd
b'ï ^gen en bij nachten,
T^>J1 gl) jong cn m uw krachrcn
Ln onversleten z,jt-
dichtte Huygcns
«Mik dan koSKlijk.vcrtw1[
K'»«'pepermu„, blj
tussen optochten jaattalfcn en ontd.'
rc wootdje, Int....
Vermande priesters
Geheim paneel
van de Amster-
lag in het vol-
is
Oude stadskernen
Opvouwbaar altaar
Ij'1 is niet meer weg te denken
in>de ®bdaagse leven. De bovenge-
UitjSe Dukv g wil daarop het Neder-
tnl rUkkpii-i in de „kiekweek" eens
vil0,vihkp]i op attenderen. Van alle
®eh wa^Ullen de bekende blauw-gele
in de steden zullen
kv, (Van onze Amsterdamse redactie)
Si Sfafi
t chtinKet 6n verkecrsveiligheid gaan in mei hand in hand door ons land; de
v°'°erafie'?r Bevordering van de Amateurfotografie laat nl. haar „Week van de
h.a®1 het v Van 7 en me^ 15 mei a,s- samenvallen met de voorjaarscampagne
a^'festat^^011^ voor Veilig Verkeer. De stichting houdt in die dagen tal van
jph de ini ,es e" ^et verbond laat zijn campagne bestaan uit zijn deelneming
'e'Üke fnt rnationale voorzichtigheidsactie en aan het organiseren van een lan-
t .°we^stryd „FotografeerVeilig Verkeer!" De bedoeling van deze
^hrs k ls het maken van specifieke „voorzichtigheidskiekjes" door de ama-
I Vo()r .kuieren en men denkt daarbij vooral aan vier punten, welke tijdens
Xehibn'C ctie' waaraan °°k België, West-Duitsland, Frankrijk en
hupten deelnemen, speciaal in de aandacht zullen worden getrokken. Die
i°rfÜder zor£vuldig inhalen en voorbijrijden door automobilisten en mo-
këer, S; het verlenen van voorrang, met name ook aan ander langzaam ver
der, ,j or bromfietsers; het achter elkaar gaan rijden bij het inhalen en pas-
or fietsers en het goed oversteken en niet nodeloos of verkeerd op de
"Voof,: door voetgangers. Daarmee is dus voor elke verkeersdeelnemer een
chtigheidsappèl" bereikt.
spandoeken verrijzen; op 10 of 13 en op
15 mei (Hemelvaartsdag) zullen boven
een groot aantal plaatsen drie reclame
vliegtuigen propaganda voor het fotogra
feren maken en de gehele week door
zullen natuurlijk de fotohandelaren zich
extra inspannen om het iedere amateur
naar de zin te maken. Zij zullen hem bijv.
het interessante boekje „Kik jaar heeft
12 fotomaanden" en een mapje met prak
tische fototips gratis uitreiken.
De reeks van manifestaties zal luis
terrijk worden geopend op dinsdagavond
6 mei a.s. in de Groote Schouwburg in
Rotterdam-Zuid door burgemeester Van
Walsum. Het Ballet van de Ned. Opera
voert daar m.m.v. het Brabants Orkest
o.l.v. Anton Kersjes het ballet „De Fo
tograaf" op tegen een achtergrond van
grote foto's, door de Fransman Serge
Lido voor dit doel vervaardigd. Ook zal
voor de derde maal de „Gouden Iris"
worden uitgereikt, een erespeld bedoeld
voor hem of haar, die zich het meest
verdienstelijk heeft gemaakt op het ge
bied van de fotografie. Dat op die dag
de Bond van Ned. Fotografen in Rotter
dam congresseert is natuurlijk niet toe
vallig.
Een paar andere „stuntjes" tijdens de
fotografieweek: uitslag van de fotowed
strijd, welke een der radio-omroepen
heeft gehouden en die nu reeds meer dan
30.000 inzendingen heeft geboekt, zal voor
de televisie bekend worden gemaakt; er
is een wedstrijd voor de schooljeugd en
één voor paarden- en natuurliefhebbers;
in 32 gemeenten organiseren amateurclubs
tentoonstellingen van het werk hunner
leden, er wordt een grammofoonplaatje
uitgegeven met het kinderliedje „Pappie
gaat weer foto's maken" 110.000 lagere
scholen krijgen zo'n plaatje alle foto
handelaren doen mee aan een etalage
wedstrijd en verder zullen er in bijna alle
steden plaatselijke activiteiten zijn, zoals
„flitsbals", fotorallys, camerashows,
grootse openluchtprojectie op een scherm
van 9 bij 12 meter van kleurendia's (in
Den Haag), terwijl in Rotterdam in de
Ahoy-hallen een expositie wordt gehou
den van 7 tot en met 9 mei die met een
optocht van verkeersbrigadiertjes wordt
geopend.
altfïA als Bohnenkaffee is natuur-
de n een Se'iefd artikel geweest
"lede .-ait.se huisvrouw. In verband
>1 (L,6 -ïf het; niet onbegrijpelijk, dat
Uane als de kleinhandel in de
er* verwaeht. rip nriisver-
g Va"rTCj verwacht, dat de prijsver-
Sta hl v a boter in Nederland een
tal k kostelijke prodükt over de
Ki-p„_rensen- Men vreest- dat het
gt-ensv
tij' l0etiem*SV€rlceer in zeer stoke mate
üaerti^derfi1 /n dat nu hele gezinnen
°ipe k„. tullen gaan om hier hun
öipp k~, *""en sa<
W an °ter kopen
*>fte tè'fn zal gaan
een .0orzien maar dat er ook wel
vn^lJ®tg<e,Vend handeltje uit zal
deItl v*rb°onk°®en.
>nteZ„mht een en ander hebben
<i«D °uane> van Hannover reeds aan
<?eeid antoren van Nedersaksen me
ter n,-.?at reizigers uit Nederland
PeiR meer dan één kilogram bo-
,6reh. v°°n v'a deze kantoren mogen
ah 1— ?-0rtf: onderzoekt, het ministe-
en tevens, dat
zal gaan om in de eigen
'aÜ mo*tï°Uw van Noordrijn-Westfa-
botr-!iikheid van een beperking
?<wi*gahipatilnvoeri terwijl de kleinhan-
iiek? e in^. les in dit land tot de be-
,6h ^8jahties in Bonn het verzoek
'1 uah aan bt om beperkingen op te
kleine boeveelheden boter, welke
'Sim ^ordp grensverkeer het land mo-
h'nnengebracht uit Neder-
Wdh °nd keeft gisteren de Westduitse
aau de Duitse minister van
ij, athhien 9an ledeia van het parlement
tNn; tr6gPi-gezonden °ui aan te dringen
Sh.jhg, pn?n,tegen wat de bond noemt
n in ^etooMe Nederlandse kaassoor-
v öe gro„J?en' worden °P het ogen"
X!utf to M e' in West-Duitsland
Vt,»1 dan ,npig por kilo goedkoper
k k,VaardiJelijkwaardige daar te lan-
kaas. Tri vorhanH mot
Va achter kaas. In verband met
hi5 iatirlk Werd vanwege het ministe-
?PitSphhep houw in Bonn medegedeeld,
tla?en6tl de in- ia e dagen tussen de West-
k'esk zdllen e ldandse regering bespre-
o. Worden geopend over deze
hllts'eU^4iert! tot 6000 aspirant-kopers
^are! gen - maar vooral deze
di1 vertegenwoordigd
vooraf„einde de kijkdagen be-
CX ^ren v= gaan aan de veiling van
H Gi,?deon n -'t Goede Heertje" in
"en n ®n,het Singel in Amster-
va- dor? °ti heeft men gelegenheid
■bfi ji-, rt.^an fe vergapen aan de
ïkiru^ttn e eP„ u hoekhouder-kassier C-
-^en va" hank voor 1,8 miljoen
Wat de acties van het Verbond voor
Veilig Verkeer aangaat, waarvan de foto
wedstrijd dus maar een onderdeel is: er
worden 250.000 exemplaren verspreid van
het blad „Wegwijs", 155.000 stuks van de
Jeugdverkeerskrant. 200.000 folders „Voor
zichtigheid geeft meer veiligheid", een
even groot aantal biljetjes „Denk erom:
ahdp^ goede der aarde ge"
"an V? in h ?ans kosten. De mensen
Zii phievK nond j veiHnglokaal verdron-
rt ^an I? uit^ehreide garderobe
vaV ^On^ield 'Ten de juwelenschat die
V Vh?°° tot >Tlsiders schatten die op
,eh ttantpi'- n 000 waarde. De kost-
Nfv,® v?n,de tientallen japon-
N)l»cht ken v.e d,ngstukken werden
i>,®an p' betast en gepast. Men
X sen«E,K°rd*r,Phrengst van de
Vii.r,P''pHe 7u"en d^ prijzen wel-
Sytt." 'ah)nt"*korp„ nWam het schijnt
#tl kpr^T strakp Prinkend
a Wf v, :,sen te kl,nnen zeg-
°*beh^r(iha,fft aan het Goede
(Van onze correspondent)
Teneinde de nijpende kamernood onder
de Leidse studenten te verlichten, werd
enkele jaren geleden het plan geopperd
een groot flatgebouw op te trekken, waar
enkele honderden studenten een aan hun
leven aangepaste woonplaats zouden kun
nen vinden. Technische en financiële
problemen hebben lang de verwezenlij
king van dit plan tegengehouden, maar
gistermorgen heeft de architect van flats,
de heer H. Postel uit Delft, de openbare
aanbesteding gehouden. De hoogste in
schrijving bedroeg 1.550.000.-; de laag
ste 1.118.700.-. De flats, die in ster
vorm zullen worden gebouwd, zullen wor
den opgetrokken aan de Churchill-laan
te Lelden.
Van 12 tot 18 juni wordt een grote mi
litaire bedevaart naar Lourdes gehouden,
waaraan militairen van alle Na-tolanden
zullen deelnemen. Zij staat onder be
scherming van kardinaal Feltin, aarts
bisschop van Parijs en legerbisschop van
Frankrijk. Minister Staf heeft bepaald,
dat Nederlandse katholieke militairen,
die minstens zes maanden in werkelijke
dienst zijn. aan deze bedevaart kunn n
deelnemen. Met de algemene leiding van
het Nederlandse contingent in deze pel
grimstocht, waaraan het Kath. Thuisfront
zal meewerken, is belast aalmoezenier
Schoonebeek.
Het vertrek is bepaald on 12 juni uit
Roosendaal.
50 km in de bebouwde kom", 5.000 af
fiches „Wees voorzichtig!", ruim 50 span
doeken worden opgehangen, enz. Radio
en televisie zullen bijzondere verkeers-
programma's verzorgen en alle omroep
verenigingen geven dagelijks opvoedende
..verkeersbcrichten". De „Boter, kaas en
eieren"-quiz van de KRO op zaterdag 17
mei zal o.m. in het teken van de voor
zichtigheidsactie staan.
De fotowedstrijd, welke de amateurs
wil aanmoedigen de lens van hun boxjes
of camera's op het verkeer te richten,
bestaat uit twee delen: voor de leeftijd
van 11 tot en met 17 jaar en daarboven.
De eerste groep moet leeftijd en naam
van school vermelden. Het plaatje, dat
een beeld mag geven van elke verkeers
situatie in de ruimste zin van het woord,
moet minimum 9 bij 9 en maximum 18 bij
24 cm groot zijn en per deelnemer mogen
niet meer dan 5 foto's (zowel zwart-wit
als in kleur) worden ingestuurd tot en
met 2 juni a.s. Inzending moet geschieden
aan Verbond voor Veilig Verkeer, Servet
straat 5 te Utrecht met vermelding op
enveloppe „FotografeerVeilig Ver
keer!" Voor de beste foto's wordt in de
jeugdgroep duizend gulden en voor de
andere groep drieduizend gulden aan
waardebonnen beschikbaar gesteld. Bo
vendien is er voor de beste prent in foto-
technisch opzicht een extra-prijs van
f 500 en de school, waarvan de leerling
de eerste prijs heeft gekregen, mag f 400
toucheren.
De verkeerspolitie zal de foto-enthou
siastelingen met raad en daad bij hun
camerawerk terzijde staan. Zij gaf ons
al dit advies: kiek zoveel mogelijk een
of andere situatie van een hoog „stand
punt" af; dat geeft meestal het mooiste
effect en is ook het voorzichtigst!"
Ter gelegenheid van de komende foto-
en voorzichtigheidsacties heeft men de
pers maandag van een vliegtuig uit een
indruk gegeven van enkele gecompliceer
de verkeersknooppunten in Amsterdam
en Utrecht. De „Convair" maakte op on
geveer 300 meter hoogte rondjes boven
de beide steden, zodat wij een goed beeld
konden krijgen vooral van de weinige
radialen die bijv. naar de hoofdstedelijke
binnenstad voeren en van de lastige krui
sing Oudenrijn.
Dit drukke verkeersplein heeft op
Tweede Paasdag 1957 zo'n 66.000 auto's te
verwerken gehad, meer dan het dubbele
van het daggemiddelde, dat 30.000 wagens
telt. Over een jaar of zeven is dat geste
gen tot 53.000, zo heeft men uitgerekend
en het is danook hoog nodig, dat deze
rotonde wordt verbeterd. Het ministerie
van Verkeer werkt momenteel plannen
daartoe uit. De verkeerspolitie zou graag
zien dat men tot ongelijkvloerse kruisin
gen besloot, maar het is niet bekend of
„Den Haag" daartoe inderdaad zal over
gaan. Overigens heeft Utrecht een Duitse
verkeersdeskur.digc laten komen om het
probleem In deze stad eens grondig te
laten bestuderen.
H.M. de Koningin zal op 3 mei a.s. des
ochtends te half twaalf een krans leggen
bij het Nationaal Monument op de Dam te
Amsterdam.
De heer Felix Kreusch, die in de Duitse
stad Aken het ambt van „Dombaumeister"
vervult, meent het oorspronkelijke graf te
hebben gevonden van keizer Karei de
Grote. Dit moet volgens hem een thans
nog bestaande holte geweest zijn, die te
vinden is vóór het priesterkoor in de
Akense dom. Reeds sinds de opgravingen
van 1910 was het bekend, dat deze ruimte
er was. Ze meet 1 meter 80 in de lengte,
76 centimeter in de breedte en 61 centi
meter in de hoogte. Dat komt overeen
met de afmetingen van de zogenaamde
„Proserpina-sarkofaag", waarin het ge
beente van Karei de Grote heeft gerust,
voordat het door keizer Frederik Barba-
rossa werd verheven; d.w.z. in een kost
baar reliekschrijn gelegd. Tot op de dag
van vandaag wordt keizer Karei in het
bisdom Aken als zalige vereerd.
Voor een gezelschap historici heeft Felix
Kreusch dezer dagen een uiteenzetting
gegeven van de argumenten, op grond
waarvan hij tot zijn these is gekomen.
Verschillende vondsten onder de tegel
vloer van de Akense dom toonden aan,
dat op de plek van de grafholte de trooa,
het spreekgestoelte en het altaar gestaan
moeten hebben van de domkerk in zijn
oudste gedaante. Daaruit concludeert
Kreusch dan. dat het graf van de ver
eerde keizer in de onmiddellijke nabijheid
gelegen moet hebben
De Algemene Vereniging voor Melk-
voorziening deelt mede, dat hier en daar
misverstand is ontstaan over de prijs van
room. Het is alleen de koffiemelk, welke
duurder wordt. Van duurder worden van
room is geen sprake.
De Marineraad heeft gisteren een aan
varing tussien een landingsboot van de
Kon. Marine en een motorschip op de
Oude Maas op 30 juli van verleden jaai
geweten aan de onvoldoende ervaring van
de commandant van de landingsboot.
In de middaguren van de 30e juli kwam
Hr. Ms. „1—9606" in aanvaring met het
zand- en grindschip „Amstelland" van 438
ton, dat vrij belangrijke schade opliep aan
het achterschip en het stuurhuis. Naar
het oordeel van ae raad werd deze aan
varing voornamelijk veroorzaakt door de
onvoldoende ervaring van de comman
dant, luitenant-ter-zee tweede klasse
(oudste categorie) J. v. H„ ep het gebied
van de navigatie met een landingsvaar
tuig op de druk bevaren Oude Maas, die
hem tot het maken van enige fouten
heeft gebracht.
Ieder kind in Engeland dat in de buurt van een oud buis woont, heeft
er wel eens gezocht naar geheime kamers. Ook volwassenen kunnen vaak
niet nalaten panelen te bekloppen, achterdochtig dikke muren op te meten
of de ramen te tellen, in de hoop er een te vinden, die niet hij de bestaande
kamers behoort, want er gaat een bijzondere bekoring uit van schuil-
plaatsen uit liet verleden en de geheimen die ze verbergen. Ontelbare
verhalen en geschiedkundige boeken hebben gezorgd voor de onsterfelijk,
beid der verhalen over voortvluchtige prinsen en priesters, ridders of
Jacobieten, die verborgen werden gehouden in een nauwe ruimte, terwijl
de vervolgers vergeefs het huis doorzochten.
Verzinsels verdoezelen vaak de waar
heid en vele bezoekers aan Groot-Brittan-
nië vertrekken weer, zonder zich gerea
liseerd te hebben, dat er nog steeds een
groot aantal geheime kamers bestaat in
oude kastelen en landhuizen, die bezich
tigd kunnen worden, door hen die zich
hiervoor interesseren.
In bijna ieder graafschap in Engeland
zijn deze kamers te vinden.
Granville Squiers, die 20 jaar geleden
een uitgebreide studie maakte van schuil
plaatsen, maakte een eind aan de on
werkelijkheid, waarmee ze omgeven wer
den. De meeste „geheime gangen" die
ontdekt werden onder oude huizen, wa
ren, zo zei hij, niet romantischer dan ou
de gewelfde riolen, want de uitgravingen
die voor zo'n gang gedaan moesten wor
den, zouden spoedig het geheim verra
den hebben. Soms echter werd een onge
bruikt riool omgevormd tot nooduitgang.
Als echter de eindeloze reeks onbewe
zen geruchten over boord wordt gezet,
bl(jft de waarheid over, die boeiender
is dan de meeslependste roman. De mees
te schuilplaatsen werden oorspronkelijk
gemaakt voor priesters en dateren uit de
regeringsperiode van koningin Elisabeth
I of van kort na die periode. De ver
volging der protestanten ten tijde van ko
ningin Mary duurde niet lang en voor hen
waren weinig speciale schuilplaatsen no
dig, doch toen Elisabeth I een fel pro
testantisme tot het leven terugriep, richt
ten de Jezuïeten een belangrijke organi-
catle op om priesters incognito naar af
gescheiden katholieke families te bren
gen, die trouw waren gebleven aan hun
oude geloof.
Beroemde priesters, zoals Father Gar
net en Father John Gerard, beter bekend
als „Long John of the Little Beard",
reisden vermomd door het land en stel
den hun leven in de waagschaal en voor
hèn werden de geheime kamers aange
legd in de grote huizen der katholieken
vaak verscheidene kamers in één huis-
Het meeste werk hiervoor werd ge
daan door één man, een leke-broeder der
Jezuïeten, Nicolas Owen genaamd, een
genie in zijn vak. Het geheime werk
werd 's nachts door hem verricht en
overdag verrichtte hij (in hetzelfde huis)
gewone arbeid als een voorwendsel. Hij
stierf ten slotte onder folteringen in de
Tower of London, zonder echter een van
zijn ontelbare geheimen te hebben ver
raden. Later werden dezelfde kamers
vaak gebruikt door ontsnapte Royalis
ten in de Burgeroorlog van 1642—1648 en
nog later door de Jacobieten, tijdens de
opstanden van 1715 en 1745.
Charles II heeft zich verborgen gehou
den in bijna evenveel huizen als waarin
Elisabeth I heeft geslapen. In de eerste
plaats in Boscobel House, gelegen in de
buurt van het dorp Tong, in Shropshire,
waar hij zich verborgen hield op 6 sep
tember 1651; overdag in de beroemde
Boscobel eik en 's nachts in het huis.
Hier kan men nog steeds verschillende
schuilplaatsen bezichtigen, een enge ruim
te onder een kast, een donker hol onder
aan de schoorsteen en een klein kamer
tje dat, naar men zegt, gebruikt werd
door de koning, en dat men kan berei
ken door een luik boven aan de zolder
trap.
Een zeer bekende vinding is het schil
derij dat, als men het uit de lijst neemt,
toegang geeft tot de met panelen voor
ziene salon van Lyme Park te Disley
in Cheshire. Het is echter niet de enige
toegang tot de kamer en daar het schil
derij dateert- uit het begin van de 18e
eeuw, is het nogal twijfelachtig of het
oorpronkelijk wel een geheime ingang
was.
Een van de merkwaardigste huizen
voorzien van schuilplaatsen is Harving-
ton Hall in Worcestershire. Dit huis is
een typische, met grachten omgeven, he-
zenboerderij en vanaf 1667 huisde er ge
durende elf jaar een Franciscaner pries
ter, de laatste die gevangen genomen
werd en opgehangen. Hier bevinden zich
acht bekende schuilplaatsen en het huis,
nu het bezit van de katholieke aartsbis
schop van Birmingham, kan zich beroe
pen op een indrukwekkende geschiedenis
uit de zeventiende eeuw, in de dagen van
de jacht op geestelijken.
Een ander prachtig oud huis in hetzelf
de graaschap is Birtsmorton Court, een
door grachten omgeven, middeleeuws
landgoed, dat eens schuilplaats heeft in de
van panelen voorziene vergaderzaal, die
groot genoeg is om zes personen te ver
bergen. Men veronderstelt dat deze ka
mer gebruikt werd door Sir John Old-
castle, de leider der Lollards en later
door Margaret van Anjou, gedurende de
Rozenoorlogen.
In de grote bloeiende stad Birmingham
verwacht men geen geheime kamers,
doch in de mooie oude Aston Hall, thans
museum, is een kamer, 1,80x3 m groot,
(Van een medewerker)
kE KRING AMSTERDAM heeft
door middel van een door haar
ingezonden nota over het werk
loosheidsvraagstuk, dit onderwerp op
de zaterdag jl. gehouden Partijraad
vergadering ter discussie gebracht. De
toenemende ernst van dit vraagstuk
verdiende ongetwijfeld de volle aan
dacht van de Partijraad. Enige kant
tekeningen betreffende deze bespre
king mogen niet achterwege blijven.
De behandeling van het vraagstuk
geschiedde op de traditionele manier,
hetgeen wil zeggen, dat de nota van de
kring Amsterdam tijdig aan de leden
van de Partijraad ter kennis was ge
bracht, zodat de aanwezigen rustig de
tijd hadden gehad zich op het zo moei
lijke vraagstuk, naar aanleiding van de
Amsterdamse nota, nader te bezinnen.
Tijdens de discussie werden dan ook
door verschillende aanwezigen opmer
kingen over het werkloosheidsvraagstuk
gemaakt. Maar alvorens de leden van de
Partijraad aan het woord kwamen,
werd, eveneens volgens gewoonte, door
één van de leden van de Tweede Ka
merfractie in een zeer uitvoerig betoog
een antwoord namens deze fractie op
de nota van de kring Amsterdam gege
ven. Dit betoog was zo langdurig
door zijn uitgebreidheid dat het voor
de aanwezigen vrijwel onmogelijk was
om alles van het wezenlijke ervan te
achterhalen en om te kunnen zien, wat
wel of wat niet van de nota werd geac
cepteerd Het is begrijpelijk, dat het
verdere debat hiervan de nadelen moest
ondervinden.
Men mag de spreker hiervan geen
ernstig verwijt maken. De uiterst ge
compliceerde materie maakte het bij de
gevolgde d.w.z. traditionele me
thode van behandeling vrijwel noodza
kelijk, dat het debat niet op die hoogte
kon komen, welke met de belangrijkheid
van het onderwerp in overeenstemming
genoemd kan worden.
Het lijkt dan ook gewenst, dat bij vol
gende vergaderingen van de Partijraad
niet alleen de nota's van de afdelingen
schriftelijk ter kennis van de leden
worden gebracht, doch evenzeer het ant
woord van de Tweede Kamerfractie. Dit
antwoord kan in beknopte vorm worden
gegeven; het zal dan ongetwijfeld het
debat ten goede komen, na een monde
linge toelichting.
„Nimmer tevoren is er zó'n ernstige re
den tot bezorgdheid geweest als dit jaar;
als onze verontwaardiging zich richten
moet en voor de slechte verstaander een
schuldige moet aanwijzen, dan kan ons
antwoord kort zijn. De fout schuilt niet
b(j een enkel departement of 'n enkele in
stantie, maar naar ons gevoelen bjj de een
zijdig gerichte economische belangstelling
en de aan het verbazingwekkende gren
zende onverschilligheid van onze volks
vertegenwoordiging". Aldus sprak zater
dag de heer Ton Koot, secretaris van de
Bond Heemschut, toen hij in het Ameri
can Hotel te Amsterdam het jaarverslag
uitbracht.
En hij staafde deze verontwaardigde be
zorgdheid met tal van bewijzen. De voor
lopige monumentenlijst, staat vol gebre
ken en onnauwkeurigheden; een groot deel
der daarin vermelde monumenten het
percentage wordt tussen de 15 en 20 ge
schat bestaat zelfs niet meer. Vele ande
re monumenten, welke vermelding op de
monumentenlijst verienen, ontbreken er
aan; het monumentale poortgebouw van 't
Stadhouderlijke Paleis te Honselaarsdijk
is daarvan een voorbeeld, evenals de ou
de stadsherberg te Enkhuizen, die dezer
dagen gesloopt werd. De rijksdienst is
onmachtig om onderzoeken in te stellen
naar de bouwvalligheid van monumenten.
De post op de begroting, reeds vijf ja
ren op f 5.000.000 gefixeerd, is tenslotte
zodanig ontoereikend om aan de behoef
te van het gehele land te voldoen, dat de
kwalificatie „beschamend" hier volko
men op haar plaats is.
Het herstel aan talrijke monumenten is.
ten koste van veel kapitaalverlies voor de
eigenaren, voorlopig stopgezet, dan wel
en dit met groot cultureel verlies
niet in behandeling genomen. „Als rege
ren vooruitzien is, dan is men hier wel
bijzonder kortzichtig geweest."
Voorts wordt in het verslag gewezen
op de tientallen stads- en dorpskernen,
waar talloze waardevolle panden staan te
verkommeren en waarvan de verdwijning
onherstelbaar verlies zal betekenen: archi
tectonisch, stedebouwkundig en cultureel.
De totstandkoming van de bruikbare mo
numentenwet noemt het verslag een ein
deloze lijdensweg, die haast doet terug
verlangen naar de eenregelige monu
mentenwet door generaal Winkelman in
oorlogstijd uitgevaardigd.
Het verslag wijst voorts op het belang
van een goede en geconcentreerde bewo
ning van onze oude stadskernen, hetgeen
door de eeuwen heen bijgedragen heeft tot
een krachtige stimulans op de economie
en welvaart.
De ingreep, die thans op oude stadsker
nen wordt gedaan, is volgens het verslag
dusdanig, dat in vergelijking daarmee al
les wat in de 19e eeuw geschiedde slechts
als luchtig kinderspel moet worden be
stempeld. In dit verband wordt gewezen
op oud Nijmegen en de Nieuwmarktom-
geving te Amsterdam.
Het verslag noemt het een bedenkelijk
verschijnsel van deze tijd, dat verschillen
de plannen achter gesloten deuren worden
voorbereid en dat aan de bond geen roya
le gelegenheid wordt geboden deze in
openbaarheid te bestuderen en aan dis
cussie te onderwerpen.
Het verslag geeft voorts een opsomming
van de uitbreidingsplannen in verschil
lende steden. Ook het wederopbouwplan
Nieuwmarkt te Amsterdam wordt onder
de loep genomen, dat de ver: .melnaam
„bulldozer-beleid" krijgt, het plan voor
sloping van de belendende panden van het
Anne-Frankhuis zal moeten werden her
zien; de consolidatie van enige huizen op
Marken verdient grondige overweging.
Een der meest spectaculaire slacht
offers dreigt volgens het verslag de stad
Zierikzee te worden. In Enkhuizen werd
zo juist de oude stadsherberg, uit 1598 da
terénd, gesloopt. In Stein ging het oude
huis „Ter Bruggen" te gronde. Een zeld
zaam woonhuis zoals het Aalsmeerder
Veerhuis uit 1634 aan de Sloterkade te Am
sterdam, het laatste voorbeeld van een in
de 17e eeuw veelvuldig voorkomend type,
dreigt door het bezuirïlgingsbeleid geheel
verloren te gaan. Redding is nog mogelijk.
Dit noemt het verslag een voorbeeld van
honderden monumenten in Amsterdam
en duizenden in den lande. Indien hier
meer financiële armslag zou komen, zou
den de geLukkige resultaten niet enkel in
Amsterdam maar ver daarbuiten effect
hebben. Amsterdam heeft op dit terrein
een toonaangevende taak, aldus het ver
slag.
Voorts wordt aandacht gewijd aan de
„ontsierende reclame", die in het alge
meen in ons land, in vergelijking met het
buitenland, vrij goed wordt beteugeld.
E ESSENTIE
damse nota
gende:
Nederland is sterk afhankelijk van de
in- en uitvoer, waardoor een eigen Ne
derlandse conjunctuurpolitdek niet kan
worden gevoerd.
De regering had kunnen voorzien, dat
de loonsverhogingen en belastingver
lagingen op zichzelf gelukkige ont
wikkelingen de vraag naar consump
tiegoederen zeer zouden vergroten.
Deze toenemende koopkracht veroor
zaakte een vermindering van de uitvoer
en een vermeerdering van de invoer en
een toeneming van de investeringen.
De verslechtering van de betalings
balans en de kapitaalschaarste duiden
op een verstoring in het economische
leven.
De loonsverhogingen en belastingver
lagingen hadden geen correctie via de
bestedingsbeperking nodig gehad, wan
neer de besparingen voldoende waren
bevorderd. De naoorlogse ontwikkeling
heeft de inkomensstroom meer naar hen
geleid, die hun besparingen veelal doën
via verzekeringen, hetgeen 'n eenzijdige
doorstroming naar de kapitaalmarkt
veroorzaakte.
Gezien de grote kapitaalbehoefte voor
industrialisatie in de komende decennia,
moet de bestedingsbeperking als nood
maatregel zo spoedig mogelijk worden
opgeheven, omdat deze werkloosheid,
vermindering der investeringen, ver
slechtering van de positie der werk
nemers en aangroeien van het staats
vermogen met zich brengt.
De Partij van de Arbeid schijnt de
betekenis van de bezitsvorming in ver
band met het voorgaande niet te be
grijpen.
Bezitsvorming is thans noodzakelijk,
niet zozeer uit sociaal als wel uit eco
nomische overwegingen: ons land vraagt
in de komende tijden zeer grote inves
teringen.
Als conclusies worden in de nota
vermeld:
op korte termijn
wederinvoering van de investe
ringsaftrek;
2. intrekking der temporisering der
vervoegde afschrijving.
3. maatregelen ter opheffing van de
structurele werkloosheid in de
achtergebleven gebieden;
4. ruimere financiële armslag voor
de gemeenten in die gebieden.
b. op langere termijn
1. bevordering van de besparingen;
2. opheffing van de restanten der
bestedingsbeperking naar gelang
deze maatregelen effect sorteren.
Het is vanzelfsprekend dat deze nota
gerede aanleiding werd voor een be
spreking onder de leden van de Partij
raad
'EN KAN ZICH niet aan de indruk
onttrekken, dat de samenstellers
van de nota van de kring Am
sterdam bij hun opzet zijn uitgegaan
van de grote schaarste op de kapitaal
markt. Doordat de vraag naar kapitaal
wordt bepaald door de investeringen
van het bedrijfsleven en de overheid
(o.a. voor de woningbouw) en het aan
bod door de besparingen (o.a. door de
gezinnen, maar nog meer door het
bedrijfsleven zelf, hetgeen in de nota
niet voldoende naar voren komt), zijn
a.
1.
de samenstellers ertoe gekomen te
recht te wijzen op de grote kapitaal
behoefte van onze economie en ander
zijds de noodzaak van de besparingen
bij het bedrijfsleven en bij de gezin
nen daarmee in overeenstemming te
doen zijn. Het is vanzelfsprekend, dat
bevordering van de bezitsvorming uit
het voorgaande werd afgeleid.
Het is echter wel erg jammer, dat de
huidige kapitaalschaarste de samenstel
lers van de nota ertoe heeft verleid te
stellen, dat bezitsvorming op dit ogen
blik niet zozeer uit sociale als wel uit
economische overwegingen noodzakelijk
is. Tijdens de vergadering werd terecht
door een der aanwezigen ero-p gewezen,
dat het gevaarlijk is de bezitsvorming
tlmns vooral op economische gronden te
propageren, omdat het sociale element
veel belangrijker is. Men kan deze kri
tiek aanvullen door erop te wijzen, dat
men in een tijd van te grote besparin
gen (welke slechts enkele jaren geleden
zich voordeden) de bezitsvorming dan
met contra-argumenten weer kan af
breken, hetgeen door de Partij van de
Arbeid waarschijnlijk met beide han
den zou gebeuren. Verder kan men stel
len, dat, mocht bij toenemende bespa
ringen in de gezinnen bezitsvorming
de totale spaarsom in ons land te
groot worden, er een politiek gevoerd
kan worden om elders bijv. door de
overheid minder te laten sparen.
Dat een meer actieve politiek van de
regering ter bevordering van de bezits
vorming in het verleden reeds zulke
resultaten had kunnen opleveren, dat
daardoor de bestedingsbeperking niet
noodzakelijk zou zijn geworden, lijkt wel
wat erg optimistisch. Men kan het er
vanzelfsprekend wel mee eens zijn, dat
een omvangrijke toeneming van de be
zitsvorming door de grote ma6sa van
ons volk een constante en welkome
stroom van middelen voor de investe
ringen in en buiten de industrie zal
opleveren.
NAAST ENIGE onjuistheden over
de feitelijke situatie, heeft de
nota te weinig aandacht geschon
ken aan de psychologische oorzaken
van de overbesteding en de daarmee
gepaard gaande te geringe besparin
gen. Het psychologische klimaat heeft
de bestedingsdrang van de gezinnen,
van de bedrijven en van de overheid
sterker doen aanzwellen, dan de mo
gelijke toeneming van de binnenland
se produktie. Dit veroorzaakte een
tekort op de arbeidsmarkt, op de ka
pitaalmarkt en ook op de betalings
balans.
Deze spanning tussen aanbod en
vraag is de inflatie, welke door de
regering thans wordt bestreden. Ge
zien het tekort aan arbeiders en aan
kapitaal was een snellere toeneming
van de produktie op korte termijn
niet te verwezenlijken. Daar de af
name van de deviezenvoorraad wel zo
sterk was, dat deze voorraad op korte
termijn zou verdwijnen, lag het voor
de hand, dat de totale bestedingen
beperkt moesten worden, teneinde de
Inflatie tegen te gaan en de deviezen
voorraad weer op een redelijker peil
te brengen.
Nu heeft een politiek van bestedings
beperking meestal tot gevolg, dat de
lasten niet evenredig worden verdeeld;
dit geldt zowel voor de individuen als
voor bepaalde gebieden in ons land. De
discussie op de Partijraad heeft zich
dan ook terecht grotendeels hierop ge
concentreerd. Men wees op de grote
nood van de gezinnen, waarin de kost
winner werkloos is geworden en waarin
na het beëindigen van de uitkeringen
krachtens de Werkloosheidswet men
moet zien te leven van de veel geringere
uitkeringen krachtens de sociale zorg.
Men wees er ook op, dat de werkloos
heid vooral in bepaalde streken is ge
concentreerd, terwijl de aanvullende
werken niet overal in dezelfde mate het
leeri verzachten. Toen burgemeester Al
berts in een gloedvol betoog o.a. erop
wees, dat de regering aan de gemeenten
geen geld meer geeft voor sociaal-cul
tureel werk onder de werklozen, gaf hij
daarmee een wel zeer actueel en sociaal
punt van actie voor de Kamerleden.
welke men kan betreden door een ge
heime deur achter een oude gebeeldhouw
de draagstoel. Het huis was ten tijde van
de Burgeroorlog het eigendom van een
Royalistenfamilie en Charles I werd er
ontvangen in 1642. Een skelet, dat in eer
ander deel van het huis gevonden werd,
werd een tijdlang in de geheime kamer
bewaard, maar werd later verwijderd
toen een dame flauw viel, nadat haar de
schedel werd overhandigd door een „gr££-
pige" bewaker.
Te Coughton Court in Warwickshire,
het huis van de familie Throckmorton,
vergaderde de „Gunpowder Plot" toen het
nieuws hen bereikte van de mislukte po
ging om de „Houses of Parliament" op
te blazen. In dit huis bevindt zich een
schuilplaats in een torenmuur, een diepe
schacht,, die, toen ze in de 19e eeuw
werd ontdekt, een opvouwbaar altaar
en overblijfselen van wandbekleding en
beddegoed. bevatte. Dan is er nog een
tweede schuilplaats in een van panelen
voorziene kamer op de benedenverdieping
en ongetwijfeld is van beide ruimten nut
tig gebruik gemaakt.
Thrumpton Hall in Nottinghamshire
heeft een geheime trap, verborgen ach
ter apanelen en onder deze trap is nog
een geheime kamer, waarschijnlijk ge
bouwd door de beroemde Owen.
In Oxburgh Hall bij Swaffham in Nor
folk is een schuilplaats „Dungeon" ge
naamd. Deze bevindt zich in een toren
tje dat men kan bereiken vanuit de grote
toren en de ingang is een deel van de
betegelde vloer, die omhoog komt als
men erop trapt. De kleine L-vormige ka
mer die dan zichtbaar wordt, was waar
schijnlijk bedoeld als gevangenis, vóór
ze werd gebruikt voor het verbergen
van priesters, en men neemt aan dat
het huis op zijn minst nog een schuil
plaats moet bevatten.
Sawston Hall in Cambridgeshire bevat
een van de meest perfecte schuilplaat
sen, die men bereikt door de vloer van
de overloop boven aan de trap, die naar
de toren leidt. Men veronderstelt dat dit
eveneens het werk is van Nicholas Owen
en het huis is sinds 400 jaar het eigen
dom van de familie Huddleston.
Het King's Head Hotel in Aylesbury in
het graafschap Buckinghamshire, een
mooi half-houten 15e eeuws gebouw, was
vroeger een klooster. Het heeft een schuil
plaats voor priesters, die men vanaf da
trap kan bezichtigen.
Chastleton Hall in het Cotswolds dis
trict werd eens bewoond door Robert Ca-
tesby, die het verkocht om gelden bij
een te krijgen voor de „Gunpowder Plot"
en hier werd de schuilplaats later ge
bruikt om een ridder te verbergen, nadat
deze ontsnapt was aan de vervolging der
Houndheads na de slag van Worcester.
Men kan de kamer nog steeds bezich
tigen, doch de ingang is niet langer een
geheim.
Dunster Castle, aan de rand van Ex-
moor in Somerset, is sinds 600 jaar het
bezit van de familie Luttroll en dit ge
bouw heeft een geheime gang achter de
muur van de „Prince Charles Room".
Charles II verbleef hier toen hij vijftien
jaar oud was, maar men Jtan niet bewij
zen of hij de schuilplaats heeft gebruikt.
Deze werd waarschijnlijk gebruikt voor
vervolgingen van godsdienstige aard.
