Frankrijk en de dood van de Paus
Miljoenen stonden rond dit sterfbed
Van Castelgandolfo
tot Rome
Een plotselinge longontsteking
vernietigde de laatste hoop
Episcopaat roept
op tot gebed
Droefheid in
België
Onverantwoorde berichtgeving Heilige Mis naas1
door officiële radiozender
de ziekenkamer
ALLE HOOP OPGEGEVEN
Mgr. DellAcqua arriveert op
Castelgandolfo
Bidden voor de Paus
Nog in leven
KRO-televisie zendt
filmnecrologie uit
TB
DONDERDAG 9 OKTOBER 1958
PAGlNAj
-
t)
(Van onze correspondent)
ROME, hedenmorgen.
De nacht van acht op negen oktober van het jaar 1958 zal voor
ontelbaren over de gehele wereld maar vooral voor de Romeinen
onvergetelijk blijven. Tijdens de hele dag van gisteren steeg de
angstige spanning om het leven van de H. Vader met op de achter
grond toch bij iedereen die bijna absurde hoop op een plotselinge
genezing, een wonder, een officieel bulletin waarin zou worden
gemeld dat de Paus toch doodgewoon de wekelijkse audiëntie van
woensdagmiddag zou houden. Steeds moeilijker werd het om zich
de harde werkelijkheid te realiseren, dat n.l. Pius XII stervende was.
In Rome heerste een vreemde spanning en de geruchten en ver
halen gingen van mond tot mond. Iedereen wist iets anders te
vertellen en iedereen sprak elkaar tegen. Tengevolge van een
betreurenswaardig misverstand verschenen enkele van de grootste
kranten van de Eeuwige Stad gistermorgen al met een extra editie,
waarin met ontzaglijke koppen het overlijden van de Paus werd
gemeld, terwijl drie tot vier pagina's aan zijn leven en werken waren
gewijd. Afschuwelijke vergissing, waardoor de stemming in de stad
sterk werd beïnvloed.
Longontsteking
CASTEL GANDÓLFO
Sterfbed midden in de
wereld
Onbeschrijfelijke spanning
0.3.56 uur: Nu volgt „met onzeg
bare droefheid" de officiële aan
kondiging van het overlijden: „om
drie uur tweeënvijftig is Zijne Hei
ligheid Paus Pius XII gestorven".
Op de kleine piazza van Castel
gandolfo waar een dichte menigte
i'
Begrafenis en Conclaaf
Romein
VATICAAN
STAD Nföj
rnAscATi
CASTEL
GANDOLFO
MARINO
(MCFR V.
ALBANO
ÏNAPELS
58006
V.ftELT
GANDOLFD
MARINO
ÏNAPELS
tc
c]
V;
ei
Cl
ir
P
O]
C]
l\
X
l
I;
V
c
V
De aartsbisschop en de bisschoppen van
Nederland nemen met groot leedwezen
kennis van het overlijden van onze H.
Vader de Paus en roepen alle gelovigen
op voor de zielerust van de H. Vader te
bidden.
ligheid een gezongen en waar flit geschie
den kan een plechtige Requiemmis zal
worden gecelebreerd.
hij onaangeroerd en geen land ter we
reld, of hij heeft er zich persoonlijk en
direct mee bezig gehouden. Met zijn
uiterste toewijding, zijn liefde en zijn
volkomen gevoel van vaderschap is hij
in die negentien jaren gegroeid tot een
middelpunt van de wereld en waar
lijk niet van dé katholieke wereld al
leen.' Naar zijn woord werd geluisterd
en hij heeft redevoeringen gehouden v
en uitspraken gedaan, die voor katho- pelükerwijze door katholiek België met
spoedig mogelijk in alle kerken van Ne- droefheid vernomen Het voornaamste ka
derland voor de zielerust van Zjjne Hei- heken en met-katholieken in gelijke tholieke dagbiad van het land> de j)Libr^
mate richtinggevend zullen blijven. Belgique'', dat in zijn vroege ochtend
editie twee pagina's tekst aan de overle-
Het zou onmogelijk zijn om daarvan den Paus, diens levenswerk en laatste da-
BRUSSEL, hedenmorgen.
(Van onze correspondent)
Het sedert een paar dagen verwachte
overlijden van Z. H. de Paus werd begrjj-
Deze H. Mis mag een avondmis zijn. zeifs maar een samenvatting te geven op gen en uren wijdt, vat zeer zeker'de ge-
Aldus meldt het K.N.P. deze plaats. Wat hem van het begin af voelens van alle gelovigen van dit land
heeft beziggehouden vanaf die kritieke samen, waar het schrijft:
maanden in het voorjaar van 1939 was
het probleem van de „duurzame en recht- „Hij was onder ons. Hij heeft met ons
gelovigen stond samengepakt en vaardige vrede", zoals hij ontelbare ma- geleden. Hij was de Herder. De Herder,
s 4. len heeft gezegd. Er is beslist geen andere die het vertrouwen van Gog en van de
Waar een leger van journalisten en levende staatsman, denker, geleerde of mensen genoot. Als hij sprak, luisterde de
radioreporters naar de gesloten openbare en algemeen bekende persoon- wereld naar hem en zijn wijze stem. Zijn
„v, virrn-V-,rf üjkbeid, die zich zó voor de vrede heefl zo menselijke gtem, die troostte en hoop
vensters en naar de enorme ingang ingespa^nen. En het is een historische gaf".
Stond te staren, ontstond een ge- tragedie dat juist deze man. deze pries- „De wereld zal die stem niet meer ho-
fluister een stemming van ongelo- ter> deze Paus zal voortleven in de ge- ren. En de gelovige blikken richten zich
s s schiedenis als de „paus van de tweede naar Castelgandolfo, waar het kille
vig intens verdriet. wereldoorlog". lichaam rust van hem, die' Pius XII was.
De hand die ons leidde, de fijne vingers,
Hedenmorgen is hij in alle stilte over- die zegenden, zijn verstijfd door de dood",
leden, terwijl miljoenen mensen voor S^voel van angst rilt door de
christenheid. Wij zijn wezen, aan ons zelf
hem baden en vurig hoopten, dat hij overgeleverd in de angst van een onvaste
nog enkele jaren behouden zou blijven, wereld".
Rond zijn sterfbed waren zijn familie- „Wij bewenen een Paus, wij bewenen
leden aanwezig, maar ook diegenen, dia ^1? Vader".
Intussen was Radio-Vaticana begonnen
met regelmatig de laatste berichten over
de toestand van de H. Vader uit te zen
den. In een van de kamers van het ap
partement van de Pau8 was in allerijl een
radio-technische apparatuur opgesteld,
waardoor een constante liinrverbinding
met Radio-Vaticana werd onderhouden
Tegen het einde van de ochtend werden
de berichten al enigszins zorgwekkend,
b.v. de korte mededeling dat kardinaal
Ottaviani bij het verlaten van het zomer
paleis om 12.55 uur aan de wachtende
journalisten had gezegd, dat „de Paus
nog in leven was". Dit was natuurlijk
een reactie op de al reeds verschenen en
verkochte rouwnummers, maar het kon
moeilijk als een geruststelling worden
beschouwd.
Om drie uur gistermiddag werd ge
meld, dat de toestand stationair was en
dus nog steeds zeer zorgwekkend. En te
gelijkertijd publiceerde de Italiaanse re
gering een officieel communiqué waarin
werd meegedeeld dat de sjah van Perzië,
die vrijdag voor een staatsbezoek van vijf
dagen in Rome zou aankomen, (en op de
laatste dag van zijn verblijf een officieel
bezoek aan de H. Vader zou brengen)
zijn rek had uitgesteld „met het oog op
de ziekte van de Paus".
Tegen de avond nam de spanning toe.
evenals de geruchten.
Men vertelde, dat de paus al sedert en
kele uren was overleden; men vertelde,
dat hfj het veel beter maakte; men ver
telde, dat hij ongemerkt naar het Vaticaan
was overgebracht. Niemand wist iets en
niemand geloofde iets. En zo daalde een
warme, stille oktoberavond over Rome
waarin de laatste krekels hun weemoedig
geluid lieten horen. En waarin duizenden
en duizenden geknield lagen te bidden
voor de H. Vader zowel in Rome, het
St.-Pletersplein als in Castelgandolfo,
waar intussen hjj inderdaad lag te ster
ven.
Tegen zee uur was de paus nl. begonnen
te hoesten en de artsen moesten een be
ginnende longontsteking vaststellen. Men
besloot onmiddellijk tot het toepassen vari
penicilline en streptomicine. Maar de tem
peratuur steeg hardnekkig.
In het laatste officiële bulletin hadden
de geneesheren gezegd, dat een daling
van de bloeddruk fataal zou kunnen zijn.
En in de avond begon inderdaad de
bloeddruk te dalen, terwijl de tempera
tuur bleef stijgen.
We geven nu een samengevat overzicht
van de officieuze berichten inzake het
zeer snelle verloop van de ziekte: 22.30
uur; de aanval van hedenmorgen blijft
voortduren en de toestand van de hoge
zieke verergert van ogenblik tot ogen
blik. De temperatuur is gestegen tot bo
ven de 40. Ademhaling is zeer moeilijk,
pols 140, bloeddruk neemt snel af. Er
Is een longontsteking en het hart biedt
10 km
En in Rome, waar op het St.-Pieters-
plein Ook al een grote menigte aanwezig
was, werd het bericht meteen bekend.
Maar hoevelen in de eeuwige stad, in Ita
lië en in de gehele wereld, hebben van
nacht die uitzending gevolgd? En hoeve
len hebben de tranen in hun ogen gevoeld,
toen een half uur na de eerste aankon
diging in het Italiaans de vertalingen
kwamen in al die talen, die paus Pius XII
met zoveel gemak sprak?
Voor ongetelde mensen over de gehele
wereld verspreid is dit „de nacht waarin
Pius XII stierf" een nacht die zij nooit
zullen vergeten.
Paus Pius XII noemde zich bij voor
keur de „gemeenschappelijke vader".
hem het meest vertrouwd waren en die
hem zo lang gediend hebben: van de
legendarische zuster Pasqualina tot de
pro-staatssecretaris mgr. Tardini, die die
onvergetelijke nachtmis opdroeg, en van
zijn'trouwe lijfknecht, Mario Stoppo, tot
de zwijgende en gesloten Jezuïet pater
Leiber, die bijna veertig jaar lang zijn
secretaris, bibliothecaris en raadgever
is geweest.
Maar daarnaast onzichtbaar en door
Dat zijn inderdaad de gevoelens die zeer
zeker vandaag alle katholieken van Bel
gië beheersen.
Op het St.-Pietersplein hadden zich gisteren bewoners van Rome en pelgt
uit alle delen van de wereld verzameld om voor het leven van de H. Vader
te bidden.
En inderdaad heeft geen paus vóór hem zelf niet meer gezien waren rond
hem zoveel mensen gezien, ontmoet, 'fff sterfbed miljoenen aanwezig.
gezegend. Hij beschouwde zichzelf als N°oit in be geschiedenis is een paus zó
d J gestorven. Door middel van de radio en
„van iedereen en hij leefde en han- van de televisie konden allen met hem
delde daarnaar, elk moment van zijn meeleven. En gedurende die laatste, stille,
(Van onze correspondent)
ontstellende onverantwoordelijkheid in de
berichtgeving, waarvan de Franse Radio
Kort na middernacht begon Radio-V»'
cana met de uitzending van een Hei"fj
Mis. die werd opgedragen in de privék»®
-1®
10<
van de H. Vader, die grenst aan de I'c.
uciitiugcving, waarvan uc franse tvanio irpnlcampr Tip mie \*?nnri ironninhrooeri «jo"
PARIJS, hedenmorgen en T.V. gisteren blijk hebben gegeven. Dit nrTsecëetaH v™ h i t T
biiva twintia iaria vnusschav Men kan onzeSbaar droevige uren - in deze warme Merkbaar onder de indruk heeft Parijs nieuwsmedium had blijkbaar niets opge- rjaat Domlnico Tardini
bijna twintig jarig pausscnap. Men Kan Romeinse zomernacht was het alsof gisteravond en vannacht de berichten uit stoken van de waarschuwing, die gister- B emco lardini.
van hem zeggen, dat hij zich geen zijn sterfbed midden in de wereld stond. Rome afgewacht. Zowel bil de katholie- morgen werd gegeven in de vorm van ln twaair talen werd aangekondigd,
4, 1/.1 4- v _i_ 1: 1 3. rit» mie tirni»/! J n ma SI Iai
weinig weerstand. De vooruitzichten zijn
vrijwel hopeloos.
00.30 uur: in de privé-kapel van de paus,
die al sedert vele uren buiten bewustzijn
is, wordt door mgr. Domenico Tardini een
stille H. Mis opgedragen, bijgewoond door
de voltallige familie van Zijne Heiligheid.
De mis wordt via radio-Vaticana uitge
zonden en vormt een van de meest ont
roerende momenten van dit zeldzame
sterven. De celebrant, die een oude me
dewerker en zelfs vriend van de sterven
de is, kan nauwelijks zijn ontroering ver.
bergen. Hij draagt de mis op „pro infir-
mis" met het gebed „voor de stervenden"
Bij het gebed „voor de paus" begeeft nem
zijn stem.
01.15 uur: Padre Francesco Pellegrino
S.J. van Radio-Vaticana meldt, dat het
ademen steeds moeilijker wordt en dal
de temperatuur is gestegen tot 42 graden
Hierop volgen twee volle uren van on
beschrijfelijke spaning. Ontelbaren volgen
de uitzending van Radio-Vaticana, die
trouwens heeft verzocht om de zender
te blijven beluisteren en om intens te bid
den voor de Paus.
0 3.00 uur: Pater Pellegrino deelt mee,
dat de Paus vanaf 02.45 uur de doodsstrijd
Is ingegaan. De bloeddruk is zeer snel af
genomen; de temperatuur is nog steeds
42 graden Behalve de familieleden is ook
mgr. Tardini in de slaapkamer aanwezig
Voor de eerste maal wordt feet woord
„stervende' gebruikt.
w,v» ww. - V JC""" "U" v*»- O L.U1IU. nuiiic aiKcwavut. uuwci ujj na.uvuv- -- - - «hé''
oaenblik heeft ontzien inteaendeelMidden in diezelfde wereld, waarin hij ken als niet-katholieken in Frankrijk grove onvoorzichtigheden van de pers in «"s \verd uitgezonden om de miljoe
intens en actief en nooit opgevend of af- stond de H. Vader in hoog aanzien, niet Rome zelf die het onjuiste nieuws van katholieken over de hele wereld in s
men zou hem welhaast bet verwijt latend heeft geleefd als een voorbeeld van alleen als leider van de Kerk, maar ook de dood met grote koppen de straat op te stellen met deze plechtigheid mee
kunnen maken, dat hij zich letterlijk naastenliefde, werkkracht, optimisme en als persoonlijkheid, wie het lot van Frank- smeet, uren voordat de paus werkelijk 'even, die plaats had op enkele me
liefde riik bijzonder ter harte ging, zoals bil overleed. Om half negen gisteravond gaf afstand van de stervende Paus. De ®e
heeft dood gewerkt. Geen moeite was zijn sterfbed stond werkelijk midden in verschillende gelegenheden is gebleken, de officiële Franse radio, kort na het eln- naar de ziekenkamer stond half open-
hem ooit te veel, geen probleam liet deze wereld. Bij dit alles was des te pijnlijker de de der nieuwsuitzending en de aankondi- Mgr. Tardini las de speciale mis voor
belangrijk bericht over zieken.
ging van „een
enkele ogenblikken
over
een volledig en ge-
zieken.
„Verhoor mijn gebed, o God"
i bad
viinv.il. ubviiuxinnvn vvu uzivuig vil h tl vi iiuvi imjii b V V O viuu z.v
detailleerd bericht van de dood van de „versmaad mijn gebeden niet, maar a3„t
paus. De uitzending was voor het grote hoor mij en antwoord mij. Ik ben uitgoPL
publiek des te geloofwaardiger omdat er door angst, verbijsterd door de kreten v,,
een volledige beschrijving werd gegeven mijn vijanden, door de boosheid,
van het afleggen en het kleden in vol or
naat. Een kwartier later precies moest de
Franse radio en T.V. dit bericht, dat door
haar Romeinse correspondent doorgegeven
was, volledig tegenspreken. Men kan zich
de verontwaardiging van de luisteraars bii
zulk een lichtzinnige wijze van werken
indenken.
door ik word achtervolgd". ,t.
Tijdens de collecte van de mis bad h1*
Tardini: ,t
.Almachtige en genadige God, di®,.».
mens reddende geneesmiddelen heeft V
schonken en de gave van het eeuwig-e
ven, zie genadig neer op Uw dienaar, A
zwaar ziek is en geef de ziel, die U
schapen heeft, rust., zodat hij waardig
vonden moge worden in het uur va£> t
dood om door de heilige engelen, vrij v
iedere smet van zonde, voor U, zijn 6cbe
per, te worden geleid." -
Het evangelie was van de honderd^1"
die genezing vraagt voor zijn knecht.
De stem van mgr. Tardini was
rende de gehele mis, ook hier in Ne®
land, duidelijk verstaanbaar. B|j het „S3'„
me, domine" (genees mij. Heer)
men de stem van de celebrant dui®e'
even stokken.
Met het oog op het .overlijden van Z. H
Paus Pius XII is het KRO-programma van
hedenmorgen gewijzigd.
Van 12.45 tot 2.00 uur werd onder de
titel „Als een wake in de nacht" een door
Tom Bouws en Herman Fikkert samen
gesteld klankbeeld uitgezonden, waarin J)e bovenste foto laat zien hoe
een overzicht werd gegeven van het DeU' Acqua, assistent-staatssecretaf'
vruchtbare leven van deze grote paus. van het Vaticaan (links) en doWe'
zendUjdhbLch?kb°aarVate stelfen^Ihoef: Gasbarrini, in Castelgandolfo
in de gegeven omstandigheden geen ge- toestand van de Paus bespreken
brudk te worden gemaakt. Na hedenmid- de hand van het medische bull<>"\
dag 2 uur komt de KRO zaterdagmorgen p
weer in de ether terug met een geheel a' voor hen ligt. De onderste J
gewijzigd programma, dat nog nader zal toont een menigte ernstige meriSe
worden bekend gemaakt. i;jP
Ook in het programma van de KRO- le voor de ingang van de pausel'J
televisie van hedenavond worden wijzi- residentie te Castelgandolfo op
gingen aangebracht,
laatste berichten staan te wadd1'
De doktoren die de Paus behandelen hebben alle hoop opgegevenMet deze droevige mededeling stond de hoofd
redacteur van de „Osservatore Romano", dr. Casimiri, de journalisten gisteren te woord.
De nacht waarin Pius XII
ROME, hedenmorgen.
(Van onze correspondent)
De wijze, waarop de Vaticaanse
Radio gedurende deze laatste dagen
het verloop van de ziekte en het be
richt van het overlijden van Paus
Pius Xn heeft gebracht, is boven alle
lof verheven. Voor het eerst kon
men gebruik maken van de nieuwe,
machtige zender en voor het eerst
volgde men een moderne methode
van berichtgeving, die zonder meer,
gezien de Vaticaanse sfeer, als revo
lutionair kan worden gedefinieerd.
En ook al liet de technische kant
van deze zaak op sommige ogen
blikken iets te wensen over, dan
toch geldt, dat door de vele sprekers
en technici een bijna bovenmenselijk
werk is verricht, dat over de gehele
wereld met dankbaarheid kan wor
den erkend.
Overbrenging naar Rome
De Paus heeft persoonlijk in Zijn apos
tolische constitutie „Vacantis apostolicae
sedis" van 8 december 1945 bepaald, wat
er moet gebeuren, indien ooit een paus
buiten Rome zou komen te overlijden
In zulk een geval moet het H. College van
Kardinalen in zijn eerste „Algemene ver
gadering" (dit betekent dus een bijeen
komst. waaraan alle te Rome aanwezige
kardinalen moeten deelnemen) besluiten,
op welke wijze het stoffelijk overschot van
4e overleden Paus naar Rome en met
name naar de St.-Pieter moet worden
overgebracht. Waarschijnlijk za'l deze
overbrenging morgen om 14 uur geschie
den.
In het huidige geval spreekt het van
zelf, dat het H, College van Kardinalen
langs diplomatieke we,g contact zal moe
ten opnemen niet de Italiaanse regerina
om alle protocollaire en praktische détails
te regelen. Het overbrengen van de stof
felijke resten van pius XII moet geschie
den op Italiaans grondgebied en waar hel
hier een overleden staatshoofd betreft en
bovendien de Paus van Rome, die als
zodanig in al Zijn rechten door de Ita
liaanse grondwet wordt erkend, zal de
Italiaanse regering het hare moeten bij
dragen om de overbrenging zo waardig en
plechtig mogelijk te doen geschieden.
Wij tekenen hierbij nog aan, dat het
voor de eerste maal in de geschiedenis
is, dat een paus in de traditionele zo
merresidentie van Castelgandolfo kwam
te overlijden en dit is juist Pius XII, die
van al Zijn voorgangers veruit het
langst en het veelvuldigst in die villa
heeft geresideerd, nl. in totaal bijna
vijftig maanden.
Alleen tijdens de tweede wereldoorlog
bleef de Paus in het Vaticaan dus van
augustus 1939, toen hij van zijn eerste
verblijf in de zomervilla terugkeerde tot
de zomer van 1946. toen hij voor de
tweede maal naar Castelgandolfo ging.
Hij placht er begin juli heen te gaan en
keerde nooit :vóór dé laatste zaterdag van
november naar Rome terug.
Het spreekt vanzelf dat er op dit mo
ment nog niets bekend is inzake de da
tum van de plechtige begrafenis van
Paus Pius XII.
In zijn bovenvermelde constitutie heeft
Alle hoge funcio-
narissen werden
gisteren ijlings
vanuit het Vati
caan naar Castel
gandolfo ontbo
den. Monseigneur
Dell' Acqua, sub
stituut van het
Staatssecretari
aat, arriveert bij
de Pauselijke zo
merresidentie.
stierf
hij bepaald, dat de plechtige bijzetting
moet geschieden op de tiende dag na het
overlijden. Het Conclaaf moet beginnen
op zijn vroegst op de vijftiende dag en
op zijn laatst op de achttiende dag na het
overlijden. Dit laatste hangt af van even
tuele moeilijkheden, waarin veraf wo
nende kardinalen zich zouden kunnen
bevinden om Romp te bereiken.
Een vraag, die zeer velen natuurlijk
bezighoudt, betreft het testament van
Paus Pius XII. In het bijzonder de vraag,
waar hij wilde worden begraven en waar
dus zijn grafmonument zal verrijzen. In
de St.-Pieter is nog maar voor één monu
ment plaats, maar zeer velen opperen de
veronderstelling, dat Pius XII niet in de
St.-Pieter maar in de Santa Maria Mag-
giore begraven wil worden.
Hij had zulk een verering voor de Moe
der Gods en voor deze oeroude Romeinse
basiliek, dat hij er niet alleen zijn eerste
H. Mis wilde opdragen, maar er bovendien
als Paus bij gelegenheid van zijn 50-jarig
priesterjubileum terugkeerde om aan de
H. Maagd zijn bijzondere hulde en dank
baarheid te getuigen.
Paus Pius XII werd geboren in Rome,
op 2 maart 1876. Hij werd op zijn o3ste
verjaardag tot Paus gekozen, en wel op
2 maart 1939. Hij was de eerste geboren
Romein op de H. Stoel sedert Benedictus
XIII uit het geslacht Orsini (1724 tot 1730)
dus sedert twee eeuwen. Dit was tevens
de reden, waarom het Romeinse volk hem
een zo oprechte en bijna onbeschaamde
liefde toedroeg. Hij sprak hun eigen dia
lect, hij redde persoonlijke de Eeuwige
Stad van de vernietiging in 1944 en hij
noemde zich eens „hun verantwoordelijke
oudste broer". Met dit soort kwinkslagen
wist hij zich onbegrensd bemind te ma
ken,
