Sportief plakboek
E
en zijn leerlingen in onze tijd
Van Dam en Dame
Van boeken
en schrijvers
1/
a
Een ere-wedstrijd voor Abe Lenstra
Coppi en Bartali zijn nog rivalen
Geminiani voorspelt zijn zege - Voor
de trainer van de voetbalkampioen
Premie op de titel
Al vast gelukgewenst
Kostbaar licht
bij Fortuna
em schijven
n®
nii
V B
V.
J
Gelijk spel van DOS
in Kopenhagen
Deense amateurs werken
achterstand weg
Stirling Moss rijdt
107 mijl per uur
T.V .-reclame
Adverteerders wensen
redelijke plaats
Daviscupwedstrijden
9
ml.
Hebt u al
een Ji-M
verricht
ZATERDAG 2 MEI 1959
PAGINA 6
Record Silverstone
ABASIN
T\nmpc. Tere huid?
abcdefgh.
iiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinniiiiiiiiininiiiiniiiiimmiiinmiinfl
<52D
Een ernstig woord om mee te be
ginnen, deze week. U weet na
tuurlijk al, dat Abe Lenstra niet
behoort tot de uitverkorenen uit wie
het eerstvolgende Nederlands elftal ge
formeerd wordt. Hij gaat dus niet mee
naar Istanbul en Sofia. Men mag daar
uit, lijkt ons, wel opmaken, dat de in
ternationale carrière van de nu bijna
negenendertigjarige Lenstra nog
steeds het idool van de voetbaljeugd
ten einde is. Niet alleen wij hebben
Schwartz deze gedachten toegeschre
ven, ook onze collegae. Sommigen van
hen echter wensen Lenstra niet zonder
meer te laten gaan. „Lenstra heeft zo
veel goeds gedaan voor het Nederlands
elftal, hij mag niet met stille trom ver
trekken. Gun hem nog één interland,
als ere-wedstrijd", zo ongeveer luidt
hun voorstel.
Eerlijk gezegd, wij kunnen ons zo'n
voorstel wel indenken. Wij vinden het
ook wel pijnlijk, dat talloze coryfeeën
op een bepaald moment op een wat
meedogenloze wijze ontdekken, dat zij
niet meer de helden van weleer zijn.
Hun tijd is voorbij, bemerken ze. Dat
overkomt thans Abe Lenstra Dat heb
ben eerder reeds heel ver anderen
ervaren. Een Kraak bjjvoo eld, een
Terlouw, een Kick Smit en <g langer
geleden een Bakhuys, Lagendaal, Ven-
te, Leo Halle en noemt u maar op. Zij
kregen evenmin een ere-wedstrijd met
het Nederlands elftal. Moet nu voor
Lenstra een uitzondering gemaakt wor
den. Wij vinden het voorstel nogal ge
vaarlijk. Het kon namelijk wel eens ztfn,
dat we binnenkort een seizoen beleven,
waarin de interlandwedstrijden uitslui
tend afscheidswedstrijden zijn. Eentje
voor Lenstra, een voor De Munck, een
voor Van der Hart, een voor Wilkes,
een voor Rijvers en ga zo nog maar
even door. Het lijkt ons dan ook, dat
er nog wel een andere mogelijkheid is
om van een speler die geruime tijd in
het Nederlands elftal gespeeld heeft,
afscheid te nemen. Een mogelijkheid,
die het principe, dat in een landenwed-
strijd het sterkst mogelijke team de re
putatie van het Nederlandse voetbal
moet trachten hoog te houden, niet in
gevaar brengt.
Al zijn de jaren,
waarin Coppi
en Bartali el
kaar hardnekkig
belaagden en om
het hardst dongen
naar de gunsten
van het publiek,
voorbij, toch is de
rivaliteit tussen de
twee vermaarde
Italiaanse wieler-
helden nog niet he
lemaal geweken.
Dat hebben de kij
kers van de Ita
liaanse televisie
deze week weer er
varen. Bartali was
namelijk weer eens
commentator bij
een reportage van
een wielerwedstrijd
en hij liet zich bij
deze gelegenheid
ontvallen: „Het is
toch wel triest te
moeten zien hoe
Coppi, ondanks zijn
negenendertig ja
ren, nog steeds pro.
beert mee te komen
met de jongeren"
Zou Bartali op dat
moment werkelijk
vergetert zijn, dat
hij voor het laatst
in de Tour de Fran
ce reed en toen
geen heldendaden
verrichtte toen
hij veertig jaar
was?
Abe Lenstra; in ruste.
den.
Is Denis Neville, de trainer van
Sparta, de volgende regelen leest,
zal hij ongetwijfeld jaloers wor-
Zoals u weet, is Barcelona erin ge
slaagd het voetbalkampioenschap van
Spanje te veroveren ondanks de ener
gieke pogingen welke Real Madrid ge
durende een heel seizoen in het werk
gesteld heeft om zelf met de eer te
gaan strijken. Niet alleen de spelers
van Barcelona, maar ook de trainer
Helenio Herrera heeft dat kampioen
schap geen windeieren gelegd. Ter ge
legenheid van het behalen van de titel
kreeg Herrera een extra-premie van
een nalf miljoen peseta's. Als hij er
nu ook in slaagt zijn ploeg de beker
finale te laten winnen, krijgt hij ander
maal een extra-premie van een half
miljoen peseta's. En, zo heeft het be
stuur al vast aangekondigd, als Barce
lona het volgend jaar de Europese
voetbalbeker verovert, krijgt Herrera
een miljoen peseta's extra.
Nog een anecdote uit de wielerwe-
reld. Een paar weken geleden
beleefde Frankrijk op het autocir
cuit van Monthléry een van zijn belang
rijke nationale wielerwedstrijden. Uiter
aard werden in de voorafgaande dagen
vele voorspellingen gedaan. Ook Gemini
ani, de man die niet alleen altijd met het
voorwiel van zijn fiets, maar ook met
zijn mond vooraan pleegt te zgn, gat
zijn prognose. „Mijn ploeggenoot Rivie
re wint de sprint voor de tweede plaats,
ik arriveer helemaal alleen als eerste;
zet u dat maar in de krant," vertelde
hij een verslaggever. De concurrenten
van Geminiani lazen die voorspelling
uiteraard ook. Anquetil, Darrigade en
hun ploegmakkers de grootste con
currenten van Geminiani bleken ech
ter allerminst geïntimideerd. Zij stuur
den Geminiani allereerst het volgende
telegram: „Gefeliciteerd met de over
winning." Zij begroetten Geminiani
vervolgens op de dag van de wedstrijd
zeer hoofs. Zij behaalden tenslotte in de
eindsprinteen bijzonder duidelijke
overwinning.
DOS uit Utrecht heeft in Kopenha
gen met 3-3 gelijk gespeeld tegen Aka-
demisk Boldklub. De ruststand was
3-1 in het voordeel van DOS. De eerste
treffer kwam na 15 minuten van de
voet van linksbuiten Luiten. Twee mi
nuten later was het reeds 1-1 door
rechtsbinnen Erik Jensen. In de 25ste
minuut zond rechtsbuiten Visser de bal
voor het Deense doel. Het leer raakte
spil Brogger en het was 2-1 voor DOS.
In de 40ste minuut bracht Lammers
de stand op 3-1 voor DOS, met een
fraaie boogbal over doelman Jan Han
sen. DOS domineerde de eerste helft
en kwam tot goed spel.
Maar in de tweede helft werden de
bordjes verhangen. Na 25 minuten ver
kleinde halfspeler Flemming Nielsen
de achterstand tot 2-3, met een schot
van dertig meter afstand. Twee minu
ten voor het eindsignaal zorgde links
binnen Aage Zachariassen voor de ge
lijkmaker. De beste spelers van DOS
waren Van der Linden, Lammers en
Kraay. Er waren 12.000 toeschouwers.
Tijdens de training heeft de Engelse
coureur Stirling Moss, in zijn nieuwe
B.R.U., een nieuw ronderecord geves
tigd op het circuit van Silverstone. Hij
reed een gemiddelde van 107 mijl per
uur. Het oude record stond met 105.37
mijl op naam van Jean Behra en Pe
ter Collins.
(Van onze sportcorrespondent)
Met een iichtwedstrijd in het stadion
te Geleen tegen West Ham United
neemt Fortuna op 5 mei a.s. de licht
installatie in gebruik, van Duitse ori
gine, die volgens manager Huub Adri
aans in Europa slechts wordt overtrof
fen door de installatie van Real Ma
drid. Nu wordt nog de accommodatie
van het Geleense stadion zodanig uit
gebreid. dat het 25.000 toeschouwers
kan herbergen.
De volgende Iichtwedstrijd is op 16
mei tegen F.C. Luik om de (door For
tuna reeds gewonnen) Coupe des Fron
tières Op 10 1uni a.s. speelt Fortuna
dan nog tegen de vermaarde Brazili
aanse <3ub Botafogo, met Didi, Gann-
cha en Santos.
Fortuna koestert nu reeds het plan
om volgend seizoen dertien lichtwed-
striidente spelen. De lichtinstallatie
omvat vier musten «5i meter hoog)
met 42 schijnwerpers van elk 1500
Watt,
Advertentie
houdt Uw zenuwen in bedwang
AVER
DE SCHOOLMEESTER
kalmeert zonder slaap
te verwekken
Coppï heeft het moeilijk.
Advertentie
otSW'VtO' Babyderm-zeep
De bond van adverteerders wenst
voor reclameboodschappen een redelijke
plaats in de televisie-uitzendingen te
zien ingeruimd. Hieronder verstaat de
bond, dat een voldoende spreiding van
de boodschappen over het gehele pro
gramma wordt verkregen, zodat de re
clame niet bij uitsluiting zal worden toe
gelaten in een opeenvolgende reeks ge
durende een korte spanne tijds en ook
niet op zodanige tijdstippen, dat de re
clame praktisch buiten het normale
programma zal vallen.
Dit standpunt heeft de bond van ad-
erteerders, waarin 500 Nederlandse be
drijven van allerlei schakering zich heb
ben verenigd, uiteengezet in een brief
'ie hij heeft gezonden aan alle personen
n instanties die op enigerlei wijze te
maken hebben met reclame en televi
sie. De bond acht het nodig, dat ieder
een op dit ogenblik kennis neemt van
wat hij noemt de minimale wensen van
het lichaam dat voor de Nederlandse
adverteerders representatief is.
Bij het vaststellen van de plaats der
reclameboodschappen zal de bond, zoals
hij zegt, vanzelfsprekend beperkingen
aanvaarden, bij voorbeeld een verbod
om buiten 'de natuurlijke onderbrekin
gen van programma-onderdelen recla
me uit te zenden en eventuele andere
restricties die op ethische of culturele
gronden gemaakt worden onder vigueur
van daartoe vast te stellen regels.
Advertentie
RESTAURANT
INTERNATIONAL,
*rier de «rctdt
SPCClAUTElTtN Ultl
TURKIJS I HONQARIJS
SPANJE OOSTENRIJK
•TALIE, l' V.S.A.
West-Duitsland staat na de eerste dag
van de Daviscup-ontmoeting tegen Bra
zilië voor de eerste ronde van de Eu
ropese zone met 2-0 achter. In Ber
lijn verloor Wilhelm Bungert vrijdag
voor 3000 toeschouwers het eerste enkel
spel tegen Carlos Fernandez (Braz.)
met 2-6, 4-6, 4-6.
Zweden heeft na de eerste dag van
de Daviscup-ontmoeting (eerste ronde
Europese zone)) tegen Hongarije een
2-0 voorsprong. Jan Erik Lundquist ver
sloeg Andreas Adam met 6-4, 6-4, 6-3.
Nieuw Zeeland heeft zich door een over
winning in het dubbelspel tegen Ierse
Vrijstaat geplaatst voor de tweede ron
de van de Europese zone. De Nieuw-
Zeelanders Lew Gerrard en Mark Ot-
way brachten vrijdag de stand op 3-0
door met 6-2, 1-6, 6-4, 7-5 te winnen
van Guy Jackson en Joe Hackett (Ier
land).
Na de eerste dag van de ontmoeting
Luxemburg-Groot Brittannië voor de
tweede ronde reeft Groot-Brittannië
met 2-0 de leiding. Ook Spanje heeft
na de eerste dag tegen Finland een
voorsprong van 2-0.
Na de eerste dag van de wedstrijd
Oostenrijk-Chili is de stand gelijk 1-1.
Na de eerste dag van de ontmoeting
voor de eerste ronde tussen Libanon
en Columbia, die vrijdag te Beyrouth
begon, is de stand eveneens gelijk 1-1.
In de wedstrijd tegen Noorwegen heeft
Zuid-Afrika met 2-0 de leiding.
Gerrit Voorting is zesde geworden
in de „Grote prijs van de eerste mei"
die vrijdag te Hoboken werd gehou
den. De wedstrijd werd gewonnen door
iGentll Saelens <B),
Als attractie voor deze eerste ru
briek in mei het volgende. Een van
onze getrouwste oplossers zal 19 mei
z'n 80ste verjaardag vieren. Naar
aanleiding hiervan stelde hij f2,50
beschikbaar voor de goede oplossing
van de twee problemen, die in deze
rubriek zijn opgenomen. De oplos
singen moeten uiterlijk dinsdag 19
mei in ons bezit zijn. Bij meerdere
goede oplossers beslist het lot. Van
de tweezet is de sleutelzet voldoen
de; echter van de driezet de vol
ledige oplossing. De tweezet, tempo
eerste soort bezit een paar fraaie
matveranderingen. De driezet daar
entegen is heel wat soberder, maar
kan voer velen een harde noot zijn.
Probleem no. 9.
W. Verbon, Delft. Eerste plaatsing.
Mat in twee zetten.
Probleem no. 10.
E. Tehelebi, Brit. Chess Magazin 1957.
Mat in drie zetten.
Correspondentie te zenden aan:
P. A. Koetsheid, Huize St. Bernardus
te Sassenheim.
PROBLEEM VOOR GEOEFENDE
OPLOSSERS
No. 3324 van Joh. v. d. Boogaard
te Rotterdam.
Ten gerieve van de inzenders ge
ven wij hieronder de oplossingen uit
de schaakrubrieken uit de Maasbode
van 14, 21 en 28 maart.
Probleemoplossingen.
No. 7789. H. Hermanson. 1. Le3-f4
dreiging 2. De6-g6: mat.
No. 7790. P. A. Petkow. 1. De3-cl
dreiging 2. Dcl-c4 mat.
No. 7791: A. Ellerman. 1. Le8-h5
dreiging 2. Lh5-f3 mat.
No. 7792. A. Witte. 1. Pe4-g5 enz.
No. 7793. L. Larsen. 1. Dg6-e4
dreigingen 2. Lb5t en Ld3 enz.
No. 7794. J. Haring. 1. Dc8-c4 drei
ging 2. Dc4-e2 mat.
No. 7795. H. en P. ie Grand. 1. Lg6-
h5. 1ba3:, b3, bc3:, ed3:, e3,
ef3:, 2. Ta2, Tb2, Tc2, Td2, Te2, Tf2,
enz.
Oplossing no. 7. H. Ahues: Pg5;
no. 8. A. Goldstein: Dh2.
as
4842 3—9: 32. 41—37 10—15; 33. 43—39
18—23; 34. 39—34 17—21: 35. 38—33 13—19;
36. 33—29 22—28; 37. 29X18 12 X 23; 38.
42—38 9—13; 39. 36-31 7—12? Het ont
gaat zwart in welk gevaar hij verkeert,
anders zou stellig 1520 of 2126 ge
volgd zijn; nu profiteert wit natuurlijk
gretig van de kans. 40. 3024 19x39; 41.
49—43 39X48; 42. 31—26 48X31; 43. 26X10,
28 X 37 44. 10—5 23—29 45. 5X41 11—16^
46. 41—36 31—9. Na nog enkele zetten
werd tot remise besloten.
PROBLEEM VOOR BEGINNERS
No. 564 van H. J. H. W. Vrinten
te Tilburg.
Wit speelt en wint; oplossingen kun
nen ingezonden worden tot 15 juni a.s.
aan B. H. M. Stevens, Eikenlaan 36,
Heemstede.
HET PARTIJSPEL
Op 20 nov. 1956 speelde Piet Roozen-
burg (met zwart) tegen de Fransman
A. Verse in het toernooi voor het we
reldkampioenschap. Wellicht zal men
zich herinneren dat Roozenburg geheel
onvoorbereid aan de match deelnam,
hetgeen dan ook tot uitdrukking kwam
in zijn resultaten. Niettemin waren die
toch zeer bevredigend en menige partij
speelde hij in uitstekende vorm. Ook
in deze partij wist hij steeds het beste
spel te forceren, totdat hij een slagzetje
overzag dat tot remise leidde.
1. 34—30 18—22; 2. 30—25 12—18: 3.
40—34 7—12; 4. 34—30 19—23; 5. 45—40
17; 6. 3328. Wit durft het blijkbaar
niet aan om af te wachten tot zwart
zich verklaart. 22X33; 7. 39x19 14x23;
8. 25x14 10X19; 9. 40—34 9—14; 10. 44r—39
15—20; 11 30—25 20—24; 12. 34—30 5—10;
13. 32—28 23X32; 14. 37x28 18—23; 15.
42—37 23x32; 16. 37x28 13—18; 17. 41—37
1822. Het is echt iets voor R. om het
zwakke centrum van zijn tegenstander
voortdurend aan te vallen. 18. 3833
1923: 19. 28x19 24X13; een niet onbe
langrijk tempovoordeel en een goede
stand moet aan R. goede kansen bieden.
20. 50-44 12—18; 21. 43—38 16—21; 22.
31—26 7—12; 23. 46-41 22—28 24. 33X22
17X28; 25. 26X17 11X22; 26. 44—40 6—11;
27. 40—34 12—17; 28. 39—33 28X39; 29.
34x43 8—12; 30. 37—32 2—7. Een wat
vreemde zet, we hadden ciit stuk liever
via 8 naar het centrum gebracht. 31.
Wit begint en wint; oplossingen van de
nummers 564 en 565 kunnen tegelijk in
gezonden worden tot 15 mei a.s. aan bo
vengenoemd adres.
OPLOSSING
van No. 561 van H. F. M. van Tulder
te Amsterdam.
28—221 17X28 gedw. (Een oplosser
vroeg waarom soms het woord gedwon
gen gebruikt wordt; men ziet hier zulk
een geval. Als zwart 18X27 zou slaan,
zou het spel direct voor hem verloren
zijn. Men gaat bij het dammen van de
logische veronderstelling uit, dat men
moet trachten het leven zo lang mo
gelijk te rekken.) 26—21. 16 x 27. 31X11.
6X17, 43—38, 17—21, 36—31, 21—26,
38—32, 26X37, 32X41, 28—32, 44—39, 32—38,
41—37 en wint. Dit Is weer eens een
mooi stukje van onze miniaturenspecia-
list.
De voor deze wedstrijd beschikbaar
gestelde damwerkjes werden na loting
gewonnen door de heren Joh. v. Setten,
Hillegondastraat 4b te Rotterdam, en Han
v. d. Heide, Paramaribostraat 84II te
Amsterdam.
Bij de Wereldbibliotheek te Am
sterdam is onlangs verschenen
een Keuze uit de Gedichten van de
Schoolmeester, verzorgd en ingeleid
door F. K. H. Kossmann. Het boek
je is er materieel een beetje bekaaid
afgekomen. Een kaftje van half-stijf
papier om een goede honderd blad
zijden druks op nogal grof materiaal.
Ter vergelijking heb ik De Gedichten
van den Schoolmeester uit de kast
gehaald, de editie van Van Lennep,
verschenen bij Kraay in Amsterdam
in den jare 1875, voor de zevende
maal. Een kloek boek van een goede
driehonderd bladzijden. Toen bleek
dat de hier te bespreken Keuze ver
rassend uitvoerig is. Uit de Mengel-
poëzy werd zo goed als niets opgeno
men, wat echter alleen jammer is
van de bekende puntdichten en graf
schriften. Ook de Koffy-veiling met
de Heer Dadelpracht werd niet waar
dig bevonden. Eveneens ontbreekt
het Kort Begrip der Romeinse His
torie, wat erg is voor degenen die
zoals ik de tweeling Romulus en
Remus wel mogen, omdat ze zo zui
ver op elkaar leken, vooral de ene!
Voor de rest is het oeuvre nagenoeg
kompleet, inzover de Laatste Rijm-
lijke Historie voor de Jeugd zijn vol
tallig, en de Brieven zijn zelfs over
kompleet, inzover de Laatste Rijen-
brief is opgenomen, die in de uit
gave van 1875 althans ontbreekt.
Dus op luttele bladzijden na het vol
ledig werk, met weglating van het
benedenmaatse.
Deze bijna alles omvattende „keuze"
in zo kort bestek was slechts mogelijk
door het weglaten van de 300 illustra
ties op zes na van Anth. de Vries.
Dit nu is voor Gerrit van de Linde
Janszoon en zijn lezers van deze tijd
een ramp.
De Schoolmeester lezen wil sinds
1872 zeggen: lachen om de tekst en om
de plaatjes. Het halve dozijn prentjes
dat nog werd afgedrukt, doet het niet
op het grove papier van de Wereldbi
bliotheek. En aanwinst is echter de
reproduktie voorin van een geschilderd
portret van de dichter, in bezit van de
achterkleinzoon dr. P.A.M. van de
Lind^ te Hongkong. Een aanwinst ook
is de Inleiding van dr. Kossmann, om
dat deze feiten vermeldt die Van Len
nep niet bekend waren of die hij althans
niet heeft bekend gemaakt in het na
woord van zijn edities: Iets over den
Schrijver en zijn dichttrant. Daarin staat
wel vermeld, dat de kandidaat in de
theologie als hulpprediker „van den
kansel, door het plechtige en tevens in
nemende van zijn toon, de harten zijner
toehoorders wist te roeren en te
enige overeenkomst" met het werk
van onze dichter. Ook is er „geen en
kel opmerkelijk verband" aan te wij
zen tussen de Gedichten van de
Schoolmeester en Dr. Syntax, school
meester als Van de Linde, en een
schepping van de karikatuur-tekenaar
Thomas Rowlandson die geassisteerd
werd door de tekstdichter William
Combe. Dr. Syntax en de Schoolmees
ter zijn daarentegen wel geestverwan
ten. Maar hoe dan ook, al deze ver
gelijkingen hebben Kossmann er niet
toe kunnen bewegen de oorspronke
lijkheid van Van de Linde te betwijfe
len. Hij konkludeert dat de Gedichten
van de Schoolmeester „veel gewone
gekheid (bevatten), onderhoudende
grapjes, studentikoze en kinderachti
ge flauwiteiten en brutaliteiten. Men
kan er al of niet toe gestemd zijn daar
om te lachen. Maar in zijn beste stuk
ken stijgt hii uit boven de enigszins
opzettelijk en spitsvondige moppig
heid, om werkelijk te naderen tot die
sfeer van ware nonsens, waarvan zijn
tijd nog nauwelijks de zuivere voor
beelden kende".
Er waren in Van de Linde's tijd méér
theologen, ook in Leiden, die zich voor
de poëzie interesseerden. En velen van
hen brachten het als fatsoenlijk man
in de maatschappij heel ver. Ze deden
wél hun proponentsexamen, of werden
zelfs hoogleraar, terwijl van de Linde
afzakte tot Schoolmeester. Maar al die
deftige dominees voelden bitter weinig
van de spanning tussen hemel en aar
de, tussen ideaal en werkelijkheid. Ze
waren van een rimpelloze braafheid, te
zelf-ingenomen om de humor een kans
te bieden. Op Frangois Haverschmidt
na. Van deze hoeft men 't leven maar
te lezen, om te beseffen langs welke
afgronden van onzekerheden hij is ge
gaan. Zijn humor is daardoor dieper. Die
van de Schoolmeester is oppervlakki-
De stuurman was iemand met merg in
in zijn knokken
En meer of min begaafd met de
kinderpokken
Hij hield bijzonder veel van jenever
alsmede van tabak
Die hij, in de vorm van een pruim,
achter zijn kiezen stak
(lil. bij „De schipbreuk").
boeien." De vader van Van Lennep
hoorde prediker Van de Linde in de
kerk te Bennebroek, en was enthou
siast. Zijn pastorale wens ging echter
niet in vervulling. In de zielzorg lagen
de dichter geen successen weggelegd.
Hij zag de kans op het proponentsexa
men verkeken. Om redenen van finan
ciële aard! Moest hij, door schuldeisers
op de hielen gezeten, het land uit vluch
ten? Ja, maar er waren ook andere re
denen. Van Lennep zegt zeer kies: „by-
zondere omstandigheden, welke het
noodeloos is, hier te vermelden". Koss
mann heeft minder verplichtingen en
spreekt dus minder verbloemende taal.
De pastorale successen werden onmo
gelijk door morele excessen in de tijd
toen de Schoolmeester in Leiden nog
kollege lag. Eind 1833 bleek er niet
slechts sprake van schulden maar ook
van „krasse lichtzinnigheden, een zoon
tje bij een overigens niet zeer eerbaar
Leids meisje en bovendien een intieme
verhouding met een blijkbaar nogal
emotionele getrouwde jongedame uit
academische kringen". De bedro
gen echtgenoot balde de vuist, er dreig
de een openlijk schandaal en Van de
Linde deed zijn proponentjes niet, dook
onder in Schipluiden (in de pastorie al
daar, weet de inleider te vermelden),
daarna in Ouderamstel (in het dokters
huis) en stak vervolgens over naar het
perfiede Albion, waar de bijna beroe
pen dominee Anglikaan wordt en opvoe
der van de jeugd. Engels en Frans wor
den zijn voertaal. Maar in zijn beste
ogenblikken blijft het Nederlands zijn
schrijftaal. En dat maakt dat Neder
land niet al te zeer hoeft te treuren om
de „schulden" van deze man. Er was
achteraf gelegenheid te over om ze te
delgen, en bovendien ziet men in het
veen niet op een turfje. Aan brave do
minees was in onze 19de eeuw geen ge
brek. En in de jaren van Tachtig heb
ben ze meer ergenis gegeven dan Van
de Linde in 1833.
Engelse beïnvloeding is de School
meester altijd aangewreven, zoal niet
die van Edward Lear (Book of Non
sense), dan toch die van R. H. Bar
ham (Ingoldsby Legends). De eerste
wordt door Kossmann al direkt ge
ëlimineerd. Met de tweede heeft de
Schoolmeester inderdaad 't een en an
der gemeen, maar de moord- en grie
zelverhalen van Thomas Ingoldsby
R. H. Barham tonen „nauwelijks
Büsea
De Schoolmeester schreef eerder
n.a.v. het kalf:
„Intussen weet mendat dit dier
Gewoonlijk pa! zegt tegen een stier.
En tegen een koe: Moe!
En 't antwoord is dan gewoonlijk
boe!"
Ook de vondst om de biefstuk als
zelfstandig wezen op te voeren, is van
de schoolmeester, die reeds in zijn tijd
de ossehaas een eigen leven liet leiden.
JAN ELEMANS
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Illustratie bij de koffieveiling.
ger, maar ook nieuwer, al was hjj reeds
ettelijke jaren oud toen Paaltjens het
levenslicht zag.
De humor van de Schoolmeester was
in zijn tijd in Nederland een openbaring.
Ze kwam voort uit een besef van rela
tiviteit. En juist dat gevoel misten de
predikanten van toen. Om van een me
dicus als J. P. Heije maar te zwijgen.
Hoe stroomde deze laatste het Neer-
lands bloed niet door de aderen, toen
hü augustus 1831 de Belgische grens
overschreed, als Leids Jager in 's Ko-
nings wapenrok gestoken, net als Van
de Linde. In deze Tiendaagse Veldtocht
trok ook de zoon mee van Tollens, die
de terugkerende helden van Beringen,
Hasselt en Leuven in een uitvoerig
krijgslied bezingt. Alleen Beeckman
bleek gesieuveld: „Wij allen, wij gun
nen die eer aan den vriend, maar
gaarne had ieder van ons haar ver
diend". Men betwijfelt die dapperheid
bij Tollens en andere Veldtochtpoëten.
Van de Linde is de krijgsroem nooit
naar het hoofd gestegen. Geen won
der. Enkele jaren later zat hij inge
deeld bij de Engelse burgerwacht!
Wat is een vaderland? Men kan zich
op de gewijde studiën toeleggen en
toch ongewijde daden plegen. Het kan
verkeren. Hoe vaak bedekt een krijgs
haftig uniform niet een bang hart! En
daarvan overtuigd kan men zelfs
lachen bij iedere krügstriomf. Daar
om kon van al die oudgedienden al
leen Van de Linde Barend de Schut
ter "chrijven! Of Sic Transit. Beide per
siflages op de wapenhandel. En als hij
later in een brief nog eens terugkomt
op de triomftocht der dapperen, ken
schetst hij de terugkeer van het slag
veld naar het vaderland als een
overgang van de „Brabandsche Cam
pagne tot de Leidsche Champagne".
Zo gezien overleefde met Beeckman
en Van Speijk eigenlijk alleen de
Schoolmeester deze gevaarlijke onder
neming. Zelfs Staring heeft zich in die
nationale dagen geblameerd. Maar
Van de Linde durfde de grote Bona
parte dan ook rustig „Nappie
in Egypte" te noemen, terwijl toch
algemeen „adelaar" was voorgeschre
ven.
Om de Schoolmeester volop te kun
nen waarderen, moet men de onbe
nullen van zijn generatie niet ongelezen
laten. De onpersoonlijke, gladde jam
ben en daktylen naast de knittelverzen
die onvermijdelijk leiden tot een nadere
kennismaking met een geestig en oor
spronkelijk individu. In dodelijke ernst
schrijft ter Haar een snotterend vaers
Aan Mina die een ziekte overleeft,
waaraan haar zuster bezwijkt. Haver
schmidt zal in Des Zangers Min deze
naam in een betere sfeer te pas bren
gen: „O Mina, Mina mijn!" Maar de
Schoolmeester komt de lof toe, reeds
eerder het saaie burgerkind van de do
minee-hoogleraar in een Tijgerlelie ver
anderd te hebben. Men leze er de Brie
ven van Mina maar op na. Alles is be
trekkelijk, het leed van de liefde net zo
goed als dat van de schipbreuken. En
van de liefde naar het te kroostrijke ge
zin is maar een stap. Ter Haar stelt
het probleem in Huibert en Klaartje,
en maakt zich voor eeuwig belachelijk.
In deze eeuw schiet er bij Kastner ook
nauwelijks een glimlach over, als hij
grimmig stelt: Kinderrijkdom is geen
kinderzegen! De Schoolmeester dacht
nog aan geen kinderbeperking. Hij zocht
bevrijding in de lach en nog vandaag be
zit De Boterham en de Goudzoeker een
troostrijke kracht voor de kroostrijke
vader.
In de beroemde dierdichten staan de
regels:
„Want alles, zie je. jongenlief,
is in de Natuurlijke Historie relatief!"
Juist dit gevoel voor relativiteit maakt
dat de dichter ook vandaag nog lees
baar is. Onze huidige nonsensdichters
hebben de Schoolmeester gelezen maar
niet overbodig gemaakt. Daan Zonder,
land schrijft:
„Een biefstuk is gewoonlijk
Afkomstig van een koe.
Als men een biefstuk pijn doet,
Dan zegt een biefstuk: „Boel"
»c n,
3
NADRUK VERBODEN)
