Memoires van Prinses Wilhelmina
O
IGNACE NEUMARK
VenkeJk
de Kathedraal"
I
zeer gelukkig
in Den Haag
Een zeer persoonlijk woord over haar verborgen innerlijk
Huisdirigent van het Kurhaus
Dynamische
op Hageveld
aTpS"! "«rtM»rwï;1Jtes'r'£,',KE «d,
Nieuwe internuntius
Mgr. Beltrami is
met benoeming
Jeugdboekenprijs voor
Hans Andreus
Het huwelijk van
prins Akihito
NIEUW
Beperkingen voor
Lockheed Electra
,Glas' van Bert Haanstra
onderscheiden
DINSDAG 10 FEBRUARI 1959
PAGINA 3
Invloed van het Reveil
KONINGIN WILHELMINA temidden
om eenzaam
WnDen volkan oSverwach\ in deze
orkest bezaten en eigen dirigent en
zelfs eigen componisten, zo zou
men de thans overleden Ignace
Neumark de huisdirigent van het
Scheveningse Kurhaus kunnen
noemen. Want hoeveel jaren ach
tereen heeft hij daar het Resi
dentie-Orkest niet geleid en hoe-
velen kennen hem niet vanuit de
eigen sfeer der maandagavond
concerten? Niet minder dan 650
malen leidde hij het orkest van de
Residentie sinds 1922. Slechts de
oorlogsjaren vormen in deze conti
nuïteit een onderbreking.
Geloofsgetuige
Do0rbrekinS van conventies C^Joot aan
mij te corrigeren
De bekende Verkade Ruyterkoek nu in een
moderne, fleurige verpakking. Prijs 29 cent.
Gebruikers van Verkade Beschuit ontvan
gen deze koek voor slechts 10 ct. bij inleve
ring van 5 koek-spaarbonnen van de be-
schuitrol. Zie de bijzonderheden op de rol.
RUYTERKOEK
'Verkade is royaal met honing'
Sluitstuk van bewogen diplomatencarrière
waar hij alvorens in 1916 tot pries
ter te worden gewijd, aan de we
reldlijke universiteit promoveerde
tot doctor in de letteren.
Mgr. Guiseppe Beltrami, titulair
aartsbisschop van Damascus, die
(zoals wij in een deel van onze
editie van gisteren meldden) door
Z.H. de Paus is benoemd tot apos
tolisch internuntius bij het Konink
lijk Hof der Nederlanden, zal even
als zijn voorganger, kardinaal
Giobbe, de persoonlijke titel en
rang van nuntius, die hij thans be
zit, behouden. De prelaat, die in
januari 70 jaar werd, is een gebo-
icn Piëmontees, die evenwel zijn
hegere studies in Rome voltooide,
I
„Eenzaam maar niet alleen"
ndcr deze titel schreef onze
oud-Koningin, nu Prinses
Wilhelmina voor haar land-
genoten de geschiedenis van
haar leven. Zij droeg het boek op aan
de Vader des Vaderlands en aan haar
dochter Juliana maar zij wenst, dat
"'j allen het lezen zullen als een ge-
tu'genis. Zij heeft dit boek bedoeld als
daad, die ligt in de lijn van baar
vroeger ambt. Niet in deze zin, dat
<;9n constitutioneel vorst verantwoor
ding aflegt voor zijn beleid tegenover
do volksvertegenwoordiging. Het is
dedoeld als een zeer persoonlijk woord,
het openleggen van een verborgen in-
hdrlijk zoals de schrijfster zelf uit
drukkelijk vaststelt in haar inleiding:
••Vooraf ga de mededeling, dat ik po-
g9n zal mijn leven en handelingen te
2l?n als dat van een buitenstaander,
Vhens innerlijke drijfveren ik ken."
.Bij de aankondiging van vcrschij-
h'ug zou men verwachten in dit boek
'9ts te vinden, waardoor het past in de
rjj van memoires en verantwoordin
gen zoals Churchill, Eisenhower, De
Gaulle, Montgomery en anderen ze ge
schreven hebben. Men zou dan dit boek
'er hand nemen, omdat men hoopte
achtergronden van belangrijke gebeur
tenissen onthuld te zien, ontwikkelin
gen geschetst te vinden door iemand,
die met grote deskundigheid en met
beschikking over bijzondere informatie
bronnen samenhangen kan openbaren,
uie aan de oningewijde ontgaan. Hier
van echter vindt men in dit boek wei
nig. Het valt totaal buiten de bedoe-
hng van de schrijfster. Men zou met
hipuwsgierige' belangstelling wel eens
tvillen doorgronden hoe een vrouw, die
?eer persoonlijk gemengd geweest is
ln uiterst belangrijke gebeurtenissen,
an <jie ook beslissingen nam van gro
te draagwijdte, de zo mannelijke fei
ten van staatkunde en oorlogvoering
heeft ondergaan. Men vindt dit over
vloedig, maar de schrijfster laat er
Seen twijfel over bestaan, dat dit
slechts het onderschikkend verband
Van haar boek betreft.
ding tot Prins Hendrik schrijft is uiterst
sympathiek. Het blijkt, dat zij in haar
man begrip vond voor wat in haar leven
sinds haar jeugd zo bijzonder teer en be
langrijk was en hoe beiden in hun opvat
tingen over tijd en eeuwigheid samen-
stemden-
Zij was het, die met haar man de
afspraak maakte, dat zij beiden na hun
dood begraven zouden worden in het
wit: „Mijn man ®n ik hadden reeds
lang voor zijn heengaan herhaaldelijk
gesproken over de betekenis van het
sterven en over het daarop volgende
eeuwige leven. Wij beiden hadden de
geloofszekerheid, dat de dood de in
gang tot het Leven is en elkaar daar
om beloofd, dat onze begrafenis geheel
in het wit zou geschieden."
Haar g«l°ofstype, wanneer men het zo
zou mogen noemen, is sterk verwant aan
het Reveil uit de vorige eeuw. Dit blijkt
wel, als zij onder de auteurs, die zij gaar- van Nederlandse kinderen in het kin-
ke:
hollen, zij heeft een tuin en een park en
een vijver en een boot en allerlei fan-
n dit boek wordt met geoordeeld over tastisch speelgoed. Alleen waren er geen
personen en gebeurtenissen. De le-
MET VADER.
ne las Wilfred Monod noemt, een Frans
predikant uit de familie die toentertijd
grote invloed had op het Reveil onder de
protestanten van Frankrijk en Zwitser
land.
Door Monod, een der eersten die de
moderne oecumenische beweging op gang
brachten, en die er in Frankrijk zelf on
middellijk resultaten mee bereikte door de
uniëring van enkele Franse kerkrichtin-
gen, was Koningin Wilhelmina van de
aanvang af sterk geïnteresseerd in het
vraagstuk van de eenwording der chris
telijke kerken en in de wereld-zending. Als
zi.i zich „wereldburgeres" voelde dan was
het door haar levendige belangstelling
voor de prediking van het Evangelie. Zo
maakte zij ook kennis met de tot het pro
testantisme bekeerde Hindoe Sadhu Soen-
dar Singh, die in zijn geschriften en zijn
toespraken tijdens zijn tournees door ge
heel de wereld een verbinding zocht tus
sen bet protestantisme en de oude Oos
terse mystiek. Zij ontving hem particu
lier, toen hij in Nederland verbleef, en las
al zijn geschriften.
Meermalen in haar boek wijst zij erop
hoe nieuwe inzichten in het ïeven en in
de zin der gebeurtenissen en beslissingen,
die genomen moesten worden, als open
baringen tot haar kwamen- Waar haar
geloofstype sterk persoonlijk is en be
heerst wordt door een sterk persoonlijk
beleefde verhouding met God en Christus,
dertehuis te Coventry.
cn-ntorö leeftijdgenootjes tenzij bij bijzondere ge- smakeloze en slappe, dat men voor haar neemt het Kerkbesef bij haar een onder-
zing van dit boek eist geen 8 legenheden, maar dan liep het contact voldoende vond en zij vermeldt haar la- geschikte plaats in en daarin wijkt haar
Van uZaHenvr 4.anin LSoi, in niet vIot: "Ik voelde het ontbreken van tere pogingen om uit eigen aanschouwing religieus gevoel af van het katholieke type,
«rrter&zer DGZlt. Jri6t 18 gcSCnrcVtril m nrnaono mo+ Iri nhplpmaal nipt nis l i»-» Mn ..:_i
hel,
TT„i. ilt3 crpcchirpvpn in c v WA van neL Kdmuncn.c
T~ tvt al i=nric omgang met kinderen helemaal niet als te leren hoe men in Nederland werkelijk dat de ontmoeting met Christus juist
rf"fdere, forse zinnen, in stoer «eaerianos een gemiSi integendeel, ik verheugde mij leefde en wat het eigenlijk is om fabrieks- de Kerk vindt.
fj 2 A 7 vrlolz-b-O v xxx v v-.x xan-ICCiUC C1J W dl I J.C L, Ci.gCIIi.lJ i\. iö UJ li IdUilCftO-
at op menige pagina schoon en vlekke- erjn enjg kjnd te zyn gn dat dug myn arbeideri soidaat 0f visser te zijn. Zij
°os is. Het is gebouwd als een huis met oud©rs voor mij alleen waren". Waren er vermeldt niet of en wanneer zij „Een Waai'
e hoofdstukken als kamers en de zinnen kjndereni dan was zij niet toeschietelijk vergeten hoofdstuk" van Domela Nieu-
's gekeurd meubilair. Bij het schrijven met haar speeigoed. Soms heeft zij er wenhuis las, zoals deze het boosaardig j\/Ten mag aannemen, dat de titel, die
"pet de auteur gedacht heODen aan ae om gevochten „zoals het nu eenmaal bedoelde als een aanvulling op een dik, VI prinses Wilhelmina voor haar boek
"Apologie" van haar voorvader wiuem hoort„ Zo'n kind wordt koppig en leert tweedelig boekwerk, dat voorgaf bij de koos, weloverwogen is. Wellicht in
t„+ Zwii8er> maar haar doelstelling naar binnen leven: „Er viel zeer veel troonsbestijging van koningin Wilhelmi- een flits gevonden, maar daarna om en
.taal anders. Geen zell-veraeaig g. aan my te corrigeren" en „ik was en na een beschrijving te zijn van het echte om gewenteld en op zijn bruikbaarheid
aarom ook, waar niemand na - bleef altijd slecht van aannemen en een Nederland, dat zij te besturen zou krij- getoetst. Zü heeft haar staatstaak neer-
Waagt! Geen schets van politieke stelsels, ongezeglijke leerling». Van de aanvang gen. gelegd, nadat zij die vervuld had in een
We op hun merites worden afgewogen. af stond zy ook zo tegenover het geloof, Doorgestoten naar de werkelijkheid van tijd van grote beproeving op weergaloze
Wling8 van1 NederSid^op°alleHei gebied" dat VerpliC\ haar„ hefvolksleve" Ts kontngTnWühelmfna In -«ze. Z« heeft gforie toegevoegd aan de
politieke partijvorming de groei van wild6i verklaardo ik het gebed voor on- vormen^tfrven^nMeuwe ontstaan''wat ter in de Grote Kerk te Amsterdam. men
het gehele volk in "eenTalve^uw Tfn werd h/t stil om haar leen. omdat zü het
--.me enae werken, rariememau bidden wüde. Als zij het dan niet laten iangzaam als in een voTk m Wna wegreed na de inhuldiging van haar doch-
pohtieke partijvorming de groei van wilde verklaard<1 ik het gcbed voor on- vormen sterven en nieuwe ontstaan Wat ter in de Grote Kerk te Amsterdam. Toen
W°1lallSme ff df S geldig, zei. dat ik het wel alleen zou he geheTe volk in eenTalve eeuw Tan werd het stil om haar heen, omdat zü het
JWmische en culturele verandermgen wor- overdoen> wat ik dan ook deed- Dit is een ontwikkeling meemaakte' het TngToe en zo wilde, niet omdat wie dan ook zich
en, waar nodig, met een lichte vmger staaltje hoezeer een kind zijn geloofsleven in een nieuwe tijd en le'vensstijl onder- van haar had afgewend. Ook niet omdat
kin aangeraakt, zo nf)pr a*s Zljn Heiligdom beschouwt en hoe gjng koningin Wilhelmina in haar oer van haar volk „weg" wilde, dat zy met
*ing van 1903, maar dan steeds m ander ontoegankelijk en gesloten het is. Later fÓonlijk leven als eln bevrijding uit dê eindeloos veel moeiten had gevon-
S®. - E? om. dl/eJ?^d bga k het atond ik niet anders tegenover de cate- koo^ Dan wordensimpele^anekdoten den. Daarom mag zü alleen zün. Maar
Het een eetuteenfs over een innerlijk chlsatie' DezP beschouwde ik als bemoei- soms instructief In de laatste maanden waarom is zij eenzaam? Zullen twaalf
W= u getuigenis over e zucht met mijn geloofsleven; ik onderging van d wereldoorlog toen Koningin Wil- miljoen Nederlanders niet haar boek le-
Dit i^^treds^en^aHTelijk onder- «k sloot ik mij geheel af van h^^aT/rug wiTKvarrTandWen -n of er uit horen voorlezen? Scènes
De jury voor de toekenning van de
jeugdboekenprijs 19551958, bestaande uit
Marie VerhoevenSchmitz, Wijmie Fijn
van Draat en Han. G. Hoekstra, heeft aan
het bestuur van de Vereniging van Let
terkundigen voorgedragen „De Kikako"
van Hans Andreus. Deze prijs,, uitgeloofd
door N.V. Magazijn De Bijenkorf, wordt
eens per vier jaar uitgereikt voor boeken
voor jongere kinderen, jongens- en meis
jesboeken en boeken voor rijpere jeugd.
Het huwelijk van de Japanse kroon
prins Akihito en mej. Misjdk-o Sjoda zal
op 10 april worden voltrokken. Dit ia
gisteren te Tokio officieel meegedeeld.
De plechtige aankondiging van het hu
welijk zal op 16 maart dbor de keizer
geschieden.
Zoals vroeger vorsten hun huis- niet gunstig, want het maandagavomd-
wlksconcert betekende in feite een neca-
Toch waren de omstanddghedefi hem
„Moord in
op primitieve wijze in de zuidelijke pro-
vrouw Hie immer eetnrmH heeft, haar ge- Alleen met haar moeder kon zij „ge- vincies reisde, was zij zo zeer los van
v"elen's volkomen te beheersen op ge- woon mens" zijn. Verder bestond er voor alles wat naar conventie zweemde, dat Bln °P een Engels oorlogsschip uit Hoek
v"ar af onaandoenlijk te schijnen. Zelf haar als elfjarige slechts „een perma- zij plotseling met bevrijdende zelf-ironie yan Holland vertrok op weg naar Zee-
ï'eschriift zii hoe zij op bepaalde mo- nent semi-officièel leven". Men moest im- opmerkt hoe zij, Koningin der Nederlan- 'antl om ""derweg te horen, dat een tan
genten van hevige emotie zich terug mers ook in „het gewone leven" voort- den, zelf haar enige reisvalies moet pak- dmg op Walcheren uitgesloten was en de
- uen van nevige emoue xn-i. - r beslissing viel om uit te wüken naar Enge
land. Scènes van grote intimiteit ook over
de omgang met haar moeder, haar man
cn haar dochter, haar hofdames en haar
hioest trekken en alleen moest zijn om in durend innerlijk paraat zyn om de stap ken!
biterste concentratie van wilskracht haar te doen naar „het streng officiële". Na
stern, houding en gelaatsuitdrukking on- mder spel: koken in eigen keukentje,
y°«t!n haar zwaarste deef^^haar eigen- wassen, want steeds ook „de plicht mij op 1 hofconventies naar het volk toe Waarom eenzaam, wanneer zij haar boek
'ike kruis Zelf noemt zii dit haar kooi", te trekken tot de sfeer, die dank zij de verliep ook voor haar het innerluke besluiten kan met de woorden. „Thans
S B 4 Ë^ee"afvSf "h1^ °mgeVlng °nS alleD °mgal" haaretevea" h^ dilpt^^en STC
Als d B jarige onderging haar kin-
len iZaam velW0fven vrijheid. die w J a - derlijk geloof een gevoelige schok door h di zinvol door. Maar D'e gaat ononderbroken voort, evenals
en langer en runner gekend hebben dan een natuurkundige proef, waarbij men wag veele°rephaar Sie leven als >"ijn taak- Deze laatste gaat, als Chris-
°tizp tin, die on^derverP 1C „Jater t?6® V3® u6Iï 0 kvrouw en moeder met haar echtgenoot tus mjj tot Zich roept, mee in het nieuwe
.dze vrijheid te verdedigen- Haar boek valt water het ontstaan van het zonnestelsel dochter dat haar hierin stimuleerde leven dat mü wacht."
„b'ten iedere conventie. Een halve eeuw kan nabootsen: „Over deze proef was w t 'bda„ £aaf „11" llirhmi
ëel«den zou het ondenkbaar geweest zijn. ik zeer ontsteld, want met één slag lag J n haar boek 0V6r haar
daarmee het scheppingsverhaal in mijn
wat geeft dit boek ons? Het relaas gedachten tegen de grond." Door een
a" een vrouw, die simnel vertelt hoe nacht van ttiriifol «nJj. tü rrolnnf
N- DE ROOY
- een vrouw, die simpel vertelt hoe nacht van twijfel redde zij haar geloof,
.9 naar de vrüheid toegroeide, hoe zjj maar zij hield er lang een innerlijke af-
a"gzaam ging verstaan wat vrüheid keer van over tegen do wetenschap en het
tèS?nlHk is- En n°8 dieper ligt de in- geestelijk liberalisme, dat haar omgaf in
®"tie duidelük te maken wat God en het onderwijs, dat zij ontving en dat zij
"ristus voor haar in haar leven van rustig naast zich neerlegde.
ïar jeugd af betekend hebben. Dit boek
een geloofsbelijdenis. P voelde, dat zij bepaalde dingen niet
te horen en te zien kreeg, omdat ze niet
■p i i pasten in het schema. In dit verband
,,JJjT Viel Zeel" veel aail spreekt ZÜ meermalen over het irreële
bDe eerste hoofdstukken van het boek ^0NINhKL/JK GEZIN op Mts
Schrijven „de kooi" en het tralieleven e Bosch vn kostuums, die drie eeu
"aarbinnen. Natuurlijk heeft een prinses wen tevoren in hetzelfde huis gedragen
e" groot huis om kamers in en uit te werden.
Aartsbisschop na de overwinning
op de bekoring tot hoogmoed.
■vLi.
(Van onze correspondent)
ROME, dinsdagmorgen.
Het grootste deel van zijn leven heeft
mgr. Beltrami in dienst gestaan van het
pauselijk staatssecretariaat. In 1940 werd
hij benoemd tot nuntius in Guatemala en
San Salvador; enige jaren later werd hij
in dezelfde functie overgeplaatst naar Co
lumbia. waar hij kennis maakte met de
Zuldamerikaanse revoluties en burgeroor
logen.
De pauselyke nuntius trachtte ln deze
conflicten te bemiddelen, maar zag al
zijn pogingen mislukten. Bij een van
deze revoluties werd zelfs de nuntiatuur
in brand gestoken. De doorgestane emoties
en inspanningen waren te veel voor zijn
gezondheid en daarom keerde mgr. Bel
trami Jn april 1949 terug naar Rome om
een rustkuur te ondergaan. Na een korte
tijd wederom werkzaam te zijn geweest
op het staatssecretariaat werd hij in ok
tober 1950 benoemd tot nutius van Bei
roet de hoofdstad van de Libanon. Ook
hier maakte hij een burgeroorlog mee.
De nieuwe standplaats van mgr. Bel
trami vormt een eervol s-luitetuk van
een zeer bewogen diplo-matencarrièreè
De nieuwe nuntius ln Den Haag is een
groot kenner van de gewijde kunst en
heeft zich bovendien verdiept in de
kerkgeschiedenis.
Hij moge overigens gerust zijn: !n ons
vaderland bestaat weinig kans op een
herhaling van de bewogen belevenissen,
zoals hij die vroeger heeft meegemaakt.
En in dit verband kunnen wij nog mel
den. dat gisteravond een prelaat van het
staatssecretariaat ons schertsenderwijs
vroeg, of de Nederlanders even bijgelovig
waren als de Italianen. Op ons verbaasd
ontkennend antwoord merkte de prelaat
lachend op:
„Mgr. Beltrami heeft ln de landen,
waar hü geaccrediteerd is geweest wei
nig anders beleefd dam burgeroorlogen.
Als de Nederlanders nu maar niet ge
loven, dat het aan hem heeft gelegen.
Hij is overigens zeer gelukkig met zijn
benoeming op een standplaats, waar na
tuurlijk zoals overal ter wereld pro
blemen bestaan, maar waar men deze
niet met het pistool maar met goede wil
onder de ogen ziet".
Beweging, kleur en zinvolle dictie wa
ren kenmerkend voor de opvoering van
T- S. Eliot's „Moord in de Kathedraal",
dat Hageveld dit jaar gekozen had voor
zijn traditionele treurspel-opvoering op
maandag voor vastenavond. De regisseur,
de zeereerw. heer C. P. van Dam, had te
recht een uitermate dynamische opvat
ting van de rei gekozen, die niet alleen
een klankbord was van de stemmingen
die door het dramtische verloop worden
opgeroepen, maar een integrerend onder
deel van de toneelhandeling.
Voor de rei van Vrouwen van Canterbu
ry was dit geen gemakkelijke taak. De
enigszins beperkte toneelruimte en de
noodzakelijke versnelling in het tempo
van de dictie stelden in deze visie van de
regie de hoogste eisen aan gebaar, bewe
ging en zegging van het vers Niet allle rei-
zeggers konden aaa de derde eis voldoen.
Een verwijding van de speelruimte door
de orkestbak te betrekken bij het toneel
zou het spel van de beweging ook grotere
mogelijkheden hebben geboden. Toch
wist deze realistische opvatting van de
rei een veel levensechter beeld te geven
dan een statische regie van de worsteling
van de middeilmatiigheid met de conse
quenties van een ontmoeting met een
hei lage.
Thomas Becket's strijd tégen de beko
ringen tot het luchtige leven van vroeger,
tot tijdelijke macht als vriend of als vij
and van de koning en tot trots in het mar
telaarschap werd door J. Ruijter ver
tolkt met uitstekend begrip voor de moei
lijke tekst en met rustige zelfbeheersing.
Het beste tafereel in het stuk was de
confrontatie van de aartsbisschop met
zijn eigen „ik" terecht in kleding en
grime gelijk aan de aartsbisschop zelf
bij de grootste bekoring van alle: heilig
heid te zien als een carrière.
De monniken die gedeeltelijk de verbin
ding vormen tussen de aartsbisschop en
de rei der vrouwen kwamen minder goed
uit de verf, maar dit is eerder de schuld
van Eliot dan van de acteurs-
Zoals altijd was het voortreffelijke de
cor geheel vervaardigd door de studenten
zelf onder leidjng van de zeereerwaarde
heer J. Verspaandonk, daarbij geassis
teerd door de zeereerwaarde heer A. Niis
die het commando voerde over de lichtbat-
terijen.
De belichtingsmogelijkheden waren in
derdaad zeer groot vooj- een amateur-to-
neelbouw, zó groot, dat de regisseur wel
eens in de verleiding komt een zekere re
vue-techniek toe te passen. Het was een
uitstekende vondst tijdens de „Verklaring
van de moord" door de ridders de zaal in
het licht te zetten, waardoor deze door
Eliot bedoelde contemporaine aanklacht
tegen de totalitaire staat een sterke actu
aliteit kreeg. Talrijke priesters uit de bei
de bisdommen van heinde en verre geko
men woonden deze opvoering bü
pditulaitie van werken uit het lopend®
repertoire waartoe weinig andere rep«-
titietij-d beschikbaar was dan de maandag
ochtend. Het aanta-l noviteiten bleef zo
doende tot een minimum beperkt en dan
nog kon men op weinig and-ere krachten
bouwen dan op de routine van het orkest.
Wel slaagde Neum-ark erin om vele jon
gere uitvoerende krachten een kans ta
geven.
Vóór de oorlog echter was Neumark
met een grotere taak n het Kurhaus be
last. Hij heeft zelfs met G-eorg Schnee-
voiigt in de jaren twintig niet Minder dan
vier concerten van de zeven pe-r week
geleid, een overda-ad die schaadde, minder
de dirigent dan het orkestEchter was
het niet óns land waar deze in Polen ge
boren en muzikaal gevormde dirigent zijn
eerste sporen heeft verdiend, vooral met
de werken van Tschadfcowsky. met welker
vertolking hij vele lauweren heeft ver
worven. Hij trad na de eerste wereld
oorlog op te Oslo om daa-r het Philharm-o-
nisch Orkest op te bouwen. Alg blijk van
erkentelijkheid h-ad men Neumark uitge
nodigd o-m ddit jaa-r als dirigent deel te
nemen aan de feestelijkheden welke ter
gelegenheid van het veertigjarig bestaan
zu'Sen plaats vinden.
Neumark werd op 27 juli 1888 te Plock
in Polen geboren. Zijn eerste muziekon
derwijs ontving hij in Warschau en daar
na studeerde hij aan het Conservatorium
te -Leipzig bij Teichmüller. Sitt, Kretl
en Arthur Nikisch. Zijn eerste engage
ment bracht hem in Karlsruhe, waar hü
koor-repetitor a. d. hofschouwburg werd.
Tot 1914 trad hij op als dirigent bij
verschillende Duitse operagezelschappen.
In 1922 kwajm hij voor het eerst naar
Scheveningen. Met Carl Schneevoigt deel
de hij in de jaren twintig het Kurhaus-
seizoen en dirigeerde vier van de zeven
concerten per week. Deze werkzaamheid
hield hij na Schneevoigts vertrek vol tot
het begin van de tweede wereldoorlog.
Toen was het voor hem zaak naar de
Verenigde Staten te gaan, waar hij de
laatste oorlogsjaren in opdracht van de
uitgeweken Poolse regering Poolse pro
pagandafilms van muzikale begeleidingen
voorzag.
Terstond na de oorlog keerde hij terug
naar Scheveningen. Met de persoonlijke
titel van „Kurhaus-dirigent" stelde Neu
mark zich opnieuw aan het hoofd van
het Residentie Orkest, dat hij tussen 1946
en 1953 in hoofdzaak tijdens de maandag
avondconcerten leidde- Bij het bereiken
van de 65-jarige leeftijd legde hij zijn vaste
zomerfuncties in het Kurhaus neer om
zich voortaan te Scheveningen slechts als
gastdirigent te dien horen. Zijn laatste
optreden aldaar viel in het seizoen 1958.
Naast zijn werkzaamheden in de Sche-
Het Amerikaanse federale bureau voor
de luchtvaart heeft gisteren beperkingen
afgekondigd voor vluchten met toestellen
van het type „Lockheed Electra".
De beperking is tijdelijk, in afwachting
van het onderzoek naar het ongeluk van
de vorige week bij New York, waarbij
64 mensen om het leven zijn gekomen.
De „Electra's" zullen niet mogen landen
op vliegvelden waar het zicht overdag
minder dan 1.6 km ('s nachts 3 km) is en
waar het wolkendek lager hangt dan 300
meter.
De documentair© film „Glas" van de
Nederlandse cineast Bert Haanstra is
onderscheiden met de eerste prijs van
2000 mark op de internationale conferen
tie over de korte film. die in Oberhausen
is gehouden.
Een internationale jury heeft de twee
de prijs toegekend aan de Tjechische
film „Hoe kinderen schilderen", van Jiri
Jerabelc.
veningse muziekzomer, die hem gedurende
36 jaren aan het hoofd van' een en het
zelfde ensemble stelden een record in
Nederland, waarin Neumark slechts te
vergelijken valt met Willem Mengelberg
en diens werkzaamheden bij het Concert
gebouworkest vervulde de dirigent in
de winterseizoenen talrijke gastdirecties
in het buitenland- Zo kennen buitenlan
ders hem als de dirigent van concerten
met vocale grootheden als Ilona Durigo,
Birgit Engell en Jacques Urlus. Zijn win-
terwerkzaamheden brachten hem naar al
le delen van de wereld, o.a. naar het
midden- en het nabije oosten, waar hij
als dirigent van het Filharmonisch Or
kest van Israël optrad tijdens een lang
durige tournee met Bronislaw Huberman
als vioolsolist.
Na de tweede wereldoorlog vestigde
Neumark zich in Nederland, waar hij
in februari 1951 het Nederlands staats
burgerschap verwierf. Vele van zijn re
laties in het buitenland bezorgde hij
een eerste optreden in Nederland, dik-
wqls tijdens een concert van het Resi
dentieorkest onder zijn leiding, omge
keerd was hij des winters in het buiten
land en later ook tijdens zijn werkzaam
heden in het eigen land de promotor
van jonge Nederlandse componisten en
van aankomende solisten. Het gebeur
de bijvoorbeeld slechts zelden, dat Neu
mark zich op een buitenlandse tournee
begaf zonder een of meer Nederlandse
werken op zijn programma's te plaat
sen.
Neumark heeft alle grote Nederlandse
symfonie-orkesten voor korter© of lange
re perioden gedirigeerd. Het Concertge
bouworkest, het Residentie Orkest en het
Utrechts Stedelijk Orkest hebben het
meest van al zijn diensten gebruik ge
maakt.
Neumark was Ridder in de orde van
Oranje Nassau en in de orde Polonia Res-
I tiiuta..
