witte doek
dlS
in de grote wereld
„Film van bibberfoto tot
cinemascope1
„Taj Joan", één van de
wonderen van New York
5
DE GEKKE DOKTER
Liefdevolle observaties van Peter Jaspers
Verkoop pocketbooks wordt
aan banden gelegd
Nieuwe Ben Hui
Zegewagens met hydraulische
remmen
naar de eiïorme succesroman
van Arie v. d. Lugt
Heden niet meer bij kruidenier
V B
Leidse burgemeester
draaiorgelman
In Zwolle muziek-
lyceum
Nieuw boekje van Emile Brumsteede
rr
Knus nestje voor Joan Crawford
en haar man
Sir Michael Balcon
verlaat Ealing
Weloverwogen, niel
opzettelijk
Die gouden bel
Hans Roest
Een vrolijke bekerings
geschiedenis
Ham
.9 van
Bergen
ZATERDAG 29 NOVEMBER 1958
PAGINA 5
Cl
„Jeugdwens vervuld"
Na
Ge-
een
die
Derde in het land
hauren Bacall, die in een nieuwe
Britse film „Northwest Frontier"
Bennett-More tot tegenspeler krijgt.
Lauren Bacall in Britse film
Al de boeken, die
mevrouw Peter
Jaspers tot nog toe
lieeft geschreven,
spelen zich af in
de wereld van het
kind. En liet is hij
deze schrijfster
geen halfzachte
wereld, waarover
men als groot
mens met ietwat
neerbuigende en
onwaarachtige ver
tedering spreekt
haar observaties
zijn geen pseudo-
psychologisclie vi
visectie, welke de
ouderen maar
waanwijzer maakt
en de kinderziel
verstikt. Zij laat
het kind in zijn
eigen waarde en
wereld, zonder te
willen beleren.
PETER JASPERS
de glans van het leven
Zij is niet als de lieve dames, die het zo goed met de kinderen
menen en hun onder dit voorwendsel haar eigen wil en
wensen opleggen en op de koop toe tot dankbaarheid ver
plichten. Zij weet, dat de jeugd eerder bedreigd dan geholpen
wordt door teveel welwillendheid en bemoeizucht; wie ten
ouzichte van het kind bovenal verstandig en opvoedend wil
zijn, ontneemt aan liet kinderleven zijn glans. Peter Jaspers
durft dit moderne probleem te stellen: wij hebben omtrent
onze kinderen veel geleerde theorieën opgesteld, maar wat
hebben wij hun in de praktijk ontnomen?
jaar de Ealing-studio's verlaten.
Als een Nederlands Jjoek zo'n enorm succes heeft, dat het in een
vertaling ook. reeds verschenen is hij de Uitgevers Mij. Harap Ltd. te
Londen, Randorn-House te New-York, Rcx-Vcrlag te Luzern.
Herder-Verlag te Freibourg, Weltung Heimat te Wenen, Bonner
Buchgemeinde, en bij Planeta tc Barcelona en dat Italiaanse en
'ranse en Zweedse uitgaven ervan op stapel staan, dan gaat van-i aan, omdat hij weet. dat hij de pastoor
zelfsprekend je nieuwsgierigheid uit naar zo'n hoek. En als dezelfde ujk° "i dwasJhet"anec^ maar r0m "de1 no'-
sclirijver van deze enorme succes-roman een toneelstuk maakt, dan
lees je dit als toneelliefhebber, ook al heb je alle vorige stukken van
deze zelfde schrijver niet altijd op prijs kunnen stellen. Je hoopt,
dat zijn nieuwe stuk hetzelfde succes zal oogsten als zijn roman,
maar vooral dat het dit succes verdient!
WERELDNIEUWS
5?
(Van onze filmredacteur)
In de Cinecitta-studio's te Rome is een
Amerikaanse filmgroep onder regie van
William Wyler de afgelopen maanden be
zig geweest met de nieuwste verfilming
Van „Ben Hur" en Het zal maar hed wei
nig mensen in Rome zijn ontgaan, dat
deze film. als ze klaar is. meer geld zal
hebben gekost dan enige andere, name
lijk om en nabij de vijftien miljoen dol
lars.
Zelfs voor dit fantastische bedrag had
men de film niet zo groots kunnen opzet
ten, als de Italiaanse werklieden en Ita
liaanse figuranten niet bereid waren ge
weest om voor betrekkelijk weinig geld
hun diensten te verrichten. De figuran
ten in Italië ontvangen iets meer dan tien
gulden per dag, ongeveer een zesde van
wat men in Hollywood zou moeten beta
len Niettemin was er geen gebrek aan
liefhebbers voor dc galeien en de politie
moest dagelijks de ingangen tot de studio
bewaken om 'de menigte, die een extra-
tje wilde velrdienen, in bedwang te hou
den. V
Aldus heeft Rome zijn moderne functie
als voorstad van de Amerikaanse filmin
dustrie volledig vervuld en wel met iets
van de overvloed aan goedkope en bekwa
me arbeidskrachten, die het Rome van
keizer Tiberius, dat men in de film zo
getrouw mogelijk wil doen herleven, groot
hebben gemaakt. Het streven naar echt
heid en nauwkeurigheid is, zoals in alle
Amerikaanse films, die een historisch ge
geven behandelen, zo groot, dat men le
den van de tegenwoordige Romeinse aris
tocratie als figuranten heeft laten op
treden om een „patrisische sfeer" te
scheppen.
Ongeveer een derde van de produktie-
kosten wordt in Italië uitgegeven en
vrijwel de hele film wordt er opgenomen
met uitzondering van een paar woestijn
scènes, die worden gefilmd in Israël,
Waar het verhaal zich, zoals men weet,
grotendeels afspeelt.
De nieuwe „Ben Hur" is in Rome al
een soort legende geworden, wat moeilijk
anders kan met de 7.000 figuranten, die
er aan hebben meegewerkt, met nu en
dan een flinke ruzie, met de 78 paarden,
spceiaal uit Joego-Slavië geïmporteerd,
de 12 kamelen uit Noord-Afrika, Romein
se zegewagen met hydraulische remmen,
de vele meters zeldzame zijde afkomstig
uit Siam, voor één van Ben Hurs (Charl
ton Heston) kostuums en de enorme are
na voor de beroemde wagenrennen, naar
verluidt het grootste decor, dat ooit voor
een film is gebouwd.
Dit alles verschilt wel heel wat met
de eerste ..Ben Hur" van meer dan vijf
tig jaar geleden (een eenacter. niet te
verwarren met de beroemde spektakelfilm
van 1926), toen de wedrennen werden uit
gevoerd door mannen van de brand
weer in Brooklyn. Intussen wijkt de nieu
we film niet zo heel veel af van het oor
spronkelijke boek. Bewonderaars van
generaal Lew Wallace's gezellige, zij het
wat langdurige uitstapje naar het Ro
meinse Imperium ten tijde van Christus
zullen ontdekken, dat de film de opzet
van zijn roman eerbiedigt, ofschoon som
mige gedeelten, die al te erg rammel-1 nieuwe versie van „Ben Hur",
den. een beetje zijn bijgeschaafd. Het p i
scenario is namelijk samengesteld door 1,1 tiome is gemaakt,
vier auteurs, van wie de generaal waar
schijnlijk nog wel iets had kunnen leren
en onder wie zich S. N. Behrman en
Christopher Dry bevinden.
(Van onze correspondent)
„Een jeugdwens van me is ver
vuld; ik heb altijd draaiorgelman
willen worden toen ik klein was".
Dit .zei gisteravond burgemeester
jhr. mr. F. H. van Kinschot, van
Leiden, toen hij, zwoegend maar
tevreden aan een orgel stond te
draaien om daarmee de Leidse
lichtweek officieel te openen.'
Wanneer het aan hem ligt, zal de
Kring van Draaiorgelvrienden dan
ook zeker in Leiden het doel be
reiken dat deze zich heeft gesteld.
De Kring heeft nl. voor een week
de beste draaiorgels van Neder
land naar de Sleutelstad gezonden
om de Leidenaars met de muziek
van deze 'instrumenten zó te ver
rukken, dat zij geen genoegen
meer zullen nemen met alleen
maar dat ene draaiorgel, dat ge
woonlijk in Leiden speelt, maar
gaan eisen, dat'er meer komen.
KINDEREN
Charlton Heston blijft „klassiek"
zijn rol als Mozes in „De Tien
boden" speelt hij de titelrol in
Als derde in het land heeft de ste
delijke muziekschool van Zwolle de status
muzieklyceum ontvangen. Amsterdam en
Groningen kennen een muzieklyceum.
Seder een jaar was aan de Zwolse mu
ziekschool een vakopleiding verbonden
met het afnemen van examens voor
de akte A en de Draktijkexamens voor
directeuren en dirigenten van koren,
harmonie- en fanfaregezelschappen. Aan
het muzieklyceum kan worden opgeleid
voor alle hoofdvakken muziekonderwijs
akte A en akte B en daarnaast de akte
voor schoolmuziek en orkestspel.
De film heeft bet aanzien gegeven aan
een respectabele hoeveelheid literatuur
en lectuur! die zich ofwel op haar
inspireerde, ofwel er als het ware om
heen is gegroeid. Toch heeft dezelfde
film nooit erg veel eerbied of zelfs maar
begrip getoond voor het geschreven woord.
Met titels van boeken, vooral als het ging
om klassieke werken als „Oorlog en Vre
de" en „Schuld en Boete" of om de nieuw
ste best-seller". was het anders. Met ti
tels wist men, waaraan men toe was.
Daar konden zaken mee worden gedaan.
Op de inhoud kwam het later minder aan.
Verfijning van stijl hoefde men niet te
verwachten, noch in de filmscenario's,
noch in de films zelf. noch in de kritiek,
die er op werd uitgeoefend. De kreet van
de spullebaas op de kermis, dat was de
taal die men verstond in een tijd. toen
alles, wat op de film betrekking had, in
hoofdletters en met superlatieven werd
geschreven.
Toch is het de film gelukt, dit alles te
veranderen, radicaal en in ongelooflijk
korte tijd en daartoe heeft juist het ge
schreven woord: de onbarmharige kritiek
van mannen als Agate in Amerika en Ri
chard Winnington in Engeland, knappe
beschouwingen en historische overzichten
van een Jean Cocteau en Jacques Feyder
in Frankrijk. Roger Manvell en Paul Ro-
tha in Engeland, Richard Giffith in Ame
rika, S. M. Eisenstein en W. Pudowkin in
Rusland, Kracauer in Duitsland, een be
langrijke bijdrage geleverd.
Maar al hun boeken, hoe voortreffelijk
Op zich ook, richtten zich uitsluitend tot
de lezer, die het fenomeen film tot onder
werp van een ernstige studie maakt en
bovendien bestaan er geen Nederlandse
vertalingen van.
In de reeks geïllustreerde Salaman
ders van de uitgeverij Querido te Amster
dam is thans onder de titel „Film van
bibberfoto tot ciriemascope" een pocket
boekje verschenen. waaarin de Haagse te
kenaar. auteur, filmcriticus en amateur-
filmer Emile Brumsteede, die zelf de om
slag ontwierp, poogt in deze lacune te
voorzien en zijn lezers in een niet al te
omvangrijk bestek een gemakkelijk lees
baar overzicht te geven van het ont-
Op de twaalfde en dertiende verdieping
van een enorm flatgebouw, dat uitziet op
pentral Park in New York bevindt zich
pt knusse nestje van Aï Steele, hoofd
Van één der grootste firma's in alcohol-
Vl'ije dranken ter wereld en zijn echtge
note, de filmster Joan Crawford.
Dr is twee jaar aan gewerkt, eer het
nlaar was en in die tijd hebben de Stee-
i.es f 1.300.000.- uitgegeven om het ge-
hei
hele gebouw,te kopen en nog eens vierhon
derdduizend gulden om dé heide verdie-
"fraduizend gulden om de Deiae veraie-
pingen die zij zelf bewonen, in te richten
De weelde in deze flatwoning op
-*-*s firma
te we-
ri .weeiae ui uezc naiwvuuib
dp jaarvergadering van Al Steele's
;Vcn$ten sommige aandeelhouders 1
ten
dat
M«.cu suuuiugc
hoeveel de flat had gekost en waar
geld eigenlijk 'vandaag was geko-
geld eigenlijk vanaaag was Kbk.u-
hien is zo groot, dat zij wordt gerekend
cén van de wonderen van New
p °rk, dat op dit gebied toch wel het een
n ander gewend is.
De Steeles begonnen met het uitbre-
*en van achttien kamers, waarvan ze er
?cht maakten en met het volledig slopen
j'?11 de veertiende en vijftiende verdie-
Pln§, waar een luchtverversings- en ver-
v^armingsinstallatie werd aangebracht,
(jaarna gingen ze pas goed aan de gang.
,°en één van de bewoners van het blok
'ch beklaagde over het lawaai en de
!;Verlast die dit twee jarenplan hem zou
rokkenen wist de heer (fteele een een
ogige oplossing: „Voelt u er iets voor
°P mijn kosten een reis om de wereld
an twee jaar te maken?" Het aanbod
^?rd van de hand gewezen en de verbou-
'hg ging door.
Det ontwerp was van Joan Crawford
lit en van een vroegere filmacteur, Wil-
2ari\ Haines, die thans op spectaculaire
anier zijn brood verdient als een spec-
éhlaire binnenhuisarchitect.
,„^an bezoekers van de flat wordt ge-
°°nlijk bij hun binnenkomen gevraagd
hi hun schoenen uit te trekken met het
VI® °P de nieuwe en kostbare tapijten- De
ren worden speciaal verwarmd om te
érkomen, dat ze koude voeten krijgen.
Kifret gevolg daarvan is, dat de flat de
nrln,aain heeft gekregen van „Taj Joan
- dat men in de. Taj Mohal ook zijn
J-hoenen moet uitdoen, voordat men hem
maE betreden. A
huiskamer is tien bij twaalf meter
Di
diet
hw "uisKamer i&
Ëiu lange lage banken langs de wanden.
vA meubelstuk in deze kamer, zoals trou-
wns in de hele flat, werd speciaal ont-
J'Pen en vervaardigd voor de Steeles.
hel inrichting van de keuken vooral
g®®ft volgens mevrouw Steele-Crawford
tel e Problemen opgeleverd. „We moes-
vil alles doen om het personeel te gerie-
d! ue? daarom is er een gootsteen voor
kc, luishoudster en een tweede voor de
]- kenmeid dat ze elkaar niet in de. weg
*tan' Bovendien heb ik mijn eigen g°ot-
nn en om bloemen te schikken. Ik ben dol
■Jpteemen".
•ïia gen zwevende trap bereikt men de
bovenverdieping, waar zich de slaapka
mers bevinden. De slaapkamers van de
Steeles zelf met een fontein bij het raam,
heeft gordijnen, die van het bed uit elek
trisch kunnen worden geopend en geslo
ten, terwijl ook het bad zelf elektrisch
kan worden bediend- Een apparaat kan
bepaalde gedeelten van het bed doen rij
zen of dalen om een zo comfortabel moge
lijke slaap te garanderen.
De kleur van de kamer is geranium-
rood- speciaal voor de Steeles in Italië
samengesteld en geïmporteerd.
Naast de slaapkamer bevindt zich een
verborgen keuken met koelkast en al,
natuurlijk. „Dat is, als we 's-nachts spms
wakker worden en iets willen eten. Dan
hoeft Al niet speciaal naar beneden", ver
klaart Joan Crawford trots. Bij de slaap
kamer zijn verder nog vijf kasten voor
de kleren van mevrouw plus nog een kast
voor haar 304 paar schoenen- „Ik weet
het precies, want ik heb ze geteld", zey
haar man.
Dit is dan het laatste woord op het ge
bied van moderne woninginrichting. Wat
de moeilijkheden op de aandeelhouders
vergadering veroorzaakte, waren de kos
ten van de flat. De eigenaar van zestien
staan en de ontwikkeling van de film.
van de eerste primitieve tekeningen, waar
mee de Europese holbewoners een bewe
ging probeerden uit te beelden af, via de
praxinoscoop van Reynaud en de cine-
graaf van Edison, tot CinemaScope en
Cinerama toe.
Wat betreft het wanneer en hoe van de
eerste filmapparaturen en de ontwikke
ling van de film in het „stomme" tijd
perk is Brumsteede, wiens belezenheid
uit een indrukwekkende literatuurlijst
blijkt wonderwel geslaagd. Maar zijn
zucht naar volledigheid op het gebied,
dat even zovele facetten heeft als er
filmproducerende landen, filmgenres en
misschien zelfs wel filmmakers zijn. heeft
hem parten gespeeld en leidde tenslotte
tot een opsomming van namen en titels
als in een ecyclopedie, waarin de tref
woorden niet in alfabetische volgorde
staan a] komt een regisseur de lezer
bij het naslaan te hulp) wat de over
zichtelijkheid noch de nauwkeurigheid
ten goede is gekomen. Vooral dit laatste
is niet te verwonderen, omdat waarheid
en fantasie in de wereld der droomfabrie-
ken heel moeilijk van elkaar te scheiden
zijn.
Hetgeen intussen niet wegneemt, dat
dit boekje degenen, die zich voor het fe
nomeen film en zijn historische en artis
tieke ontwikkeling interesseren zonder er
een diepgaande studie van te willen ma
ken, goede diensten kan bewijzen. 1
Zij benadert het kind niet vanuit een
stelsel of met een formule, maar zij gaat
het 'n het volle leven tegemoet met een
liefdevol hart en met de onbevangenheid,
welke het wezenskenmerk is van het. kind.
De vrucht hiervan is een viertal boeken,
waarvan er twee' voor kinderen zijn en
twee over kinderen.
Haar eerste boek. de roman „Waarom
speel je niet. Vincent", viel op door een
originele compositie en een eigen toon.
Ik heb er destijds in dit blad op gewe
zen, dat deze kwaliteiten het boek een zo
sterk persoonlijk karakter gaven, dat zij
de tekorten geheel overvleugelden. De
schrijfster is nergens in dit boek aanwe
zig en toch overal te herkennen. Dit
maakte het debuut zo opmerkelijk en over-
tuiend.
Intussen vestigde Peter Jaspers bij jong
en oud haar naam als de schrijfster van
de hoorspelserie „Annemarieke". En te
recht want ook dit genre blijkt zij
weer de juiste snaar te treffen: zij laat
de toon horen, welke de jeugd herkent
en die haar dus vertrouwen geeft, diej
aan de andere kant de oudere generaties
niét vreemd in de oren klinkt doch hou
vast biedt.
Deze verdienste kan niet hoog genoeg
worden geschat. Met haar zonder terug
houdendheid uitgesproken opvattingen
over de jeugd (vooral: over het kind-zijn)
scheidt Peter Jaspers niet. maar verbindt
veeleer.
Zij staat namelijk met twee benen ste
vig op de grond en in deze tijd. Nu „An
nemarieke" in boekvorm is verschenen
(evenals de andere titels bij. Hollandia te
Baarn) realiseer ik mij pas goed. hoe
zuiver het instrument van Peter Jaspers
is. Het opgroeiende meisje, dat van het
platteland naar de grote stad komt en
daar tegenover geheel nieuwe, onvermoe
de probiemen wordt gesteld, welke zij met
kinderlijke intuïtie oplost, is op een ver
kwikkend zuivere en natuurlijke wijze ge
tekend.
De dialogen zijn vlot en tegelijkertijd
verantwoord Ze zijn weloverwogen, maar
gelukkig niet opzettelijk. De voorvallen
zijn ontleend aan het dagelijkse leven en
eigenlijk zó gewoon, dat ze onder de han
den van deze schrijfster zeer bijzonder zijn
geworden.
Een heerlijk verpozen in de kinderwe
reld van de droom en het sprookje biedt
Peter Jaspers in haar kindergedichten
„De gouden bel". Haar fantasie roept de
wonderlijkste taferelen op, onder meer dat
van de koning op Curagao, die zo ontzet
tend graag kwaakte. Hij gedroeg zich als
een kikker, totdat zijn bruid het hem af
leerde. Romantigk en humor gaan hier
hand in hand; hetzelfde geldt voor ver
scheidene andere gedichten in deze bun
del. waaraan ouderen evenveel genoegen
zullen beleven als de jongere lezers.
Peter Jaspers' jongste werk is het proza
boekje „Dg glans van het leven". Het is
een moedige poging om tc zoeken naar
wat het contact tussen de jeugd en de
ouderen heeft verstoord. Naar de tekorten
dus. vooral aan de kant van de tweede
groep. De schrijfster dringt heel diep door
in dit probleem, dat haar geheel be
heerst; dit rhapsodische verhaal is zozeer
uit innerlijke noodzaak ontstaan, dat de
compositie er sporen van draagt. Ik voor
mij betreur dat allerminst.
Als men het verhaal, telkens wisselend
van maat en toonsoort, op zich laat inwer
ken, voelt men zich als oudere be
schaamd én bevreesd. Het laatste mis
schien wel het meest en dat is goed.
want met die bedoeling heeft Peter Jas
pers het zeker geschreven.
„De glans van het leven" is versche
nen in de Hollandia-Bibliotheek. Een serie
kleine romans van bijzondere betekenis.
Andere titels zijn „De navigator" door
Jules Roy, een zeer gespannen verhaal
over een vlieger in oorlogstijd. Op mees
terlijke wijze heeft Roy de strijd tussen
de eisen van de plicht cn het hunkeren
van het, hart geschilderd
Voorts „Pnin". de tragi-komische ge
schiedenis van een RusSische geleerde, die
zich aan de Amerikaanse samenleving
probeert aan te passen. De auteur Vla
dimir Nabokov heeft in mededogen en hu
mor doeltreffender wapens gevonden dan
in haat en afkeer.
En ten slotte is er de kleine roman
„Als liefde kinderspel wordt", waarin Jo
hannes Allen een b<*ld probeert te ge
ven van de jeugd van dzc tijd. Het is
geen algemeen geldend beeld echter, be
stemd voor volwassenen, die er misschien
iets van betekenis in zullen horen door
klinken.
Joan Crawford: een knus nestje in
New York.
aandelen wilde weten, hoe het zat niet
een lening van f 1.300.000.-, die de firma
aan Al Steele had verstrekt om de zaak te
bekostigen. Hij kreeg te horen, dat het
geld intussen al door de heer Steele was
terugbetaald met een interest van zes
procent, zodat niemand iets tekort
schijnt te zijn gedaan.
Sir Michael Balcon gaat, 't volgende
Waar "aanleiding van berichten in de
Britse pers. dat hij tegen het midden van
het volgende jaar de Ealing-studio's zal
verlaten, heeft Sir Michael Balcon ver
klaard: „Hoewel ik niet van plan was
mijn besluit thans reeds beken te maken,
zijn de berichten vokomen juist".
Niettemin zal hij Britse films blijven
produceren, waartoe een nieuwe maat
schappij wordt opgericht.
Gedurende de twintig jaar. dat hij als
producent belast is geweest met de lei
ding van de Ealing-studio's heeft Sir Mi
chael Balcon bijna honderd films gemaakt
Lauren Bacall en Kenneth More zullen
samen de hoofdrollen spelen in een nieu
we Britse film, getiteld „Northwest Fron
tier". Deze film, waarvoor de opnamen in
januari zullen beginnen, is de eerste
waarin Lauren Bacall optreedt sinds de
dood van haar echtgenoot, Humphrey Bo-
gart. i
In .Northwest Frontier", die in India
rond 1908 speelt, vertolkt Lauren de rol
van gouvernante in het paleis van maha-
radja De film zal worden geregisseerd
door J. Lee Thompson en wordt in India
en Engeland opgenomen.
Twee filmjournaals van de Britse Rank-
organisatie, Gaumont-British en Univer
sal, zullen het volgende jaar na 08 jaar
ophouden te verschijnen. De archieven
van Gaumont-British bevatten o- a. nog
een filmreportage van koningin Victo
ria's begrafenis op 2 februari 1902.
De filmmensen zullen thans proberen
de televisie, die oorzaak is van de stop
zetting, gaan bestrijden met kleuren.
Voor de bioscopen zal voortaal wekelijks
een journaal in kleuren worden geprodu
ceerd dat naar het voorbeeld van de
weekbladen een reportage van een tot
drie evenementen zal geven op een ma
nier die voor de televisie onmogeliik is.
Waarschijnlijk zal Trevor Howard de
rol van Sir Laurence Olivier spelen m de
film, die wordt gemaakt naar ,.The En
tertainer", het toneelstuk van John Os-
borne, dat hier te lande is opgevoerd on
der de titel „De Humorist". Hoewel Oli
vier van de mislukte komiek een der
grootste rollen uit zijn loopbaan heeft ge
maakt, wenst hij de rol niet in de film te
spelen-
Kim Novak en Fredric March zullen
samen de hoofdrollen vertolken in de film,
die naar het toneelstuk „The Middle of
the Night" van Paddy Chayefsky wordt
gemaakt Het stuk vertelt de geschiedenis
van een meisje, dat verliefd is op een
man van middelbare leeftijd.
IT r/ 1 li uci 6 v. lij iv v; ïuvitauc omii iuucuiji\ cj) graag
dus. Zij worden zelfs de beste vrienden
in een minimum van tijd. Nog geen drie
minuten zijn er voorbij gegaan na de on
beschofte ontvangst van de pastoor, of
zij tutoyeren elkaar al. drinken een
wijntje en de pastoor noemt de dokter
al bij zijn voornaam: Tom.
We schieten dus onmiddellijk al een eind
in de goede richting Had de cliché-huis
houdster van de pastoor niet geleefd, een
„helleveeg", dan zou de dokter ongetwij
feld binnen vijf minuten bekeerd -zijn.
Maar nu doet Kristientje de rest. een
simpel landmeisje, dat bij de dokter dient
en de woorden weet te vinden, waarop
de pastoor, haar heeroom, niet komen
kan.
En welke zjjn deze verlossende woor
den dan? Ze vergelekt de dokter met
haar kleine broertje, die ook wel eens
opstandig is tegen zjjn vader, omdat deze
niet krijgt, waarom hij vraagt (de dok
ter heeft immers aan de Hemelse Vader
om kindertjes gevraagd!) Maar als het
broertje dan driftig wordt Cn zijn vader
begint te schoppen (zoals dokter doet!)
dan krijgt hij billekock en dan laat hij ]t
wel een tweede keer. Maar de dokter is
niets op aan want de man is heilig. En
heilige priesters winnen het altijd.
De pastoor nódigt de dokter ter ken
nismaking de eerste dag van zijn komst i nog dommer dan haar broertje, want
reeds uit voor een dinertje op de pastorie.
En nu mag een dokter zijn wat hij wil,
een godslasteraar en vrouwenjager, et
cetera. iedere nieuwe dokter neemt een
dergelijke invitatie onmiddellijk en graag
dige inlichtingen aangaande het dorp. Een
dokter is heus niet bang voor een pastoor
en als deze hem wil trachten te bekeren,
dan is hij er zelf bij.
De succesroman schijnt in Amerika
„een vrolijke bekeringsgeschiedenis" ge
noemd te worden.
Wij hebben de roman niet gelezen. Dus
kunnen wij over de roman weinig zeggen
Wij weten alleen, dat het een best-sel
ler schijnt te zijn.
Maar het stuk hebben we wel gelezen.
En omdat Arie v. d. Lugt toneel kan
schrijven, veronderstellen wij dat het to
neelstuk niet voor de roman onder be
hoeft te doen. Arie v. d. Lugt zit het to
neelschrijven immers in het bloed. Hij
heeft nooi't anders gedaan.
Wat onze mening over het toneelstuk
is? Op de eerste plaats wordt Arie v. d.
Lugt door dit stuk zelf weer ten voeten
uit getekend. Je proeft onmiddellijk uit
dit stuk, dat de schrijver zelf een door
en door goed en diep gelovig man moet
zijn.
Dit proef je uit al zijn stukken. Hij
neemt het op voor de zwakken, zet de
heersers in hun hemd. weet in de arme
zondaars altijd de goede kern te ontdek
ken. Zoiets spreekt de massa altijd aan.
Hij is oprecht, simpel en tekent in wit-
zwart lijnen. Een kind kan hem immer
volgen
Het is toneel en goed toneel; er is vol
op actie en er zjjn volop levende perso
nen, maar het is een stuk voor kinderen
en voor hen, die una ontwikkeling in hun
kinderschoenen zjjn blijven staan. Geen
volwassen mens met enig onderschei
dingsvermogen. die hej lezen of er naar
kijken kan, ondanks de verscheidene
aardige tafereeltjes er tussendoor. Maar
deze tafereeltjes maken het stuk niet.
Het stuk wordt gemaakt door de bekc-
rings-geschiedenis van dr. de Geus. waar
in alleen de dokter cn di> pastoor en de
pastoorsmeid en Kristientje van betekenis
ztfn De overige personen zijn bijrollen.
Maar Arie v. d .Lugt is in zijn bijrollen
altijd beter dap in zijn hoofdrollen. En
dit komt natuurlijk, omdat die bijrollen
van geen betekenis zijn. Zij zijn alleen
maar opfrissertjes; za hebben hun klei
ne geschicdenjsjes. maar er wordt geen
drama rondom hun persoon geweven.
En zo gauw Arie v. d. Lugt een drama
rondom een persoon weeft, dan treden
zijn tekortkomingen aan de dag. Zijn ge
brek aan psychologisch inzicht vooral
en zijn zich niet kunnen verplaatsen in de
wereld van niet-keuteraars. Als hij ie
mand tekent uit de wereld van meer ont
wikkelden en beter gesitueerden, dan zijn
het toch weer keuteraars.
Zo hier dokter de Geus. bijgenaamd
„de gekke dokter". Hij is notabene een
man, die een -grote praktijk gehad heeft
in Rotterdam Was deze dokter nu maar
geen dokter geweest, maar onontwikkel
de grondwerker of zo. dan was het stuk
veel en veel aannemelijker geworden en
dan had geen woord van de dialoog ge
schrapt behoeven te worden. Maar wat
de schrijver ons nu voor dokter voor
goochelt zo'n man kan misschien
eens voorkomen in de binnenlanden van
Afrika, als hij daar al meer dan der
tig jaren onder de negers zit en intussen
al zijn zelfrespect verloren heeft, maar
niet in Rotterdam!
Enfin dokter de Geus was zeer gelukkig
getrouwd, maar omdat hij ondanks al
zijn vurige smeekbeden tot God. geen
kinderen heeft; kunnen krijgen, is hij nu
van zijn vrouw afgegaan, houdt het met
andere vrouwen, zegt dat hij godlooche
naar is, zegt zijn stadspraktijk vaarwel
en verbergt zich op een van de Zuid-Hol
landse eilanden, waar hij een nieuwe
praktijk begint „onder de achterlijke boe
ren en keuteraars".
Wat dit allemaal te maken heeft met
geen kinderen kunnen krijgen, mag lieve
Joost weten, maar de schrijver laat het
de dokter zeggen en doen.
En deze dokter moet nu even bekeerd
worden. Dat gaat natuurlijk zomaar niet.
wahit de mens is een gecompliceerd
wezen en een bekering is meestal een zeer
langdurige geschiedenis, vooral wanneer
zeer ontwikkelde mensen het geloof en
hun vrouw en hun praktijk en hun stad
de rug toegekeerd hebben.
Natuurlijk is er in dat dorp een heel
heel simpel pastoortje, die niets kan en
op de preekstoel staat te, bibberen en
Jte stotteren, maar dat komt er allemaal
Maar dokter de Geus aanvaardt de in
vitatie niet. Hij is een papenhater enzo
voorts en heeft de pastoor niet nodig.
Maar het oude pastoortje is heilig en wint
haar broertje begrijpt dan wel, dat vader
een reden heeft, om hem niet zijn zin te
geven Vader weet toch alles veel beter.
Deze woorden slaan bij de geleerde man
in. En als hij even later bij het pastoorke
zit en deze tengevolge van een hartver
lamming dood op de grond valt, rlan
knielt hij bij het lijk neer en stamelt zijn
berouw. Doek Einde.
Dit is het hele drama. Wat er voor de
reKt aan goeds en aardigs omheen flad
dert. is entourage en heeft niets met het
drama te maken.
Het is een goedkoop geval.
(Van onze Haagse redactie)
Uit een mededeling in de Staatscourant
van gisteren blijkt, dat met ingang van
heden, zaterdag, een zogenaamde „sper-
regeling" in werking treedt, waardoor het
aan hen. die na het tijdstip van de af
kondiging van deze voorlopige vestigings
beschikking. boeken wensen te gaan ver
kopen. verboden wordt dit te doen.
Deze sperrcgeling blijft maximaal 18
maanden van kracht. Gedurende die perio
de zal cr worden gestreefd een vestigings-
bcsluit voor de boekhandelaren te ont
werpen.
Door bovengenoemde maatregel worden
vooral de kruideniers cn sigarenwinke
liers. die van plan waren pocketboeken
te gaan verkopen, getroffen. Slechts zij
die op het ogenblik van afkondiging
boeken, en dus ook pocketboeken, ver
kochten. mogen dit blijven doen.
Dit besluit is door de staatssecretaris van
Econ. Zaken genomen nadat de^ Neder
landse Boekverkopersbond en de Neder
landse Katholieke Boekverkopersbond
hierom maandag j.l. gevraagd hadden.
De boekverkopers hebben op deze maat
regel aangedrongen omdat zij vreesden
dat in de komende Sinterklaas- en Kerst-
verkoopperiode het. aantal verkooppunten
enorm zou worden uitgebreid, doordat
hierbij ook sigarenwinkeliers en kruide
niers werden ingeschakeld.
Zoals men weet. bestond het plan van
de Nederlands-Belgische uitgeverij De
Bron in Zaltbommel om de kruideniers en
sigarenwinkeliers in te schakelen bij de
verkoop van pocketboeken. Een eerste
serie van 10 ligt momenteel in Zaltbom
mel voor verzending gereed Door de
thans afgekondigde maatregel zal de af
levering van deze boeken voor een be
langrijk deel onmogelijk worden.
Zouden de kruideniers sigarenwin
keliers reeds bevoorraad zijn, dan kun
nen zij zich gaan beroepen op zogenaam
d/6 historische rechten wanneer een defi
nitief vestigingsbesluit zou worden afge
kondigd. Het aantal verkooppfaatsen zou
dan inmiddels enorm zijn uitgebreid.
Indien deze beschikking niet zou zijn
afgekomen, dan was (- verwachten ge
weest dat bijv. een "itgeverti als Het
Spectrum uit de Verecniging ter Beharti
ging van de Belangen des Boekhandels
was getreden om zodoende ook te kun
nen leveren aan niet-erkende boekhande.
laren, i.e. kruideniers en sigarenwinke
liers en allen die nog zonden volgen.
Men is er nl. van overtuigd dat de con
currentie niet te roeren is. indien men
niet eveneens over een --en groot aantal
verkooppunten kan beschikken.
Uitzonderingen op de thans afgekondig
de vestigingsbeschikking kunnen gegeven
worden in incidentele gevallen.
Van de andere kant is een gevolg van
de beschikking dat de erkenning va»- de
boekhandelaar op grond van zijn vakbe
kwaamheid en kennis buiten werking
wordt gesteld Eon kantoorboekhandelaar,
die tot nu toe b.v foto-albums, plaatwer
ken of andere boekwerken verkocht, mag
nu ook pocketboeken verkopen.
