Dagblad voor Schiedam en omstreken
Dr.
Drees en de overige socialisten met
Hofstra uit
collega
de regering
Breuk
Het fabeltje van de bevoordeling
der meest draagkrachtigen
Half zes
PvdA-ministers vragen
de Koningin ontslag
Alle anderen stellen hun
portefeuille beschikbaar
Een boodschap
van hef hart
Licht en donker
«iPi
J8lf t I v w 1
in de m iddag
sa
Dr. DREES OP HUIS TEN BOSCH
Geen beslissingen
op dit moment
Paus geen gevangene
van Vaticaan meer
VRIJDAG 12 DECEMBER 1958
Burger zeite verkeerssein voor
de regering op rood
i
Prof. Oud spreekt voor
radio over de crisis
's-GRAVENHAGE, 11 december 1958.
Tegen zes uur vanavond is het kabinet uiteen
gevallen. Odat ogenblik werd de uitslag van
de stemming bekend over de motiè-Romme en
even later ook die over het amendement van
de Vaste Commissie voor Financiën om de
enige belastingen niet voor twee jaar te doen
gelden maar voor één jaar.
Minister Hofstra had dit amendement onaan
vaardbaar verklaard en gezegd, dat hij bij
aanneming de verantwoordelijkheid niet lan
ger zou kunnen dragen en dat hij daaruit de
consequenties zou trekken.
Dr. Drees verklaarde daarop, dat het aftreden
van minister Hofstra tevens het aftreden zou
betekenen van de andere vier socialistische
ministers met aan het hoofd dus de minister
president.
Het amendement werd evenals de motie aan
vaard met 88 tegen 55 stemmen. Tegen stem
den de PvdA en de communisten. De overige
partijen stemden voor. De aanvaarding van de
motie alleen behoefde geen consequenties te
hebben omdat de regering een motie naast zich
kan neerleggen. Maar met het amendement
stond het anders. Het amendement was onaan
vaardbaar verklaard.
De vraag wat er nu te gebeuren staat hangt
in de eerste plaats af van de houding van de
niet-socialistische ministers. Vanavond nog
zou er kabinetsraad worden gehouden en daar
zou de houding worden bepaald, die het kabi
net zal aannemen.
De socialistische ministers zullen natuurlijk
hun ontslag aanbieden. De andere ministers
zullen waarschijnlijk hun zetels ter beschik
king stellen, het aan H. M. de Koningin over
latend, of zij hun zal verzoeken hun zetels te
blijven beseften. Dit ligt enigszins voor de
hand na de verklaring van dr. Drees, dat de
niet-socialistische ministers het met een onaan
vaardbaarverklaring niet eens waren. Wel
doet het ietwat vreemd aan, dat een man als
dr. Drees, die een nogal onafhankelijke positie
pleegt in te nemen, nu met zijn collega's het
standpunt heeft gedeeld om ook maar heen te
gaan als Hofstra de regering verlaat.
Vuur aan de schenen
Opvolger aangeboden
Onder het juk
«tggs
2®É I
het weer
V00R MORGEN
VEEL WIND
nieuwe
amsche courant
PvdA FORCEERT KABINETSCRISIS
IS DAT NU NODIG?, vroeg gisteren
middag de christelijk-historische
fractieleider, de heer Tilanus, toen
de breuk tussen socialisten en alle
anderen in de Tweede Kamer niet j verlenging van de tijdelijke verhoging van
meer te vermijden leek. Inderdaad, men
kan niet anders dan in opperste verba
zing hebben waargenomen, hoe deze
week door de socialisten een crisis
werd geforceerd. Sinds hun nederlaag
bij de jongste gemeenteraads- en Sta
tenverkiezingen hebben zij hun gevoel
van onbehagen niet verborgen kunnen
houden. Maar het leek onwaarschijn
lijk, dat zij hun heil zouden zoeken in
een farce, als gisteren werd opgevoerd.
Noch in het oog van de Kamer, noch
in het oog van het niet-socialistische
deel van het kabinet en vermoedelijk
zelfs niet voor de minister-president,
Was het geschil rond de verlenging van
de belastingverhogingen als zodanig
een crisis waard. De motie-Romme
bood Hofstra bovendien alle zakelijke
garanties, die hij verlangen mocht. Na
drukkelijk werd het vertrouwen in
deze bewindsman uitgesproken, De
breuk werd duidelijk door de niet-
socialistische partijen niet gewild Alles
evenwel tevergeefs.
In deze omstandigheden was het on
aanvaardbaar te wijken voor de onre
delijke pressie van de P.v.d.A., of voor
de demagogie van de heer Burger, die
misschien een onderontwikkeld pu
bliek vermag te suggereren, dat nier
Vooral de belangen van ,,de kleine
man" gediend werden, maar die Op de
vraag in hoeverre door het amende
ment van de Kamercommissie voor
Financiën of de motie-Romme die be
langen in feite werden getroffen, het
antwoord schuldig zal moeten blijven.
DE ONWAARACHTIGHEID van
deze vertoning is reeds weinig
verheffend, maar wat nog meer
verontrust is de hardnekkige poging
van de P.v.d.A. om Kamer èn regerfhg
eenzijdig haar eisen op te leggen en
haar opvattingen inzake de verhouding
J-ussen kabinet en fracties en inzake de
bewegingsvrijheid van „haar" minis
ters op te dringen.
De „Fakkeldragersdag" was op dit
Punt reeds een teken aan de wand.
Daarop werden, zoals men zich herin
heren zal, naast de „zeven punten" ook
hog „overwegende bezwaren" aange
voerd tegen de uitzending van vrijwil
ligers naar Nieuw-Guinea en werd, in
bet voetspoor van de heer Bomrner, een
hieuwe huurverhoging in deze parle
mentaire periode onaanvaardbaar ver
klaard. Twee onderwerpen, waarover
het kabinet en dus ook de socialis
tische ministers een tegengesteld
standpunt hadden ingenomer). Wat was
uat anders dan de socialistische minis
ters onder.pressie zetten?
in september heeft de regering haar aan
vrage gericht tot de S.E.R. om advies over
de verlaging der subsidies en de verho
ging der huren. In dat schema had de mi
nister dan óók geen stuur en geen rich-
lijn voor de uitgaven van '59. Waarom
heeft de minister wel een stuur en richt
lijn nodig als het gaat om de middelen en
niet als het gaat om de uitgaven?
Prof. Romme zette dan uiteen, dat hij
met tijdig bedoelde: uiteindelijk vóór het
zomerreces. Men kan dan voor 1960 van
gedachten wisselen en tot beslissingen ko
men. Dan is intussen het juiste kader ge
schapen om beslissingen te nemen over
1960.
Op dat punt stak prof. Romme de mi
nister na zijn onaanvaardbaarverklaring,
die heel scherp had geklonken, de red
dingsplank toe. Waarom zouden we, zo
zeide hij, niet in staat zijn een tijdschema
te maken om vóór het zomerreces over de
hele materie der belastingen tot een be
slissing te komen.
Valse verkiezingsleus
Het was ook al direct een antwoord
aan de heer Burger, die een prachtige
verkiezingsrede ha<j gehouden deze
werd bovendien nog door de radio uit
gezonden en na het debat van vanmiddag
vraagt men zich af of dit wel juist is
en daarbij had getamboureerd op het on
waarachtige thema, dat er door de recht
se partijen alleen maar iets wordt ge
daan aan de belastingverlichting voor de
meest draagkrachtigen en niets voor de
minst draagkrachtigen. Daarmee zal de
heer Burger waarschijnlijk nu wel de
verkiezingen ingaan, die op deze crisis
uiteindelijk wel zullen volgen. En zo zal
De houding van de P. v.d. A- en van
de socialistische ministers moet een
voudig onbegrijpelijk worden genoemd,
als men de zakelijke argumenten be
ziet waaróm het hier gaat.
Het ging eenvoudig om een verlen
ging van een aantal tijdelijke belasting
verhogingen, waartoe men twee jaar
geleden voor de tijd van twee jaar heeft
besloten in verband met de bestedings
beperking.
NU HET haar, door de ongunstiger
geworden verhoudingen in het
p kiezerskorps, zo uitkomt, wil de
■v.d.A. niet slechts aan de andere par
elen de vrijheid ontnemen, die deze
U°h en ook de P.v.d.A. zelf, naar de
eer Oud ter snede in de herinnering
geeft teruggeroepen tegenover het
U-abinet steeds hebben voorbehouden,
A*aar zij wenst bovendien boven het
Scrosanct verklaarde regeringspro-
Kam (behalve dan wellicht inzake
JUeuw-Guinea?) een al evenzeer sa-
rosanct bouwwerk van eigen eisen te
teilen, waaraan iedereen zich maar
j*eeft te conformeren. En tenslotte
,°rnt zij dan nog met een volslagen
""hmobilisme" als zij gisteren ten toon
?®spreid heeft, waarbij het toch wel
'Jzonder moeilijk wordt om aan te ne-
j^en, dat hier het landsbelang gepreva-
t?erd heeft boven de singuliere calcuia-
'es van wat de P.v.d.A. in haar eigen
'®ctorale belang nog meent te kunnen
givaarden. Als dat de opvattingen
^'Jn, welke de P.v.d.A. heden ten dage
^eoft over constructieve samenwerking,
^,Sn is het maar beter eens te peilen
at de kiezers daarvan denken.
fj"ET HEEFT bijzonder weinig zin
AX tegenover deze handelwijze toch
maar weer het verlangen naar een
^'JWe verzoeningspoging te stellen.
hebben de val van dit kabinet niet
K^'enst. Het standpunt van de heer
wees, kortelings in de Eerste Kamer
a^dedigd, dat de verhoudingen een
kt ere samenstelling van de regering j
te rrnate bemoeilijken, bevatte een gro- i
V-óiate van juistheid, welke wij niet'
(j ósen te bestrijden. Maar als deze
a] 'óate positie eenzijdig wordt opgevat
Oy een vrijbrief voor onredelijke zelf-
a;ierschatting, dan houdt eenvoudig i
De regering wilde deze nu opnieuw
met twee jaar verlengen. De vaste
Commissie voor Financiën uit de Ka
mer, uitgezonderd de socialistische le
den daarvan, vond dat niet nodig. Zij
wilde de regering nu één jaar toestaan
om dan vóór het zomerreces van de
minister te vernemen, of hij deze hoge
re inkomsten óók voor 1960 nodig zou
hebben. Het ging er dus niet om, dat
de minister zijn twee jaar niet zou kun
nen krijgen. Het ging zelfs niet om de
vraag: één jaar of twee jaar- Het ging
alleen om de vraag: direct en ineens
voor twee jaar of tweemaal voor één
jaar. Het enige was, dat de minister na
één jaar of negen maanden opnieuw
bij de Kamer zou moeten aankloppen.
En op dit punt werd nu een kabinets
crisis door de P. v.d. A. geforceerd.
Eenvoudig onbegrijpelijk!
de regering, zij heeft onder druk gestaan
van de P. v.d. A." De De regering kon
immers krijgen, wat zij hebben wilde.
Zéker voor 1959 en dat was voldoende
om vooruit te kunnen. Zij had het even-
tueel ook voor 1960 kunnen krijgen, in
dien zij bereid was vóór het zomerreces
daarover met de Kamer opnieuw te praten
en de noodzaak ervan kon aantonen. Mi
nister Hofstra wees dit af. Hij herhaalde,
dat hü dinsdag op zakelijke gronden had
betoogd, dat hij die t.wee jaar nodig had
om een verantwoord financieel beleid te
kunnen voeren. Het zou hopeloze moei
lijkheden geven bij de vaststelling van
de begroting voor 1960, indien men geen
redelijke vaste basis zou hebben en maar
lukraak zou moeten financieren. Daartoe
was hij niet bereid. Bij zulk een politiek
was een verantwoord beleid niet moge
lijk. Hij waardeerde de motie-Romme,
die getracht had uit de impasse te komen,
door over het jaar 1960 opnieuw te gaan
praten, maar dat bood volgens de minis
ter geen soelaas.
Prof. Romme had in die motie gezegd,
dat de minister dat tijdig zou moeten
doen. Maar dat was hem te vaag. Wat is
tijdig? April b.v.? Dan weten we, zei mi
nister Hofstra niet méér dan nu en het ad
vies van de S.E.R. zal er dan nog niet zijn.
Men krijgt dan een begrotingsvoorberei
ding voor 1960 zonder stuur zonder richt
lijn. Hij verwachtte hiervan bitter weinig
en het gaf volgens hem geen zekerheid.
„Vechten" otn het geld
Daarna kwam hij te spreken over de
uitlating van de heer Lucas (K.V.P.) bij
de algemene beschouwingen over deze
wetsontwerpen. Deze uitlating was hem
dinsdagavond ontgaan, maar hij had die
deze morgen gelezen in de Handelingen
van de Kamer. De heer Lucas had daar
gezegd, dat hij wel veel mooie woorden
hoorde van de regering, maar geen mooie
daden. En voorts, dat de overheid maar
voor ieder bedrag, dat zij wenst moet
vechten. Moest de minister nu op deze
uitlating, zoals er steeds in de Kamer
worden gebezigd, zijn onaanvaardbaar ba
seren? Hij concludeerde eruit, dat er dan
van overleg tussen regering en de Kamer
geen sprake meer is, maar dat het dan
alleen maar een harde vechtpartij wordt.
Dan kwam ook de basis van vertrou
wen voor de regeringsverantwoordelijk
heid te ontbreken en hij vond het wel erg
als de Kamer zich op een dergelijk nega
tief standpunt ging instellen. Dan kwam
men voor interne tegenstellingen te staan,
waarin het land niet meer bestuurbaar
kon worden geacht.
En zo kwam hij tot zijn uitspraak van
het onaanvaardbaar, waarbij hij zei zich
bewust te zijn van de verantwoordelijk
heid voor hetgeen hij zeide. Hij zou de
consequentie daarvan aanvaarden.
Verrassend zon- en wolkenspel bo
ven het nieuwe industrie-gebied op
Rozenburg en de Waterweg.
liet ook wel bedoeld zRn. Er werd echter
aan niemand ook maar één cent belas
ting geschonken, integendeel, een tijde
lijke belastingverhoging werd bij haar
afloop verlengd, zodat dus die „meest
draagkrachtigen" niet minder, maar
meer te betalen krijgen. Indien de heer
Burger boos is, dat er niets voor de
minst draagkrachtigen wordt gedaan, dan
zou hjj dat de socialistische minister van
Financiën moeten verwijten.
Wat wordt er voor de minst draag
krachtigen gedaan? had de beer Burger
gevraagd. Dat wil ik nu juist met mijn
voorstel, zei prof. Romme. Na één jaar
wil ik hei geheel van belastingvoorzie
ningen beoordelen en dan kunnen wij
voor 1960 verder zien wat er nodig is
of wat kan worden gedaan. Dan kunnen
wij de hele materie overzien.
De minister, zo betoogde mr. Romme.
krijgt volledig zijn zin voor 1959 en een
toezegging voor I960. Moet men daarop
nu een kabinetscrisis forceren? Doet de
minister dat. dan Iaat hij aan anderen
over de boei voor 1959 maar in orde te
maken. Hij kon dat weinig fraai noe
men.
Minister Hofstra was hiertoe echter
niet te bewegen. HU zag er geen heil
meer in. Dat kon ook moeilijk, nadat hij
zich met zijn onaanvaardbaar zozeer had
vastgelegd.
Maar hij had ook nog een antwoord
op het argument van prof. Romme, dat
hij. het tijdschema niet accepterend, ook
geen verantwoorde begroting voor 1959
had kunnen indienen.
De regering, zo redeneerde minister
Hofstra. moet het tijdschema in de hand
kunnen houden. Juist de gang van zaken
hü de begroting voor 1959 heeft mü, zei
de hij. de overtuiging geschonken, dat
wij het voor 1960 niet zo moeten doen.
Wij zouden zo zeggen: 'n overtuiging, die
vrij laat gekomen is en alleen wordt aan
gevoerd pour ie besoin de la cause. Hij
vond in ieder geval, dat de regering heeft
te bepalen, wat zü voor 1960 nodig heeft.
Hieraan ziet men ai, dat er danig langs
(Van onze parlementaire redacteur)
In de Tweede Kamer circuleerde
gistermiddag een telegram, dat de
Wageningse studenten aan de Ka
mer hadden gezonden.
Ze hadden het geadresseerd aan
prof. Oud, de fractievoorzitter van
de V.V.D. en de inhoud luidde:
„Als minister Hofstra aftreedt,
kunnen wij u als opvolger onze
penningmeester aanbevelen."
elkaar heen werd gepraat. Men wilde
elkaar overtuigen, maar men wilde niet
worden overtuigd.
Het was duidelijk, dat de socialistische
ministers waren gezwicht voor de druk
van de P.v.d.A. Op de achtergrond van
dit alles staan de recente verkiezingsne
derlagen van de P.v.d.A. Zij wil nu even
tueel nieuwe verkiezingen in met de leu
ze. dat zij wil vechten voor belasting
vermindering voor de minst gesitueer
den. Anders moet zij wachten tot 1960
Tot het misschien nog slechter is gewor
den en er nog meer leden uit het N.V.V
gelopen zijn.
De heer Burger heeft zelf in deze ver
gadering openlijk Verklaard, dat de P.v.d
A.-ministers in het kabinet zitten op de
basis van hun partij. Ontvalt deze, dan
zouden zij daaruit de consequentie moe
ten trekken van heengaan.
Dat is het wat de socialistische mi
nisters hebben gedaan, toen minister
Hofstra onder de druk van zijn par
tij het onaanvaardbaar uitsprak in
een kwestie, die een regeringscrisis
niet rechtvaardigde.
Het is nu gebeurd. De socialistische
ministers zijn uitgetreden. Waren de
niet-socialistische partijen akkoord ge
gaan met die twee jaar, dan zouden
zij onder het juk van de P.v.d.A. zijn
doorgegaan. Dat kon niet en dat mocht
niet.
De kabinetscrisis is er en men weet
op dit ogenblik nog in de verste verte
niet hoe deze zal wojrden opgelost.
F. S.
Men heeft op dit punt minister Hofstra
het vuur wel na aan de schenen gelegd,
maar het was duidelijk, dat het hier de
P. v.d. A. was, die de lakens uitdeelde.
Prof. Oud heeft daar aan het ein^ van de
debatten ook, wat hem betreft, geen twij- I nou nog alleen
fel over laten bestaan. „Hier is geen spra- m I
ke'\ zei hij, „van een vrije beslissing van I Moskovieten mee.
Mini ster president Drees tot zijn
partijgenoot de minister van finan
ciën Hofstra: „Zeg, zouden we nu
maar niet verdwijnenWe hebben
de twee fracties
Prof. Romme viel toen de heer Hofstra
aan op de argumentatie, dat met een be
leid op korte termijn geen beleid te voe
ren zou zijn. Hoe heeft de minister, zo
zeide hij, het dan klaar gespeeld met de
begroting van 1959?
Nu, vanmiddag, wordt er pas een beslis
sing genomen over deze begroting. De mi
nister heeft vooraf geen enkele poging on
dernomen om van het parlement vooral
zekerheid hierover te verkrijgen. Heeft
hij dan dit jaar geen financiële poli
tiek gevoerd en geen verantwoorde be
groting voor 1959 ingediend?
Vervolgens vroeg prof. Romme of dat
tijdschema om te praten over de belasting
verhogingen voor 1960 alleen gold voor de
inkomsten en niet voor de uitgaven. Pas
j^anvankeiyk zwaar bewolkt met
®6en, later wisselend bewolkt mat
t'^atselyk enkele buien. Krachtige
stormachtige wind en langs de
1st tijdelijk storm tussen zuid en
Stijging van temperatuur.
•Sa U,aR 13 december; zon op 8.39. onder
Ur; maan op 10.31, onder 20.05 uur.
Hare Majesteit de Koningin heeft
hedenmorgen op het Huis Ten Bosch
de minister-president ontvangen.
Dr. Drees beeft aan de Koningin een
I brief met ontslagaanvrage van de
minister van Financiën overhandigd,
benevens een brief waarin, in aan
sluiting daarop, hijzelf en de
ministers van Justitie, van Sociale
Zaken en Volksgezondheid en van
Landbouw, Visserij en Voedselvoor
ziening en de staatssecretarissen drs.
E H. van der Beugel, mr. dr. A. A.
van Rhijn en M. van Veen aan de
Koningin eveneens hun ontslag ver
zoeken en inhoudende de mede
deling, dat de overige ministers en
staatssecretarissen in verband met
deze ontslagaanvragen hun porte
feuille ter beschikking van Hare
Majesteit stellen.
De Koningin beeft de verzoeken in
beraad genomen en dc ministers en
'ile staatssecretarissen verzocht al
datgene te blijven verrichten, dat zij
ill het belang van bet Koninkrijk
noodzakelijk achten, aldus beeft bel
Kabinet der Koningin medegedeeld.
„H.M de Koningin gaat thans de ge
bruikelijke adviseurs raadplegen. Het
is heel logisch, dat daarbij de gehele
situatie zal zijn betrokken- Men kan
geen beslissingen verwachten, voor
dat H.M. dit overleg heeft gepleegd".
Dit zeide vanochtend de minister
president bij het verlaten van Huls
Fen Bosch, voor de beantwoording van
verdere vragen verwijzende naar het
officiële communiqué.
Dr. Drees herhaalde, dat op dit mo
ment nog geen beslissingen kunnen
worden genomen.
Het onderhoud, dat H.M. de Konin
gin met de minister-president had,
duurde ruim vijf kwartier. De Konin
gin was kort voor tien uur in Huis
Ten Bosch aangekomen. Dr. Drees
was klokslag tien uur gearriveerd.
De Belgische Donimicaner pater
Pire heeft gisteren in de aula van
de universiteit van Oslo. waar hij
woensdag zijn Nobelprijs voor de
vrede in ontvangst had genomen,
gesproken over naastenliefde als
basis voor de vrede.
Zijn rede die volgens hem geen
rede was doch ..een boodschap van
het hart", was gebaseerd op de
woorden van Newton: „De mensen
bouwen te veel muren en niet ge
noeg bruggen". Wat kan men beter
doen om de vrede te verwezenlij
ken dan het probleem van het
menselijk lijden aan te vallen, zo
vroee pater Pire?
De drie beginselen waarop hij
zich bij zijn werk voor vluchtelin
gen-dorpen baseert, zijn: het. hei-
Pen van alle mensen, zorg om nie
mand te vergeten en het scheppen
van een heilige unie van helpens.
Pater Pire zei: ..Laten we toch
leren of weer leren om in elk
schepsel een broeder te zien. hoe
zeer hij ook van ons verschilt in
zijn opvattingen, sociale positie,
mentaliteit of geloof Laten we ook
leren of opnieuw Ieren de mens
naar zijn eigenlijke waarde te
schatten, een waarde die oneindig
is".
De voorzitter van de Volkspartij voor
Vrijheid en Democratie, prof. P. J. Oud
zal vanavond van 19.25 tot 19.35 uur over'
de zender Hilversum I (402 meter) over
de kabinetscrisis spreken.
Paus Joannes, die te kennen heeft ge
geven, dat hij beslist, niet de gevangene
van het Vaticaan wil zijn, heeft vol
gens het AFP dezer dagen incognito
een tochtje per auto in de omgeving van
Rome gemaakt. Buiten medeweten van
zijn naaste medewerkers men wist niet
beter of hij zou een wandeling in de tuin
van het Vaticaan fan maken heeft
hij zich naar Monterotondo, 20 km ten
noorden van Rome, laten rijden. Hij heeft
daar een korte wandeling gemaakt, door
niemand herkend.