Aloeilijke levensgang in moeilijke tijden
Stalen tijgers vreten zich door de Mont Blanc
rtX
Leiders vergaten, dat je niet met
geweid kunt liefhebben
Reeds tweehonderd meter
gevorderd
DONATEUR OF LID
VB
ZATERDAG 14 FEBRUARI 1959
PAGINA 3
Toen we het momenteel beroemde boek van
Boris Pasternak, „Dr. Zjivago" dezer dagen
lazen, dachten we telkens weer terug aan
een scène, gespeeld door de kortelings ge
storven onvergetelijke actrice Else Mauhs in
het toneelstuk „Vorstelijke Emigranten".
Daarin krijgt ze het, als te Parijs in armoe
dige omstandigheden levende Russische
aristocrate, aan de stok met de Sovjet
ambassadeur aldaar. Maar als het blijkt, dat
het om Rusland gaat, om het grote vader
land, blijken ze het volkomen eens, ondanks
hun wederzijdse haat. Boris Pasternak
is een Rus. Hij leeft onder de Sovjet-terreur,
die hij kennelijk tot in het diepst van zijn
hart verafschuwt. Maar toch koos hij, zulks
in tegenstelling met h.v. Kravsjenko, de
schrijver van „Ik verkoos de vrijheid", de
(geestelijke) ballingschap in het vaderland
hoven die in den vreemde. Hij wil als Rus in
Rusland leven en stervenMensen als
Boris Pasternak dragen er aldus het hunne
toe bij, om de knechting der geesten onder
de hamer en de sikkel, de ontwaarding van
alle geestelijke en menselijke waarden
voortgang te doen vinden. Hun protesten af
en toe hebben slechts een betrekkelijke
waarde en soms worden dergelijke opstan
dige naturen zonder meer geliquideerd
onder het een of andere voorwendsel. En
toch, een dichter en schrijver als Boris
Pasternak draagt er, wellicht zijns ondanks
toe hij, dat de fundamenten van het
Kremlin op de duur ondergraven zullen
worden, het marxistische bolwerk in zijn
voegen zal gaan kraken, aangetast door een
macht, waartegen men zelfs achter 't IJzeren
Gordijn uiteindelijk niets vermag: de
menselijke geest, die zich in zijn beste ver
tegenwoordigers tot het laatste toe zal ver
zetten tegen massaficatie, nivellering en
Aziatische onderdrukking van het eigen
gedachtenleven.
Zo gezien moet de figuur van Boris Pasternak ons wel bijzonder
boeien. W e laten hier te enen male in het midden, welke literaire
waarden zijn dr. Zjivago bezit. Of het boek werkelijk de Nobelprijs
verdiend heeft, zuiver om zijn letterkundige betekenis, wordt door
velen betwijfeld. Deze betekenis zou niet zo groot zijn, ivaartegen-
over slaat, dat de Nobelprijs ook wel wordt verleend aan schrijvers
en schrijfsters, wier oeuvre veel gelezen ivordt en zo geen literatuur
van het eerste plan is, toch aan bepaalde kwaliteiten beantwoordt.
Wat dit laatste betreft, hieraan voldoet „Dr. Zjivagowaarvan het
eerste deel thans in een Nederlandse vertaling is uitgekomen bij
A. W. Bruna te Utrecht, alleszins. Het moet inmiddels voor vol
wassenen voorbehouden blijven.
Overleefde waarden
Na Staling dood
Vroeger erg
revolutionair
Alleen arbeiders
en boeren
STALEN TIJGERS vreten aan de ingewanden van de Mont
Blanc. Ze knauwen er zich een weg doorheen. Achter deze stalen
tijgers aan komen de wakkere werklieden, specialisten in hun vak
van tunnelhoorder, die, waar dit mogelijk blijkt, met ontploffende
middelen de gevreten gaten groter maken en systematisch werken
aan de bouw van een gelijkmatig geheel, de grote autotunnel dwars
door het enorme hergmassief, dat inmiddels niet zo enorm is, als
lang werd aangenomen. De Montblanc is weliswaar de hoogste berg
van Europa, maar tevens de smalste, de berg met de steilste hel
lingen, zodat de afstand, die men door zijn binnenste moet afleggen,
betrekkelijk kort is, nl. ongeveer twaalf kilometer. Dit feit was
mede aanleiding, dat men er toe over ging, de autotunnel aan te
leggen, echter tevens omdat de Montblanc juist door die steile hel.
lingen een geweldig verkeersobstakel vormde. Men moest er om heen.
kon er niet over heen.
In Courmayeur begint men
over enkele maanden
Onder 2500 meter rots
en ijs
De grootste ter wereld
Een spoorwegtunnel
-
-
iiü
Observator
BORIS
BLIJFT RUS
PASTERNAK
Een rechtstreekse vraag: Is God
werkelijk zo veeleisend? We stel
len de vraag, omdat tienduizenden
der onzen, die om niet het geloof
hadden ontvangen, Hem de rug
hebben toegekeerd.
En onder hen, die nog geloven
en verplichtingen aanvaarden, zijn
er wederom tienduizenden, aan
wie men eigenlijk zou moeten vra
gen: Zijt gij donateur of lid van
de Kerk? We bedoelen dit: van een
donateur hoopt men op een weke
lijkse, maandelijkse of jaarlijkse
bijdrage, van een lid worden acti'
viteit en medewerking verwacht,
elke dag.
De Kerk is in nood, zegt de veel
zeggende jongste Vastenbrief van 't
Nederlands Episcopaat. Een om
vangrijke, sluipende geloofsafval
lijkt de Kerk bouwvallig te maken.
De geestelijke leiding vhn de Kerk
zet vernieuwingen door, bezint,
studeert, verzacht enz. enz. En
'och: de afval gaat voort en de on
verschilligheid blijft. De lauwheid
neemt zelfs nog toe.
De Kerk kan natuurlijk alle ver
plichtingen afschaffen. Doch de
tien geboden zullen moeten ge
handhaafd.
Geprobeerd wordt God èn de
mammon te dienen. En dat gaat nu
eenmaal niet zonder stukken te
•naken. Men -zal moeten kiezen.
Miljoenen kozen de mammon in
velerlei vorm. Dat is de vrijheid
Van geweten. Maar dan moet men
de Kerk geen verwijten maken. God
stelt Zijn eisen. Eisen, waaraan niet
Valt te ontkomen. Eisen, welke men
han inwilligen of versmaden. Doch
dan ook de consequenties aanvaar
den. God dienen onze taak op
aarde vraagt inderdaad offer
vaardigheid, vergt offers van on
derscheiden aard naar gelang de
Gesteltenis van de mens.
Dat we vaak tekort schieten en
derhalve hopen, barmhartigheid
bodig hebben, de Officies van de
Afgelopen dagen staan er vol van.
Tegelijk is er echter ook de roep
Pm hulp. Spaar de boetvaardige».
£'e genadig neder op onze zwak
heid. Neig het oor der barmhartig
heid naar onze gebeden. Vervul ons
Jbet de geest der rouwmoedigheid.
Verafschuw niet wat Gij gemaakt
'ebt. Help ons, Redder; Heer be
vrijd ons.
Wjj moeten echter beginnen met
/'uten te erkennen. Fouten van
h°ogmoed tegen de nederigheid en
'okort aan liefde. De reeds ge-
hoemde Vastenbrief spreekt ten de-
?en duidelijke taal.
Nogmaals, de Kerk kan alle ver
plichtingen verzachten en voor de
'jdensmeditaties bjjv. zelfs reke-
h'hg houden met de televisie-avon-
J*en, teneinde maar wat volk te
bakken. Wij zijn hard bezig de
Jantjes eraf te lopen. Doch zó ko-
"•on we er niet.
Pasternak. Hij is thans 69 jaar, een lan
ge, stevig gebouwde man met zilverwit
haar, die op het eerste gezicht meer
van een boer dan van een dichter weg
heeft, hetgeen overigens volstrekt niet wil
zeggen, dat men hem voor een „moejik"
zou houden- Hij is de zoon van een talent
vol schilder, die weer afkomstig was uit
een bescheiden, maar in culturele krin-l
gen bekende burgerfamilie. Zijn moeder!
was een Jodin, van Duitse afkomst, Rosa
Kaufmann genaamd en een begaafd pianis
te. De jonge Boris wilde aanvankelijk mu
ziek studeren en componist worden, werk
te hiervoor hard, maar kon tenslotte
de roepstem van het dichterschap niet
weerstaan. De beroemde componist Scri-
abine had hem overigens afgeraden, zich
aan de muziek te wijden. Zijn eerste ver
zenbundel verscheen in 1914, dus nog in
de tsaristische tijd- In 1917, het jaar van
de bolsjewistische revolutie, was hij een
algemeen gevierd dichter. Hij aanvaard
de het communistische systeem, zoals het
zich van zijn vaderland meester maakte,
maar deed zulks allerminst met enig
enthousiasme. Wellicht geloofde hij, zich
er als dichter buiten te kunnen houden-
Hij voelde niets voor politiek. Zijn er
varingen kunnen intussen een duidelijke
waarschuwing zijn voor de intellectuelen
en kunstenaars hier te lande, die zo graag
met het communisme kokuetteren en er
zelfs hun heil van verwachten, inmiddels
meestal zonder zich bij de partij aan te
sluiten.
De communistische machthebbers namen
al spoedig stelling tegen hem. Hij werd
aan de kaak gesteld vanwege zijn be
kommernis om wat zij noemden „over
leefde waarden": schoonheid, waarheid,
geweten, de ziel. Toch bleef het hem mo-
g u i on§eveer het jaar 1930 een
reeks boeken te laten verschijnen, voor-
Wat tenslotte het Officie van gis
pen, vandaag en morgen betreft:
e grote les, die gegeven wordt is
e les der liefde. Hoe beoefen ik de
j,efde en wat is het loon? Weldoen
b stilte. Met begrip voor andcr-
li tnS noo('* Lichamelijk en geeste-
ih Za' 0ns een °Pffaan
b de duisternis. Onze duisternis
brdt licht als op de middag. We
"len worden gelijk tsaias het zegt:
's een welbesproeide hof, als een
aterbron, die nooit opdroogt.
Öe genade van God mogen we
'et vruchteloos ontvangen. Die-
,'b de volle betekenis
woord.
en dienen we te zijn. Maar dan
van het
j, Sterke, gewapende leden van de
e erk en geen donateurs, die wel
ebs wat geld of een half uurtje
b" afschuiven.
Maar ter zake en wel: wie en wat is
Boris Pasternak. Zeer zeker geen begin
neling in de letteren- Hij is van huis uit
dichter en is uit een burgerlijke familie
geboren, is geen zoon van een arbeider
of een boer. Zijn boek toont wel duide
lijk aan, dat hij in de kringen der Rus
sische „bourgeoisie" voor de revolutie goed
thuis was. Een der interessantste aspec
ten van „dr. Zjivago" is o-i, dan ook, dat
het een schildering geeft van de reacties
van de Russische betere klassen op het
grote gebeuren, waarin ze letterlijk ver
stikt werden. Volgens de communisten
was het gewelddadige einde van velen de
zer burgers hun verdiende loon, omdat
ze de arbeidersklasse onderdrukt en uit
gebuit hadden. In hoeverre ze zélf in be
langrijke mate het slachtoffer waren van
de dynamische ontwikkeling in deze twin
tigste eeuw, toont inmiddels Boris Pas
ternak duidelijk aan, alhoewel hij hen
geen moment verdedigt of in bescher
ming neemt. Hij tekent hen als mensen,
wier lotsbestemming door het noodlot der
revolutie werd bepaald, een historische
episode, waarvan de besten hunner de
grootsheid vagelijk beseften, zoals trou
wens de Russische bourgeoisie zowel aan
nihilisme, anarchisme en communisme
tal van voortreffelijke voorvechters heeft
geleverd.
boek is werkelijk een levensbe
schrijving van Boris Pasternaks eigen
hand en een rechtvaardiging van zijn
ideeën en standpunten. Het werd aan de
Italiaanse communistische uitgever, die
een Italiaanse uitgave zou verzorgen, te
gelijkertijd met het manuscript van „dr.
Zjivago" aangeboden en was in zekere
zin als een soort handleiding van het le
zen van de roman bedoeld.
We zullen er niet nader op ingaan, maar
ons even bezighouden met de mens Boris
Een foto uit het jaar 1936, die ons
Boris Pasternak toont met rechts
boven IIja Ehrenburg.
namelijk met poëzie. Hierin schilderde hij
de strijd van het individu, om zich in de
collectiviteit te handhaven en de noodza
kelijkheid, mensen en dingen te waarde
ren volgens morele opvattingen.
Tenslotte nam het Kremlin echter stel
ling tegen hem. Het maakte hem verder
publiceren onmogelijk. Verbitterd zweeg
Boris Pasternak. Jarenlang verscheen er
niets meer van hem. Om in zijn levens
onderhoud te voorzien, vertaalde hij wer
ken van Shakespeare, Goethe, Schiller,
Shelley, Verlaine en andere grote dichters
in het Russisch.
Na Stalins dood in 1953 leek het er op,
dat het geestelijk klimaat in Sovjet-Rus-
land enigszins milder geworden was en
vooral aan de kunstenaars meer de vrije
hand zou worden gelaten. Dat zulks niet
lang stand kon houden in een dictatuur,
al wilde deze dan een welwillende zijn,
bleek Boris Pasternak vrij spoedig. Aan
vankelijk namen de staatsuitgevers zijn
bunde's met graagte aan- Vol enthousias
me verklaarde hij, kunstenaar en geen
politicus te zijn. Tegelijkertijd kondigde
hij de verschijning van een boek aan,
waarin hij al het wonderlijke en interes
sante zou beschrijven, door hem in de
wereld aanschouwd. Het boek zou naar
zijn eigen woorden zoiets als een ontplof
fing zijn. Hij had er tien jaar aan ge
werkt.
Veertig revolutie-jaren werden door Bo
ris Pasternak in zijn boek beschreven,
waarin het leven van talrijke figuren vol
gens de klassieke wijze der grote Russi
sche vertellers als Tolstoi, Dostojewski,
etc., in elkander verweven werden en be
schreven met al hun reacties ten aanzien
van de bolsjewistische wreedheden. Er
gens zegt dr. Zjivago tot een communis
tisch ijveraar: Uw leiders praten veel,
maar ze vergeten het voornaamste en
wel, dat je niet met geweld lief kunt heb
ben. Het is het gemis aan liefde en aan
De bolsjewistische revolutie, door zo-| Pasternak klinkt in zijn woning met
vele, de staatsalmacht dienende schrij-1 L -- -
vers verheerlijkt en geromantiseerd werd scnnjver 1 sjoevosky, tijdens een
feestje, nadat de Nobelprijs was
in „dr. Zjivago" van alle romantiek ont
daan en volkomen ontluisterd, als de
triomf van machtswellustelingen en con
centratie- en slavenkampen. Maar.en
dit is het merkwaardige, dat men bij een
beschouwing van Sovjet-Rusland en zijn
doeleinden nooit mag vergeten en waar
aan de creatie van Else Mauhs zoveel
reliëf gaf, uiteindelijk was de revolutie
Russisch en., dus goed- Tegelijkertijd gaf
Boris Pasternak in zijn boek echter uit
drukking aan zijn geloof in het wonder
en het mysterie van het leven en in de
onverwoestbaarheid van 's mensen hang
naar vrijheid, goedheid en liefde. Het zal
waarschijnlijk geen toevallige omstandig
heid zijn, dat de naam Zjivago herinnert
aan het Russische woord „zjivoy", dat
leven betekent. Boris Pasternak stelt de
mens ver boven het systeem- Aldus tast
hij het communisme in het. bart aan. Van
daar dat van het Kremlin uit zo fel stel
ling tegen zijn boek is genomen, hetwelk
in Sovjet-Rusland, ondanks alle ogen
schijnlijke inschikkelijkheid, geen uitge
ver kon vinden.
algemene menselijkheid, dat door dr. Zji-
vago-Boris Pasternak telkens weer in het
communisme, zijn leiders en adepten ge
laakt wordt..
Boris Pasternak zond het met een op
merkelijke naïveteit naar een der gro
te staatsuitgeverijen, al zegt hij ergens in
zijn boek, dat de macht van de ongewa
pende waarheid onweerstaanbaar is en al
stelt hij tegenover het Marxistische atheïs
me zijn opvatting van het Christendom
Zijn dr. Zjivago zegt ergens: Ik was
vroeger erg revolutionair, maar nu weet
ik dat met ruw geweld niets bereikt kan
worden. De mensen moeten door goed
heid tot het goede gebracht worden. Dr
Zjivago wantrouwt de autoritaire staat.
Er is in werkelijkheid geen sociale voor
uitgang, zegt hij verder en alleen het
praten erover heeft al een zee van bloed
gekost.. Revolutionairen, die de wet in
eigen handen nemen, zijn verschrikkelijk
niet omdat ze misdadigers zijn, maar om
verleend.
dat ze op machines lijken, waarover men
de controle verloren heeft. Als b.v. een op
hol geslagen locomotief.
Zijn verslagenheid was groot, toen een
literair tijdschrijft hem het manuscript
terugzond, na aanvankelijk enkele hoofd
stukken gepubliceerd te hebben. De re
dactie nam inmiddels de moeite, de grote
schrijver duidelijk te maken, waarom ze
het niet wenste te publiceren- Ze deed
dit in een verhandeling van meer dan ze
venduizend woorden, welke tenslotte hier
op neerkwam: wat ons ten aanzien van
uw roman grote bezorgdheid doet gevoe
len, is iets hetwelk noch de auteur, noch
wij door wijzigingen of het schrappen van
passages kunnen verhelpen. Het is de
geest van uw roman, de algemene strek
king ervan en uw kijk op het leven.
Met deze karakterisering tekende de
redactie Boris Pasternaks vonnis- Het
Kremlin bekrachtigde het. Maar dit von
nis was in werkelijkheid de grootste lof
prijzing, welke deze communistische
schrijver in het oog van de Westerse we-
De Sovjetrussische literatuur van tus
sen de Eerste en Tweede Wereldoorlog,
heeft ons in hoofdzaak schilderingen op
geleverd, van het leven van arbeiders,
boeren en soldaten. In de gloriedagen
van Stalin vooral mocht er zelfs geen
aandacht voor de bourgeois bestaan. Hij
werd doodgezwegen, na geplet te zijn, als
de befaamde Russische luizen. Thans
zien we deze burger, die zijn individua
liteit wenst te bewaren in wijdere zin
behoeft hij volstrekt geen burger te zijn
ten tonele gevoerd als de sympathieke
hoofdpersoon van een monumentaal boek,
dat o.i. zijn grootste betekenis dankt aan
het feit dat het een getuigenis is- Een ge
tuigenis, dat de geestelijke waarden nim
mer te loor kunnen gaan.
In menig opzicht moet „dr. Zjivago" een
autobiografie van de schrijver zelf zijn-
Trouwens, dit wordt aangetoond door een
ander boek, waarvan het de bedoeling
was, dat het tegelijkertijd met dr. Zjivago
zou verschijnen.
men aanvankelijk met de Fransen niet
tot overeenstemming kon komen, besloot
de leider van de groep, graaf Dino Lora
Totino, alvast een aanvang met de werk
zaamheden te maken, ofschoon de opme
tingen voor de tunnel nog moesten wor
den verricht en tal van problemen nog
niet opgelost waren.
Er werd bij Courmayeur op uiterst be
scheiden wijze en zonder de nodige tech
nische hulpmiddelen begonnen. Men vor
derde gemiddeld twintig centimeter per
dag. In dit tempo zou de aanleg van de
tunnel.. 158 jaar geduurd hebben. Men
hoopte evenwel, spoedig het werk met
volle kracht ter hand te kunnen nemen.
Maar in december 1946, toen men zo
waar reeds 50 meter gevorderd was,
werden de werkzaamheden door de mili
taire autoriteiten verboden..
Het heeft twaalf jaren geduurd, voordat
onderhandelingen tussen de regeringen
voortzetting van het werk mogelijk maak
ten e-n toen vonden de Fransen, dat de
tunnelingang 250 meter verlegd moest
worden.. Men begon opnieuw en is sinds
1 december hard aan het werk. Aan het
werk, terwijl de temperatuur buiten tot
20 graden onder nul daalt en binnen tot
40 er boven stijgt..
Tweehonderd werklieden, in twee ploe
gen werkend, zqn thans in staat, per dag
tien meter te vorderen. Bjj de aanleg
van de Simplontunnel, die in de jaren
van 1898 tot 1905 plaats vond, waren hier
toe 3.000 arbeiders nodig. In tien minu
ten werkt thans een machine een hoe
veelheid gruis en rots weg, waartoe toen
maals 500 man nodig waren, die het in
bakken op hun schouders naar buiten
transporteerden-
Voorlopig vreten de tijgers nog aan
kalksteen, over enkele kilometers ver
spert hard graniet hun d-e weg. Doch de
ze pneumatische boren, die over com
pressoren beschikken, welke 100 kubieke
meter lucht Per minuut uitblazen, staan
voor niets. Vandaar hun bijnaam „stalen
tijgers"..
K.H
Bij Entrèves in de Val d'Aosta, aan
de Italiaanse zijde van de hellingen
van de Montblanc, is men met de
autotunnel reeds 200 m gevorderd.
Boris Pasternak flinks) op een
schilderij, door zijn vader van hem
en zijn twee zusjes gemaakt.
De stalen tijgers zijn thans aan de
Italiaanse kant, bij Entrèves. tweehon
derd meter gevorderd. Dit lijkt niet
zo heel veel. Maar ook hier zijn de eer
ste passen het moeilijkst. Ofschoon de
ingenieurs, door wie het project ontwor
pen is, heel wat van tunnelbouw afweten,
staan ze toch telkens voor onverwachte
zwarigheden. Nu is het evenwel niet, zo
als de mensen in het dorp. Entrèves vre
zen. Daar wordt nog steeds gefluisterd,
dat uit het door de tunnelbouwers ge
boorde gat wel eens onverwacht een la
wine van water zou kunnen losbreken,
die zich dan op het dorp stort en dit in
zijn geheel meesleept.. Het water zou
dan nog heet zijn bovendien, volgens de
mensen van Entrèves. Ze hebben gehoord
dat in het binnenste van de berg de tem
peratuur bijzonder hoog is, zodat het wa
ter, dat er door spleten en holen heensij-
pelt, eveneens heet wordt..
Ze halen zich daar in Entrèves voorts
de ongelukken te binnen, die ze van ho
ren zeggen weten en die plaats vonden
bij de bouw van de tunnels door de St.-
Gothard en de Simplon. Maar toenmaals
moesten de tunnelbouwers nog heel wat
leren. Thans worden er tevens de uitge
breidste voorzorgsmaatregelen genomen-
Men gaat geen meter verder, alvorens
precies is vastgesteld, hoe het ter plaatse
in het binnenste der aarde gesteld is.
Per dag vordert men ongeveer tien me
ter. Maar men weet bij elke meter, hoe
ettelijke kilometers verder de situatie is
Voor het tracée van de tunnel is natuur
lijk niet het hoogste gedeelte van de
Montblanc gekozen. Maar zulks neerpt
niet weg, dat de autotunnel hier en daar
onder 2500 meter rots en gletsjerijs zal
liggen..
Maar de prachtige Zweedse boormachi
nes, doen voortreffelijk werk en zullen
zich ook een weg door het hardste gra
niet banen. Tien meter per dag is een
indukwekkende prestatie, vergeleken bij
de 75 centimeter, die bij de aanleg van
de St.-Gotthardtunnel werden gehaald.
Van Entrèves uit boren de Italianen over
een afstand van 6450 meter, terwijl de
Fransen van Courmayeur uit. een afstand
van ol50 meter zullen doorboren. De juis
te lengte van de autotunnel is 11 600 me
ter.
•»-'e autotunnel door d<? Montblanc wordt
zoals bekend de grootste ter wereld en
zal een der machtigste ingenieurswerken
zijn, in onze tijd ondernomen. Men zou
zich er onwillekeurig over kunnen ver
wonderen, dat men er pas nu toe over
gegaan is, een tunnel door Europa's hoog
ste berg (4810 meter) te boren. Verkeers
technische redenen waren hiervan de oor-
zaak en het feit. dat het verkeer tussen
Frankrijk en Zwitserland-Italië minder'
groot was dan dat van Frankrijk en
Duitsland naar Italië. De pelgrims en la-:
ter ook de toeristen trokken voornamelijk
van West- en Noord-Europa via Bazel naar
Italië-
Toch werd reeds in 1878 de idee geop
perd en wel door een geleerde uit Genève,
Horace de Saussure, die bij een bestij
ging van de Montblanc opgemerkt had,
dat d€ basis van de berg, ofwel de voet
veel smaller was dan men, gezien de
hoogte zou verwachten.
Vijftig jaar later werd het eerste plan
voor een doorboring gelanceerd en wel
voor een spoorwegtunnel. In do loop van
een eeuw werden hiertoe zelfs vier po-
jecten ontworpen. In 1924 werd een vijfde
pion gemaakt, dat n'ct in een spoorweg
tunnel voorzag, maar in een straatweg-
De tijden waren echter niet gunstig voor
de uitvoering van het project en het duur
de tot na de Tweede Wereldoorlog, voor-
alleer er in Turijn een financiële combina
tie kon worden opgericht, met het doel,
een autotunnel aan te leggen. Ofschoon
v..
En dit is Pasternaks vrouw in volle
aandacht bij een gesprek.
reld kon ontvangen. De morele en religieu
ze strekking van „Dr. Zjivago" bleek voor
de communistische machthebbers met
hun materialistische mentaliteit een hoogst
gevaarlijke aanslag op hun streven, het
geestelijke leven te versmoren. De z.g. an
ti-communistische passages, zo merkte
een criticus terecht op, zouden gerust
geschrapt kunnen worden. Dan evenwel
blijft toch de geest van het boek onaan
getast en die is voor het Kremlin onaan
vaardbaar.
Boris Pasternak heeft zich na zijn ver
oordeling gedragen, zoals het een burger
van het sovjetparadijs past. Hij protes
teerde niet en dacht er zelfs niet aan, het
manuscript het land uit te smokkelen.
Toevallig bevond zich toentertijd een ver
tegenwoordiger van de Milanese commu
nistische uitgever op wie we bereids
doelden, een zekere Giangiacomo Feltri-
nelli, te Moskou. Hij hoorde over de ro
man spreken, stelde zich met Boris Pas
ternak in verbinding, naar een Ameri
kaanse dagbladcorrespondent daar later
vernam en kreeg van hem het manus
cript, teneinde het in het Italiaans te la
ten vertalen-
Zodra de Sovjet-autoriteiten hiervan
hoorden, stelden ze alles in het werk, om
publikatie in Italië te voorkomen. De kop
stukken van de Italiaanse communistische
partij zetten Feltrinelli onder druk, de
Sovjet-ambassadeur protesteerde onder
het voorwendsel, dat het manuscript we
derrechtelijk uit het land gesmokkeld was
Maar Feltrinelli gaf niet toe, misschien
wel, omdat hij een best seller vermoed
de. Het boek kwam uit, had direct suc
ces en werd daarna in tal van talen ver
taald, aldus over heel de wereld ver
spreid, terwijl een aantal kopieën in het
Russisch naar Sovjet-Rusland gesmokkeld
werd- Volgens Italiaanse bladen zou het
Vaticaanse paviljoen op de Expo te Brus
sel hierin een belangrijk aandeel gehad
hebben. Daar zou aan Sovjet-Russische
bezoekers een aantal exemplaren heime
lijk ter hand zijn gesteld.
Welk een herrie het verlenen van de
Nobelprijs veroorzaakt heeft en vervol
gens Boris Pasternaks weigering ervan,
is genoegzaam bekend. Wij voor ons zou
den dit eigenlijk veel ie korte overzicht
van een hoogst interessante kwestie wil
len besluiten met een nogal bonkige, ty
pisch Amerikaanse uitspraak van de com
mentator van de New Yorkse National
Broadcasting Company, Chet Hurley, die
opmerkte: het is belachelijk, dat de kop
stukken van het Rode Leger en de Rode
Vloot, de Spoetnikwerpers en de mannen
die zo gescholden hebben op het gebruik
van H-bommen, maar die zelf maken,
sidderen van vrees, toorn en angst voor
een doodgewone boekenschrijver.
De leiders van de Sovjet-Unie lezen,
dat een boek als dat van Boris Paster
nak de ogen zal openen van de miljoenen
die nog steeds door een geraffineerde
propaganda in een geestelijk dwangbuis
geklemd zitten en ziende blind zijn ge
maakt.
