Ook uit Engeland een trieste
film: Room at the top
Levendige discussies tussen
filmers en critici
Sonia Gaskell leidt weer
Het Nederlands Ballet
Collectie-Del Monte wordt
bij Sotheby geveild
DE ZON DOORGEBROKEN
Er komt een echte filmster
GIFTIGE STOFFEN EISEN
MEER ZORGVULDIGHEID
Vissterfte wordt onderzocht
Nieuwe sterrekijker
INTERNATIONALE FILMWEEK IN ARNHEM
Bela Kovacs
overleden
Mannelijke bezetting aangevuld
Na vijf jaar verblijf in Gouda
Diogenes
brand
Ministers antwoorden
Geen aftrek van
vakantiegeld
N. van Straten
UW TAFEL WATER
CAgenda van het1
Holland-F estivalI
Langspeelplaat over
Paus Pius XII
Spoorbrug ondermijnd
Door kinderen ontdekt
Lijk van Nederlandse
skister gevonden
Jongen gedood door
val op ijzeren hek
Portret van Albert
van Dalsum
M«;r. M. Lucas bij de
Paus op audiëntie
Betoging van vrouwen
in Zuid-Afrika
Arrestatiebevel tegen
overwegwachter
UW TAFELDRANK.
Voor werklozen,
DINSDAG 23 JUNI 1959
PAGINA 5
Vooi familiegebruik,
in ï/i literschroefflésseri
Minister in kabinet van
Imre Nagy
Opdracht aan Kees Verwey
Poging per vat oceaan over
te steken mislukt
Politie met traangas
in actie
Ongeluk met autobus
Voor familiegebruik,
|in 1/1 literschroef flessen
het goede anker-horloge
(let op het rode "V driehoekje)
In een aangenaam oord even buiten
Arnhem zijn maandagochtend een vijf
tigtal genodigden bijeen geweest om te
debatteren over de nieuwe stromingen
in de cinematografie en de moeilijkhe
den die de film van de televisie zou
kunnen ondervinden. De gesprekken
werden gevoerd tussen een groepje
filmmakers uit binnen- en buitenland
enerzijds en een even grote groep cri
tici anderzijds in aanwezigheid van een
gezelschap belangstellenden uit de
kringen van het departement O. K. en
W„ het film. en bioscoopbedrijf, de pers,
de filmers en de filmkeuring. Het fo
rum werd voortreffelijk geleid door
3. W. Hofstra, wiens taak niet eenvou
dig was aangezien er in verschillende
talen nogal hartstochtelijk werd be
toogd door de vertegenwoordigers der
Verschillende standpunten. Deze stand
punten bleken tenslotte niet zover uit
elkaar te liggen als velen hadden ver
wacht, al blijven er onverzoenlijkheden
in de opvattingen over de verhouding
van regisseur tot speler.
Het stersvsteem werd door vrijwel
iedereen als verderfelijk beschouwd
in artistiek opzicht. Een georgani
seerde vernieuwing in verschillende
landen werd algemeen ontkend, een
vernieuwing door een aantal indivi
duele filmers (bijv. in Frankrijk)
werd toegejuicht. Er kwamen ook
van de zijde van het bedrijf bezwa
ren tegen de overdadige dialogen in
de speelfilms. Sprekend over het pro
bleem film en televisie kwamen ver
schillende woordvoerders tot de con
clusie dat de televisie voor de film
commercieel een lelijke concurrent is
maar de film als expressiemiddel
nauwelijks iets te bieden heeft. De
uitvoerige gedachtenwisseling over
al deze problemen heeft naar men
hopen mag hier en daar wel een paar
misverstanden uit de weg geruimd.
Aan het gesprek werd deelgenomen
door de filmers Frangois Villier, Ga
briel Axel, Frank Wisbar, Herman v.
d. Horst, Bert Haanstra, Ch. v.d. Lin
den, Fons Rademakers en de critici
C. Boost, C. Seyffert, J. Spierdijk, C. de
Bruin en schrijver dezes.
De avondvoorstelling van maandag
bevatte wederom twee korte en één
lange film. Een der korte films was
Coeur de christal van Henri Cruel en
Vo Lang, een gekleurd en getekend
sprookje van een arme en mismaakte
vissersjongen die een bedroefde prin
ses met zijn fluitspel bekoort maar
haar liefde doodt als zij het mismaakte
gezicht van de jongen ziet, waarna hij
op zijn beurt verliefd wordt en zich uit
wanhoop verdrinkt in de zee. Kinderen
vinden zijn glinsterend kristallen hart
dat aan de prinses wordt aangeboden
in de vorm van een beker die onder
haar tranen smelt zodat de prinses het
geheim begrijpt.
De gekleurde tekeningen glijden
voort op een tekst die geen seconde
van de lucht is. We hebben dus te doen
met een geïllustreerd verhaaltje en
deswege niet met iets dat op film lijkt.
In Marten Toonders filmpje Gouden
Lokken is het gezongen liedje dat tot
basis dient van een getekend verhaal
tje waarin een bijna bankroet heer
schap trouwt met een rijke juffer die
bij nader onderzoek een pruik blijkt te
dragen. Dat schrikt hem af zodat hij
iets bedenkt om het kale hoofd van
gouden lokken te voorzien. De tekst is
wel leuk en de tekeningen zijn het ook,
maar samen willen ze niet tot filmhu
mor worden.
In de trieste Engelse film Room at
the top van Jack Clayton kregen we
het zoveelste brok wanhoop te aan
schouwen op onze Arnhemse filmweek.
En wederom een knappe film die al
thans in de tweede helft op een bijna
onontkoombaar fatalistisch drama uit
loopt waarin het tragisch geladen ge
zicht van Simono Signoret met groot
gevoel door Clayton is gebruikt.
De held van het drama is de jongen
Joe die zojuist een betrekking heeft ge
kregen in een Engels stadje en, af
komstig uit een armoedig milieu, zich
Voorgenomen heeft snel en afdoende
carrière te maken. Hij wil naar de top,
Bela Kovacs, Hongaars minister van
landbouw in het revolutionaire kabi
net van Imre Nagy tijdens de opstand
in 1956, is zondag na een langdurige
ziekte te Pees overleden, aldus meldt
radio Boedapest.
Kovacs was secretaris-generaal van
de partij van kleine boeren na de twee
de wereldoorlog en minister van land
bouw totdat hij in 1948, na de commu
nistische machtsovername, naar de
Sovjet-Unie werd gedeporteerd. In 1953,
ha de dood van Stalin, keerde hij naar
Hongarije terug. In oktober 1956 werd
hjj opnieuw in het parlement gekozen,
nadat hem na de opstand aanvanke
lijk enige tijd huisarrest was opgelegd.
Enkele maanden geleden stelde hij zijn
zetel beschikbaar.
zoals dat heet, en niets zal hem tegen
houden: geen schroom, geen vernede
ring, geen misdaad. Hij brengt de ver
loofde dochter van een miljonair het
hoofd op hol en heeft tegelijkertijd een
verhouding met een oudere ongelukkig
getrouwde vrouw. Tussen deze vrouw
en Joe ontstaat een werkelijke liefde,
bij haar gretig en met volle overgave
beleden, bij hem pijnlijk ontdekt. De
verhouding met het jonge meisje beeft
gevolgen zodat de rijke vader besluit
de gewetenloze jongeman in zijn zaak
op te nemen om een schandaal te ont
gaan. Als de verloving bekendgemaakt
is, pleegt de oudere minnares zelf
moord. De jongen is er kapot van, ont
dekt dan pas hoezeer hij van die vrouw
heeft gehouden, maar trouwt niettemin
het rijke meisje, dat hem voor het eerst
in tranen ziet
Een afschuwelijk drama, maar
toch zo verteld dat de tragische ele
menten de overhand hebben en een
eenmaal op gang gebrachte misdaad
tot een onontkoombare fataliteit weet
te maken. Een mixtum van De Mau-
passants roman Bel-ami en Zola's ro
man Thèrèse Rauin. Zeer indruk
wekkend is het lot van de ongelukkig
getrouwde vrouw. Zij verschijnt vrij
wel doorlopend in het beeldvlak met
een getourmenteerd masker dat geen
ogenblik gelooft aan de duurzaam
heid van haar povere geluk. Al haar
woorden preluderen vaag op haar
tragisch einde, dat tenslotte toch nog
als een schokkende verrassing komt.
Waar zij verschijnt brengt zij het
noodlot met zich mee.
De houding van de film is duidelijk
waarschuwend. Geen verbale verkla
ringen maar de onontkoombare conse
quenties der feiten zijn beslissend voor
de moraal van het drama. Hierin ligt
de grootste verdienste van de film
Dbg.
Maandag is in het kader van de film-
week te Arnhem een forum gehouden
over het onderwerp „Nieuwe stromin
gen in de filmkunst". Drie buitenlandse
regisseurs, wier films in Arnhem wor
den getoond en vier Nederlandse regis
seurs namen aan het forum deel. Ge-
sprekleider was de heer J. W. Hofstra.
Op de foto ziet men v.l.n.r.: Herman v.
d. Horst, Bert Haanstra, Fons Radema
kers en de Deense regisseur Gabriël
Axal in geanimeerd gesprek na afloop
van het forum.
Woensdag 24 Juni
Amsterdam: Concertgebouw, 8.15 uur'
Amadeus-strij kk wartet.
Den Haag: Kon. Schouwburg, 8.15 uur: tl
Mondo della Luna.
Utrecht: Stadsschouwburg, 8.15 uur: Eury-
dice (Le Grenier de Toulouse).
Kaarden: Grote Kerk, 7.30 uur: Hohe Messe
(Bachvereniging
IIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
Een Italiaanse grammofoonplatenfirma
heeft een langspeelplaat uitgegeven,
waarop enige hoogtepunten uit het le
ven van Pius XII zijn samengebracht.
De plaat begint met de aankondiging
van de keuze van kardinaal Pacelli tot
Paus en eindigt met de dramatische
mededeling van zijn dood door de Vati-
kaanse radio. Voorts bevat de plaat
passages uit de belangrijkste preken,
toespraken en radioboodschappen van
Pius XII. aldus meldt het KNP.
Mevrouw Sonia Gaskell zal Het Ne
derlands Ballet blijven leiden. Dit is
maandag op een persconferentie te
Den Haag meegedeeld.
Zoals bekend, waren er in Het Ne
derlands Ballet moeilijkheden ontstaan
waardoor enige solisten uittraden en
onder leiding van de Amerikaanse bal-
letmeester van het ballet, Harkarvy,
het Nederlands Danstheater vormden.
Mevr. Gaskell, die als gevolg va de
strubbelingen als artistiek leidster was
afgetreden, besloot later het in ontbin
ding verkerende gezelschap, dat voor
een groot dee! haar schepping was,
voor de ondergang te behoeden.
Z(j ging in opdracht van het bestuur
aan het werk om de schade te her-
Eind vorig jaar ig er in de Nederland
se pers melding gemaakt van de voor
genomen verzending van een schilde
rijen-collectie, sinds 1954 ondergebracht
in het Catherina-museum te Gouda. De
collectie was eigendom geweest van
wijlen de heer S. dei Monte, Nederlan
der van geboorte, die de laatste jaren
van zijn leven in Brussel fyad doorge
bracht. De vijf en veertig doeken en
panelen, die zijn eigendom waren, had
den zijn woning daar gesierd. Bij het
uitbreken van de oorlog was dit kunst
bezit overgebracht naar Ierland, waar
het in het museum van Perth een on
derdak vond. In 1954 kreeg het Goudse
Op de voorgrond enkele der voornaamste
figuren uit „Room at the top" van Jack
Clayton.
Advertentie
Gisteren brak dan ook in figuurlijke
zin, de zon door op de Arnhemse
filmweek. Niet in de bioscoop zelve,
waar men voortgaat met het verto
nen van het ene sombere werk na het
andere, maar daarbuiten. In een van
de restaurants was er des middags
een receptie ter gelegenheid van het
feit, dat de afdeling Het Oosten van
de Nederlandse Bioscoopbond 25 jaar
geleden werd opgericht. Daar was dus
een doorslaggevende reden tot feeste
lijk vertoon. Hoevelen het er waren,
die het bestuur kwamen complimen
teren, kunnen wjj nauwelijks schatten,
maar het was stampvol in de
overigens ruime bovenzaal van Royal.
En elkeen die ook maar iets met de
filmweek had te maken en vele, ove
rigens graag welkom geheten „bij
lopers" daarenboven, waren er om
het glas te heffen.
Natuurlijk werden er tal van vrien
delijke woorden gesproken; door de
heer J. Mienema, landelijk voorzitter
van de bioscoopbond bijv., en door de
heer Boekman, voorzitter van de be
drijfstak van filmverhuurders. Laatst
genoemde deelde mede hoe zijn bestuur
eerst had overwogen de jubilerende af
deling een jaar lang gratis films te
verstrekken: maar bij nader inzien liet
hp het bij de aanbieding van een overi
gens ook zeer gewaardeerde voorzitters
hamer. Ook de heer C. Roem voor
zitter van de bedrijfstak filmproducen
ten, voerde het woord en de heer Nij-
land, voorzitter van de feestvierende
afdeling, dankte tenslotte alien in een
oprecht hartelijke toespraak.
Van de vertoonde films mochten wij
voor u zien een Duitse rolprent die
in het Rembrandttheater ging onder de
ietwat „grüblende" titel van So lange
das Herz schlagt. En wij moeten zeg
gen dat dat vrij lang was. In de film
spelen O. E. Hasse en Heidemarie
Hatheyer de hoofdrollen. Eerstgenoem
de geeft dan gestalte aan een rector
van, laten wij zeggen, een lyceum, die
cr plotseling en onverhoeds achterkomt
dat hij is behept met een maagkanker
in vergevorderde staat. De uiteraard
„hervorragende" chirurg, die de ziekte
heeft geconstateerd, wil de patiënt aan
vankelijk niet eens meer opereren,
maar op aandringen van de echtgenote
van de rector (Heidemarie Hatheyer
dus), doet hij het tenslotte toch. Waar
om hij op zijn eerstgenomen besluit
terugkomt wordt ons niet helemaal
duidelijk. In ieder geval blijkt het by
nader inzien een juist besluit te zijn
geweest. De operatie slaagt en de rec
tor keert in zijn gezin terug. AI is het
misschien maar „voor enkele ja-
dan
ren".
Het-is duideiyk dat deze Hasse, die
aanvankelijk een dood-binnen-zeer-af-
zienbare tpd onder ogen moet iien,
overvloedig gelegenheid krpgt tot een
gelaten-heroïsch „de zaak onder ogen
zien" en wellicht ook dat Heidemarie
Hatheyer even ruim in staat wordt ge
steld om de moedige en moreel-stimu-
lerende echtgenote te spelen. Beiden
doen dat met zulk een geprononceerde
under-acting, dat deze bijna in het niets
uitloopt. Men kan ook. filmspelende, zo
veel beheersing tonen, dat de aardig
heid er helemaal van af is.
Minder beheersing toonde overjgens
de regisseur Alfred Weidemann. waar
het betrof het creëren van sentimen
tele situaties, die uiteraard ruim voor
de hapd lagen. Integendeel. Hy maak
te van de geboden kwalijke kansen
danig gebruik. En het typisch Duitse
weke en vage gefilosofeer over lief
de, dood, leven en wat dies meer zij,
was dan ook niet van de lucht. De
gebruikelijke opname van een „span
nende" operatie was het sluitstuk van
een langdradige, trage Duitse film.
Vooraf zag men In Arnhem staat
een beeldeen aardige zp het wat
fragmentarische film van Rudy Hor-
necker over de Gelderse hoofdstad. Ber
nard Verhoeven had er het scenario
voor geschreven, dat zeker verdiensten
had. De teksten werden overigens wat
ai te
stemmen
teurs.
Tenslotte: er komt toch nog een film
ster naar Arnhem. Met name Paseale
Audret, die de hoofdrol speelt in l'Eau
vive, een woensdag te vertonen film
van Frangois Villiers. Er is rondom
haar een ontvangst georganiseerd. En
daar zal dan wellicht ook Villiers zelf
aanwezig zyn. Wy zullen zien.
H. Hn.
nadrukkeiyk voorgedragen door
nen van bekende Nederlandse ac-
Kinderen, die aan het spelen waren
by de spoorbrug over de Boerveense-
mond te Stadskanaal, ontdekten maan
dag onder de brug enkele bussen. Een
van de jongens waarschuwde de politie
en toen deze een onderzoek instelde,
bleek de gehele brug te zpn onder-
münd met trotyl, dynamiet en hand
granaten. De opruimingsdienst werd
gewaarschuwd. Men vermoedt, dat de
munitie er door de Duitse bezetting of
door verzetsstrijders tijdens de tweede
wereldoorlog gelegd is.
Aan de voet van de grote Scheidegg
bij Grindelwald (Zwitserland) hebben
vakantiegangers zondag het in verge
vorderde staat van ontbinding verke
rende lijk van een vrouw gevonden. Op
het lichaam trof men een Nederlandse
krant van oktober 1958 en Nederlands
klein geld aan. Men vermoedt, dat het
een verongelukte skister is. De identi
teit is nog niet vastgesteld.
Het achtjarig zoontje van de familie
Van Bogaert, wonende te Nazareth bij
Maastricht, is zondag verongelukt, toen
hii speelde op het ijzeren hek van het
kindertehuis „Mariënwaard" bij Maas
tricht. Plotseling raakte het hek los van
de muur en viel bovenop het ventje,
dat aan het hoofd werd gewond en vrij
wel op slag dood was.
De Minister van O., K. en W. heeft
aan de Haarlemse kunstschilder Kees
Verwey opdracht verleend tot hei schil
deren van een portret van de toneel
speler Albert van Dalsum, die in
januari zeventig jaar is geworden. Het
ligt in de bedoeling dat het rijk het
schilderij in bruikleen zal geven aan
de gemeente 's Gravenhage, ter plaat
sing in de Koninklijke Schouwburg
museum de schilderijen in bruikleen,
met het uitdrukkeiyk voorbehoud, dat
de erfgenamen de verzameling op een
gegeven ogenblik terug konden nemen.
Dit ogenblik bleek eind vorig jaar na
bij, toen de directeur van het museum,
de heer J. Schouten, bericht ontving,
dat de verzameling begin van dit jaar
gereed moest zpn voor verzending. Óver
de bestemming was toen geen nadere
informatie te verkrpgen.
Uit een bericht van het persbureau
Belga bleek maandagmiddag, dat de
collectie 24 juni by Sotheby in Londen
in veiling komt.
De collectie bevat o.m. werken van
Rembrandt, Fabritius, Steen, Hobbe-
ma, Lucas Cranach, Ruysdael, Snij
ders, Rubens, Van Dpck, Teniers, An
tony Mor, El Greco, Goya. Er zijn ver
scheidene toeschrpvingen bp, werken,
die waarschijnlpk uit de school van de
verschillende grote meesters komen.
Niet aan Gouda in bruikleen afgestaan
waren o.m. werken van Breughel de
Jongere, een aanbidding der herders
van Cuyp en enkele stukken van Adri-
aen Brouwer.
stellen en de grondslag te leggen voor
een herboren groep. Aanvankelijk
wilde zp zich niet verbinden opnieuw
de leiding op zich te nemen, maar
thans is, zoals reeds werd verwacht,
bekendgemaakt dat zij haar werk in
het 1 september beginnende seizoen
zal hervatten. De heer J. Huckriede
heeft er in beginsel mee ingestemd
zakelijk leider te blpven.
Mevr. Gaskeil heeft meegedeeld, dat
het ballet weer compleet is. Er waren
reeds voldoende vrouwelijke solisten.
Thans is de mannelijke bezetting aan
gevuld. Mevr. Gaskel'. heeft in New
York na veel moeite gevonden wat zij
zocht. Karei Shook (39 jaar) zal Har
karvy als balletmeester vervangen. Hij
heeft o.m. gewerkt bij het Ballet Rus-
se de Monte Carlo en is als leraar
werkzaam. Hii komt begin juli naar
Nederland.
Als solisten zijn voor het komende sei
zoen de volgende dansers geëngageerd:
Robert Morrow (29 jaar), afkomstig
van het Ballet, USA, die negen jaar
partner van Mia Slavenska is geweest.
Voorts Deter William Reilly (26 iaar).
die met het Ballet USA naar Eurona
komt en hier blijft en Billv Wilson die
in Londen werkzaam is en klassiek en
modern geschoold is. Hii is in de
twintig en volgens mevr. Gaskell een
expressief danser.
Mevr. laskeil vond het zeer moeilijk
in New York dansers te vinden door
het verschillende levenspeil in Amerika
en Nederland.
Vida Brown, balietmeesteres van
Balanchine, zal volgend voorjaar naar
Nederland komen en balletten van
Balanchine instuderen. De choreo
graaf zal dan misschien zelf de laat
ste hand aan deze balletten komen
leggen.
Het Nederlands Ballet zal zowel het
oude repertoire ais nieuwe balletten
brengen. Hnt, heeft o.a. de exclusieve
rechten in Nederland voor de balletten
van Lifar en Balanchine.
Maandagochtend heeft paus Joannes
mgr. M. Lucas SVD in particuliere
audiëntie ontvangen. Mgr Lucas uit
Haarlem. die geruime tijd de diploma
tieke vertegenwoordiger van de H. Stoel
in Indië is geweest, werd enkele dagen
geleden benoemd tot apostolisch visita
tor van Scandinavië.
Advertentie
De echte Engelse sigaret
van distinctie en goede smaak
(Van onze Haagse redactie)
De vissterfte in de H.llandse IJssel,
die zich later zou uitbreiden tot een
groot deel van de Zuidhollandse wate
ren, had in het aanvangsstadium zo'n
lokaal karakter, dat het niet nodig werd
geacht, de aangrenzende polders en
waterschappen te waarschuwen. Hier-
is het mogelijk geweest, dat de sterfte
zich ook tot het Hoogheemraadschap
Rijnland kon uitbreiden, aldus de minis
ters Korthals (Verkeer) en Marijnen
(Landbouw en Visserij) in antwoord op
vragen uit de Tweede Kamer van de
heer Vermooten (PvdA).
De ministers zeggen, dat in de Hol
landse IJssel herhaaldelpk vissterfte is
voorgekomen, die dan echter veroor
zaakt werd door zuurstofgebrek. Dit
jaar werd echter nabp Gouderak sterf
te waargenomen op 28 februari en 5
april, terwpl bp onderzoek bleek, dat
er voldoende zuurstof in het water was.
De verschpnselen wezen op vergiftiging
zonder dat een bepaalde oorzaak was
aan te wpzen.
Toen echter op 8 mei wederom ster
vende vis nabp de stortplaats van Gou-
rak werd opgemerkt, werd het storten
van afval onmiddellijk verboden en
werd een onderzoek ingesteld.
De ministers zeggen, dat, nu gebleken
is, dat aanwezigheid van moderne ver
giften nog in zeer grote verdunning
oorzaak kan zijn van vissterfte op grote
schaal, uiteraard onmiddellijk zal wor
den gewaarschuwd, wanneer weer vis
sterfte wordt geconstateerd.
Een wet op de waterverontreiniging,
Advertentie
1 hoezeer op zichzelf gewenst, geeft vol
gens de ministers geen zekerheid, dat
vergiftiging van het water als thans
is voorgekomen, in de toekomst zal
kunnen worden voorkomen. Men is zich
nog onvoldoende bewust van de zeer
grote zorgvuldigheid, die bij het om
gaan met mode^pe giftige stoffen nood
zakelijk is.
Het ministerie van Landbouw en
Visserp laat inmiddels nagaan welke
de schade aan de visstand is geweest.
Zodra het resultaat van dit onderzoek
bekend is zal worden overwogen of,
en zo ja welke, maatregelen dienen
te worden bevorderd om de schade
zo gering mogelpk te doen zpn.
De poging van drie jongelui om in een
stalen cylinder van zes meter met de
golfstroom van Newfoundland naar
Europa te drijven, is 320 km uit de
kust van Newfoundland op een misluk
king uitgelopen, doordat het vat, „Dio
genes" genaamd, in brand geraakte.
De avonturiers de 24-jarige Richard
Meiisch en de 30-jarige Albert Barth
en Robert Frantz zpn aan boord
van het vrachtschip „Ramo de Ia Lar-
riniga" genomen, dat hen naar Rotter
dam zal meenemen. De tocht was op
13 juni begonnen. Men dacht toen zeven
weken over de reis te doen.
In Kwa Masjoe, een dorp in Zuid-
Al'rika, heeft de politie traangasbom-
men gebruikt tegen Afrikaanse vrou
wen, die uit protest tegen de rantsoe
nering van water demonstreerden. Ge
lijktijdig organiseerden 10.000 afrika
nen in Clerrfiont. 24 km van Durban,
een boycot van het busverkeer. Zij ver
zetten zich tegen de voorgestelde ont
eigening van terrein waar de overheid
een busstation wil vestigen. In Cato
Manor keert (Se rust thans terug na de
heftige demonstraties van de afgelopen
week, aldus meldt Reuter.
De justitiële autoriteiten van Heil-
bronn, West-Duitsland, hebben een ar
restatiebevel uitgevaardigd tegen Ru-
dolf Merkel, de wachter van de over
weg waar zaterdag een bus met een
trein in botsing kwam. Bp dit ongeluk
kwamen 38 personen om het leven.
Voorts worden nog 33 gewonden in zie
kenhuizen verpleegd. Merkel wordt
reeds in hechtenis gehouden. Hij heeft
ook zelf verlenging van de inhechtenis-
houding verzocht totdat zpn ro] in het
gebeurde duidelijk vaststaat, aldus meldt
U.P.I.
Advertentie
De minister van Sociale Zaken en
Volksgezondheid heeft aan de gemeen
tebesturen medegedeeld, dat het vakan
tiegeld of de verzilverbare vakantiebon
nen, toekomende aan in de sociale voor
ziening opgenomen werkloze werkne
mers en hun eventuele echtgenoten en
gezinsleden, niet op hun uitkering in
mindering zullen worden gebracht. Met
deze regeling wordt tegemoet gekomen
aan de gedachte, dat het vakantiegeld
iri zekere zin tot het spaargeld van de
werknemers moet worden gerekend en
derhalve niet by werkloosheid van de
uitkering ingevolge de sociale voorzie-
ningsregeling behoort te worden afge
trokken.
„Ik heb altijd meer gevoeld
voor het ontwerpen van het in
strument dan voor het eigen
lijke vervaardigen," vertelt de
heer N. van Straten, hoofd
technicus en b edrijfschef van
de Utrechtse Sterrenwacht, als
wij tegenover hem staan in de
nieuwe koepel met de door hem
ontworpen spiegeltelescoop. Op
voor een leek bevattelijke wijze
legt hij ons de samenstelling
en werking van het apparaat
uit, dat, voor zover bekend, het
eerste van de wereld is. De
Sterrenwacht in Leiden gaat er
een belangrijker groter maken,
na van de ervaringenin Utrecht
geprofiteerd te hebben. De kij
ker bestaat, voor wat de op
tiek betreft, uit twee spiegels:
een grote met een doorsnede van
500mm (een holle spiegel met
een gaten een secundaire spie
gel'met 'n diameter van 100 mm.
De twee spiegels zijn afkom
stig uit Amerika, maar de con
structie van de kijker is geheel
nieuw, ontworpen door de heer
Van Straten. Vermeld u voor
al het aandeel, dat de heer J.
van den Broek erbij gehad
heeft," vraagt hij met nadruk.
„Och, het gaat zo." vervolgt
de heer Van Stralen in alle
eenvoud zijn verhaal. „Je krijgt een schets van wat de heren voor hun
waarnemingen nodig hebben; je maakt een vluchtig ontwerp, gaat dan nog
eens praten en maakt dan je definitief ontwerp. In dit geval werd me
verteld, dat men optiek had besteld voor een nieuwe kijker, waarmee
veranderlijke sterren waargenomen kunnen worden. De oude kijker ver
toonde nogal wat tekortkomingen en was van ouderwetse constructie De
nieuwe is bijzonder nauwkeurig, waarvoor sommige onderdelen op énige
duizendste millimeter precies gemaakt moet worden. Terwille van hel
z.g. volgen het draaien van de aarde moet door een tegendraaier opoe-
neven worden moest ook het volgmechanisme zeer nauwkeurig zijn
Dat gebeurt door middel van een synchrometer, die de kijker zim daaeliikse
gang geeft, d.w.z. dezelfde snelheid als de aarde. De synchrometer had
nog een eigen frequentiekring nodig, omdat de frequentie van het stadsnet
met nauwkeurig is. De kijker blijft dus de afbeelding op haar plaats houden
Hoeveel werkuren het ingenieuze apparaat gevraagd heeft is moeilijk
te zeggen, te meer omdat de heer Van Straten intussen nog moest werken
aan instrumenten, die in 40 kisten verzonden worden naar de Kanarische
eilanden, waar een expeditie van de Utrechtse Sterrenwacht de zonsver
duistering 1 oktober gaat waarnemen. Ook de heer Van Straten vertrekt
13 augustus daarheen en het is zeker geen sinecure voor hem de nodiae
instrumenten er goed opgesteld te krijgen. Hij heeft daarme'e reeds de
nodige ervaringen en ums vier jaar geleden ook voor een zon-eilips op
Ceylon en daarvóór in Gothland. ..Het is een boeiend beroep," zo spreekt
de 54-jange heer Van Straten de liefde tot zijn vak uit Toch bracht
met zozeer de belangstelling voor de sterrenhemel hem tot deze functie dan
wel zijn grote interesse voor de fijn-techniek. Na de LT.S. doorlopen te
hebben, volgde hij een cursus constructie -en ontwerptekenen. bezocht een
avondtechnische school m zijn geboorteplaats Utrecht en begon als instru
mentmaker te werken op een werktuigkundig bureau. Hij was werkzaam
op een elektrische uurwerkfabnek en dreef van 1931 tot 1939 zeieen zaak
waar alle mogelijke laboratoriuminstrumenten werden vervaardigd Zo
doende kwam hij in aanraking met de Sterrenwacht, waar hij tenslotte
zijn bestemming heeft gevonden. Hier kan hij zich volledig overgeven aan
het oplossen van problemen. „Het mooie is, dat hier nooit iets geëist wordt
maar alleen een verlangen wordt uitgesproken en het is heerlijk als je
in staat bent, daaraan te voldoen."
