vlekkenpasta
Stockholm maakt kennis met
Hollands burgerlijke cultuur
i
zonder kringen
De bril siert de vrouw
Haar schilderwerk mag gezien worden
FRANS-AMERIKAANSE
SAMENWERKING
Ook deze mode
had haar grillen
K
-
ZATptjt^ag 7 FEBRUARI 1959
(V,
Waardevol aardewerk
PrBjnino; en evenwicht
Charmant poppenhuis
inwrijven laten drogen
afborstelen
ER HEEFT ZICH weer een groot aantal brildragende
Nederlandse vrouwen aangemeld voor mededinging naai
de titel „Miss Bril 1959". Aan de hand van ingezonden
foto's zullen dertig deelneemsters worden geselecteerd,
waaruit tenslotte negen finalisten worden gekozen. Deze
verschijnen op donderdag 9 maart a.s. voor een interna
tionale jury, die gaat uitmaken wie zich een jaar lang de
mooiste brilledraagster mag noemen.
JLC. van Lieshout zoon n.
HYGIËNISCHE VLOERBEDEKKINGEN
I:/'-
verwijdert vlekken zónder kringen I
Een poppenhuis uit het Rijksmuseum
c"i onze correspondent)
/J" 'let Nationaal Museum van de
tf.pj,er^se hoofdstad wordt momen-
een groots opgezette tentoon-
gehouden van „Hollands
b"1 s t h a nd we rk uit
Kir
A"ls,handwerk uit de Gouden
j,etlvv 'i een tentoonstelling waartoe
S^nitiatief is genomen door de
iJipjCt's~^ederlandse Vereniging die
jl,a. dit spectaculaire evenement
Vjj dertigjarig jubileum luister
Sl .bijzetten. Een van de doel.
];i|) 'h-gen van de Zweeds-Neder.
He]] Vereniging is de belang.
7^v 1115 voor ons land bij de
rtl ,;''se bevolking op te wekken
Vj-j l11t le breiden alsmede de
hap tu®sen Zweden en
Ur. er^and te bevorderen en te ver-
lSen.
NUanïj ^an rï°or ^eze expositie van
5(j kunst uit de Gouden Eeuw,
om ae jubilerende
kunnen
fc en praal die momenteel door
Zwe<ierl in bet Stockholmse
één Museum wordt bewonderd
11 eeSr°'e en duidelijke herinnering
chan f periode waarin de vriend-
mssen Zweden en Holland het
v'^kk Was en de Hollandse hand-
uhst een artistiek niveau had
vereniging haar
dienen. Want de
t, 6ikt w 11 u ■u<
Vettroff sindsdien nooit meer is
Afen, en zij bovendien zó ty-
w ^Hands was dat ze nergens
t>6 tleid haar weerga heeft.
i Stotbandse „Gouden Eeuw" viel
th C trekken samen met de perio-
a^cht in Zweden zijn grootste
jjflojj °ntplooide. Koning Gustav II
LÈte voerde de ene oorlog na de an-
tlb hBi ..^ls gesteund door subsidies
t'*ri b0,j rijke Holland; Zweden begon
l^Hlsxi- ^rijkdommen te exploiteren
I5 bet initiatief en het geld van
[feer, ^}sierdamse bankier Louis de
6' nie zich later in Zweden ves-
r bdw n. duizenden Zuidnederlandse
r'tav i ''ec'en me' zic'1 meenami
*1 tj ii Adolf begon aan de bouw
bet s\ nburg, Zwedens tweede stad
^llg. .^dsplan werd 'ontworpen door
."se architecten; later in de 17de
L9 Zi Zweedse koningin Kris-
it ^en baar regerende taak ad-
M door Hollandse raadslieden,
[/do «er Isaac Vossius en Nicolaas
R.dg 2;^!' terwijl Hugo Grotius jaren-
jA. £ae6ds ambassadeur was in Pa-
t,lten ,n°g talrijke andere contact
eren ibssen Zweden en Nederland
|A .er uit die tijd zijn aan te wij-
v6eks Toezien beide landen om-
m einde van de 17de eeuw
|,eb en?0 r onder Franse invloed kwa-
Ak beide landen toen ook in po-
''Ssstio !cllt bun grote rollen hadden
v^ct 's bet Zweeds-Hollandse
9r s'ndsdien sterk verminderd,
6'^e ianden dragen elkaar nog
;>er]^en. grote sympathie toe, en
werpen die tijdens de 17de eeuw door
Nederlandse emigranten zijn meege
nomen naar Zweden of door Neder
landse diplomaten of zakenlieden ten
geschenke werden gegeven aan Zweed
se relaties. De tentoonstelling is ont
worpen door dr. Carl Hernmarck van
het Nationaal Museum in samenwer
king met zijn collega van het Am
sterdamse Rijksmuseum Th. H. Lun-
singh Scheurleer, die ook de voorna
me door Joh. Enschede in Haarlem
gedrukte catalogus heeft geschreven.
Het meest opvallende van de ten
toonstelling is, dat het niet zozeer de
duidelijke pracht en rjjkdom is die
de boventoon voert, als wel de ver
fijning, het evenwicht der collecties.
Het wordt de bezoeker duidelijk, dat
het hier geen show betreft van vorste
lijke kostbaarheden in een overdaad,
die overigens zo typisch is voor de
barok. Nee, veel eerder is het een
blik op een inderdaad magnifieke,
maar toch ook volkomen burgerlijke
cultuur. Reeds in de entreehal wordt
men geconfronteerd met een hand-
werkkunst die wellicht nog het dui
delijkst het Hollandse karakter te
kent: het zilverwerk. Hier kan men
bjj de beroemde zilversmeden Paulus
en Adam van Vianen een ontwikke
ling volgen van een uitgesproken re
naissancestijl via een maniëristische
periode naar een weelderige barok-
ornamentiek, die volgens moderne
experts een opvallende gelijkenis ver
toont met de z.g. Jugendstil van de
laatste eeuwwisseling.
Een van de mooiste stukken op deze
afdeling is een zilveren schotel met
symbolen voor de vier jaargetijden,
vervaardigd door Rembrandt's boe
zemvriend, Jan Lutma. Deze scho
tel is in het bezit van het Hallwylska
Museum in Stockholm, dat met de in
zending van dit stuk het Zweedse aan
deel van de tentoonstelling waardig
heeft verrijkt.
atuurlijk is ook het beroemde
v Delfts aardewerk vertegenwoor
digd. En wel met niet minder
dan 82 stukken. Het was immers in de
jaren tussen 1660 en 1740 dat dit hand
werk, dat de bedoeling had het be
roemde Chinese porselein te imiteren
maar dat desondanks een volkomen
eigen stijl ontwikkelde, zijn grootste
bloeiperiode beleefde. Een waarde
volle bijdrage op deze afdeling is o.a.
de eivormige kruik met deksel, gede-
TOi
od
niet alleen met 't Zweed-
of J ln Hollandse hongerwin-
Hollandse bloembollen die
ie ,y daarvoor werden uitgeplant
weedse parken.
toonstelling van „Hollands
Is.. Keu'handwerk uit de Gouden
jjj y" is tot stand gekomen
Lrijltf> ».e royale medewerking var
het ^.^prlandse musea, waarom
^'•ibsmuseum, het Stedelijk
a1 Br, ln Amsterdam, het Mu-
"l't't$h>y.mans 'n botterdam, het
6h uls en bet Gemeentemuseum
ytrf,„r*aag, het Centraal Museum
coreerd met zes medaillons, voor
stellende Chinese landschappen, ver
vaardigd door Adrianus Kocx, en af
komstig uit de particuliere verzame
ling van de Zweedse graaf Nils Bielke
op het kasteel Sturefors. Een ander,
vooral technisch-perfeet stuk is de
grote porseleinen tegel, beschilderd
in verschillende nuances blauw en
voorstellende een landschap met een
brug, een kerk en een ruïne, vervaar
digd door de Delftse meester F. V.
Frytom en afkomstig uit het Rijks
museum.
Een van de prachtigste afdelin
gen op deze Hollandse kunsthand
werktentoonstelling in het Stock'
holmse Nationaal Museum is onge
twijfeld die van de gobelins. Koning
Gustav II Adolf was destijds een
goede klant van de beroemde tapijt
weverijen van Spierings in Delft, en
o.a. kwam hij in het bezit van de uit
12 stukken bestaande z.g. Diana-
suite. Deze verliet Zweden echter
weer toen koningin Kristina in 1655
abdiceerde en naar Rome vertrok.
Langs verschillende omwegen be
landde een der stukken later in het
bezit van het Rijksmuseum in Am
sterdam. zodat het nu voor de eerste
keer'sinds 1655 in Zweden te zien is.
Onder de overige negen gobelins,
waarvan er nog drie afkomstig zijn uit
Nederlands bezit, bevinden zich ook
de drie z.g. Pergola-tapijten, gede
coreerd met tuintaferelen tussen ko
lommen, met bloemen en dieren op
de voorgrond. Deze drie tapijten, die
toebehoren aan baron Rutger von Es
sen op kasteel Skokloster nabij Stock
holm, vormen de helft van een zesde
lige suite. Ze zijn vervaardigd in
Holland maar niet gesigneerd. Noe
men we van deze afdeling tenslotte
ook nog het geweven tapijt „Scipio's
edelmoedigheid", vervaardigd om
streeks 1617 door Franciscus Spirin-
gius, naar een schets van Carel van
Mander jr., en eigendom van het
Stockholmse Nationaal Museum.
De hier genoemde afdelingen zijn
alle smaakvol opgeluisterd met
voorbeelden van diverse meubel
typen, waarvan vooral de machti
ge, indrukwekkende bergkasten. op
vallen die zo typisch waren voor de
barok, en die, ook al waren ze be
stemd voor het bewaren van de klein
ste voorwerpen, werkelijk „gebouwd"
delijk spreekt uit de elf schilderijen
die deze tentoonstelling van -Holland
se handwerkkunst uit de Gouden
Eeuw als het ware afronden en waar
van vooral Pieter de Hooghs „Vrou
wen bij de linnenkast" en Jan Steens
„Sint-Nicolaasfeest" zo goed de sfeer
aangeven.
Het kan niet anders; deze oer-Hol-
landse tentoonstelling in het Stock
holmse Nationaal Museum moet wel
het doel bereiken dat de jubilerende
Zweeds-Nederlandse Vereniging er
mee voor heeft: de belangstelling voor
ons land te wekken en uit te breiden
en de oude vriendschap tussen de twee
landen, waaraan deze tentoonstelling
zo nadrukkelijk herinnert, in leven te
houden en te verstevigen. Ad muitos
annos, Zweeds-Nederlandse, in de
zelfde stijll
helpt direct tegen etensvlekken, vet,
teer, smeer, olie, vruchten, wijn, gras,
lipstick, parfum, stempelinkt, enz.
verwijdert vlekken Royale tube f.1.95
LAHNEMANN Laren (N.H.) Postbus 18 Imp. v. Polycolor-K2r-Placentubex-Margret Astor-Mouson-Blendax
Eer. ovale wandtegel van porcelein,
beschilderd in blauw, rood, groen
paars en zwarte kleuren. De tegel zelf
is gedecoreerd met het wapen van ko
ning Frederik 1 van Pruissen 1713)
in een medaillon met de Pruissische
orde van de Zwarte Adelaar met daar
boven de koningskroon.
waren met een zware maar tofeh be
heerste staatsie en pracht.
Tot de categorie meubelen wordt
ook gerekend het stuk dat verreweg
de meeste aandacht trekt van het
publiek en dat inderdaad ook die aan
dacht verdient, namelijk het beroem
de poppenhuis uit het Amsterdamse
Rijksmuseum. Het is meer dan twee
meter hoog, twe&-en-een-halve meter
lang en zeventig centimeter diep, en
is voorzien van een echte gevel met
ramen en deur. Als men de gevel
opent ziet men een benedenverdie
ping, met kelder en keuken, een tus-
senverdieping met salon, zijkamer,
eetkamer en trap, een bovenverdie
ping met slaapkamers en kinderka
mer en een zolder met twee kamers
die ingericht zijn als waskamers, alle
vertrekken tot in de kleinste details
gemeubileerd en ingericht, zodat men
een allercharmantst beeld krygt van
het Hollandse burgerleven van die
eeuw.
Het is tenslotte ook het Hollandse
burgerleven, de Hollandse liefde voor
het huiselijke gezinsleven die zo dui-
ONDER DE VELE jaarlijkse „Mis
ses" is „Miss Bril" een van jongst-
gecreëerde. De verkiezing is een ge
beurtenis van de laatste jaren, die
toch wel reeds een verandering zal
hebben teweeg gebracht in de vrou
welijke waardering voor de bril. Tot
voor kort was zeker iedere vrouw het
erover eens dat het dragen van een
bril een wrede noodzaak was, met als
gevolg dat deze noodzaak het vaak
moest afleggen tegen het gevoel van
afkeer dat men voor dit instrument
koesterde. Al zal bij velen deze afkeer
misschien onbewust nog wel zijn
blijven bestaan, de meeste vrouwen
en meisjes hebben ondertussen echter
reeds gemerkt dat het dragen van een
bril in het geheel geen afbreuk hoeft
te doen aan hun charme en aantrek
kelijkheid, en deze zelfs kan verhogen.
Het is, zoals gezegd, niet altijd zo
geweest. De bril heeft meer tijden ge
kend van „laag-" dan van „hoog-con-
junctuur", de bril is meer „miskend",
dan gewaardeerd, al zijn toch ook zelfs
wel brillen-rages voorgekomen. Het
is alles bij elkaar een vrij wisselval
lige geschiedenis, even grillig als die
van de mode.
In China was de brilledrager
vroeger aan een strenge etiquette
onderworpen. Hij moest een ge
kleurd doosje op de arm dragen, en
ontmoette hij een meerdere, dan
borg hij snel zijn bril in het doosje.
Was hij daartoe niet in staat, dan
werd van hem verwacht dat hij voor
dit ongepaste feit met veel strijka
ges zijn excuses aanbood.
In de elfde eeuw slaagde een Ara
bische geleerde, Ibn el Heitham, erin
een formule te vinden voor de vergro
ting van een voorwerp bij het kijken
door een glazen bolsegment. Twee
eeuwen later schreef de franciscaner
monnik Roger Bacon in zijn „Opus
Majus", dat „glazen bolsegmenten
een voortreffelijk hulpmiddel zouden
kunnen zijn voor grijsaards en 5en die
zwakke ogen hebben, want zij zouden
daarmee schrifttekens, al waren ze
nog zo klein, op voldoende grootte
kunnen zien".
In 1285 werden in Italië de eerste
lenzen geslepen van kristalglas. Deze
lenzen hadden de vorm van bolseg
menten, d.w.z. aan één zijde vlak,
aan de a..dere zijde volrond, die met
de vlakke zijde op de geschriften werd
gelegd. Het waren dus leesglazen, of
zoals ze werden genoemd „leesste-
nen". Later werden deze glazen onge
veer midden tussen oog en geschrift
moesten met de hand voor de ogen
worden gehouden.
Later ging men er toe over de bril
aan het hoofd te bevestigen, en toen
ontstonden de z.g. riembrillen: de
lenzen werden in een lederen band
bevestigd en deze band werd om het
hoofd gebonden.
DE EERSTE MODE-GRIL op bril-
lengebied ontstond in het midden van
de zeventiende eeuw. De brillen wer
den nog niet door eenvoudige burgers
gedragen: dit was een voorrecht voor
slechts enkelen, en dus een teken van
welstand. En, het is maar één stap
verder, of iedere welgestelde draagt
een bril. Hoe deftiger de drager zich
nu wilde voordoen, hoe groter de bril.
De glazen kregen allengs de grootte
van een hand. Deze van oorsprong
i Spaanse excessen sloegen natuurlijk
spoedig over naar andere landen.
De huidige vorm van de bril, dus
een montuur voor twee glazen, aan
de kanten van heugels voorzien, is in
het begin van de achttiende eeuw in
Engeland ontstaan. Eerst dan ging
ook de vrouw belangstelling tonen
voor de bril, die tot dan uitsluitend
tot het domein van de man behoorde.
Nu ontstond ook in Frankrijk een
brillenrage. Lorgnons en lorgnetten
kwamen in de mode. De lorgnons be
stonden uit een glas, dat veel gelijke
nis vertoont met de helft van een to
neelkijker uit onze tijd. Er kwam een
„jalouzie-lorgnon" in zwang, waarin
een schuin spiegeltje was gemonteerd.
Als men door een handig in het mon
tuur verborgen gaatje keek, kon men
zien wat achter of naast zich gebeur
de. Het was in het Frankrijk van die
dagen een onmisbaar hulpmiddel voor
bespionneringen in salons. Spoedig
werden nog meer geraffineerde mid
delen verzonnen, zo werden in waai
ers en in de randen van hoeden spie
gelende en vergrotende glazen aange
bracht, waardoor de dames naar har
telust hun omgeving konden bespion-
neren, zonder op te vallen.
Met de salons verdwenen ook de ja-
louzie-lorgnons, de waardering voor
de bril daalde met'het verminderen
van de charme.
Tot voor kort. Nu houden zich ar
tistieke ontwerpers en schoonheids
specialisten bezig met het zoeken
naar nieuwe vormen. Voor iedere
vrouw een bril. En het mooiste en
semble krijgt een prijs: Miss Bril.
Het kan verkeeren, zei Bredero.
getiuuden cn omstreeks 130U werd de
bril in gebruik genomen.
Deze eerste, z.g. „klinknagelbril-
lenwaren reeds lang bekend van
middeleeuwse schilderijen, maar pas
in 1935 werden enkele van dergelijke
exemplaren gevonden in het koor van
het klooster Wienhausen, onder de
planken van het koorgestoelte. Zijn
naam dankt deze bril aan de eigen
aardige constructie: beide lenzen
werden door een houten later ijze
ren ring omgeven. Deze ringen had
den ieder een steeltje, waarvan de uit
einden met een klinknagel aan elkaar
werden vastgeklonken. Deze brillen
toonkamers mathenesserlaan 247 - tel. 33846-34329
t Lltl V_^6ilTIddl IVIUSGUlTl
V^idp Museum de Lakenhal
'Af onb- 6r? 'le'; Prinsenhof in Delft.
z.^n verschillende stukken
<5at S..ui* diverse Zweedse musea
Zlin dan voornamelijk voor-
Twee zilveren brandewijnschalen, afkomstig uit het Rijksmuseum, vervaardigd
door Johannes Brusvelt, Leeuwarden en Lolle Jeltes, Bolsward. De acht kanten
van de eerste zijn gegraveerd met symbolen voor de vier elementen en figuren
met wapenschilden. De tweede (rechts) is gegraveerd met symbolen voor de
vier elementendeugden en een wapenschild.
NET NA DE OORLOG
bestond in Parijs een al
leraardigst klein coutu-
rehuis gehouden door de
jongste couturier van
Parijs, zoals men toen
ook al zei. Alwynnkwam
met uitstekende collec
ties en ,ver!:te samen met
een vriend, Bob Bug-
nand geheten; naar ik
meen knipte deze de
modellen en zorgde voor
de afwerking. Beiden
hadden bij Path gewerkt.
Hadden de jongelui een
commercieel aangelegd
man naast zich gehad
dan zouden zij het stel
lig hebben kunnen vol
houden, Jammer genoeg
was dit niet het geval en
na enige jaren moesten
ze het huis Alwynn slui
ten.
Alwynn ging naar Bel
gië en werkt in de con
fectie en van Bugnand
hoorde men verder niet
spreken tot hij verleden
jaar op een lumineus
idee kwam.
HIJ OPENDE in New
York een couturehuis.
dat echter zijn ateliers in
Parijs heeft en in Parijs
ontwerpt hij ook zijn
collectie, die dan naar
Amerika gaat. In New
York wordt een patroon
van het door de klant
uitgekozen toilet ge
maakt. Dit moet natuur
lijk tot in de kleinste bij
zonderheden perfect zit
ten; is dit het geval dan
gaat het patroon per
vliegtuig naar Parijs,
waar de japon in de
eigen ateliers wordt ge
maakt. Nog geen drie
weken later krijgt de
klant haar japon thuis
gestuurd. Moeten er
kleine veranderingen
plaats vinden, dan wórdt
dit door een speciaal
daarvoor ingericht ate
lier in New York ge
daan. De stoffen en het
borduursel zijn dus al
tijd Frans en het schijnt
dat de Amerikaanse da
mes dat juist bijzonder
°P prijs stellen.
Zijn tweede collectie
wilde Bufnand eens la
ten zien aan de Parijse
Pers en aar inkopers
die nog in de hoofdstad
verblijven.
De modellen zijn goed
uitgevoerd, misschien wat
veel naar de Amerikaan
se smaak door erg vee,
zilverborduursel. Eén
japon heeft bij de Fran
sen vooral een welver
diend succes; ze is var,
zwarte mousse'ine met
grote witte noppen en
gedragen op een wit zij
den rok, waarvan aan de
zoom ongeveer 10 cm on
der de mousseline uit
komt. Die witte strook
is afgezet met een zwari
fluwelen lint; de cein
tuur bestaat uit precies
zo'n lint en het toilet
heeft een grote witte
mousseline-kraag, die een
eind over de schouders
valt.
De avondjaponnen val
len bijna t„t de enkel en
zijn in de regel van met
kralen bezette tule en
worden erg Amerikaans
gevonden, wat in dit ge
val betekent dat ze niet
eenvoudig genoeo zijn.
De mantelpakjes héb
ben korte jasjes, die van
achteren iets langer val
len en geen nieuws bren
gen maar wel jeugdig en
vrolijk staan.
ABRIKOOS GEEL, al
le kleuren van zuurtjes
en dat zijn er heel wat
porselein-blauw en al
le nuances van groen
worden door Bugnand
gekozen voor zijn twee
de collectie.
Na een enkele collectie
kan men geen oordeel
vellen over een coutu
rier; maar zijn idee van
een collectie tonen in
Amerika en uit laten voe
ren in Parijs is origineel
en het vermelden waard.
De Parijse couturiers
doen dit niet; hun Ame
rikaanse collectie wordt,
zo ze daar niet wordt
ontworpen, in ieder ge
val daar uitgevoerd. Een
in Parijs gemaakte japon
heeft voor veel Ameri-
kaansen stellig bekoring,
ze weten heel goed dat
ln Amerika niet hetzelf
de atelierwerk bestaat
ils in Parijs.
DINY K.-W.
Jong geleerd is oud gedaan
HET IS VERBAZEND, hoevele
huisvrouwen tegenwoordig de verf
kwast ter hand nemen om bijvoor
beeld de keuken eens een opfrissertje
te geven. Hoe komt dat eigenlijk? Is
dat alleen om financiële redenen, om
dat t zelf doen" meestal voordeliger
is? Ach, het beroep van huisvrouw is
vooral in onze tijd. veelomvattend en
zwaar. En in 't zelf schilderen blijkt
de huisvrouw als 't ware een compen
satie te vinden voor haar geestelijke
oververmoeidheid. Dit werk geeft
haar de rust terug, die haar psychisch
evenwicht herstelt.
De vrouw is van nature bij haar
werk nauwkeuriger en kritischer dan
de man. Ook haar schilderwerk mag
gezien worden; zij doet het graag en
zij beschouwt het als een erekwestie
het ook zo goed mogelijk te doen.
De kinderen spelen het spel maar
wat graag mee. Overal waar wat te
„kliederen" valt, zijn ze als de kippen
bij. Maar wat zou er van de zojuist
geprezen geestelijke rust terecht ko
men, als mama elke minuut moet op
letten, of Elsje niet op haar eigen
manier tracht mama te helpen en
maar vast begint de voor haar bereik
bare plekjes van de keukendeur te
schilderen? Gelukkig voor mama en
voor Elsje heeft een Nederlandse lak
fabriek dit „praktijkgeval" voorzien!
Zij brengt een laksoort in de handel,
die volkomen gelijkmatig uitstrijkt en
geen strepen nalaat. Laat Elsje rustig
mama helpen, kwaad kan het niet. In
tegendeel zelfs. Mama schildert pret
tiger en geruster, als zij Elsje in haar
veilige nabijheid weet
