19e eeuw nog lang geprolongeerd
V ondst zoeklicht
Swaneveld te glad af
d
75 seconden zonsverduistering
Reclame
LONDENSE BRIEF
Bierhuis, panopticum, theater, weldra bank
i
op
Bismarcks wassen beeld moest
wijken voor De Zwarte Kanselier
Van der Putten had m greure was rivalen Sljthoff ClI
Sneller in lucht
vlugger
J
pagina!
„De Vlaggemarf-
toernooi
DE GEKKE GRIEK
Wielercl ubs in actie
Monster snelste spurt
Henny Goud de snelste adspirant
Geven waarnemers vijf jaar werk
Zestig jaar werkgever»'
organise
Maakt
voor Uw zaal*
j Affaire Casement: blijvende schande
Een christelijke begrafenis Maatregelen
I tegen prostituées
wmm
Y B
MAANDAG 24 AUGUSTUS 1959
r>
bö
PTOB
o
bék
Delend in de malaise van het eens
zo roemruchte Rembrandts-
plein, moet nu het Centraal Theater
in de Amsterdamse Amstelstraat
een jarenlange strijd opgeven. Vol
gend jaar mei wordt het verbouwd.
Daarna zal de Amsterdamsche Bank
het theater, waarvan zij al veertig
jaar eigenaar is, op haar manier be
trekken. Wat de hoofdstad aan thea
ters nog rest, kan men op de vingers
van één hand tellen en beschaamd
denkt men aan Londen mr^ zijn
veertig, en Parijs met zijn tachtig
theaters. Dat het lot nu juist het
Centraal Theater moet treffen, de
gezelligste van de muzetempels in de
stad, het gebouw waarin de frivoli
teit van een eensklaps groot-stede
ling geworden burgermannetje hele
maal de knusheid vond waarnaar
zijn kleine hart haakte. Wij zijn nog
niet veel anders dan de kneuterige
huiskamer-wezens der negentiende
eeuw en daarom voelen wij ons be
haaglijk in die donkerbruine entou
rage met het glimmend gepoetste
koperwerk. Als wij bij het naderen
van de pauze achter de half-hoge
donkere betimmering flesjes en kop
jes horen rinkelen die de serveer
sters in de couloirs gereed zetten,
kunnen wij wel spinnen als een poes
van genot. Straks schuiven er de
bankemployees aan hun bureaus.
Zullen zij wetén dat op deze plek
ooit het grootste bierhuis van de
hoofdstad heeft gestaan, dat er zich
wat later honderdduizenden ver
gaapt hebben aan Amsterdams
meest bizarre gril, het Panopticum,
en dat zich hier tenslotte uitermate
treffende vertoningen hebben afge
speeld op het gebied van toneel, re
vue en cabaret
Jan Salie lag op een hofje begraven,
jde Camera Obscura was een vermake
lijke herinnering; de Amsterdammer
;met zijn zwarte pandjesjas, zijn nauwe
'broekspijpen, knevel en hoge boord en
jmevrouw in haar ingesnoerde, tot de
ienkels reikende japon hadden na zorg
lijke jaren eindelijk voorspoed leren
|kennen. Bij het suizende gaslicht zagen
iZfl de stad groot worden. In het spinne
r-web van de stad was het weer vol be-
jzig leven. Er'verrezen theaters: en exo-
Itische nieuwigheden vonden om het
Rembrandtsplein een mondain be
staan. De Duitse bierhuizen trokken
stromen bezoekers: pils voor nog geen
drie stuivers. In de Amstelstraat had
men de Salon des Variétés waar Na
thans Judels hét vermaak van de vaude
ville invoerde, het Grand Théatre, waar
Abraham van Lier de allergrootste to
neelsterren liet optreden, Flora, met
zijn revues, geen wonder dus dat het
aantrekkelijk gebouwde café Roete-
meijer in deze omgeving gedijde. Daar
ging Amsterdam uit. In de kermisweek
in 1875 schonk Roetemeijer bijna 30.000
glazen bier en 10.000 glazen punch. En
de toen beroemde moederlijke dienster
Trui pelde in die week 5000 eieren. Maar
met. de toenemende concurrentie van
Schiller en Milles Colonnes om de hoek,
verging Roetemeijers florerende be
staan. Heel het zo aan uitgaan gewende
Amsterdam rouwde echt toen in '82
gezellig als eertijds bij de familie Sta
stok. Ging men de trap op, dan stootte
men halverwege de koperen leuning op
een kom met vissen. De negentiende
eeuw werd er geprolongeerd en het fin-
de-siècle kon er met een vertraging van
enkele tientallen jaren aan bod komen.
Eduard Jacobs, die gewoonlijk in de
Pjip zijn krokodillentranen schreide,
kon er voor ,,het betere publiek" over
gevallen meisjes en harteloze lichtmis
sen scabreuze opmerkingen verkopen.
Dat duurde maar kort, zoals ook het
Theater Panopticum geen lange adem
had. Het exploitatietekort liep in de ton
nen. Men vond een koper in de Am
sterdamsche Bank, de machtige buurman
op het Rembrandtsplein. Het Panopti
cum sloot eind september 1919. De
Bank betrok de bovenzaal en de beel
den werden in veiling gebracht: de ge
liefde koningin Emma bracht zeventig
Gisteren is een begin gemaakt hiet he
toernooi om de zilveren houtzaagmoler
De Vlaggeman. De uitslagen waren:
VOB—St. Hooger 2—1, Saturnus—VVOI-
40, ActivitasVOB 13, SaturnusS:
Hooger 6—4, Activitas—VVOH 1—4, GLi.
AVS 0—0, Dindua—USC 5—1, Voor
waarts 12.
VOB 2Saturnus 2 50, St. Hooger 2-
VVOH 2 4—1, VOB 2—St. Hooger 2 2—2
Saturnus 2VVOH 2 30, Activitas 2-
VOB 2 33, Saturnus 2St. Hooger 1
4—0, Activitas 2—VVOH 2 4—2, GLZ 2-
Dindua 2 0—4, AVS 2—USC 2 1—1. GLZ
AVS 2 2-4, Dindua 2—USC 2 0—0
Voorwaarts 2GLZ 2 60, Dindua 2-
AVS 2 109, USC 2Voorwaarts 2 25.
Juniores. Afd. A- GLZDindua 01
GLZ—Wico 0—0, GLZ—Voorwaarts 2—U
WicoVoorwaarts 11, VoorwaartsAc
tivitas 01, DinduaWico 00. Activitas
—USC 0—1. USC—HWD 0—1, Activitas-
HWD 1—1.
Afd. B: St. Hooger—Wico 0—2, Wico-
USC 04, ActivitasGLZ 01. Voor
waartsVVOH 30, ActivitasEDS 20
DinduaEDS 0—1, ActivitasDindut
0—0, HWD—GLZ 0—2, St. Hooger—VVOP
0—0, EDS—GLZ 04, St, Hooger—Voor
waarts 08, WicoVoorwaarts 010.
Afd. C. St. HoogerWico 06, St. Hoo
gerVoorwaarts 0—10, Voorwaarts—
VVOH 0—0, Wico—USC 01, Activitas-
EDS 30, Activitas—Dindua 00. EDS-
GLZ 0—4. HWD—GLZ 0—2,-St. Hooger-
VVOH 05, WicoVoorwaarts 12, Din
duaEDS 4—0.
Roetemejjer voor een andere exploitatie
geschikt werd gemaakt.
Maar de tranen droogden snel. Dé
Amstelstraat kreeg het Panopticum,
een wassenbeeldentheater zoals mada
me Tussaud in Londen en Cagtan in
Berlijn. Het werd een sensatie. In het
jaar dat de grote Koloniale Tentoonstel
ling werd gehouden ('85) draaiden er
280.000 bezoekers door de tourniquets
van het Panopticum.
Men vergaapte zich aan de starre beel
den van wijd en zijd bekende groothe
den, die bij Castan in Duitsland besteld
werden en door de schilder Herman ten
Kate van kleur en decor werden voor
zien. Bij het verstrijken der jaren ver
schenen er nieuwe figuren. Was men be
gonnen met Frederik de Grote, de ko
ningen Willem I en II, Frans Joseph,
de brutale kapitein van Köpenick, Pas
teur, Wagner en Zola. allengs verdien
den ook „Oom" Paul Krüger, Graf Zep
pelin, Nicolaas van Montenegro en
Poincaré hun plaats in de eregalerij
der beroemdheden. Men bracht aller
lei actuele gebeurtenissen in beeld. Tot
tranen toe diende men geroerd te we
zen by het aanschouwen van het tafe
reel: ,,H.M. de koningin bezoekt de
krotwoningen in Amsterdam", of ,,Het
koninklijk echtpaar buigt zich over de
baby Juliana in de wieg". Rij na
rij torenden de menshoge beelden in
de grote zaal. Oorlogsangst sloeg de be
zoekers om het hart als zy zagen naar
„Loopgraven aan de IJzer". Men nam
er zijn kinderen mee naar toe. Iedere
provinciaal die de stad bezocht, maak
te, alvorens naar Artis te trekken, zyn
pelgrimage naar het Panopticum. Stu
denten joegen de bezoekers wel eens de
doodschrik op het lijf door een bewe
gingloze, rechte houding aan te nemen
tot bezoekers hun „echtheid" kwamen be
wonderen en dan ineens met een achte
loos kuchje weg te stappen. Huiver over
viel ieder die de „gruwelkamer" in
durfde. In een beklemmende scheme
ring ontmoette men daar sinistere figu
ren als Michiel Lampier die drie vróu
wen had vermoord, en vrouw Van der
Linden, de gifmengster uit Leiden, en
het lugubere Schotse tweetal Barke
Hare, die lijken aan de Universiteit le
verden en, na het kerkhof ganselijk te
hebben afgegraasd, op stille plaatsen ar
me lieden overvielen en doodsloegen.
Men kende deze misdadigers en gruwde
van hun ellendig handwerk. Folterban
ken, geselpalen en slachtblokken boe
zemdén elke eerlijke en oneerlijke geest
schrik in.
Amsterdam miste Roetemeöer niet
meer. Trouwens in de benedenzaal
van „de Pan" kon men om op ver
haal te komen voor vijftien cent een
pils kopen, of koffie. Maar er kwam
toch een tijd dat men de beelden-uit-
stalling met enige vertedering ging
bezien. Schuifelden voorheen drom
men mensen, keurig in het zondagse
pak, stilletjes en onder de indruk door
de zalen, de betovering raakte er af.
Film! dat werd het schoonste wonder.
Waarom zou men naar het levenloze
snorrengezicht van Bismarck gaan
kyken als elders in de film „De Zwar
te Kanselier" een bewegende Bis
marck werd getoond?
Vlak voor de eerste wereldoorlog
gooide de exploitant er nog een hap
geld tegenaan voor modernisering. De
wassenbeeldenverzameling kreeg een
spectaculaire aanvulling en de koffie-
zaal beneden werd verbouwd tot Thea
ter Panopticum. De kleuren varieerden
van brons tot oud-rose, en het was er zo
gulden op en de bewonderde president
Wilson dertig gulden.
Naar de prijs van een glas pils (30
cent) te oordelen, waren de tijden na
de wereldoorlog grondig veranderd.
Toch ademde het amusement van de
hoofdstad nog altyd de sfeer van het fin-
de-siècle, van het Parijse café-chantant.
waar de chansons van Aristide Bruant
en Xavier Privas een echo hadden nage
laten. Jean Louis Pisuisse zong de chan
sons in de Amstelstraat, in de beneden
zaal die inmiddels „Centraal Theater"
was gedoopt en met goedvinden van de
Bank een eigen leven ging leiden. Het
was er exclusief. Verkade's Klein Toneel
gaf er „intieme kunstavonden". Men
kon van prachtig toneelspel getui
ge zijn. Een-acters werden afgewisseld
door conféfences van Pisuisse en het
dreunend gezang van de gebaarde bard
Speenhoff. (Loges d'avant-scène en fau
teuils d'orchestre 2.50, en amphithe
ater 60 cent). Op de intieme kunstavon
den speelden ook Cor van der Lugt
Melsert en zijn vrouw Annie, of het echt
paar Lobo, of Cor Ruys en zijn lieve
vrouw Tilly. Cor Ruys haalde er een
van zyn dolste streken uit. Toen Cor
twaalf en een half jaar op de planken
stond doorgaans géén feit dat in to
neelkringen met feestelijkheden om
kranst wordt demonstreerde hij zijn
geniale papegaaien-kwaliteiten. Hy hul
digde zichzelf beurtelings in de persoon
van Bouwmeester, Royaards, Louis de
Vries en Jan C. de Vos, precies het ge
luid en de maniertjes van deze .sterren
imiterend. Vele malen achtereen tra
den in het Centraal Theater ook Louis
Davids en Mahgie Morris op met hun
programma „He, she and the piano". Ja,
wie hebben er allemaal daverende succes
sen geoogst in dit theater: Henri Eerens,
De Vries met zyn eindeloze „Brand in de
Jongejan", Fientje de la Mar met
haar liedjes, haar vader Nap de la
Mar, de cabotin pur sang, later de leden
van Het Masker met hun gedurfde ex
pressionistische voorstellingen
Het Centraal Theater heeft alle thea
ters in de omgeving van het Rembrandts
plein zien verdwijnen. Het plein zag
zich de artistieke atmosfeer ontnomen
door het Leidseplein en takelde af.
Merkwaardigerwijze verkommerde het
Theater zelf lang niet zo erg, ook al
ging de loop er wat uit. Maar hoe zal
de exploitant het zonder subsidie moe
ten bolwerken als hy niet iedere avond
een stampvolle zaal heeft? Het toneel is
er bovendien maar klein en niet ge
schikt voor groots gemonteerde voor
stellingen. Nu de Amsterdamsche Bank
eindelijk haar rechten laat gelden, vindt
zy een vry willig slachtoffer.
HENK SUÈR
MEN NOEMT HEM in de Verenigde
Staten de „Columbus" van de atoomener-
;ie. Maar bijna niemand kent hem. Zijn
raam wordt zo goed als nooit genoemd in
le rij van bekende atoomgeleerden. Toch
s hij het. die telkens nieuwe projecten
irganiseert en een groep van twaalf ge-
eerden en technici tot zijn beschikking
reeft, om zi.jn plannen op stelselmatige
vijze uit te voeren.
Evenals o.m. dr. Wernher von Braun,
le man van de raketten, kwam hij via
le Duitse weermacht naar het land van
Jncle Sam. Toen de Wehrmacht Grieken
and binnenviel was Nikolas Christofilos
?en technicus, gespecialiseerd in het bou-
ven van elektrische liften. Hij had aan
■en polytechnische, school te Athene een
liploma verworven, hetwelk inmiddels al-
erminst op de hoogte van een ingenieurs-
üploma stond. Maar zijn technische ga-
'en werden door de Duitsers, die hem te
verk stelden, hogelijk gewaardeerd en hij
ireeg verschillende belangrijke weten-
chappelijke opdrachten.
Na de oorlog volgde Nikolas met gro-
.3 belangstelling de publ-ikaties over de
ntwikkeiing der atoomenergie. Hij ver-
liepte zich er in en stelde eigen theorie
ën op, die hij evenwel niet aan de prak-
ijk kon toetsen. In Athene, waar hij
"oonde, waren de mogelijkheden voor
'ïerii gering en hij begon er dus over te
oeinzen, naar de Verenigde Staten te
gaan.
Nikolas was in Boston geboren uit
Griekse ouders, d>e reeds. toen hij nog ee-n
cleine jongen was daar geld genoeg ver-
'iend hadden, om weer naar het vader-
and terug te keren. Ze konden hun Niko-
as laten leren, maar als tweeënt-wintig-
arige stelde hij er een eer in zijn brood
elf te verdienen. Vandaar, dat hij een
strekking bij de liftenfabriek aannam.
REEDS TIJDENS de Duitse bezetting
vas hij chemie gaan studeren en van
Duitse officieren had bij boeken over fy-
i ca gekregen, die hij spoedig uit 't hoofd
rende. Hij begon met het ontwerpen van
>en atoomzuil en stuurde het ontwerp
•aar de universiteit van Californië Daar
emerkte men spoedig, dat de maker vee|
an praktische kennis en algemene vor-
ling inzake problemen op het gebied der
agere wiskunde miste, maar het prm-
ipe van zijn ontwerp was goed en het
"erd bij de uitwerking van een project
■oor een nieuwe, grote atoomzuil ge-
fit! Piaö yUóöS» t* .4
1.U C, <?.-$»
Deze tekening toont ons enkele van de genoeglijke tafereeltjes zoals ze in het vroegere Panopticum te zien waren. Links
boven een om haar geloof vervolgde vrouw, die met gebonden handen in het water gegooid is en als door een wonder blijft
drijven. Rechts boven „het kindeke Mozes in zijn biezen mandje in de Nijl". Een mopje, dat er bij onze voorouders kennelijk
wel in ging, was dat van „de geverfde bank", waarop ha! ha.' een heer was gaan zitten. De burger die met de sol
daat kaart speelt, de post die een minnebrief komt brengen, enzovoort, het diende allemaal tot stichting en vermaak van
de Pangpticum-bezooker. In het midden een overzichl van de grote zaal, de ere-oalerij der beroemdheden.
bruikt. Nikolas las een jaar later in een
Amerikaans wetenschappelijk tijdschrift
een beschrijving van de nieuwe prestatie
inzake de praktische toepassing der
atoomenergie Hij was diep verontwaar
digd. wan; ze werd als een bewonderens
waardig resultaat van de Amerikaanse
we te nsc trappel ijkth-e id geprezen.
Nikolas stuurde een verontwaardigde
brief naar de afdeling voor nucleaire
experimenten van de universiteit, van Ca
lifornië, waar men intussen volmondig toe
gaf, zich op het project van Nicolas ge
ïnspireerd te hebben. De jndustriele grqep,
welk het project dënnamiérJ had. vein
klaarde zich bereid. Nikolas' rechten met
honderd duizend dollar af te kopen.
Maar deze ging hiermede niet akkoord.
Hij wist. gedaan te krijgen, dal hij naar
de Verenigde Staten mocht reizen, om
daar zijn rechten te doen gelden en het
lukte hem zelfs, te Washington zijn zaak
voor een speciale senaatscommissie te
mogen bepleiten. De deskundigen daar
in begrepen spoedig, dat de gekke Griek,
zoals men hem in Californië noemde, he
lemaal niet gek was en misschien wel
een genie. Men bood hem een plaats aan
bij de Atomic Energy Commission, het
lichaam, dat alle ohderzoek op het gebied
der atoomexperimenten overkoepelt. Spoe
dig daarop volgde zijn aanstelling bij het
bekende Brookhaven Laboratorium
DAAR ONDERSCHEIDDE HIJ zich door
zijn ideeënrijkdom. Hij wist t,a] van ver
beteringen aan te brengen aan apparaten
en installaties, die men reeds als vol
maakt beschouwde. Desondanks bleven
zijn getitelde collega's hem niet au sé-
rieux nemen.
Maar nadat hij de z.g Operation Ar
gus aan de marine-autoriteiten had voor
gelegd. die hem naar Californië riepen,
naar de grote marinebasis San Diego. ging
men anders over de gekke Griek praten.
De Operation Argus is het project, waar
mede het de Amerikaanse marine moge
lijk is gebleken rond de aarde een elek
tronische gordej te leggen, waardoor vij
andelijke raketten reeds voordat ze de
Amerikaanse kust bereiken tot ontplof
fing zullen kunnen worden gebracht en
waarmede bovendien de vijandelijke ra
dar volkomen kan worden uitgeschakeld.
Men is in de Verenigde Staten nog steeds
erg geheimzinnig ten aanzien van deze
Operation Argus Maar men geeft de gek
ke Griek de eer, die hem toekomst..
Clubontmoeting „Feijenoord"—„De Pe
daalridders"—„Rotterdam"—„Schiedam"
„De Coureur" (Vlaardingen):
A-klasse, 62'/2 km in 1.35.05 uur: 1 H.
Brinkman P., 2 L. den Braber P„' 3 M.
Peters F., 4 J, Franken C., 5 M. Niemants-
verdriet F.
B-klasse, 50 km in 1.17:36 uur: 1 J. Kui
pers F., 2 J. Rademaker F., 3. H. Schoute
P., 4. J. van Geest S., 5 B. Zimsmeister F.,
6. A. Noteboom F., 7 T. van Kooten F., 8
G. Borsboom C., 9. W. Kranenburg R., 10
J. Nijhuis R., 11 R. Draese F., 12. A. van
Middelkoop P.
A-junioren, 30 km in 49 min.: 1 H. Klip
F., 2 H. Gulik F., 3. B. Kanselaar F., 4 H.
Kranenburg R., 5 C. van Leeuwen P., 6
A. Nederlof F., 7 P. Mostert S., 8 D. Valk
S„ 9 R. Scheffer F.. 10 G. Herkenraad F„
11 W. Lepolder S., 12. P. Stolk P., 13 G.
Oosthoek P., 14 B. Kastelein F., 15 A.
Bezemer F., 16 W. Borremans F., 17 C.
Goossen P.
B-juniores, 15 km in 31 min.; 1 C. Min-
nebo P., 2 K. Smit P„ 3 G. van Deursen
R., 4 M. Grootenbodr P.. 5 C. Hol F., 6 J.
Alders S.
Apollo", laatste rit clubkampioenschap:
A-klasse, 90 km in 2.32 uur: 1 F. Rorijs,
2 A. Graal, 3 J. Neleman, 4 W. Top, 5 H.
Leijnen, 6 A. Schuif, 7 A. Molenaar. To
taal 1 en kampioen: F. Rorijs, 2 J. Nele
man, 3. W. T'op, 4 A. Graal.
B-klasse, 72 km in 2.06 uur: 1 D. van
Opijnen, 2 J. Roos. 3 G. Boer, 4 G. Fel-
ders, 5 W. Verhoeven.
.Totaal: 1 en kampioen G. Boer. 2 J. Roos,
3 D. van Opijnen.
C-klasse, 45 km in 1.24 uur: 1 J. van
Riel, 2 W. van Olm, 3 G. Visser, 4 A. Ven-
te, 5 A. Muntz, 6 L. v. d. Maaten. 7 J. Rug-
genberg.
Totaal: 1 en kampioen A. Vente, 2 A.
Muntz, 3 J. Ruggenberg.
Juniores, 27 km in 50 min.: 1 W. Dolman,
2 E. Romeijn, 3 J. Geelhoed, 4 E. Dolman.
5 J. Rugtgenberg.
Totaal: 1 en kampioen1 W. Dolman, 2
J. Geelhoed, 3 J. Romeijn.
Veteranenclub „Sportief'. clubkam-
pioensohap tijdrijden:
A-klasse, 45 kim: 1 J. Geelhoed. 2 J. Lan-
gevoórt, 3 H. a. d. Breugel, 4 J. v. d. Ende.
5 G. Tonder, 6 F. Ruggenberg.
B-klasse: 1 J. de Vaal, 2 J. Timmer, 3 J.
van Duij'venbode, 4 J. Schouten, 5 H. Les-
eon.
De Leldenaar Henn.v van Gent kreeg
zaterdagmiddag In de Ronde van Mon
ster voor amateurs en onafhankelijken
geen loon naar werken, toen hij na een
stoutmoedige ontvluchting in de laatste
ronde door zijn ex-medevluchters werd
ingesloten en samen met hen de laatste
meters voor de spurt moest afleggen.
Joop van der Putten, de sterke Haagse
spurter, liet zich hierin niet verrassen.
Dit had in de voorwedstrijd het sterke
Vlaardingertje Arie Drop ook niet ge
daan, want ook hij mocht voor de zo
veelste keer Jn dit seizoen zijn ere
rondje rijden.
De Rotterdammer Manus Brinkman
mocht het genoegen smaken de inleider
te zijn van de beslissende ontsnapping.
Na vier ronden, er waren er toen zestig
van de 112 gereden, moest hij echter toe
laten dat ook Van der Klooster en Kou
wenhoven een demarrage inzetten, die
een verbrokkeld peloton tot gevolg had.
Van der Klooster, Hamelink. Van Gent.
Van Straten, Brinkman en Van der Put
ten en ook het trio Van der Oudeweete-
nng, Van Leeuwen en Kouwenhoven
vormden toen een kopgroep die stand kon
houden tegen het peloton.
Ruim twintig ronden voor het eind vat
te Van Gent het plan op om de spurt,
waarin allen tegen Van der Putten kans
loos zouden zijn. te ontlopen. Met. succes
ontvluchtte bij de kopgroep, wéaruit ook
later Van Leeuwen. Van der Oudeweete-
ring en Kouwenhoven verdwenen. Met
succes greep hij de leidersprijs. maar de
bloemen waren voor Joop van der Putten,
want in de laatste ronde werd Van Gent
door Van der Putten c.s. ingelopen.
De uitslag werd: onafhankelijken en
amateurs, 100 km in 2 uur. 30 min. en 25
sec.: 1 J. v. d. Putten, Den Haag; 2 G.
van Straten. Schiedam; 3 H* Brinkman.
Rotterdam.; 4 C. Hamelink, Den Haag; 5
H. van Gent, Leiden; 6 M. v. d. Klooster,
Rotterdam; 7 C, van Leeuwen. Wasse
naar; 8 C. Kouwenhoven, Leidsciiendam;
9 op 1 ronde M. Paul. Den Haag; 10 B
Idema, Zwijndrecht; 11 D. Everts, Den
Haag; 12 J. v. d. Sman, Rotterdam; 13 D.
VoIJébregt, Zoetermeer; 14 c van Leeu
wen, Gouda; 15. J. Kouwenhoven,. Leid-
sohendam.
Juniores, 25 km in 39 min. .50,sec.: 1 A
Drop, Vlaardingen; 2 C.' van Schie, Hon-
selersdijk: 3. T. van Schie, Den Haag; 4
D. Kooningen. Den Haag; 5. C. Kooper.
Loosduinen; 6. L: Verbraeken, Honselers.
dijk; 7 T. Leeman. Leiden; 8. H. v. d
Wolf, Hillegom; 9 B. van Geest; 10 R
Kort, beiden Den Haag.
Maarten Breure, de sterke Feijenoord-Rotterdam, 7 Op 1 r. P. van As,
amateur uit Rotterdam, moet zaterdag
middag in de door zyn club georgani
seerde wielerronde te Ridderkerk ge
dacht hebben aan het bekende gezegde
van de twee om écn been vechtende
honden. Zijn clubmakkers Theo Sijt-
hoff en Werner Swaneveld beloerden
elkaar angstvallig in de laatste kilo
meters. Te veel letten deze kansheb
bers op elkaar, want Breure kreeg de
kans zjjn slotdemarragc te plaatsen en
deze was wel zo scherp, dal een passend
antwoord uitbleef. I)e jeugdige Henny
Goud uit Dordrecht had in de voorrit
bij de adspiranten met de bloemen gere
den.
Nadat in het begin Den Outer zich ais
vanouds de strijdlustigste had getoond, tot
tweemaal toe was hij ontsnapt met'o.a.
Van der Lins (die door een overstekend
kind werd uitgeschakeld), Geluk. De Vries.
Mesters, Sijthoff en De Graaf, waren het
na ongeveer 20 km, Breure en Sijthoff.
die ei'ssamen tussenuit trokken. Na 40 km.
gaf Breure, die Den Braber. de Graaf
en Swaneveld en Heiden dicht zag na
deren het op, want dit viertal liep ook
Sijthoff in. Weer ging Sijthoff, nu met
Swaneveld en Den Braber er Vandoor,
korte tijd later gevolgd door Van Lith.
De Vries en Mesters, Stolk en Spoorma
ker en Breure met Heiden. De kopgroep
lelde toen tien- renners.
Piet de Vries met de nog jonge Leen
den Braber demarreerden op hun beurt
weer uit de kopgroep en nadat Den Bra
ber zich liet terugzakken en De Vries zijn
voorsprong tot bijna 40 sec. (halve ron
de) had zien uitgroeien, maakten Breure.
Swaneveld. Sijthoff, Mesters en Van Lith
een einde aan de solorit van De Vries.
Zes man gingen de laatste ronden in en
hierin was het vooral Swaneveld, die een
steeds demarrerende Sijthoff bewaakte.
Onvoldoende werd er echter gelet op Breu
re, die met negen ronden voor de boeg
zijn kans rook en er tussenuit trok. Met
succes want niemand van zijn mede-vluch.
ters kon hem in zijn machtige solorit
stuiten.
De uitslag werd: 100 km. in 2 uur 51 min
en 49 sec. 1 M. Breure, Rotterdam, 2 op
3i r. W. Swaneveld, Dordrecht, 3 Th. Sijt
hoff, Rotterdam, 4 J. Mesters, Den Haag.
5 G. van Lith, Gellicum, 6 P de Vries.
Roosc"'
daal, 8 J. Stolk, Zwijndrecht, 9 P. M"»1'
wijk. Rotterdam, 10 op 2 r. A. v. d. Befjj
Den Haag, 11 S. Koevermans, Vlaardin#
12 J. Spoormaker, Rotterdam, 13 op I
L, den Braber, Rotterdam, 14 op 5 r.
Callegari, Schiedam, 15 op 6 r. Th. Math" 1
Haarlem, 16 F. Albers, Schiedam.
Adspiranten. .20 km in 34 min, 27 Sri
1 H. Goud, Dordrecht, 2 W. Heeren.
Willibrord. 3 W. Franken, Stampers?®;
4 J. van Veen Werkendam, 5 D. W'
rickx, Roosendaal, 6 G. Stiegeles,
déecht, 7 F. Rietdijk, Dordrecht, 8
Ouwerkerk, Rotterdam.
Op 14 september vertrekt van Schiphol j leiding, zodat men aangewezen is op wa-
een groep van ongeveer 30 Nederlandsp terputten Met het oog op deze primitieve
amateur-astronomen naar de Canarische j toestand nemen de amateur-astronomen
eilanden om daar op 2 oktober de totale: zelf hun levensmiddelen mee, die het
zonsverduistering waar te nemen. De al- Nederlandse bedrijfsleven belangeloos te
gemene leiding van deze expeditie berust
bij mr. G. baron van Hemert tot Dingshof.
burgemeester van Maarn. De wetenschap
pelijke leiding is in handen van een
beroepsastronoom, n.l. van dr. C. de Jager,
verbonden aan de Utrechtse sterrenwacht
De amateur-astronomen hebben voor hun
expeditie een subsidie ontvangen van de
Nederlandse Organisatie voor zuiver-
wetenschappeli.ik onderzoek, hetgeen voor
dit geval een unicum is.
Op 15 september zal de expeditie op Las
Palmas landen en dan verder reizen met
een bananenboot. De sterrerikundigen zul
len verblijf houden in Tarajalejo, een
plaatsje tien kilometer ten westen van
Gran Tarajal, waar Nederlandse beroeps-
astronomen, onder leiding van dr. J. Hout-
gast van de Utrechtse sterrenwacht, de
zon-eolips zullen waarnemen,
Tarajalo is een klein plaaUsje, waar
slechts 15 huizen staan en dat noch tele
foon-, noch telegraafverbinding heeft.
Evenmin is er elektrisch licht en water
hunner beschikking heeft gesteld Deze
levensmiddelen worden, evenals het in
strumentarium, in vijftig grote kisten
vooruit gezonden Een Amsterdamse
scheepvaartmaatschappij zal deze kisten
gratis vervoeren.
De arts D. Keuskamp, een zeer verdien
stelijk amateur-astronoom, is belast, met
de medische verzorging der expeditie.
De zonsverduistering Van 2 oktober be
gint om 11 uur, 46 minuten en 27 seconden
en is geëindigd om 11'uur, 47 minuten en
42 seconden. Om deze totale zonsver
duistering, die dus ongeveer 75 seconden
duurt, te gaan waarnemen, is een voor
bereiding van 2 3 jaar nodig geweest.
Eenzelfde tijd zal de uitwerking van de
dan verrichte waarnemen vergen.
Bijzondere aandacht zal worden besteed
aan de buitenste lagen van de zon, de
zogenaamde corona, tijdens de eclips. In
Nederland zal men slechs een zeer klein
gedeelte van de zon verduisterd zien. De
expeditie zal op 8 oktober in ons land
terug zijn.
KIAl ontwerpt laadplatform
voor DC8
Straa'verkeersvliegtuigen, zoals de
8, brengen nog meer snelheid in de luchj'
vaart dan er reeds is. Dat is uiteraard
de lucht het gevai. Doch ook op de bega?
grond moet het sneller, wil men daar êee
kostbare tijd verliezen.
Voor het beladen en lossen van
vracht in zo'n DC-8 heeft de KLM
hydraulisch werkend laadplafond ontw°r
pen. Naast de traditionele vorkheftruck
zal in de toekomst ook met dit nieuwe sy5^
teem „verticaal" beladen en^ gelost 'W<£
den. Dit plafond kan vrijwel 'tot op mil'1'
meter nauwkeurig afgesteld worden en
over te laden goederen kunnen zonder ol1^
derbreking worden overgebracht. Uitst?'
kende delen, zpals hefmasten, ontbrek6"
geheel.
Het nieuwe voertuig is door de Neder
landse industrie vervaardigd.
Feest in oktober
Het Verbond van Nederlandse Werk°€'
vers zal in oktober het feit. herdenk^
dat zestig jaar geleden de „Vereenig111?
van Nederlandsche Werkgevers'" w®*
opgerichte waaruia het verbond is 0"''
staan. Op 2.9 en 30 oktober zal in Den
de jaarlijkse algemene ledenvergaderh1"
worden gehouden, waarop dit. jubilef1
zal worden gevierd.
Mede ter gelegenheid van het 60-jaT'j
bestaan zal onder de titel „Ondernemer1,
Nederland. 60 jaar ontplooiing" een
verschijnen, waarin onder redactie
prof. mr, dr. M. Rooij elf auteurs een es"'
tal belangrijke aspecten van de m",'
schappelijke ontwikkeling in de laats'
60'jaren zullen behandelen.
Voorts zal het verbond een prijs be
schikbaar stellen voor de Nederland-'®
schilder, die naar de mening van
daartoe aangezochte jury, het bes'
schilderij inzendt dat de industrie tot otk
derwerp heeft.. Een selectie uit de in?e'
zonden schilderijen zal gedurende en1#
tijd worden geëxposeerd. De inzender vri
het 'bekroonde schilderij zal 'n prijs va?
t 5000.- ontvangen. .-.éi
iliniiiiitininiiiHiiiiitiiiiimiiiHiuiniiimiHillliiiiniiinuiiiinillll*
Het is nog niet met zekerheid be
kend", aldus verklaarde op zondag
1.1. The Observer in een redac
tioneel commentaar, „of de homosexu-
ele passages in de dagboeken van Case-
ment. vervalst zijn of authentiek, maar
liet grootste deel van het beschikbare
bewijsmateriaal wijst er op dat zy echt
zijn". Maar het blad gaat voort met te
/eggen dat dit geen reden tot zelfge
noegzaamheid is voor flegerien die nog
steeds schijnen te menen dat de ont
hullingen in de dagboeken ook maar
iets te maken hadden met de terecht
stelling. ,,7.e 7.ijn alleen maar relevant
in de zin dat men ze op gewetenloze
wijze rondleurde in 1916 om de sym
pathie van het publiek te verminderen
voor een zee' edel man die, technisch,
een verrader was". „Roger Casement",
zo vervolgt het blad, „een verrader van
Engeland volgens de Engelse wet, was
ook een offervaardig Iers patriot en
een humaan en energiek man in het.
maatschappelijk leven".
De New Statesman meende de vorige
week eveneens dat nu wei vast stond
dat de dagboeken niet vervalst zijn,
maar wijst er op dat het er niet zo zeer
om gaac of de dagboeken al dan niet
echt zijn. Waar het in de eerste plaats
om gaat is de wijze waarop men mis
bruik heeft gemaakt van de dagboeken
om te voorkomen dat de Ier Casement,
veroordeeld door een Engels gerechts
hof, gratie zou verkrijgen. Het blad
eindigde met te zeggen dat, indien
ministers er> hoge ambtenaren nu vrij
gesproken konden worden van de be
schuldiging van vervalsing, het een
blijvende schande is voor de staats
dienst dat men op dergelijke wijze ge
bruik heeft gemaakt van de dagboeken.
Opmerkelijk is dat na dit alles in
ve'e kringen grote waardering en
achting blyft bestaan voor de in
1916 geëxecuteerde Roger Casement. En
nier zou ik graag willen wijzen op wat
1 oor mijzelf het grootste mysterie is
in de gehele Casement-affaire. Bij de
terechtstelling ontving Casement gees
telijke bijstand van een Rooms-Katho-
lieke priester, de eerwaarde heer James
Maccaroü. Nu bevond zich dezer dagen
een zekeie dr Herbert Mackey, een
Ierse deirnatoloog, in Londen om in
zage te r.emen van de Casement-dag-
boeken. Dr. Mackey is voorzitter van
het zeer energieke en actieve comité
van voo-aanstaande Ieren dat al vele
jaren lang een campagne voert om de
Britse overheden over te halen toe te
staan dat hec stoffelijk overschot van
Casement zal worden overgebracht naar
Ierland, waar het de bedoeling is Case-
ment een christelijke begrafenis te ge
ven. Evenals alle in Engeland terecht
gestelde moordenaars is Casements stof
felijk overschot zonder enige ceremonie
begraven in ongebluste kalk. Deze daad
was waarschijnlijk eveneens een over
treding van de wet1 door de Engelse
overheden. Want Casement was geen
moordenaar en waarschijnlijk had men
niet het recht hem een passende chris
telijke begrafenis te ontzeggen. Dr.
Mackey r.u verklaarde tijdens zijn be
zoek aan Londen dat zijn belangstelling
voor de Casement-affaire dateert vanaf
het jaar 1935 In dat jaar namelijk ont
moette Mackey de eerwaarde heer Mac-
earoll. En laatstgenoemde had aan
Mackey gezegd dat hij Casement be
schouwde als een van de edelste karak
ters die hij ooit ontmoet had zelfs een
heilige. Hij acbtls hot jni4 >r tot Case-
^'timiiiiiiimiiiHmiiimniiimiiKmiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiimiim
tot
OTd.t.lin
f f -,*i;
-lp*
De dagboeken van Sir Roger Casement, de Ierse patriot die in augustus 1916
in Londen wegens: hoogverraad geëxecuteerd werd. Na 43 jaar zijn de boeken
eindelijk door het Britse ministerie van Binnenlandse Zaken vrij gegeven voor
bestudering.
ment te bidden dan voor hem. En hij
had Mackey bezworen zijn best te doen
om er voor te, zorgen dat Casement
alsnog op passende wijze begraven zou
worden ir. zijn vaderland. Zoals gezegd
v/as het de eerwaarde heer Maccaroll
die Casement geestelijke bijstand ver
leende bij de terechtstelling. Men zou
deuken dat een priester die Casement
heeft bijgestaan op een dergelijk ogen
blik zich een juister beeld heeft kun
nen vormen van het ware karakter van
Casement dan wellicht enig ander per
soon. Dr. Mackey is er van overtuigd
dat de dagboeken vervalst zijn. Maar
zolang her Ministerie van Binnenlandse
Zaken geen toestemming geeft voor een
strikt weienschappelijk onderzoek van
<te dagboeken, zal wel nooit met alge
hele zekerheid vastgesteld kunnen wor
den of Mackey gegronde redenen heeft
voor zijn vermoedens. De meerderheid
van degenen die sedert tien augustus
de dagboeken hebben kunnen raad
plegen meent dat de dagboeken echt
zijn.
Ir. de nacht van zaterdag op zondag
veranderde plotseling op indruk
wekkende wijze het beeld van Lon
den bij nacht. Te middernacht trad
namelijk de nieuwe wet op de prosti
tutie in werking, welke ten doel heeft
in Londen er andere Britse steden
de vele duizenden prostituées van de
straten en parken te verwijderen.
Vobrheen kón de politie deze vrouwen
slechts airesteren indien zij mannen
op straat lastig vielen. Voortaan is het
voldoende dat een vrouwspersoon, die
bij de politic bekend staat als prosti
tuee, rond hangt op straat om aan
stonds gearresteerd te kunnen worden-
Tegelijkertijd zijn de straffen aanzien
lijk verhoogd. Voor het eerste vergrijp
kan de vrouw beboet worden met een
sorn van honderd gulden, voor het
tvyeede vergrijp met twee-honderd-en-
vijftig gulden. Voor het derde vergrijp
kan ze eveneens beboet worden met
laatstgenoemde som of naar de gevan
genis gestuurd worden voor de tijd van
dne maanden. Het was een publieke
schande voor Londen dat alle trottoirs,
pleinen en parken in het West End en
de onmiddellijke omgeving wemelden
van prostituées. Aanstonds na het van
kracht werden van de wet bleken de
nieuwe maatregelen effectief, doch
slechts in zoverre dat men de straten
schoon had geveegd. Vele sociologen
menen dat men alleen maar het vuil
onder hei vloerkleed heeft geveegd en
dat bedoelde vrouwen met behulp van
mannelijke „beschermers" nieuwe me
thoden zullen vinden om hun waren
aan de man te brengen. Degenen die
de nieuwe wet hebben geformuleerd
alsook de minister van Binnenlandse
Zaken en de politie koesteren geen
illusies. Ze weten dat het probleem in
de verste verte niet is opgelost en dat
men er alieen maar in geslaagd is een
eind te maken aan de opegbare ergernis-
