Dagblad voor Schiedam en omstreken
Den Haag verwacht een
f recliis-liberaal kabinet
Antwoord van Burger sluit
deelname socialisten uit
i
Elektriciteit direct uit kern
energie
Woningtekort niet binnen
vier jaar opgeheven
EEN FORMATEUR WERKT PRO DEO
Adenauer wordt
president
Populaire kanselier zeker
van zijn benoeming
Vreemd geluid
r
Waar moet hij zijn onkostennota indienen?
Bij
FORMATEUR NAAR DE KONINGIN
Argentinië wijst
diplomaten uit
Huurverhoging vrij aanzienlijk
beneden peil van vrije markt
Ontmoeting tussen
Oost en West
verkiezingen van
1 juli
.Het weer
J.
Groten van „gisteren
Apparaat zo groot als
blikje voor vruchtensap
Twee directeuren
in arrest
MINISTER WITTE TOT EERSTE KAMER:
Mij. v. Geneeskunst
stelt ereraad in
WOENSDAG S APRIL 1950
lüsnayer z?l*er van foeisasRMg 1st
president van Bondsrepubliek
n
Vier Russen en een Roemeen
Van onruststokerij
beschuldigd
Goederen onttrokken
uit N.V.?
In Arnhem
Torenflat van
veertig meter?
Wensdroom van Montgomery
Op hoog niveau boven
midden-Nederland
Affaire artsenpaar
Schmidt's vrijlating
Overweegt Djakarta
actie tegen Nederlandse
vertegenwoordiging?
Enkele buien
Het weer in Europa
nieuwe
amscne courant
(Van onze parlementaire redacteur)
De kabinetscrisis is gisteren naar het
zich laat aanzien in een heftige stroom
versnelling teTecht gekomen, die naar
men hoopt snel naar het einde zal voe
ren. Hedenmorgen heeft de Koningin op
liet paleis Lange Voorhout te 's-Graven-
hage de kabinetsformateur, prof. De
Quay, ontvangen. Men neemt ira politie
ke kringen aan, dat hij een interimrap
port heeft uitgebracht, waaruit blijkt,
dat hij een kabinet zal kunnen sa
menstellen van de drie christelijke
partijen plus de V.V.D. Het verzoek
van prof. De Quay aan de fractie
leiders om hun standpunten ten aan
zien van enkele belangrijke kwesties,
waarover meningsverschillen bestaan,
schriftelijk vast te leggen, heeft zijn
uitwerking niet gemist. De posities zijn
nu duidelijk geworden: met de socialis
ten kan niet meer worden samenge
werkt.
In de rechtse fracties zijn de meningen
nu wel definitief om. De fractieleiders
hebben zich in een enkel geval niet
strikt kunnen houden aan de afspraak:
geep overleg met de fracties. Zo heeft de
heer Tilanus met de C.H.U.-fractie
gisteren langdurig beraad gehad. Het
resultaat was, dat er een grote een
stemmigheid ten gunste van een rechts-
liberale coalitie is ontstaan. Dr. Bruins
Slot deed het anders. Hij stelde eerst
het antwoord op voor de formateur en
riep daarna zijn fractie bijeen, die er
mee akkoord ging.
Prof. Romme schijnt beraad in de
kring van zijn naaste medewerkers te
hebben gevoerd, zonder dat de fractie
eraan te pas is gekomen.
Ook mr. Burger heeft op die manier
aan de wens van de formateur voldaan.
Zijn antwoord was van beslissende be
tekenis: hij heeft duidelijk gemaakt, dat
de P v d.A' niet in zee meent te kunnen
gaan met een kabinet dat zich tevoren
niet sterk bindt aan een program. Dit
nu is juist de oplossing, die prof. De
Quay zoekt, om uit de moeilijkheden te
komen. De socialistische pers ziet het
als een duidelijk onvriendelijke daad
tegen de socialisten, omdat men wel
weet dat zij de onafhankelijkheid van
het parlement tegenover de regering,
waarover wij gisteren schreven, niet
kunnen aanvaarden. Het is voor hen een
halszaak. Zij moeten zich nu dus afzij
dig houden. Sinds de Fakkeldragersdag
in november 1958 hebben zij zich op
deze binding met een kabinet vastge
praat. De gehele verkiezingscampagne
van de P.v.d.A. was erop gericht: wij
willen loonsverhoging, diensttijdverkor
ting enz. en anders doen wij niet mee.
Dit betekent dus, dat het rechts-libe-
rale kabinet, afgezien van de talloze
concrete beleidskwesties die er zijn, de
enige oplossing is.
Het loslaten van de socialisten heeft
hier en daar in andere kringen toch nog
moeite gekost. Steeds worden daarbij
de belangen van de vakverenigingen in
het geding gebracht. Een van de leden
van de C.H.-fractie, dat toevallig giste
ren niet bij het beraad aanwezig kon
zijn en dus van de jongste ontwikkelin
gen niet op de hoogte was, was gister
avond nogal verbaasd. Van de andere
leden kon men echter horen, dat zij het
met hun leider dr. Tilanus geheel eens
zijn geworden. De houding van de C.H.
is in dit verband zeer belangrijk. In
1956 heeft juist deze fractie de koers
verandering, die velen toen reeds on
misbaar achtten, onmogelijk gemaakt.
Men durfde het loslaten van het vastge
roeste brede-basis-systeem eenvoudig
niet aan.
Verwacht wordt dat prof. De Quay
nu snel tot zaken zal komen. Daarbij
zal hij ongetwijfeld weer nieuwe
moeilijkheden op zijn weg ontmoeten:
een kabinet, waaraan de V.V.D. gaat
meedoen, zal een drietal liberale ze
tels bevatten. Men hoort allerlei na
men noémen, maar hieromtrent be
staat nog niet de minste zekerheid.
De K.V.P. ambieert vooral Econo
mische Zaken, zoals prof. Romme in
het begin van de verkiezingsstrijd
Oud-president René Coty van Frankrijk is op bezoek geweest by een andere
staatsman in ruste, Sir Winston Churchill. Op het terras van diens vu La „La
Pausa" te Roquebrune, aan de Franse Rivièra, lieten de beide heren zien wel
willend fotograferen.
'x
Mevrouw Eleanor Roosevelt in gesprek met Lady Churchill in het Dorchester
hotel te Londen, waar een lunch werd gegeven ter gelegenheid van het verschijnen
van de autobiografie van mevrouw Roosevelt „On my own".
Amerikaanse geleerden zijn er
volgens Reuter in geslaafd een metho
de te vinden om elektriciteit direct uit
kernenergie te produceren, zonder de
ketels, turbines, gasaanpassers en ge
nerators, die in de huidige atoom
krachtstations gebruikt worden.
De methode wordt op het ogenblik
beproefd in de laboratoria van de Ame
rikaanse commissie voor atoomenergie
te Los Alamos in Nieuw Mexico.
De elektriciteit wordt verkregen door
middel van uranium-carbid dat is omge-
V^ü door plasma of geëlektricificeerd
gas, gemaakt van cesium-metaal. De
ze vinding zou bijdragen tot de ruimte
vaart, aangezien men hiermee energie
voor kunstmanen kan opwekken.
Een woordvoerder van de labora
toria te Los Alamos verklaarde, dat een
plasma-thermokoppel voldoende licht
had opgewekt om een lamp twaalf uur
te laten branden voor het apparaat
voor nader onderzoek was gedemon
teerd. Hij legde uit, dat een thermokop
pel elektriciteit produceert door twee
verschillende metalen met elkaar in
contact te brengen, waarbij het ene me
taal wordt verhit terwijl het andere
wordt gekoeld.
Het plasma-thermokoppel is zo groot
als een klein blikje voor vruchtensap.
Aan de vinding is drie jaar door een
groep van tien deskundigen gewerkt.
reeds liet doorschemeren. Naar de
iuiste figuur wordt blijkbaar nog ge
zocht. Na het bedanken van de Bre
dase industrieel mr. J. van Boven,
schijnt ook de directeur van de
Staatsmijnen, drs. Rottier, te zijn be
naderd. Dit is echter niet door de
formateur geschied, zodat de voor
lopige weigering van de heer Rottier
nog weinig houvast biedt.
Wat min of meer vaststaat is, dat de
K.V.P. de departementen va:i Onder
wijs, Buitenlandse Zaken, Maatschappe
lijk Werk en Volkshuisvesting zeker
wil handhaven. Voor laatstgenoemd
departement moet een ander worden
aangezocht, omdat minister Witte een
post in het bedrijfsleven wil gaan in- j
nemen. De naam van de heer Andries-,
sen wordt hiervoor noga! sterk naar
voren gebracht. Prof. Zijlstra zal ver
moedelijk Financiën overnemen. Het
lot van de eerst korte tijd geleden in
het kabinet gekomen oud-wethouder
van Den Haag drs. Van Aartsen is on
zeker geworden door het streven om
drs. Hazenhosch aan Sociale Zaken te
brengen.
De A.R. zal in jiet komende kabinet
niet meer dan twee zetels krijgen. In
totaal zal het waarschijnlijk dertien
zetels bevatten, omdat Overzeese Rijks
delen vermoedelijk gaat verdwijnen.
Een moeilijk probleem is ook, wie De
fensie zal moeten beheren. De C.H.
heeft reeds enige malen laten weten de
verantwoordelijkheid voor dit ondank
bare departement te willen afstaan.
De Argentijnse regering heeft 5 com
munistische diplomaten uitgewezen,
vier Russen en een Roemeen. De Rus
sen zijn ambassaderaad Belov, eerste
secretaris Dikonov, culturele secreta
ris Monokov en handelsattaché Iwasjov.
De Roemeen is Alexis Marin, cultureel
secretaris. De uitwijzing houdt verband
met de recente arbeidsonrust. Belov zou
politieke activiteit hebben bedreven en
zich hebben ingelaten met de binnen
landse aangelegenheden van Argenti
nië. De anderen worden beschuldigd
van onruststokerij.
Vrjjdag hebben vakverenigingsleden
in Buenos Aires zes uur lang met de
politie gevochten, waarbij een dode viel.
Het is bekend dat minstens twee com
munistische gemeenteraadsleden een
actieve rol bij de ongeregeldheden heb
ben gespeeld. Er zijn aanwijzingen dat
nog meer communistische diplomaten
zullen worden uitgewezen.
Na een uitgebreid onderzoek heeft de
rijkspolitie te Vianen de beide directeu
ren van de meubelfabriek Vianen, woon
achtig in Nunspeet en Den Haag gearres
teerd wegens onttrekking van goederen
uit de n.v. in de tijd dat 't faillisement in
't vooruitzicht was en niet kon worden
voorkomen. Naar verschillende relaties
in grote plaatsen van het land wordt
eveneens onderzoek ingesteld terzake
het verlenen van hulpdiensten. Naar de
handelingen van banken waar de n.v.
deposito's had worden eveneens on
derzoeken ingesteld.
De Nederlandse Heidemaatschappij is
van plan in Arnhem een torenflat van
veertig meter hoogte te bouwen aan het
Borgesiusplem aldaar. Dit houdt verband
met het toenemende gebrek aan ruimte
m het tegenwoordige hoofdkantoor, dat
door architect K. P. C. dn Bazel werd
gebouwd en waarvan wijlen Prins Hen
drik ln 1912 de eerste steen gde.
Komende wettelijke huurverhogin
gen zullen volgens minister Witte nog
vrij aanzienlijk beneden het globaal
geschatte huurpeil van een vrije markt
moeten blijven, Waardering van kwali
teit en woongerief kunnen alleen in een
vrije markt op de juiste wijze tot uit
drukking worden gebracht, zo meent
de bewindsman in zijn memorie van
antwoord aan de Eerste Kamer. Aan
differentiatie in de verhogingen zal wel
aandacht moeten worden geschonken
maar liet lijkt zonder wetswijziging niet
mogelijk in gei. eenten waar het wo
ningtekort is opgeheven de beperkende
bepalingen omtrent de hoogte der hu
ren geheel te laten vervallen. Ir. Witte
zou overigens met liberalisatie in be
paalde gebieden niet willen wachten tot
ter plaatse alle krotten zijn verdwenen.
De minister voegt hieraan toe, dat de
grootste moeilijkheden voor het volks
huisvestingsbeleid liggen bij de ver
schaffing van woningen aan de groepen
der valide arbeiders en kleine midden
standers. Dit zal alle energie vragen.
Daarom is het beleid erop gericht de
mogelijkheden te scheppen, waarbij
voor de huidige inkomensverhoudingen
woningen met redelijke huren worden
gebouwd.
Het verschil tussen kostprijshur-n
en de thans geldende huren voor wo
ningwetwoningen alleen door verlaging
van de bouwprijzen acht de minister in
de naaste toekomst niet mogelijk. Het
zou daarom ook onjuist zijn hier eenzij
dig of bij voorrang naar te streven. De
stijging van de bouwkosten in de afgelo
pen jaren werd overigens ook niet al
leen veroorzaakt door soms moeilijk
te verklaren stijging van de materi-
aalprijzen of door de sterk opgevoerde
bouwactiviteit maar veel meer nog
door de stijging van de lonen en de uit
breiding van sociale voorzieningen.
Bij de huidige produktie van ruim
80.000 woningen per jaar zal, naar de
minister vreest, het woningtekort niet
binnen vier jaar kunnen worden opge
heven. Daarvoor zou een jaarlijkse pro
duktie van bijna 90-000 woningen nodig
zijn. In 1958 werd er zelfs minder op
het tekort ingelopen dan in het voor
gaande jaar als gevolg van de repatrië
ring van grote aantallen Nederlanders
uit Indonesië.
Volgens berekeningen van de Utrecht
se sterrenwacht zijn de Russische Spoet
nik 3 en de Amerikaanse Explorer 4
elkaar vanmorgen om even over half
vijf boven midden-Nederland gepas
seerd. Helaas bedekte het dikke wolken
dek deze ontmoeting op hoog niveau
tussen Oost en West voor het oog van
de waarnemers.
De voorzitter van de Kon. Ned. Mij.
tot Bevordering der Geneeskunst, dokter
Em. Bingen uit Nijmegen, heeft zaterdag
op de algemene ledenvergadering van
de maatschappij in Utrecht medegedeeld,
dat de Arnhemse zenuwarts dr. L. F. C.
van Erp Taalman Kip het hoofdbestuur
verzocht heeft, een ereraad in te stellen
om zijn optreden te beoordelen in de
affaire van het artsenpaar Meulenbelt,
waarover het dagblad De Telegraaf on
langs publicaties beeft gedaan. De maat
schappij heeft terstond gevolg gegeven
aan dit verzoek van haar oud-voorzitter.
Er zal dus een ereraad worden ingesteld.
Deze zal bestaan uit twee juristen, een
hoogleraar-psychiater, een psychiater ge
stichtsarts en de oud-voorzitter van de
raad van beroep.
(Van onze parlementaire redactie)
rat zegt een jong politicus, die in aanmerking komt
voor een ministerschap, wanneer hij de kamer van
de formateur binnenkomt? Dag Excellentie?" of
„Dag mijnheer de formateur?" Wij hebben het, nu prof. De
Quay midden in de formatiezit, eens voor u uitgezocht bij
de in Den Haag zo veelvuldig aanwezige „bevoegde instan
ties". Voor het geval dat uzelf nog eens naar Den Haag
wordt ontboden: u kunt de formateur gewoon aanspreken
met de titeldie hij in het dagelijks leven voertDus in
dit geval met „professor" of met „mijnheer de commissaris"
Wij veronderstelden hierboven dat u bij de formateur zou
worden ontboden. Dat betekent strikt genomen niet, dat u
verplicht bent te komen. Een formateur ontbreekt het
namelijk, behalve aan een tit: latuur, oofc aan bevoegdheden.
Formateur is geen ambtstaatsrechtelijk bestaat een for
mateur niet.
Wat is een formateur dan welDe Bevoegde Instantie
formuleerde het zo: „Het is de man die van de koningin
opdracht heeft gekregen om een kabinet te formeren, dat
volgens de laatste formulering: „zal mogen rekenen op een
vruchtbare samenwerking met de volksvertegenwoordiging."
Hij heeft een opdracht van de koningin en heeft verder met
niemand anders iets te maken. Hij handelt namens de ko
ningin, aan wie volgens de grondwet het recht toekomt
ministers te benoemen en te ontslaan „naar welgevallen".
A l heeft een formateur dan geen ambt, en dientenge-
/-§ volge geen salaris en geen officiële bevoegdheden,
-*■ men moet niet vergeten dat hij een belangrijk man is
in een politiek vacuum. Van de demissionaire ministers en
hun departementen krijgt hij alle medewerking bij de ver
vulling van zijn opdracht. Hij kan, in overleg met de be
trokken minister, een rapport laten samenstellen over be
langrijke kwesties. Hij krijgt een kamer ter beschikking
en een auto. Prof. De Quay heeft tijdelijk een auto in ge
bruik, die voor de crisis in december ter beschikking stond
van staatssecretaris Van Rh\in van sociale zaken. Een for
mateur kan in principe ook een onkostennota indienen,
maar dat is, voorzover bekend, nog nooit voorgekomen. Er
is oo£ niemand, die weet waar hij die nota zou moeten
indienen, maar, zo werd ons verzekerd„het ar laraat is
lenig genoeg om daar een oplossing voor te vinden."
Wanneer een formateur mensen wil spreken, zal hij in
het algemeen vragen of zij bij hem willen komen. Nodig
is dat niet en men kan zich voorstellen, dat, wanneer het
gaat om een figuur als dr. Drees, de formateur naar hem
toegaat.
Het verhaal gaat, dat een langdurige kabinetsformatie het
land miljoenen kost. Dit wordt in Den Haag beslist ont
kend. Het schade-element is moeilijk na te gaan, maar zal
zeker niet groot zijn, nu de demissionaire ministers de op
dracht hebben „alles te doen wat zij in 's lands belang nodig
achten." Men zou eventueel van schade kunnen spreken, als
een zeer belangrijke kwestie blijft liggen tot het optreden
nan het nieuwe kabinet. Maar dat kan voor de staat ook
voordelig zijn. Men kan zich voorstellen, dat een plan voor
belastingverlaging enige tijd vertraging ondervindt, wan
neer het oude kabinet daarop is gevallen.
Wij hebben tot slot nog even gevraagd wat het u zou' kos
ten, 'wanneer u minister wordt. Dat kon men niet zeggen,
want het is te zeer afhankelijk van uw persoonlijke omstan
digheden. Wel gaat het verhaal, dat een na-oorlogs minis
ter een week na zijn optreden reeds honderden guldens
schuld had. Hij had zijn salaris nog niet ontvangen. (Een
minister krijgt thans zo rond de f35.000,en ook nog
geen onkosten vergoed gekregen. Maar er was één troost:
hij kon overal krediet krijgen.
(Van onze correspondent in Bonn)
De Christelijke Democratische- en
de Christelijke Sociale Unie hebben
thans een kandidaat voor het presi
dentschap der Westduitse Bondsrepu
bliek, wiens verkiezing, op 1 juli, als
een absoluut vaststaand feit kan wor
den aangenomen: een kiescommissie
van vijftig leidende figuren uit de beide
regeringspartijen hebben bondskanse
lier dr. Konrad Adenauer kandidaat
gesteld om prof. Theodor Heuss op te
volgen. Dr. Adenauer heeft zich bereid
verklaard de kandidatuur te accepte
ren, die vrijwel gelijk staat met zijn
benoeming, want tegen de populaire
kanselier die in de na-oorlogse jaren
zoveel heeft gedaan om (West-) Duits-
lands aanzien in de wereld te herstel
len, zal de socialistische kandidaat
prof. Carlo Schmid, niet kunnen op
boksen. De regeringspartijen hebben
trouwens in het kiescollege van onge
veer duizend man (de Bondsdag plus
een gelijk aantal vertegenwoordigers
uit de Landdagen der deelstaten, op
basis van evenredigheid aangewezen)
de absolute meerderheid.
Hiermede is voor de C.D.U. en C.S.U.
een gelukkig einde gekomen aan de
impasse, waarin zij waren terechtge
komen, nadat de vice-kanselier en mi
nister van economische zaken, prof.
Ludwig Erhard, enkele weken geleden
de presidentskandidatuur weigerde.
Men herinnert zich, dat de kandida
tuur van prof. Erhard zeer veel kritiek
op het partijbeleid van de C.D.U.-
C.S.U. uitlokte. Men zag er een poging
in om prof. Erhard „weg te promove
ren". Uit het Westduitse publiek gingen
vele stemmen op prof. Erhard als mi
nister van economische zaken te hand
haven. Zjjn kandidatuur leidde tot een
ernstig meningsverschil tussen dr.
Adenauer en de fractie van de C.D.U.-
C.S.U., die de kandidatuur van Erhard
evenmin goedkeurde en dreigde op de
sociaal-democratische kandidaat te
stemmen.
Aangezien het wel zeker is. dat dr.
Adenauer op 1 juli tot president zal
worden gekozen en op 12 september
dit ambt zal gaan bekleden, zal hij na
bijna tien jaren aan het hoofd van de
Westduitse regering te hebben gestaan,
zijn functie van bondskanselier moeten
neerleggen. Hij zal evenwel ook als
bondspresident nog sterke invloed kun
nen uitoefenen op het regeringsbeleid.
De voorlopige Westduitse grondwet
biedt de staatspresident daartoe ver
scheidene mogelijkheden en prerogatie
ven, waarvan prof. Theodor Heuss nim
mer gebruik heeft gemaakt. Zo heeft
de Westduitse president het recht om
kabinetszittingen bij te wonen. Dit was
o.m. wat zo sterk sprak tegen de ver
kiezing van prof. Carlo Schmid, die
overigens een zeer presentabele bonds
president zou zijn geweest. Zijn even
tuele inmenging in de staatszaken zou
echter voor dr. Adenauer als rege
ringsleider ondraaglijk zijn geweest.
Dit dwong tevens de C.D.U.-C.S.U. om
een presidentskandidaat te benoemen,
die sterk genoeg zou zijn om prof.
Schmid te verslaan. Zulk een kandi
daat is dr. Adenauer ongetwijfeld.
Achter de politieke schermen is van
gistermiddag af, dr. Adenauers aan
vaarding van de kandidatuur, het po
sitie-kiezen voor het kanselierschap be
gonnen. Ook hierop zal dr. Adenauer
grote invloed kunnen uitoefenen. Hij
is ri.l. degene, die als president de
kanselier benoemt. De kandidaat-kan
selier, voorgedragen door de Bondsdag,
zal dus zijn persoonlijke instemming
moeten hebben. De kandidaat met de
meeste kansen lijkt op dit ogenblik de
vice-kanselier en minister van econo-
Het Indonesische blad Merdeka
schrijft, dat de regering in Djakarta
overweegt verscheidene employe's van
de Nederlandse diplomatieke vertegen
woordiging in de Indonesische hoofd
stad tot persona non grata te verklaren
in verband met de vrijlating van de
heer Schmidt. De campagne in de In
donesische pers tegen de vrijlating van
Schmidt duurt ook na het ontslag van
procureur-generaal Soeprapto voort.
President Soekarno zal mr. Gatot Ta-
runa Mihardima installeren als waar
nemend procureur-generaal in de plaats
van mr. Suprapto, aldus heeft het pers
bureau Antara bekendgemaakt.
Verwachting tot donderdagavond
(opgemaakt te 11.15 uur)
Enkele buien, afgewisseld door op
klaringen. Weinig verandering in
temperatuur. Matige tot krachtige,
af en toe harde wind tussen west
en noordwest.
Zon: 05.59-19.26. Maan: 06.37-20.58.
Station
Stockholm
Oslo
Kopenhagen
Londen
Amsterdam
Brussel
Luxemburg
Partis
Nice
Berlijn
Piankfort
München
Zürich
Genève
Locarno
Rome
temp.
neersi
weer Heden
max.
afgel.
7
uur
gist. 24 uur
regen
3
4
10
regen
3
5
21
half bew.
4
7
11
regenbui
7
11
8
regenbui
8
8
2
regen
8
10
1
regen
5
7
4
motregen
8
12
1
onbewolkt
10
22
0
zwaar bew.
4
9
0.3
geheel bew.
6
11
2
half bew.
5
10
6
licht bew.
7
9
8
licht bew.
5
10
3
onbewolkt
5
19
0
zwaar bew.
13
18
0
mische zaken, prof. Ludwig Erhard,
die ook als regeringschef een even wa
kend oog op de economische politiek
van cte bondsrepubliek zal kunnen hou
den als de bondskanselier op de bui
tenlandse politiek altijd heeft gehad
(tot wanhoop tan zijn minister van
buitenlandse zaken, dr. Von Brentano).
Andere mogelijke kandidaten zijn de
voorzitter van de Bondsdag, dr. Eugen
Gerstenmaier, en de minister van fi
nanciën, Franz Etzel.
Onder de snel wassende literatuur
rond de kabinetsformatie neemt een
hoofdartikel van de Nieuwe Rotter-
aamse Courant (van maandag) een
opmerkelijke plaats in. Terwijl prof.
De Quay zich prepareerde op de vol
gende ronde van zijn bezigheden, be
ijverde de N.R.C. zich in het opsom
men van redenen, welke bij een even
tuele mislukking van deze formatie
poging het vaderland tot troost zou
den kunnen strekken. Het Had zegt
niet met zoveel woorden een succes
loos „exit" van de Noordbrabantse
commissaris te wenseii of zelfs maar
te verwachten. Maar het geniet ken
nelijk bij voorbaat al zódanig van de
troostmiddelen, welke het alsdan
hoopt te verstrekken, dat men de iet
wat kryptische kop „Over mislukking
ook te praten" geredelijk lezen mag
als: over een mislukking valt wat ons
betreft heel best te praten.
Men zal ons toegeven, dat dit nau
welijks verkapte verlangen naar een
verlenging van de crisisduur een bij
zonder geluid is, te meer daar op het
moment van verschijnen nog onmo
gelijk enig oordeel uitgesproken kon
worden over de yraxtg of wat prof. De
Quay als resultaat voor ogen staat de
schrijver tegenviel of niet.
Wij zijn het ermee eens, dat „wij
nog niet toe (zijn) aan een abnormaal
lange formatieduur". Maar we hopen
dan ook dat de gedachte aan 1956- de
bereidheid om op dit punt een nieuw
record te vestigen aan alle betrok
kenen ontneemt. De N.R.C. komt tot
haar bespiegelingen op grond van twee
overwegingen: het blad vindt het een
„wonderlijke figuur" als een gloed
nieuw kabinet al heel spoedig het be
faamde SER-rapport op tafel krijgt
na eerst „waarschijnlijk met veel
moeite" een regeringsprogram te heb
ben opgesteld. Maar aangezien het
verloop van de besprekingen in de
SER, hoewel niet publiekelijk, toch
wel door de wanden van de vergader
zaal pleegt heen te dringen, lijkt ons
de vrees voor een verrassing van het
nieuwe kabinet niet geweldig groot.
Wij zijn dan ook geneigd de aanlei
ding van de N.R.C.-bespiegelingen
eerder te zoeken bij de voorkeur van
het blad voor een kabinetsformatie
langs, wat het noemt, „een echte
extraparlementaire weg", „buiten het
partijenschema om".
Die voorkeur achter wij op zichzelf
alleszins eerbaar. Maar wij vrezen, dat
zij niet erg praktisch zal blijken. Het
uitvoerige overleg met fracties, de op
stelling van gedetailleerde regerings
programma's waarop men het fiat van
de fracties der regeringspartijen wenst
te krijgen, de al even gedetailleerde
bemoeiing van de fracties met de por
tefeuilleverdeling en zelfs met de per
sonen, welke die portefeuilles te be
heren zullen krijgen, dat alles vermag
onze sympathie niet te wekken. Er
varingen opgedaan met deze wijze
van formeren en, daarna, met de
hardnekkigheid waarmee met name
de socialistische fracties zich tot let
terknechten van een beweerd basis
contract uitriepen (als hun dat goed
uitkwam) makennog afgezien van
constitutionele overwegingen, een
dergelijke intensieve bemoeiing van
de Kamerfracties met de kabinetsfor
matie niet aanlokkelijk. Maar is dat
voldoende reden om de remedie te
zoeken in het andere uiterste: een
formatie „buiten het partijenschema
om"? „De steen der wijzen is nog
niet gevonden", zei dr. Kortenhorst
bij de viering van zijn tienjarig Ka
mervoorzitterschap. Dat lijkt ons een
moeilijk^ aanvechtbare constatering.
Noch de veel-schakelige ketenwelke
de PvdA het kabinet wil aanleggen,
noch een volkomen afspraakloos uit
zeilen van een nieuwe rgeering zijn
bij de huidige parlementaire verhou
dingen aanbevelenswaardig. Wat dit
laatste betreft: het karakter en de in
vloed van de politieke partijen zijn
te zeer gewijzigd, sedert Cort van der
Linden, om belust te doen zijn op een
afspraakloos avontuur, gesteld al dat
er kandidaten gevonden worden die
hun ministeriële loopbaan zonder eni
ge effectieve ruggesteun van hun
geestverwanten zouden willen aan
vangen.
Wat ons, tot dusverre, in prof. De
Quay's formeren aanstaat, is zijn zorg
vuldig pogen om het koehandelen met
de partijen te vermijden, zonder noch
tans geheel het contact te ontvluchten
met diegenen, die aanstonds, als hij
succes heeft, als scherprechters over
hem zullen oordelen en naar wier
meerderheidsbeslissing hij zich ten
slotte te voegen heeft. Hij lijkt ons
dichter bij de steen der wijzen, of hij
er een kabinet mee wint of niet-
