Terugblik op het tijdperk van Paus Pius XII
E
DE EERSTE JAREN
O'
H
JSr
iiË
WÊSÊiÊfÊÊm
vi,
UGENIO PACELLI werd geboren te Rome als telg van een oud en voornaam nomeins |]en wenSeii,jk voorkwam om meer direct
geslacht, op 2 maart 1876. Zijn vader „avvocato" Don Filippo Pacelli, stond als
Consistoriaal-advocaat in dienst van de H. Stoel en behoorde 1- sedert de tragische
september 1870, toen het koninkrijk Savoye de Kerkelijke Staten en de stad Rome bezette
en de Paus zijn wereldlijke macht verloor tot de zogenaamde „zwarte adel d.i. dat
gedeelte van de Romeinse patriciërs, dat het jonge koninklijke Hof in de oude paus
residentie, het Quirinaal, niet erkende doch onvoorwaardelijk trouw bleef aan de Paus als
„Soeverein van Rome". (Eugenio Pacelli is derhalve de eerste Paus, die geboren werd na
het verloren gaan van de wereldlijke macht der Pausen en de \oorzieniglieid heeft
gewild, dat Hij tevens de eerste Paus zou worden, die wederom als Souverein Vorst zou
worden gekroond n.l. na de Verzoening met Italië van februari 1929).
PRIESTER
OP HET STAATS
SECRETARIAAT
OPGANG
IN MüNCHEN EN BERLIJN
het Duitse keizerrijk.
KARDINAAL
STAATSSECRETARIS
PAUS
PAUS IN
OORLOGSTIJD
van boven zichtbaar is.
priesterwijding.
De nuntius mgr. Eugenio PacdM'
titulair-aarlsbisschop van SardeSt
pauselijk nuntius te München
brengt een bezoek aan een
militaire legerplaats.
HET BEGENADIGDE LEVEN VAN
EUGENIO PACELLI
riin z«n pogingen om de vrede te herstel-
V f OORNAMELIJK onder invloed van
V Zijn vrome moeder, Donna Virginia
Graziosi, stond Zijn vroegste opvoe
ding al geheel in het teken van de twee
voornaamste grondbeginselen van het le
ven Zijner ouders: diepe godsdienstzin
met een innige verering tot de Moeder
Gods, en een onwankelbare trouw aan de
Paus. De verering vart Eugenio Pacelli
voor de Madonna heeft dan ook Zijn ge
hele leven gekenmerkt en er zelfs histo
rische hoogtepunten van bepaald: Zijn
bezoeken aan Lotifdes, Zijn mystieke re-
latie met Fatima waarvan Hij over
een tijdsafstand van 33 jaren het Zonne
wonder zou aanschouwen en bovenal ïjn
plechtige proclamatie van Maria's licha
melijke Tenhemelopneming tot dogma
van de katholieke geloofsleer,
En tenslotte Zijn afkondiging voor
de eerste maal in de kerkgeschiedenis
van een Mariajaar. nl. het jaar 1954, ge
heel gewijd aan de Onbevlekte Moeder
van God, ter gelegenheid van het eerste
eeuwfeest van de afkondiging van het
desbetreffende dogma door Paus Pius IA
op 8 december 1854. Tijdens dit Maria
jaar stelde Paus Pius XII tevens de litur
gische feestdag in van Maria's Koning-
schap, tê vieren öp 31 mei, en kroonde Hij
persoonlijk de oude afbeelding van de
Madonna „Salus Populi Romanl".
Hij'volgde het onderwijs op de lagere
school bij de Chiesa Nuova, vlak bij het
ouderlijk huis. Daarna was hij leerling
van het gymnasium, waar hij in 1894
„cum laude" eindexamen deed. Het was
zijn eerste examen en alle andere, die
volgden, werden onveranderlijk „cum
laude" afgelegd,,
In augustus 1894 trok hij zich terug in
de pastorie van de Sartt' Agnese huiten
de Muren, waar hij met zichzelf (en met
God!) wilde uitmaken waartoe hij moest
besluiten: het kiezen 'van een loopbaan
als jurist, hetgeen, voor de hand scheen
te liggen, gezien zijn naam en de positie
van zijn vader of het volgen van de
priesterroeping, hetgeen een zwaar offer
betekende en waartegen zijn zwak gestel
zich leek te verzetten. Hij besloot tot dit
laatste en zoals hij later zelf bekend
maakte deed op die dag afstand, niet
alleen van een veelbelovende toekomst,
maar meer nog „van alle zorgen Hij
steide zich geneel in Gods hand.
Twee maanden later woonde hij als in
tern seminarist in het oude Collegio Ca-
pranica, vanwaar hij college liep op de
„Gregoriana". De inspanning was hem
evenwel te zwaar en de bijna scrupuleuze
ernst waarmee hij studeerde benadeelde
zodanig zijn gezondheid, dat hij op drin
gend aanraden van zijn arts het college
moest verlaten. Korte tijd leek het alsof
hij de priesterroeping niet zou mogen vol
brengen. Maar een langdurige rustkuur
versterkte hem; hU zwom veel, die zo
mer en reed urenlang paard. En toen hij
in Home terugkwam (september '95)
Eugenio Pacelli, als jongetje van
drie jaar
kreeg hij verlof zijn studie voort te zetten.
Hij keerde echter niet terug in het Colle
gio Capranica, doch woonde weer thuis
tot zijn priesterwijding.
NA zijn studie aan de Gregoriana be
haalde hij aan de Apollinaire zijn
graden in Theologie, Filosofie en in
de „beide Rechten". Maar vond niette
min ook nog gelegenheid om („uit lief-
hebberij") aan dö oude „Sapienza Ilo-
rtie's Universiteit - de klassieke talen te
volgen. Zoals gezegd, deed hij al zijn exa
mens onveranderlijk „cum laude
Op 2 april 1899 Paaszaterdag
ontving hij de priesterwijding in de aarts
basiliek van Sint-Jan van Lateranen.
Daags daarna droeg hij z(jn eerste H.
Mis op in de Santa Maria Maggiore op
het altaar van de Madonna „Salus r*opu-
li Roman!" ln de tulstérrljke
pel van de prinsen Borghese. Vijftig laar
later zon htf op deze zelfde dag als Paus
en omringd door het sanse Hof, toege
juicht door de Romeinen op dit zelfde al
taar zijn gouden priesterfeest Vieren. En,
zoals reeds gezegd: deze Madonna zou
Hij op 1 november 1934 persoonlijk in de
Sint-Pieter kronen.
Hij was na zijn wijding enkele jaren in
ie zielzorg werkzaam. En wel in zijn
eigen" kerk, de Chiesa Nova, waar hij
ais kind de Mis had gediend en ln het
koor had meegezongen.
Maar de briljante wijze waarop hij zijn
studies bad voltooid en de faam van zijn
scherp intellect (en vooral ook van zijn
fenomenaal geheugen!) waren niet
vergeten. Op het Vaticaan wist men al
les "van hem en verscheidene van de kar
dinalen kenden hem persoonlijk. De „Uit
nodiging" zich ter beschikking te stellen
van het Staatssecretariaat
aanvaardde hij als een bevel,
En met spijt verliet hij de
zielzorg „het schoonste en
meest verheven werk, dat de
priester is toegewezen", zo
als hij jaren later in een
beroemd geworden preek als
kardinaal-staatséecfetaris zou
uitroepen (31 januari 1932).
P 9 februari 1901 wordt
hij aangesteld op het
Staatssecretariaat Op
die datum begon de belang
rijkste periode van zijn le
ven, een leerschool door de
Voorzienigheid zelve voor
bereid. De grote Paus Leo
XIII. hoogbejaard; de staats
secretaris kardinaal Rampol-
la del Tindaro (ê«n der
grootste diplomaten die dé
moderne geschiedenis kent);
de secretaris voor „gewone
kerkelijke aangelegenheden",
mgr. Delia Chiesa (dè latere
Paus Benedictus XV) en
diens collega voor buitenge
wone kerkelijke aangelegen
heden, mgr. Ga9parri, de la
tere beroemde staatssecreta
ris inderdaad een or&ge-
ving zoals zelfs in die tijd
herfsttij en geraffineerd
hoogtepunt van de oude Eu
ropese diplomatie noch Pa
rijs noch Wenen konden
evenaren.
Mgr. Gasparri werd zijn
directe chef, En toen Paus
Leo stierf en de Heilige Pius
X hem opvolgde, werd de
briljante Merry del yal kardinaal-staats
secretaris en drukte zijn stempel, niet al
leen op de ganse pauselijke diplomatie,
maar vooral ook op het Staatssecretariaat,
Een stempel van hoofse reserve, interna
tionaal georiënteerde aristocratie en voor
al: van onpartijdige, supra-nationale hoog
heid, die sedert zijn ambtsperiode tot
wezenskenmerk van „het Vaticaan" is
geworden!
In de2e „ambiente" ontving de jonge
priester Pacelli zijn vorming. Aristocraat
was hij van huis-uit; priester was hij bo
ven alles, namelijk uit roeping. Warm
voelend mens met een rustig en begrij
pend inzicht was hij van nature. Maar
hier werd hij gevormd tot prelaat, di
plomaat, observator. Ja, tot kardinfSg^.
Of liever..: tot Paus!
ET moet buitengewoon moeilijk zijn
geweest ln die jaren: Gasparri was
ongetwijfeld zeer knap maar bijzon
der lastig. Een jurist vap groot formaat,
maar tevens een steil en ongemakkelijk
karakter. Een man. die nuchter en exact
redeneerde en die (uiterlijk althans) zon
der enig gevoel de zaken placht te bekij
ken.
Het waren de jaren, waarin de eerste
wereldomvattende oorlog werd voorbe
reid onder een schijnoppervlak van eeu
wige vrede. Merry del Val doorzag de
schijn en vreesde. Gasparri berekende
nuchter de mogelijkheden en weigerde
zich illusies te maken. De Paus evenwel,
de zachte Pius X, voorspelde de „reuzen-
oorlog", de „guerrone", zonder omwegen
en wist wellicht, dat de komende oorlog
zijn dood zou zijn. Hij stierf inderdaad van
hartzeer, enkeie dagen na het uitbreken
ervan!
De jonge priester Pacelli volgde de ge
wone „carrière" al verliep deze bij
hem opvallend snel. Hij wordt al gauw be
vorderd tot minutant, waarop hij kort na
elkaar benoemd wordt tot geheim kamer
heer en huisprelaat. Naast zijn eigenlijke
arbeid op het staatssecretariaat krijgt hij
gelegenheid aan het Pauselijk opleidings
instituut voor diplomaten, toen nog „Aca-
demia del Nobili Eccleslastlci" geheten,
lessen te geven in de geschiedenis der
pauselijke diplomatie. In die jaren heeft
ook een voorval plaats gehad, dat eerst
veel later bekend zou worden: in 1908
werd hem door de universiteit van Wash
ington het professoraat in Romeins
Recht aangeboden. Hij heeft hiervoor op
verlangen van Paus Pius X bedankt en
vermeldde dit tot verbazing van de
aanwezigen toen hij als- kardinaal-
staatssecretaris in 1936 een officiéél be
zoek aan Washington bracht, in een grote
tafelrede!
Overigens raakte hij binnen het Vati
caan bekend om zijn grote juridische ga
ven; erfenis van zijn geslacht. Mgr. Gas
parri ontving van Pius X opdracht tot het
codificeren van het Canoniek Recht en
reeds na wéinige jaren werd mgr. Pacelli
benoemd tot secretaris van de commissie
waarvan Gasparri voorzitter was. (Hij
zou als Paus de gereed gekomen nieuwe
Codex bekrachtigen en met warme woor
den de grote staatssecretaris Gasparri
herdenken, die dit zijn levenswerk
niet meer voltooid heeit gezien). Inmld
te handelen, benoemde Hij mgr. Pacelli
tcrt nuntius in Mlinchen als opvolger van
de in december 1916 overleden mgr. Aver-
sa. En om Zijn grote welwillendheid ten
aanzien van de jonge nuntius te bewij
zen, consacreerde de Paus hem zelf tot
bisschop in de Sixtijnse Kapel. Dat was
op de historische datum, 13 mei 1917,
toen op hetzelfde uur de Moeder Gods
voor de eerste maal in Fatlma verscheen.
Eugenio Pacelli (links onder) als leerling vart
de middelbare school.
dels publiceerde hij zelf in 1912 een studie
over „De persoonlijke en territoriale ver
plichtingen der wetten met name van
het Canonieke Recht" gedrukt en uitge
geven door de befaamde „Polyglotta Va-
ticana".
De oorlog kwam en bracht het overlij
den van Pius X. Nog geen drie weken
later werd kardinaal Delia Chiesa tot
Paus gekozen: Benedictus XV, de Paus
van de eerste wereldoorlog. (Hij was de
voormalige substituut geweest en pas in
OP 28 mei overhandigde mgr. Eugenio
Pacelli, titulalr-aartsbisschop van
Sardes, nuntius in Mlinchen, zijn ge
loofsbrieven aan koning Ludwig III van
Beleren. En nauwelijks twee weken later
richtte Benedictus XV zijn historische
vredesnota tot de oorlogvoerende mo
gendheden. Mgr. Pacelli reisde naar Ber
lijn en bood de pauselijke voorstellen aan
de kanselier aan. Enkele dagen later
wordt hij door de keizer in diens hoofd
kwartier ontvangen. Hij maakte op Wil
helm II een diepe indruk die wellicht
nog versterkt werd door de volkomen
ongemotiveerde antipathie, die de impul
sieve keizer gevoelde Voor de eerste am
bassaderaad der nuntiatuur, mgr. Schiop-
pa, die jaren later als internuntius in
Den Haag zou overlijden..
Pacelli's missie bleef evenwel zonder re
sultaten: de Paus had erop aangedrongen,
dat Duitsland zijn oorlogsdoeleinden zou
definiëren. Eerst daarna met name na
een officiële verklaring inzake de toekom'
stige „status" van België, zoals de kei
zerlijke regering zich deze voorstelde
kon er van bemiddeling sprake zijn. De
verlangde definitie bleef uit! te groot
was de afstand geworden tussen de kei
zer in zijn hoofdkwartier en de politici in
Berlijn,
Duitsland stortte ineen en moest de wa
penstilstand en de beruchte Vréde van
Versailles ondertekenen.
De missie van nuntius Pacelli verkreeg
thans een nieuw karakter. Paus Benedic
tus XV en kardinaal Gasparri droegen
hem op, een nieuw concordaat met Beie
ren voor te bereiden. Gelijktijdig evenwel
werd hij benoemd tot nuntius in Berlijn:
op 30 juni 1920 overhandigde hij zijn ge
loofsbrieven aan president Ebert.
Het concordaat met München kwam be
gin januari 1925 tot stand, waarna de
nuntius zich definitief in Berlijn vestig
de. Hier bereikte hij na delicate en
moeilijke besprekingen het tot stand
komen van het concordaat met de Wei-
mar-republiek: augustus 1929.
Enkele maanden tevoren hadden kardi
naal Gasparri en Müssolini de Lateraanse
Als uitvoerder van de pauselijke hulpactie voor de krijgsgevangenen, deelt
mgr. Eugenio Pacelli, pauselijk nuntius te München, voedselpakketten en
kleding uit aan geallieerde krijgsgevangenen in een gevangenkamp van
mei 1914 tot kardinaal verheven. En of
schoon anderen veel meer aangewezen
leken, had de H. Pius X hem bijna open
lijk als de volgende Paus voorspeld).
Pacelli had inmiddels een grondige ken
nis van de pauselijke diplomatie vergaard
Begin 1911 was hij bevorderd tot onder
secretaris voor buitengewone aangelegen
heden én hij had in die functie deel uit
gemaakt van de officiële pauselijke de
legatie, die de gelukwensen van de H. Va
der aan de nieuwe koning van Engeland,
George V. overbracht bij gelegenheid van
diens kroning (1911).
De nieuwe Paus benoemde Gasparri
tot Zijn staatssecretaris en mgr. Pacelli
werd bevorderd tot secretaris voor de
buitengewone aangelegenheden augus
tus 1914. Hij was toen pas 38 jaar oud
en zag zich aldus belast met de leiding,
onmiddellijk onder de staatssecretaris
staande en ln voortdurend contact met
de Paus persoonlijk.
Deze verborg Zijn voorkeur voor de
jonge prelaat geenszins en toen het Hem
Verdragen ondertekend (febr. 1929) waar
mee de pijnlijke „Romeinse Kwestie"
werd opgelost. Gasparri's taak was ten
einde; hij verzocht de Paus (Pius XI,
1922—1938) ontheffing uit zijn ambt.
In november 1929 werd ln Rome de
aanstaande verheffing tot kardinaal van
mgr. Pacelli bekend gemaakt. H(j nam te
Berlijn afscheid en werd op ongewone
wUze gehuldigd door katholieken en
niet-katholleken op gelijke manier. Op 2
december vond de plechtige afscheids-
andiëntle plaats bjj dc president Von Hin
denburg.
Maar daarnaast staan de reizen, waar
op hij, door het bewustzijn dat hij de Op
perpriester vertegenwoordigde, geheel die
allure verkreeg die hem beroemd heeft
gemaakt: evenzeer priester als vorst. In
1934 ging hij naar Argentinië 1935 naar
Lourdes 1936 naar de Verenigde Sta
ten 1937 naar Lisieux en Parijs 1938
naar Hongarije.
Zo werd hij beroemd. Wereldberoemd.
Hij zelf realiseerde het zich minder dan
zijn omgeving. Hij meende, dat de eer
betuigingen en dê hulde niet hem betrof
fen, doch uitsluitend de H. Vader, Die hij
vertegenwdordigde. Hij zag zelfniet,.dat
de indruk die hij allerwége maakte, juist
het gevolg was van zijn allure. Van dat
karakteristieke van hom-persoonlijk: een
vorstelijke prelaat, die tegelijk door-en-
doOr priester was.
En toen de Paus, met Wie hij door We
derzijdse eerbied en liefde verbonden
was, overleed(10 febr, 1939) en hij als
Camerlengö der H. Kérk de lopende za
ken afhandelde en het Co.nclaaf voorbe
reidde, voelde hij zich als van een last be
vrijd. Hij was vermoeid van negen onge-|
lofelijke jaren: En hij verlangde, oprecht
en intens, naar rust.
HIJ werd binnen 24 uur tot Paus ge
kozen (op 2 maart 1939) en aan
vaardde het als een offer „Accepto
in Crucem". Het zwaarst-denkbare offer.
En dat heeft Zjjn oude allure verdiept
tot iets innigs. De vorstelijke grandeur
werd tot een volkomen vaderschap. En
de priester werd de Opperpriester: Sum-
mus Pontifex. Hij koos de naam Pius
en dacht daarbij aan Zjjn Voorganger
Niet minder dan 36 staten zonden spe
ciale delegaties naar Zijn kroning op 16
maart. Maar Hij had toen al als eer
ste regeringsdaad! een vredesbood
schap tot de wereld gericht, nl. daags
na Zijn uitverkiezing, toen de kardinalen
hun drievoudige gehoorzaamheidsbetui-
ging hadden gebracht, sprak H(j
hen toe. En HU zond een smeekgebed,
„tot de Heer voor al diegenen, die de
scer grote eer genieten en de zware last
dragen van: de volkeren te leiden op de
wegen van welvaart en vooruitgang".
Het was een zeer ongewoon gebaar, deze
boodschap, nog voor de kroning. Het zou
ook een zeer ongewoon Pontificaat wor
den
Een tweede, veel dringender vredes
oproep volgde op 24 augustus, toen de
toestand hoogst kritiek was. Op het laat
ste moment Het HU aan alle ambassa
deurs en gezanten nog een nota overhan
digen, 31 augustus: „Met oorlog ls alles
verloren; met vrede kan alles gered wor
den". Het was oorlog en alles was ver
loren!
De koning van Italië bracht aan het
eind van dat jaar een staatsbezoek aan
do nieuwe Paus. Deze beantwoordde dit
met een persoonlUk bezoek aan het Qui
rinaal. Met de onuitgesproken, doch door
iedereen begrepen bedoeling om een be
roep op de koning te doen, Italië althans
neutraal te doen blijven. Ook dat bleek te-
vergeefs.
Historisch zijn de telegrammen gewor-
den, die de Paus verzond op 10 mei 1940
aan de staatshoofden van Nederland, Bel-
j gië en Luxemburg. HU protesteerde te-
genover de gehele wereld tegen de on-
j gehoorde schending van de neutraliteit
dezer drie staten.
Zo werd Pius XII, Die zich
de duif met olijftak tot wapen
had gekozen, de „Paus van de
tweede wereldoorlog". Zijn ac
tiviteit om de oorlog te beper
ken en te humaniseren. Zijn
talloze brieven en boodschap
pen aan bisschoppen van bijzon
der getroffen gebieden, Zijn re-
dovoeringen tot de ambassadeurs
geaccrediteerd bij de H. Stoel,
Zijn persoonlijke pogingen om
althans tijdens de Kerstdagen
een wapenstilstand te bewer
ken.... het valt allemaal niet
samen te vatten ln een enkel
artikel.
Bovenal Zijn Kerstboodschap
pen, de zes van onder de oorlog,
zullen een indrukwekkend mo
nument blijven van Zijn be
zorgdheid en vooral Zijn wijs
heid. Met name de Kerstbood
schap van 1941 ia van grote be
tekenis. H(j stelde een geheel
nieuwe organisatie van de sta-
ten-wereld en de menselijke sa
menleving voor.
De achterkant van het „Palazzo Pediconi', ivaar Eugenio Pacelli
geboren. De familie Pacelb bewoonde het appartement, dat als derd°
Later volgden Zijn inspanningen om de
luchtoorlog te beperken, om een betere
behandeling te verkrijgen van de krijgs
gevangenen, om de burgerbevolking te
doen ontzien. Om Rome te doen sparen
„deze gewijde en heilige Stad, waar de
gehele mensheid zo veel aan te danken
heeft"
Hij heeft Rome, het Vaticaan, nimmer
verlaten en gaf zo een onvergetelijk voor
beeld aan alle bisschoppen ter wereld;
om temidden van hun getroffen en lijden
de lyidde te blijven.
Een buitengewoon grote weldaad heeft
Hij de mensheid bewezen door het „Uffl-
cio Informazlonl" in het leven te roepen,
waarbij Hij met droefheid Zijn ervarin
gen van de eerste wereldoorlog moest be
nutten. Dit officiële Vaticaanse „Informa
tie-Bureau" diende om nasporingen te
doen naar als vermist opgegeven perso
nen, aanvankelijk alleen militairen la
ter helaas honderd- en. honderdduizenden
burgers, vrouwen, kinderen en ouden van
dageti. In 1939 opgericht, ontwikkelde zich
dit bureau tot de meest efficiënte en groot
se hulpdienst, die de wereld gekend heeft.
Het aantal brieven, dat er ontvangen is
in de loop dier verschrikkelijke jaren,
beloopt vele miljoenen. Maar de aantallen
opgespoorde, voortgeholpen, tot elkaar te
ruggebrachte, van papieren, voedsel en
kleding voorziene ontheemden, kent nie
mand.
Naarmate de activiteit van dit bureo1*
gebieden ging bestrijken, die niemi"11
ooit had kunnen voorzien, besloot de PaliS
tót het oprichten van de „Pontlficla Cof'
misslone d'Assistenza" de pauselijke hulP'
commissie, Wat deze commissie verried
dfi&aucV
Eén van de talrijke radioredevoerh1'
gen van de H. Vader. Een foto n'1
het begin van Zijn Pontificaat.
heeft, vult de vele boekdelen, die zij *e'
gelmatlg het licht doet zien. Want t°e<>
iedereen meende, dat er vrede zou koWe<l
en dat er geen behoefte meer zou be'
staan aan soortgelijke organisaties, ant'
woordde de Paus met een droog en k"r'
besluit: de commissie werd „permanen'
(En de grote overstromingsramp in or;5
vaderland heeft bewezen, hoe juist
besluit geweest is).
In die jaren voeren merkwaardige scha
pen over de levensgevaarlijke werd1'
zeeën. Schepen met een simpele ge'
witte vlag in top en met op de war
de twee reusachtige Sleutels, bektu>
door de Tiaar. Schepen met graan
voedsel en kleding. Gevuld met c
van naties en volkeren aan de vem
van Rome. Die in Zijn stille werk
zat en van daaruit de hulpverlening
geerde: graan naar Duitsland, bij"
naar de concentratiekampen, kleding rt"'1
de bezette gebieden van West-EuroF3
Later kwam het Verre Oosten erbij.
Schepen-vol,, treinladingen, zelfs op
goed ogenblik vliegtuigen met medJd
menten.
Een foto uit het jaar van Zijn
N het geheime consistorie vén 15 de
cember 1929 werd mgr. Pacelli door
Paus Pius XI tot kardinaal der H.
Kerk „gecreëerd en gepubliceerd". Korte
tijd later, 7 februari 1930, volgde zijn be
noeming tot staatssecretaris.
In deze functie, die hij precies negén
Jaren vervulde, valt het op hoezeer hij
binnen de Curie zichzelf beschouwd heeft
als „minister" van de Paus. als uitvoerder
van de wensen en richtlijnen van Pius
XI. Maar daarbuiten, op zijn vele en be
langrijke reizen als hij zich vertegen
woordiger van de Paug van Rome wist
was hij geheel de grand-seïgneur, de
diplomaat, de Prins der Kerk. Het was
de uitdrukking van wat hij zich vastbeslo
ten had vborgenomen: hij weigerde een
Consalvi of een Rampolla te zijn. Daar
om zou men mogen zeggen, dat het juisl
deze laatste negen jaren zijn. geweest
waarin hij op de eerste plaats de pries
terlijke volmaaktheid nastreefdé. Zelfs 'n
vluchtige terugblik op zijn staatssecreta-
risschap doet dit duidelijk zien: zijn
vele redevoeringen, die beroemd wer
den: Over de H. Robertus Bellarminus,
april 1931: over de roeping tot priester,
januari 1932; over de taak van de katho-
Markies Filippo Pacelli, Consistoriaal-advocaat van de H. Stoel en Virginia i pers, september 1936, over de H.
Graziosi, echtgenote van Filippo Pacelli, de ouders van Paus Pius XIL carolus Borromeus, november 1938. j
