Voor liefhebbers van William Faulkner
„The Sound and the Fury" verfilmd
Over slepers, loodsen
en verzetshelden
A rtistieke ACTUALITEITEN
Bioscopen worden sporthallen
I
t
LID OF GEEN LID
VAN HET W.K.A.?
Natuurlijke tegenzin in organisatie
1
,DE WONDERBARE MANDARIJN'
OOGSTTE VEEL SUCCES
Fascinerende romans op hoog literair niveau
Verfilming van „Libel
v r,
Poezie
Voorbeeldig taalgebruik
m sow I
Hans Roest
Drie premières, weinig homogeen program
Om petieterige
voordeeltjes?
Hans van Bergen
ZATERDAG 7 MAART 1939
PAGINA 5
<"Van onze correspondent)
NEW YORK, februari 1959
OOR LIEFHEBBERS van William Faulkner is een prachtige
film op komst. Twentieth Century-Fox heeft Faulkners (moei
lijke, maar) veelgelezen roman „The Sound and the Fury" ver
filmd.
Het draaiboek, dat door Holly woods jonge, begaafde echtpaar
Irving Ravetch en Harriet Frank werd geschreven, interpreteert
He roman nogal vrijelijk, maar maakt er een voor het witte doek
hioreel aanvaardbaar geheel van. En evenals in 't vorige, door 20th
Century-Fox verfilmde werk van Faulkner: „De lange hete zomer",
dat door dezelfde schrijvers werd bewerkt en door dezelfde pro
ducent en regisseur de jonge Jerry Walden en Martin Ritt
Werd verfilmd, heeft men zich ook bij deze nieuwe film geconcen
treerd op de heel aparte atmosfeer van het typische Amerikaanse
stadje in het diepe zuiden.
Het filmverhaal dat geen ogenblik de aandacht loslaat, ook al
heeft het tekortkomingen, die een gevolg zijn van de sterk psycho
logische aard van het drama, dat zich vooral in het innerlijk van de
Hguren afspeelt wordt als het ware gedragen door de voort
durend gehandhaafde, intense atmosfeer.
Het is onbegrijpelijk, dat de boeken van de Vlaamse schrijver J. R.
CarJier in ons land nog geen best-scllers zijn geworden. Juist benoorden
dp Moerdijk hadden zij direct furore moeten maken, want Carliers
romans spelen zich af op en aan het water. Met „De Zondagsslepers"
heeft hij de eerste Vlaamse slepersroman geschreven en deze is dan
tegelijk voor het gehele Nederlandse taalgebied de eerste slepersroman
op literair niveau. Zijn tweede boek „Duel met de tanker", is de eerste
(groot)-Nederlandse roman over het werk van een loods, en ook dit
is een verhaal van superieur gehalte. Zojuist verscheen Carliers jong
ste roman „Action Station Go", het verhaal over zeeoorlog en verzets
strijd en ten derde male schiet hij in de roos en levert een boek dat
zich ver verheft boven bijna alles wat in onze taal over hetzelfde onder
werp is geschreven.
Carliers eerste boek was een volkomen verrassing. Niemand had van
deze schrijver (hij is zelf loods te Antwerpen of hij is dat in elk
geval geweest) gehoord, maar zijn debuut was van een ongekende
kracht en gaafheid. Het oogstte prijzende kritieken en werd bij een
referendum van Vlaamse letterkundigen eervol uitverkoren.
Zangersbonden
Jan van Eyck-x4cademie
DIRK BOGARDE
li'
Producent-regisseur Anatole Litvak is één en al concentratie als hij het
rit"eel hij een Russisch drinklied repeteert. V.l.n.r. Leonid Pilaef, Robert
Morley, Yul Brynner, Litvak zelfKurt Kasznar en Anne Jackson.
De Amerikaanse filmster Olivia de
Havilland zal een rol spelen tn
The Libel", de tweede Duitse film,
waarin zij tot nog toe is op
getreden.
„Forum"
J. B. CARLIER
DRAMATISCHE TOCHT
NEDERLANDS BALLET
Het Nederlands Ballet is gister
avond in het Theater Carré te
Amsterdam gestart met een reeks
voorstellingen. De eerste avond
werden de drie premières, die deze
groep aan het afwisselende en uit
gebreide repertoire heeft toege
voegd, uitgevoerd. Hierdoor kwam
de avond wel in het teken van be
langrijkheid te staan, maar wij
misten een homogeniteit in de op
bouw van het programma.
Wij kunnen ons levendig voorstellen, dat men persoonlijk met
veel voelt voor een lidmaatschap van een groot Werkverband
Katholiek Amateurtoneel. Men wil „vrij" zijn, vrij het toneel
beoefenen. Het toneel is onze vrije-tijds-besteding. We hebben het
initiatief er zelf toe genomen, de koppen zelfstandig bij elkaar
gestoken en hierbij hebben we geen pottenkijkers nodig. Laat ons
alsjeblieft tenminste in onze vrije tijd onze eigen baas zijn. Op
andere terreinen zijn we al genoeg georganiseerd; we worden tegen-
woordig zowat dood-georganiseerd. Neen, zoals het nu gaat, gaat het
knus en gezellig en wij zijn best over onze resultaten tevreden;
daar hebben wij geen W. K. A. bij nodig.
Het is echter de vraag of wij zo redeneren mogen.
Bu.
WERELDNIEUWS
Jfe geest van Faulkner is dusdanig in
"The Sound and the Fury" verwezenlijkt,
I de poëzie, waarmee het verhaal ver-
'e'ci wordt, belangrijker wordt dan het
pbeuren zelf. Wat de geschiedenis be
laft. die speelt rondom de twee hoofd
huren: Jason Compson, Yul Brynner),
JJ® aangenomen zoon van een voorheen
ï'ike, zuidelijke en nu in verval geraakte
;arnilie en het opgroeiende meisje Quen-
l"1' dat alle stadia van de gekwelde pu-
v®r doormaakt, een rol, die door Joanne
Woodward heel subtiel wordt vertolkt.
Andere figuren als Quentins broer, een
'koholicus en de idioot Ben zijn niet
J°ldoende in het filmverhaal verwerkt,
f°dat ze er enigszins bijhangen, al ver-
enen ze niettemin spanning aan het ge
heel, De Britse actrice Margaret Leighton
ijjat superb spel zien als de ongehuwde
"feeder van Quentin en Ethel Waters
Dilsey, de met de familie vergroeide
jtoederlijke negerin-huishoudster, brengt
toon van realisme in het geheel en
"aar warmte en zorg vormen een goed
v-°ntrast tot de in zichzelf opgesloten ver
etterde familieleden.
.Het plein van Jefferson .in de staat
yUssissippi waar 't verhaal zich afspeelt,
ïferd op het terrein van de 20th Century-
herbouwd. Evenals het oude buiten
de Compsons. Het terrein werd vol
r^t onkruid gezaaid en wekenlang zorg-
Hddig besproeid, om zo een goed ver
waarloosde tuinaanleg te krijgen. Vijftig
L°n Spaans mos werden uit de staat
t^orgia aangevoerd en alle huizen wer-
yeh op het studioterrein in de voor het
Uiden van Amerika typische stijl her-
j'ouwd. De vervallen glorie' van het bui-
J®h vergeet men niet licht: het craquelé
Jjah de verveloze muren, de stoffige trap
an en verschoten karpetten, het holle
)[ah de halfbewoonde, grote vertrekken,
^Karin, tussen pluche* en zware gordij
nen. het jonge meisje Quentin zo ver
ben rondloopt, terwijl buiten de zwoe-
j* overdadige natuur om het huis woe-
"fert dit alles draagt bij tot de poëzie
an de film. Evenals de partituur,
Géschreven door Alexander North, wiens
J^deme muzikale opvattingen wonderlijk
®°«d passen bij al die vergane glans,
ook de emotionele felheid van de
"lelodievoering, die een fraai artistiek
®venwicht aan deze film geeft, en waar-
por de innerlijke twijfel en spanning der
'Kuren nog worden versterkt.
HET IS OVERIGENS interessant om
eens een vergelijking te trekken tus
sen Yul Brynner, die in „The Sound
pd the Fury" als gewoonlijk zijn vi-
,'ole zelf speelt en de Banner, die de
f°l van ile Russische majoor Surov speelt
i? de net uitgekomen film van Metro
r°ldwin Mayer: „The Journey", want
parin mgett hij een veel genuanceerder
Vel. m£» in „The Journey" dat een
pamatisck avontuur tegen de achtergrond
,ah de Hongaarse opstand van 1956 ver-
;elt, kan Brynner het contrastrijke karak-
van een arrogante en filosofische Rus
p'tbeelden. En Brynner is van oorsprong
ph Rus, dus de rol ligt hem bijzonder
ped. Deze door regisseur Anatole Litvak
iplf een Rus van origine) gemaakte
'!hi is eveneens een bijzonder beziens
waardig werk, ook al kan men een en
pder op de ontwikkeling van het dra-
*a aanmerken.
„'The Journey" werd in de onmiddel-
,1«e nabijheid van de Hongaarse grens
h Oostenrijk opgenomen met o.m. me
ewerking van Hongaren- Het verhaal is
pnvoudig: een groep reizigers, die van
I °edapest naar Wenen willen vliegen, zit-
vast op het vliegveld tijdens het be-
r.'h van de opstand-der Hongaren. Ten-
J°tte krijgen ze nog een bus naar de
pstenrijkse grens, maar worden dan
pngehouden door een Russische patrouil-
e- Onder de passagiers bevindt zich
ven gewond Hongaars strijder met een
1Kis Brits paspoort, die tracht met de
pip van een Engelse vrouw, gespeeld
?oor Deborah Kerr, te ontsnappen. De
pssische majoor Surov dwingt het ge
nschap tot een verblijf van enige da-
pn in een Hongaars hotel en het lot
an de Hongaarse strijder schijnt beze
ild. De zwakte van het verhaal ligt
v de warmere gevoelens van de majoor
c°°r de Engelse vrouw; deze gevoelens
jJ6ngen de Rus tenslotte ertoe om het
6'e gezelschap over de grens naar Oos-
Khrijk te laten ontvluchten.
ANATOLE LITVAK lichtte in een in
terview toe, dat de Russische solda
ten de eerste weken van de Hongaar-
Hongaren „plotseling op hen schoten". Zij
bemerkten, hoe gehaat ze waren en begon
nen aan de juistheid van hun eigen op
dracht te twijfelen. Het is in deze tijd,
dat de film speelt en dit maakt de fi
guur van Surov. die de groep reizigers
om „de waarheid" vraagt, aannemelijk.
Toen uw correspondent de heer Litvak
er attent op maakte, met welke diepe
bewogenheid West-Europa en met name
het Nederlandse volk de Hongaarse op
stand had meebeleefd en het Westeuropese
publiek daarom in die ene „goeie" Rus,
waarom de hele „Journey" draait, een on
geloofwaardigheid zou zien. verdedigde
Litvak zijn opvatting aldus, dat hij er naar
had gestreefd om in Surov het mense
lijke, persoonlijke drama van de Rus te
behandelen, die enerzijds zijn plicht wil
vervullen, terwijl hij anderzijds wordt ge
confronteerd met feiten, die een heel an
der licht werpen op die plicht. Hij had
altijd de menselijke kant van de dingen
en dus ook nu van het Hongaars-Rus
sische drama getoond en niet de ge
ijkte weergave van de communistische
slechtaard tout court.
Hiervoor is ongetwijfeld wat te zeggen.
Brynner is zeker geen romantische min
naar en het rijk gevarieerde Russische
karakter is hem wel toevertouwd. Maar
de kwestie is. dat het Westeuropese pu
bliek, dat nog te diep verontwaardigd is
over de gebeurtenissen in Hongarije, die
milde Rus ondanks zijn harde kanten
waarschijnlijk niet goed zal kunnen aan
vaarden tegen de zo reële achtergrond
van de Hongaarse opstand. M.a.w- de ma
joor is op zichzelf aanvaardbaar, maar
niet in deze film.
Het is natuurlijk te begrijpen, dat Lit
vak, als oorspronkelijke Rus, hier een goe
de gelegenheid zg, het veelzijdige Russi
sche karakter eens aan te pakken- „Als
mensen zijn de Russen niet anders dan
andere mensen", zei Anatole Litvak en die
essentie had hij in de film willen weer
geven.
Het is tussen twee haakjes wel interes
sant aan te stippen, dat de Hongaren kri
tiek op de vervaardiging van deze film
hadden en dat ook de Russen bij de
Oostenrijkse regering pogingen gedaan
hebben om de produktie te verhinderen.
Hetgeen wil zeggen, dat de Russen deze
„Journey", al treedt er ook nog zo'n
sympathieke Rus als hoofdspeler in op,
nooit in Rusland zullen vertonen. Met dat
al is de film zeer de moeite waard,
want de realistische details, de fijne hu
mor en het psychologisch sterke en ge
nuanceerde spel maken het tot een waar
„document humain
-.VS,-
Joanna Woodward als Qenlina en Ethel Wafers als Dilsey in „The Sound
and the Fury" van regisseur Martin Ritt.
„Het duel met de tanker" (eveneens Uitg. i
De Sikkel-Daamen) was zelfs nog een stij-
ging. Dit verhaal is zeldzaam geconcen-]
treerd; de stijlmiddelen, beelden en ver
gelijkingen zijn tot het meest essentiële te
ruggebracht en daardoor des te raker.
Men zou zulk een meesterlijke vormgeving
en prachtige beheersing van de Nederland
se taal (voorbeeldig voor het noorden, zo
zuiver en effectief!) pas na zeer vele oe
feningen en noodzakelijke mislukkingen
verwachten, maar de mannelijke vastheid
en krachtige geladenheid van dit markan-
In 's Hertogenbosch is opgericht
de „Stichting Verenigde Katholieke
Zangersbonden in Nederland", waar
bij thans zijn aangesloten de .r-k.
bonden van zangverenigingen in de
bisdommen Breda, Den Bosch, Utrecht
Roermond, en die van de provincies
Noord- en Zuid-Holland. Ook het
K.A.B.-zangersverbond heeft zich
hierbij aangesloten. In totaal telt de
nieuwe federatie meer dan 150 zang
verenigingen.
Het voorstel van B. en W. van
Maastricht tot financiering van de
nieuwbouw van de Jan van Eyck-
academie heeft in de gemeenteraad
aanleiding gegeven tot kritische be
schouwingen over het project dat de
architect prof. ir. L. Peutz uit Heer
len heeft gemaakt. Van vele zijden
had men bezwaren tegen het moder
ne ontwerp, dat niet zou passen in
het oude stadsdeel, anderzijds stelde
men dat de esthetische waarde van
..verward" waren, omdat de -
(Van onze filmredacteur)
De Rank-orgamisatie, die eigenares is
van hef grootste aantal bioscopen in
Groot-Brittannië, heeft bekendgemaakt,
dat zij een gedeelte van haar theaters
zal verbouwen tot sporthallen in Ameri
kaanse stijl. Verleden jaar heeft deze or
ganisatie aangekondigd, dat in de loop
van de volgende drie jaren 80 van haar
460 bioscopen zouden worden gesloten als
onderdeel van een rationalisatie-schema
met het oog op het dalende bioscoopbe
zoek. Hoewel de situatie in het Britse
filmbedrijf dus verre van rooskleurig is,
is men toch met enige belangwekkende
projecten bezig.
In de Elstree-studio's Is men onlangs
begonnen met het maken van opnamen
voor de film „Libel", die naar het be
roemde vooroorlogse rechtsdrama van
Ediward Wooll wordt geraaalkt. De film
rechten van dit stuk. dat jarenlang op
het repertoire van de Europese toneel
gezelschappen heeft gestaan, zijn reeds in
1935 door Metro-Goldwyn-Mayer aange
kocht, maar om de een of andere geheim
zinnige reden was het tot nog t°e nie'
tot een verfilming gekomen- Het succes,
dat producent Anatole de Grunwald en
regisseur Anthony Asquith met hun laat
ste film „The Doctor's Dilemma" in Ame
rika hebben gehad(heeft er thans toe ge
leid. dat aan hen de verfilming is toe
vertrouwt!. Evenals in „The Doctor's
Dilemma" zal Dirk Bogarde ook in deze
nieuwe film de mannelijke hoofdrol spe
len.
Het scenario naar het oorspronkelijke
stuk. waarin het proces wordt behandeld
tegen een dagblad, dat een brief heeft
gepubliceerd, waarin een vooraanstaand
landeigenaar van bedrog wordt beschul
digd. opent de mogelijkheid om de hande
ling buiten de rechtszaal te brengen en
psychologische achtergronden van de
verschillende figuren nader uit te werken.
De vrouw van de aanklager zal worden
gespeeld door Olivia de Havilland. die
daarmee voor de tweede maal optreedt in
een Britse film (eerder speelde zij met
Paul Scofield in „That Lady") terwijl de
sdhrijver van de gewraakte brief wordt
vertolkt door Paul Massie. die zijn eer
ste belangrijke filmrol speelde onder re
gie van Asquith in „Orders to Kill".
De wet wordt vertegenwoordigd door een
indrukwekkende groep acteurs met Ro
bert Morley als de verdediger, Wilfrid
Hyde White als de openbare aanklager
en Richard Wattis als de rechter, een pro
motie na de films, waarin hijzelf als
advocaat optrad.
Larry Duran, de plaatsvervanger van
Marlon Brando in al diens films sinds
het begin van zijn carrière met „Viva
Za-pata", heeft van zijn „baas" een rol
gekregen. Hij speelt Brando's beste vriend
in diens film „One-eyed Jacks", die on
der regie van Brando zelf is vervaardigd
met Frank P. Rosenberg als producent.
m
Het filmduo Melville Shavelson, produ
cent en Jack Rose, regisseur, heeft een
studiereis door Italië gemaakt om in
drukken op te doen voor de opnamen van
do film „Bay of Napfes", waarin Sophia
Loren en Clark Gable de hoofdrollen zul
len spelen. Nog deze zomer zal een be
gin worden gemaakt met de opnamen
voor de film die geheel in Italië zal spe-
len.
„Bay of Naples" is een verhaal over
een Amerikaanse advocaat, die naar Ita-
opstand
lië gaat om zijn neefje, dat wees Is ge
worden. mee naar Amerika te nemen. Hij
wordt echter verliefd zowett op 't Italiaan
se leven als op de vrouw, die zich het lot
van het jongetje heeft aangetrokken.
het ontwerp een kwestie is van per
soonlijk inzicht. Wethouder Korn van
O., K. en W. deelde mee, dat het ont
werp van prof. Peutz door deskundi
gen van het ministerie van O., K. en
W. de Maastrichtse hoogleraar prof.
dr. J. Timmers, dóór de monumen
tencommissie en de Maastrichtse
welstandscommissie na zeer intensie
ve bestudering was goedgekeurd. Het
ministerie van O,, K. en W. heeft
meegedeeld, het rijksaandeel in
de financiering te hebben aanvaard,
en het ministerie van Wederopbouw
en Volkshuisvesting zal de bouwver
gunning op korte termijn verlenen.
Niettegenstaande een en ander hand
haafde een deel van de raad zijn be
zwaren tegen het bouwplan om zijn
bouwtechnische verdiensten. Daar
om werd een voorstel, het financie
ringsplan een maand aan te houden,
om een brede voorlichting van de ar
chitect en van de adviserende des
kundige te krijgen, door de raad met
algemene stemmen aanvaard.
Het opera-gezelschap „Forum" zal
voortaan elk seizoen minstens één
opera brengen, die niet tot het geijkte,
algemeen bekende repertoire behoort.
Voor het komende seizoen is de keus
gevallen op de opera „Katja Kaba-
nowa" van de Tsjechische componist
Leos Janacek. Met deze opera zal
in september het nieuwe seizoen wor
den geopend. Verder heeft de directie
van „Forum" vobr het komende sei
zoen de keus laten vallen op de ope
ra's „Cavalleria Rusticana" en „Pal
jas".
Voorts staat voor het volgend sei
zoen op het programma de opera
„Tiefland" van Eugen d'Albert, en
in het lichte komische genre „Der
Wildschütz" van Albert Lortzing.
Forum" zal voortaan ieder jaar
ook een operette uitvoeren; momen
teel is echter nog niet bekend welke
operette in studie zal worden genomen
De begeleidingen zullen weer worden
verzorgd door het Overijssels Filhar
monisch Orkest, het Fries Orkest en
de Nederlandse Orkestvereniging.
te proza zijn bij Carlier kennelijk ontspro
ten aan een natuurlijk talent, dat uiter
aard wel gedisciplineerd doch niet ge
dwongen is
Het derde boek „Action Station Go"
(Uitg. Wereldbibl.. A'dam) is geheel an
ders van inhoud, opzet en uitwerking,
Het is breder van verteltrant, daardoor
minder sterk suggestief, maar wel
kleuriger. De karakters van de figuren
in de beide eerste romans zijn gehouwen
uit -graniet (het beeld van loods Lievens
is onvergetelijk scherp), die in Calliers
derde boek zijn geschilderd. De bewo
genheid, welke in de korte, strakke ro
mans zeer ingehouden bleef en soms
slechts voelbaar was achter een korte op
merking. komt hier duidelijker tot uit
drukking.
Dit wil niet zeggen, dat „Action Sta
tion Go" minder hecht en sterk is; het is
dat zeker wel, al schijnt de herhaaldelijk
voorkomende toneelmatige dialoog soms
verbrokkelend. In feite verhoogt zij nog de
beweeglijkheid van dit verhaal, waarin
de lotgevallen van de hoofdpersonen zich
in grote vaart afwisselen.
Het wonderlijke is. dat Carlier ook „De
zondagslepers" en „Duel met de tanker"
schijnt te hebben geladen met gebeurtenis-
sen. Teruggebracht tot ae grote Uin. be
staan deze echter slechts uit écn enkeie
rechtlijnige handeling van één enkele man.
Maar met welk een meesterschap en con
sequentie heeft de schrjjver deze ene han
deling doorleefd en geanalyseerd tot een
gemeenschappelijk gebeuren voor velen,
voor wie er zelfs feven en dood mee ge
moeid kunnen zijn.
De kapitein van een onbetrouwbare
sleper moet een gevaarlijk karwei uitvoe-
I ren en heeft daar nog een machinist en
een paar matrozen voor nodig. Hij werft
een paar twijfelachtige figuren aan en de
tocht begint.. Elk der mannen brengt zijn
eigen verleden en verlangens mee
Dat is de inhoud van „De zondagsle
pers"
In „Duel met de tanker" moet loods
Lievens een nukkige tanker van Vlissin-
gen naar Antwerpen brengen. Hij heeft
nog nooit een zo groot schip geloodst,
maar hij wil zich niet laten kennen- Zo
begint een dramatische en spannende
tocht een zelfonthullende menselijke
ervaring.
Ook dit is dus een heel simpel verhaal,
maar let op wat Carlier er van maakt.
Lievens' karakter en wezen ontplooien
zich in zijn contacten met oen vreemde
kapitein, die telkens wegloopt, omdat hij
■nog schrijfwerk moet doen; met een zor
gelijke en ontevreden eerste stuurman,
en een goedige zonderlinge tweede stuur
man. die de hele tijd opgetogen aan het
tekenen is, zonder zich om het schip te
bekommeren.
Lievens heeft een groot verantwoorde
lijkheidsgevoel, hetgeen betekent dat h\j de
gehele reis °P zqn zenuwen leeft. Dat
hjj toch mef een verstandig of humoris
tisch woord de anderen weet gerust te
stellen, tekent hem als mens. En hoe
verkwikkend is zjjn zelfspot, die zich door
gaans uit in zjjn lakonieke gedachten.
„Action Station Go" vertelt van een
groepje zeelieden, dat in 1940 met een
roeiboot uit Oran vlucht, met het doel via
Gibraltar naar Engeland te ontsnappen.
Slechts enkele slagen daar in en het
boek houdt zich verder bezig met de lot
gevallen van een hunner, de Vlaming
Marc van Dijck. Hij wordt gedropped als
verzetsman en beleeft de hel van oorlog,
ondergrondse actie en gevangenschap.
Het is een hard en mannelijk boek. dat
een diepe indruk achterlaat. Het is in zijn
oprechtheid bestemd voor volwassenen.
En het vervult, verwachtingen en wekt
nieuwe
Wi.i zouden natuurlijk ook lid kunnen
word—i om de kleine geldelijke voordeel
tje? die een dergelijk lidmaatschap met
zich meebrengt. Men krijgt geloof ik 1U
pet. hier en daar op en men mag enkele
tekstboekjes minder kopen, maar daar
staat onmiddellijk de contributie tegenover
die men betalen moet en wat krijgt men
daarvoor? En dan, een uitvoering kost
ons zo ontzaggelijk veel èn aan zaalhuur
èn aan decor èn aan programs èn aan
regisseur etc., wat kan ons dan een paar
procenten schelen aan auteursrechten bij
voorbeeld of voor een paar tekstboekjes
meer of minder. Tenslotte gunnen wij de
schrijver ook wel zijn aandeel.
Neen. die paar petieterige geldelijke
voordeeltjes kunnen ons niet vangen. Er;
moeten wel degelijk andere grote voor
delen tegenover staan-
En dan denken we onmiddellijk aan de
cursussen en amateurtoneelscholen. Maar
velen van ons voelen niets voor die cur
sussen. Sommigen hebben er geen lijd
voor on anderen redeneren weer: vrije
tijdsbesteding moet vrij-e-tijdsbested'ing
blijven en als ik allerlei cursussen voor
mijn vrije-tijdsbesbediin.g moet velgen, vind
ik het geen vrijetijdsbesteding meer. Weer
anderen zouden wel graag willen, maar
wonen te ver af in kleine dorpjes, zodat
'het 'hun te veel gelid 'gaat kosten en erg
beginselvasten redeneren: ik speel als
katholiek toneel en dan ga ik niet die ge
mengde cursussen volgen, waar je les
krijgt van jan en alleman, als deze maar
bedreven is in het toneelspelen. Deze laat
ste categorie mensen gaat het meer om
het spel dan om de knikkers en zij zien
het toneel nog aditljd 'als een werkelijk
stuk leven, dat de mensen voorgehouden
wordt ter bemoediging en troost en le
ring Bij hen komt de techniek pas op de
tweede plaats; zij spelen zoals ze wer
kelijk zijn met al hun tekortkomingen op
de koop toe en menen, dat als men der
gelijke cursussen volgt men evengoed een
stap verder kan gaan en de katholieke to
neelgezelschappen door volkomen neutra
le kan vervangen. Openheid is tegenwoor
dig toch het mode-woord, dat al dergelijke
strevingen goed moet praten. En wat is
er tenslotte op tegen, als men het toneel
beoefent in neuitraal verband? W'at kan dat
niet een waardering kweken voor elkaar?
Wat kan daar zelfs niet een apostolaat
van uitgaan? Op voorwaarde natuurlijk,
dlait zii zelf sterk in hun schoenen staan,
maar deze voorwaarde wordt ook veron
dersteld bij bovengenoemde neutrale cur
sussen? Er zou zelfs alles te zeggen zijn
voor neutrale clubs; de keuze uit góede
krachten wordt veel ruimer; het enige
nadeel is, 'dat er van katholiek toneel niets
meer overblijft.
Bovendien hebben wij nog het voordeel
als lid van het W.K.A. van de Pro
vinciale Toneeladviseurs. Maar velen me
nen, dat zij geen advies van node hebben;
anderen gaan liever te rade bij kundige
mensen var. eigen keus en bovengenoem
de categorie komt natuurlijk weer in het
zelfde redeneringsschuitje terecht, dat
zij het voor hun fcaitiholiiek toneel unitsroi-
tend bij katholieke adviseurs houden, om
dat voor hen het toneel niet alleen uit
techniek bestaat.
Zo bezien bljjft er niet veel stimulans
voor een lidmaatschap over. En toen
moeten wij het van een heel andere
kant bekijken, menen wij.
Wij spelen toneel voor ons eigen ple
zier- Maar met dit toneelspelen voor
ons eigen plezier stellen wij tevens een
gemeenschapsdaad! En daarmee houdt
het voor eigen plezier op: geheel en al
voor eigen plezier te z\jn. Met het ster
len van deze gemeenschapsdaad ne
men wil verantwoordelijkheid op ons
ten opzichte van die gemeenschap. Er
komt dus op ons een werkelijk gemeen
schappelijke taak te rusten. Onze daad
kan gevolgen hebben uiteindelijk voor
heel ons volk. Ons gehele volk kan ge
diend zijn bij onze gemeenschappelijke
prestaties. Onze daad wordt dus ont
trokken aan de persoonlijke sfeer, aan
persoonlijke gevoelens. En daarom zijn
wij verplicht ons aan te sluiten bij een
organisatie, die ons in het gemeenschap-
peiijke van onze daad terzijde staat.
Wij nemen uiteindelijk 'n gemeenschaps
taak op ons. die wij slechts alleen met
ons allen tezamen in vereende krach
ten tot een goed einde kunnen brengen.
En omdat onze daad op de allereerste
plaats een daafl is voor een katholieke
gemeenschap, zijn wij verplicht ons aan
te sluiten bij onze katholieke organisa
tie.
Dus nu praten we niet eens meer over
petieterige voordeeltjes, waarmee men
kleine zielen probeert te winnen en ook
niet over de grote voordelen, waarover
men toch ook niet al te lichtvaardig moet
oordelen, maar wij wijzen alleen op de
plicht, die uit onze liefde voor het toneel
als vanzelfsprekend voortvloeit. En al
leen als men te kortzichtig is om deze
plicht aan te voelen, dan blijft men ach
terwege. dan blijft men op zijn eigen een
tje doorgaan. Men schiet dan alleen te
kort als gemeenschapsmens.
Een natuurlijk kost het lidmaatschap
geld Een gemeenschappelijke taak vergt
altijd geld. Maar als men zoveel geld uit
geeft èn voor zaalhuur èn voor dit en
voor dat. wat geven die paar tientjes dan
voor het, gemeenschappelijke van onze
taak? En den moeten we niet vragen:
Wat krijgen wij voor dit geld? De vraag
moet luiden: Wat doen wij voor dlit geld?
En mag u nog zoveel kritiek hebben
op het W.K.A. alg u wilt. alleen als u
lid bent. hebt u recht van meespreken
en dan kunt u van het W.K.A. maken
wat u wilt.
En het allereerste wat een organisatie
als het. W.K.A. nodig heeft is toch wel
een contactblad. Lever gerust kritiek op
dat orgaan, maar als toneelliefhebber bent
u om dezelfde bovengenoemde reden ver
plicht dat katholiek orgaan in stand te
houden door u er op te abonneren. Pas
dan geeft u blijk u bewust te zijn van uw
gemeenschappelijke gemeenschapstaak!
En bevalt u het orgaan niet geheel en
al, komt u dan met uw ideeën naar vo
ren, u hebt immers recht van meespre
ken.
Het is de eerste pagina van het zojuist
verschenen contactblad, dat ons dit arti
keltje schrijven deed Wij zouden bet in
derdaad zeer betreurd hebben, als dit con
tactblad had moeten verdwijnen vanwe
ge de geringe daadwerkelijke steun van de
katholieke toneelliefhebbers. Een derge
lijk contactblad beschouwen wij als de
vleugels, waarop een organisatie ons be
reiken kan. Wij hebben altijd veel ruimte
in deze kolommen besteed aan kritiek op
het W.K.A-, maar nooit om het af te bre
ken. al werden wij dikwijls verkeerd be
grepen. Maar van meet af aan hebben
wij in deze kolommen puk altijd gewezen
op de plicht van het lidmaatschap zodat
wij tenminste mee kunnen werken en uit
eindelijk voor onze gemeenschappelijke
taak berekend zijn.
Traditiegewijze werd begonnen met „Les
Sylphides". Nog onlangs hebben wij vrij
uitvoerig over dit ballet geschreven te
gelegenheid van de herinstudering bij het
Ballet van de Ned. Opera. Gisteravond
hebben wij kunnen constateren, hoe moei
lijk het is om door het corps de ballet dlo
juiste eenheid te vinden van gediscipli
neerde techniek en melancholische stem
ming. Er werd correct gedanst. Een wat
op de voorgrond tredende virtuositeit
duldt dit ragfijne werk van Fokine niet.
De gastsoliste Joan Cadzow bracht een
goede synthese op het toneel van cor
recte techniek en doorvoelde intensiteit.
In de grond pas-de-deux „Zwarte Zwaan"
demonstreerde zij, met haar partner Jaap
Flier, dab een briljante bravour interes
sant is om te bewonderen en dat tevens
door de mogelijkheden tot individuele
opvallende prestaties te komen aan de
uitvoering In zijn geheel iets van die
speciale sfeer wordt geïntroduceerd, die
een balletuitvoering nu eenmaal onder
scheidt van de andere theaterkunsten.
De voornaamste première was „De won
derbare mandarijn" op muziek van Béla
Bartok in decors en kostuums van
Roger Chailloux, de jonge Haarlem
se kunstenaar die reeds vaker heeft
bewezen een voortreffelijke prestatie
te kunnen leveren o-p het terrein van
de monumentale en theatrale kunsten. Dit
ballet is uitgevoerd in de choreografie
van de Hoiigaren Vashegyi en Pasztor en
natuurlijk dringt zich een vergelijking op
met de uitvoering van het Ballet van de
Nationale Opera te Belgrado, die wij ter
gelegenheid van het Holland Festival in
het vorige jaar hier hebben gezien.
De Joegoslavische interpretatie was vol
gymnastische toeren en had vaak meer
weg van een judo-demonstrattie dan van
een balletvoorstelling. De Hongaarse in
terpretatie bij het Nederlands Ballet week
gelukkig van deze opvatting af. Natuurlijk
waren er momenten, die expressief wreed
waren, maar nergens was het stotend. De
kleur van het decor en die van de robe
van het meisje waren goed op elkaar af
gestemd en gaven het ballet iets zoets
meer> dat niet in het libretto v-oor de hand
lag.
Wegens ziekte van Willy de la Bye
danste Irene de Vos de rol van het meis
je. In drie dagen heeft ze deze moeilijke
opgave moeten vervullen en we kunnen
gelukkig getuigen van een volledig suc
ces. Ze was van grote souplesse en ner
gens ordinair. Aart Verstegen maakte als
de mandarijn een entree vol allure en
bleef steeds boeien. Het hallef oogstte
veel succes.
In volledige tegenstelhrag hiermee was
de opzet van Hanny Boumans „Spel".
Ddit naïeve ballet behandelt het gegeven
van jongelui die spelen, kalverliefdes krij
gen, bedroefd zijn en weer blij kunnen
worden. Een nogal rommelige choreogra
fie bracht niet veel opmerkelijke hoogte
punten. Ronald Snijders danste de hoofd
rol op een vlotte manier. Hij is een jonge
danser, die zich goed ontwikkelt en
waarvan we nog veel verwachten.
„Klein Avond-spel" was een in de ba
rokstijl opgebouwde visualisatie waarbij
Rudi van Dantzig alleen maar meisjes
iaat dansen. Vooral in de entrées en
sorties is hij inventief en de figuren van
de groepen zijn bij hem goed uitgebalan
ceerd. De spanning ontbrak echter, zo
dat we de indruk kregen een sierlijke
interpretatie van de muziek te aanschou
wen waarbij het accent viel op het
Utrechts Stedelijk Orkest dat onder lei
ding van An-ton Kersjes goed musiceerde.
Door de samenstelling van dit programma
was de afwisseling te groot om van een
homogene dansavond te spreken.
i
