Nowa Huta, voorschot op
het arbeidersparadijs
Teddyboys bevolken de
holen van de Poolse hoofdstad
■m
Invoersaldo in eerste helft
1959 wederom gedaald
Opmerkelijk grote uitzetting
van de biljettencirculatie
Saldo van de banken sterk gedaald
Eisenhower laat Britse pers in
verholgen toestand achter
J
Passage Oost
slot
Rangoon blij met
ivitte olifant
Saoed verzoent
zich met Nasser
Spanning aan de
Indische grens
DE BELOOFDE KERK IS ER NOG NIET
Krimpen van pijn
Miljoeneninvesteriiig
van Galtex in Europoort
Knoeiende boekhouder
en boekhandelaar
|t|
IH
ZENUWRUST
Tien jaar onderoffi
cieren-opleiding
Buitenlandse handel
Dekkingspercentage
90 (v.j. 86V2)
Weekstaat De Nederlandsche Bank
HET LAATSTE HELIKOPTERNIEUWS
WOENSDAG 2 SEPTEMBER 1959
PAGINA 7
Voor wie de groene gordel rond
Krakow doorbreekt, liggen vele
wegen open. En Polen is anders dan
Lugano of Ibizza. Men is er om te
gaan. Een terras heeft men thuis.
Hier liggen de wegen open om te ge
tuigen van een dapper volk. „Want
het Poolse volk is niet dood. Zijn li
chaam ligt in het graf. Maar zijn ziel
is nedergedaald van de aarde. Van
het openbare leven naar het leven in
de huizen der volkeren die lijden on
der verdrukking. Om hun lijden te
zien". Dat schreef Adam Mickiewicz
meer dan 100 jaar geleden in „Het
boek van de Poolse Natie". De zout
mijnen van Wieliczka, dat dicht bij
Krakow ligt, bestonden toen al negen
eeuwen. Men kan er nu nog een dag
in doorbrengen zonder het licht te
zien. Men kan er de Mis bijwonen in
een kapel uit zout gehouwen. In de
folder heet die kapel een kamer. Een
prachtig gedessineerde vloer, vorste
lijke kroonluchters, een statige com
muniebank en talloze beelden be
staan uit louter zout en bergen een
cultuur van eeuwen. Van een recen
ter en zoveel verschrikkelijker ver
leden getuigt het verder westwaarts
gelegen Oswiecim, bij miljoenen als
de schandplaats Auschwitz in de me-
mmWM
nodig voor rustig denken
en werken en goede nachtrust
Mijnhardt's Zenuwtabletten
Wilde staking verlamt
produktie Austin Seven
-
BUITENLANDSE
KRONIEK
Een bij uitstek technisch detail uit de Lenin Metaalwerken te Nowa Huta.
morie gebrand. Het kamp met al het
beschikbare documentatiemateriaal
is bewaard. Lest we forget. En het
is ter plaatse en in feite, van aange
zicht tot aangezicht met de dood van
miljoenen, nog zoveel erger, dan wij
thuis hebben leren beseffen, zelfs in
de vaderlandse gevangenissen van
waar onze vrienden getransporteerd
werden. Ook al wijkt de voorlichting
die men ter plaatse urenlang kan
krijgen, op menig punt af van wat
de officieel gedocumenteerde litera
tuur er over vast heeft gelegd.
Maar niet alleen van het verleden
heeft i>jakow monumenten onder zijn
bereik. Tien jaar geleden zijn de re
geerders van dit ogenblik in de velden
10 a 20 km buiten Krakow begonnen
met de bouw van een industriële mo
delstad: Nowa Huta. - Nowa Huta, zegt
de gids op onze vraag, werd hier ge
bouwd, omdat hier de meeste mensen
zonder werk woonden. Maar de gids
kan ons nog veel meer vertellen. No
wa Huta is een communistisch project.
Het sluit, bü wijze van spreken, aan
bfj de Stalinallee in Oost-Berlijn. De
Stalinallee is een demonstratie-allee
tegen de Kurfüstendamm. Russische
flats, met geel glazuur betegeld, sym
boliseren een arbeidersparadijs tegen
de kapitalistische panden op de Wes
terse dam der zelfvoldane burgers. Op
precies diezelfde wijze is Nowa Huta
geprojecteerd als tegenwicht van Kra
kow. Het terra promissa der proletari
sche werkers kwam beslist niet toeval
lig onder dc rook te liggen van de oud
ste en best geconserveerde bisschops
zetel en hofstad van Polen.
Vanuit Krakow kan men er met de
tram bijna voor niets naar toe. Onder
weg ziet rr ;n als overal in Polen weg
kapelletjes met verse bloemen. Do
mensen in d£ tram slaan een kruis.
De eerste kantoren die opdoemen, zijn
gebouwd in Russische stijl. De eerste
fabriek, nog 'voor de entree, is een si-
garettenfabriek. De beste Poolse siga
retten heten „Wawel" en zijn van een
rookbare Turkse mélange. De rest doet
ons denken agh de eigen teelt, waar
wij, wonder bóven 'wonder, de jaren '42-
'45 mee zijn doorgekomen.
Maar stil. Dit is Nowa Huta. Arca
den met lantarens in gestileerde Rus
sische trant bieden toegang tot brede
allces. Het zijn Stalinallees, maar iets
minder snoevend, want het Westen is
verder weg. De straten zijn breed, zegt
de gids. Dan hee|t men geen last van
schaduw. En die grote ruimte die u
ziet tussen de verschillende complexen,
is voor licht en lucht in de huizen der
werkers. Onder de flats zijn winkels.
En het centrum is een plein, het Karl
Marxplein. Maai er is veel meer. Er
is een kunstmatig meer. En midden
daarin een kunstmatig eiland. Op het
eiland staan bomen. Onwillekeurig
breekt men 'n takje af. De bomen zijn
anders in Nowa Huta. Zij leven. De
rest is dood. Althans van buiten. Want
van binnen is „het leven in do huizen"
gewoon doorgegaan. Het oude leven,
wel te verstaan. De trams van Nowa
Huta naar Krakow zijn vol. De wer
kers zoeken hun ontspanning in de
burchten van oud vermaak. Op het
Karl Marxplein is een paleis van amu
sement en theater, maar hoe organi
seert men vermaak op louter proletari
sche grondslag? Thuis hebben wij in
dertijd in een krant gelezen, dat er in
Nowa Huta als beslissende concessie
aan de ongewijzigde, dus religieus ge
bleven, mentaliteit der arbeiders een
nieuwe kerk is gebouwd. Wij hebben
alles in het werk gesteld om die kerk
Advertentie
door reumatiek, spit. Ischias, noofd-
en zenuwpijnen is onnodig. Togal be
vrijdt snel en afdoende van die
pijnen. Togal baat waar andere middelen
falen. Togal zuivert de nieren, is
onschadelijk voor hart en maag. Bij
apotheken en drog. f0.95. 2.40 en f8.88.
De Caltex Petroleum Maatschappij
(Nederland) heeft haar plannen met be
trekking tot het Europoort-project be
kend gemaakt. Het multi-milj oenen-plan
voorziet in de bouw van een tankpark
voor de opslag van ruwe aardolie, een
pompstation en een pijplijnverbinding
met de Caltex-raffinaderi.j te Pernis.
De aanlegsteigers van de maatschappij
zullen in eerste instantie vol beladen
tankers van 65.000 ton kunnen accommo
deren en in de toekomst zelfs 100.000 ton
tankers. De pjjpleiding naar de raffina
derij zal een .lepgte van 20 km krijgen
en een diameter van 61 cm. De door de
tankers aangevoerde füwe aardolie, zal
voor een deel verwerkt worden in de
Caltéx-raffinaderij én voor een deel ge
leverd worden aan dc Rotterdam-Rijn
pijpleiding.
Met de uitvoering van de werkzaam
heden is reeds een begin gemaakt en
men rekent het geheleproject begin
1962 gereed te -hebben.
De officier van justitie bü de Haagse
rechtbank, mr. Maris, heeft dinsdag
een gevangenisstraf van tweeëneenhalf
jaar met aftrek geëist tegen een 49-
jarige Haagse boekhandelaar wegens
heling van van misdrijf afkomstig geld
(24.000,- gulden) en wegens het hande
len ln verboden boeken, foto's en films.
Tegen een 52-jarige Haagse boekhou
der-kassier eiste de officier terzake van
valsheid in geschrifte een gevangenis
straf van anderhalf jaar met aftrek.
De rechtbank zal 15 september von
nis wüzen.
Een overzicht van de voornaamste win
kelstraat in het nieuwe Warschau: de
Aleje Jerozolimskie met op de achter
grond het alles dominerende Kuituur-
paleis.
te zien, vooral ook uit architectonische
belangstelling. Maar zü is er niet. Er
is wel een plaats, waar zij volgens een
steeds opgeschorte belofte zal komen.
Tot zolang gaan de werkers van Nowa
Huta in het perfide Krakow naar de
kerk. En er was nog een kerkje in Mo-
gila, een der oude dorpjes, waar Nowa
Huta uit is samengetrokken. Maar dat
is niet ontvolkt. Het is alleen maar te
klain geworden. De plaats waar de
kerk van Nowa Huta zal komen, ligt
op het Karl Marx plein naast het pa
leis van Kino en theater. De suggestie
is evident: theater bü theater. Histo
risch schuilt daar slechts één fout in.
De volgorde is verkeerd. Bezield thea
ter is uit en dus na de kerk gekomen.
Over die kerk van Nowa Huta zün
wü nog wa. wüzer geworden in
Kazimierz. Kazimierz, in de na-
büheid van Lublin gelegen, wordt in
Polen aangeduid als do stad der Pool
se Renaissance. En niet ten onrechte.
Kazimierz is wat men zou willen noe
men een lieflük plaatsje, met een peri
ferie van zeer arme, waarschünlük
zelfgebouwde boerenbehuizingen. De
Vistula stroomt er langs in verdoken
streling. Want Kazimierz begint bü de
markt, waar men vanaf de rivier even
heen moet lopen. Daar vindt men
prachtig versierde Renaissancegevels,
vandaar ziet men het profiel van de
oude kerk, ooit gotisch, nu een mengsel
van barok en renaissance. Maar wat
meer zegt, men vindt er ook nu de ar-
tisten. Op de trappen tegenover ons ho
tel spraken wü geruime tüd met een
jong architect, voor zü'n plezier bezig
met een aquarel van de kerk. Met een
bureau, waaraan hjj verbonden was,
nad hü meegedongen naar een prüs
voor de kerk in Nowa Huta. Terwül hü
ons het bekroonde, zeer moderne ont
werp schetste, vloog in de gloeiende zon
een kleine -huwe zwaluw op onze
schouder.
Als mendouter de koers vaart der mo
numenten, is Lublin niet te verwaarlo
zen. Het ligt veel dichter bü de Russi
sche grens dan bij Krakow. En het kas
teel dat zich baadt in dc ochtendzon is
wellicht daarom een bizarre mengvorm
van Westers# gotiek en Oosters byzan-
tinisme. De donjon stamt uit de 14e
eeuw. Van '30-'45 was het een barre ge
vangenis. Nu is het een huis van cul
tuur en museum. En de katholieke uni
versiteit waar wü een, bü gebrek aan
nachtrust eigenlijk onontbeerlijke, siës
ta aan hebben opgeofferd, is de enige
achter het IJzeren Gordün die katho
liek is.
Als wü eenmaal in Warschau zün, zijn
wü weer thuis. Dat klinkt wat raar,
maar Warschau is een Westerse hoofd
stad, die het midden houdt tussen We
nen en Parüs. Ondanks alles. Er zün
ook Teddy boys. Zü bevolken de dans-
holen. Ergens in onze zakken hebben
wü een introductie voor de club ,,Lar-
gaktil", stamhuis van het befaamde
studentencabaret. En voor het filmmi-
nistërie en de zeer literaire club „Li-
teratow". Maar deze avond verdoen wü
bü de Teddyboys. Zü dansen vervaar-
lük op de koele tonen van een Neder
landse combo, waar wü nog mee naar
Berlün zün gevlogen. Het valt niet
mee, zegt de combolieder, om er zonder
fikse after beat iets van te maken hier.
Poien is geweldig jazzy, het lpkt een
vorm van protest. Maar ze liggen wel
achter, als met alles. Wat ze willen is
Dixieland of hoogstens Eastcoast. In
Gdénsk moesten we van de week van
armoe gaan zitten Dixielanden. Met
„cool" geen hand op mekaar. Met New
Orleans als gekken.
Bristol" en „Grand Hotel" zün vrü
in hun keuken. Zü kunnen u ser
veren wat u wilt, niet alleen naar
staatsrecept zoals alle andere. De wod
ka staat er gekoeld ter züde. Op de in
tieme, luxe binnenplaats van „Bristol"
kan men kiezen: oesters of forel. Want
het is, de ober lacht geschoold, staats-
Vastendag vandaag, de éérste.
Wü eten in gezelschap. En proost
klinkt als nazdrowjne. Men drinkt ad
fundum en het tempo ligt hoog. Wat
drinkt u thuis? Gin? Wü horen niet veel
van u. In het buitenland zien wü wel
eens documentaires. Die zün heel aar
dig. Nazdrowjne. - Ja, dit is Bristol. Het
was vroeger eigendom van Paderewski.
Hü was musicus én staatsman. Heeft
u ook zulke staatslui? Wü zien er hier
nooit iemand. Hebben ze het druk of
zün ze bang? Laat ze dan eens naar
Nixon küken. Ha, ha. Nazdrowjne. Wü
aarzelen het te bekennen, maar wü zjjn
aan onze staatslui niet toegekomen. Nu
vormen zij niet wat men ons fort mag
noemen. Hoewel wü de naam Jan nog
genoemd hebben. Met De Quay gereed
op de tong. Jan is een Poolse naam.
Dat breekt het üs een beetje. Maar
nazdrowjne wil zeggen: ad fundum en
schielük. Daar gaat het Üs van smel
ten.
In Warschau hebben wü gekozen voor
een hele dag film, ondanks de stralen
de zomer. Wü hadden een verzoekpro
gramma meegebracht en waren vooral
onder de indruk van de experimentele
film „Twee mannen met een kast" en
de befaamde Eroïka Polska. Als toe
gift kregen wü 's avonds de feestelüke
wereldpremière van Baza Ludzi Umar-
lych („De basis der ten dode gedoem-
den") naar e scenario van de verzwe
gen want „officieel" verguisde Ma-
rek Hlasko, die overigens in Parijs ken-
nelük Clouzot heeft leren bewonderen.
Want zü'n film is zo „zwart" als de
nacht en lükt iets té sprekend op „Le
salaire de la peur".
Maar inmiddels r -kt de vrijheids
drang en -beleving der Polen uit hun
films even verbluffend als uit hun ge
sprekken. Studenten en geleerden, ca
baretiers en dichters, schrÜYers. en £il"
mers, zü spreken een ral, die zich niet
laat misverstar Die taal is anders
dan die der officiële gidsen. Want die
brengen u naar de op 26 juli gereed
gekomen dubbeldekse brug over de Vis
tula: boven voor auto's, beneden voor
voetgangers. Over de geheel in stül her
stelde oude stad, met op de prachtige
markt het wereldberoemde wünhuis
van Fuker, geen woord. Wel over het
stadion met 100.000 plaatsen, gebouwd
voor het JeugdL tivr' in 1955.
En wü zeic-i het al eerder. Om pre
cies te zijn voor het eerst op Treptow.
Wie het massale niet kan vatten, zal
tot monsters geraken. Het monster van
Warschau heet: Paleis van Cultuur en
Wetenschap en is geschonken door de
Sovjet-Unie. Het is een brutaal gebouw.
Het is als de zuilen en de beelden en
de tempels der nieuwe goden. Het is
veel te groot. Als men er binnengaat
moet men denkr aan de befaamde fo
to's van de Moskouse ondergrondse.
Het -lak van deze ongevraagde tempel
van cultuur is 105 meter hoog. „Maar
het Poolse volk bukt niet voor de nieu
we afgod en heeft in zün taal geen
woord om hem in het Pools te noe
men."
Da', is weer van Adam Mickiewicz en
hü schreef het meer dan een eeuw ge
leden. aar het mag de slotsom zün
van honderden gesprekken in deze tijd
gevoerd, met een prachtig heroïsch
volk van iransigente individualisten.
Die zich jinig illur maken. Maar
t ik niet te veel zorgen. Omdat het le-
\en leert leven. Tusser verdeel en
heers van oost en west. Al bp'na dui
zend jaar.
CAREL SWINKELS.
Advertentie
Ongeeer 300.000 mensen liepen gis
terenl in Rangoon uit om een witte ba
by-olifant met zün zwarte moeder die
in de oerwouden van Noord-Birma was
gevangen, te verwelkomen, aldus meldt
Reuter.
De zeldzame olifant wandelde bege
leid door de politie, door de straten
naar de dierentuin waar hü in een spe
ciaal verblijf met het opschrift: Paleis
van de koning der olifanten, zal worden
gehuisvest.
Koning Saoed van Saoedi-Arabië heeft
na een onderhoud met president Nas
ser van de Verenigde Arabische Repu
bliek gisteren te Cairo verklaard, dat
de samenwerking tussen Egypte en Sa-
r Pi n ,s hersteld, aldus meldt
e samenwerking in Arabische
aangelegenheden, de vriendschap en
eendracht tussen beide landen zü'n te
ruggekeerd. „Allah zü geloofd dat dit
is gebeurd merkte koning Saoed op.
In zün functie van inspecteur-gene
raal van de landmacht heeft prins Bern-
hard, dinsdag op de terreinen van de
van Horne-kazerne te Weert een para
de van leerlingen van de Nederlandse
onderofficierenschool afgenomen. Deze
parade vormde het voornaamste onder
deel van de besloten militaire herden
king van het tienjarig bestaan. Rond
half twaalf arriveerde prins Bernhard
ler auto op het sportterrein van de van
lorne-kazerne. Vergezeld door de com
mandant van de jubilerende school de
kolonel K. Ründers, de chef van de
staf van prins Bernhard de kolonel v.d.
Minne en een tweetal adjudanten inspec
teerde de prins de opgestelde troepen
om even later een door het tamboer
korps van de Onderofficieren School en
door het muziekkorps van het regiment
Limburgse Jagers muzikaal opgeluis
terd défilé af te nemen. Als paradecom
mandant trad op de majoor E. Elstak.
Na afloop van de feestelijke parade ge
bruikte prins Bernhard in de Weerter
kazerne de lunch. Tevens woonde hü
nog een gedeelte van de sportwedstrü-
den bü-
De feestelüke herdenking van tien
jaar Onderofficierenschool werd beslo
ten met een cabaretvoorstelling voor de
rond duizend te Weert gelegerde mili
tairen, alsmede met een klinkende tap
toe.
De produktie van de Austin Seven,
het jongste produkt van de BMC, is ge
staakt. Dit is het gevolg van een wilde
staking van 100 arbeiders in de fabriek
te Longbridge. Door de staking zijn
2500 arbeiders zonder werk gekomen.
hand*i°m!>e« ^aarde van de Nederlandse
haiflaar iosq buiten,and is in h<=t le
Jai„iaa if®9 vergeleken met een jaar
?®nr "le, pa 8% toegenomen. Hier-
«il- hprff vallenrecordniveau uit de eer"
IfnUiW i, j957 ondanks een vrije aan-
evemard Ai ialing sedertdien bi3na ge-
#f„aE„i^,dus dee,t het" ministerie
1. 1 mancien mede.
Hp'tSmST?fiteerde toeneming was aan
groter dan aan de in-
v -rzijde, zodat het tekort op de han
delsbalans nog iets verder is ingekrom
pen en een bgzonder gunstig dekkings
percentage werd bereikt van 90%, een
percentage, dat maar weinig blijft on
der het hoogtepunt van 93 L, dat in het
le halfjaar 1952 werd genoteerd.
In totaal bedroeg dc waarde van on
ze buitenlandse handel 13.600 miljoen
tegen 12.550 miljoen in de eerste helft
van 1958 en 13.675 miljoen in de eerste
helft van 1957. Hiervan had f 7.200 mil
joen (resp. 6.725 en 8.075 miljoen)
betrekking op dc invoer en 6.400
5.825 en 5.600) miljoen betrekking
op dc uitvoer. Het invoersaldo beliep
derhalve 800 900 en 2.475) mil
joen en het dekkingspercentage 90 (8614
en 69).
De weekstaat van de Nederlandsche
Bank per 31 augustus vertoont duidelijk
het verloop van de geldmarkt in de af
gelopen week. In het begin van de week
was de markt zeer ruim en werd circa
f 40 min schatkistpapier bij de Neder
landsche Bank afgenomen. In de loop
van de week werd de markt krapper,
door het opnemen van bankbiljetten, on
der invloed van de ultimo. In het totaal
bedroeg de uitzetting der circulatie f 145
min, waardoor de bankbiljettencircula-
tie steeg van f4266 min tot f4411 min.
Hiermede werd de hoogste stand van dit
jaar bereikt, welke echter pop ligt on
der de recordstand van 29 december 1958
ad f 4451 min.
Door deze grote afvloeiing van mid
delen zagen enkele instellingen zich ge
dwongen voorschotten bij de Nederland
sche Bank ~p te nemen tot een totaal
bedrag van ƒ9 min, waardoor de voor
schotten stegen van ƒ12,8 min tot ƒ21,5
dn t tocoi
A c tl v at
lioua
Buiten! vord goud
en deviezen 1
Bult betaalm (li
Vord buit. guld (2)
Wiss In disc
Wiss gekocht
Voorsch rek ert (bel)
Voorseh Klik
Neder] munten
Diverse rek
Passiva:
Bankbiljetten
Rijks schatkist
Saldi bank In Ned
Saldi and ingezet
Saldi buit circ. bk
Saldi andere niet-InE
SaJdl buit gelds
Diverse rek
Ned sehatk pap
buit eircu] banken
Muntbilj voor de
staat ln circulatie
gebracht
lot goua en dev.
W.v conv dev nettt
Percentage goud en
deviezen
r o e 11 c b 11 n g:
1Van deze 2 oosten
is convert* bel
(2) waarvan uit
hoofde lig bllat
tkkonrden
24/8
31/8
4.393.439
4.393.467
779.615
779.734
855
830
75.737
74.781
350.201)
310.700
12.833
21.482
22ll5
22459
6.415
6.153
4.265.782
4.411.030
619.015
637.621
514.750
321.446
134.246
130.694
31.401
33.670
5.75P
5.732
15.86?
15.500
54 90"
54.386
103.226
103.640
5.186.287
5.183.572
763.013
763.468
92.55
93.08
778.875
778.968
10.338
10.338
hoffPP ?e£ ..hérendiner", dat gisteren ter ere van het bezoek van president Eisenhower aan Londen is gegeven, zijn vele
nnermgen uit ae Tweede Wereldoorlog opgehaald. Men ziet hier de Amerikaanse president in gesprek met Sir Win
ston Churchill en graaf Alexander van Tunis.
(Van onze Londense correspondent)
LONDEN, hedenmorgen.
Uit louter consideratie voor de Londe-
naren, die des morgens verbeten de strijd
aanbinden met het verkeer op weg naar
de dagelijkse arbeid, werd besloten dat
Eisenhower, in plaats van met zijn stoet
van auto's een interessante bijdrage te
leveren tot het vertier van het ochtend
lijk spitsuur, zich per helikopter van de
Amerikaanse ambassade naar het Lon
dense vliegveld zou begeven. En zo
klepperden drie helikopters, bevattend de
president en zijn gevolg, hedenochtend
over de Britse hoofdstad op weg naar
het vliegveld vanwaar een Boeïing 707
de president naar Parijs bracht. Menig
verslaggever, die droeve en teleurstel
lende dagen had versleten in de grote
perstent in Carlton Gardens, wachtend
op de officiële persmannen van Eisen
hower en van de Britse premier en het
ministerie van buitenlandse zaken, die
tweemaal daags per helikopter hun last
van onbeduidendheden naar Londen
droegen, zal wrang gelachen hebben toen
hij het geklepper hoorde boven de hoofd
stad. De verbolgenheid van de pers
groeide met de dag, en de befaamde
televisieconversatie van Ike en Mac op
maandagavond verhoogde de woede,
aangezien men hierin slechts een ma
noeuvre zag om de pers te omzeilen.
Enigszins pompeus gaf de Times he
denochtend uiting aan zijn olympisch
misnoegen in een hoofdartikel getiteld
„Ongezonde ontwikkeling". Het blad er
kent, dat men zijn gevoel voor proportie
niet mag verliezen ten aanzien van de
klachten van de kant van de pers. „On
getwijfeld waren de maatregelen be-
lachelyk grandioos", aldus het blad, „als
men ze meet aan het slotresultaat. Het
oude cliché over het gebruiken van een
moker voor het kraken van een noot zal
nu misschien plaats maken voor een
cliché over informaties aangevoerd per
helikopter." Waar het blad zelf tegen in
verzet komt is de gedachte dat een infor
mele conversatie voor de televisiecame
ra's een toereikend vervangmiddel zou
zijn voor een communiqué of een pers
conferentie. Dit vindt het blad een on
gezonde ontwikkeling. „Het publiek in
zijn geheel", aldus de Times, „heeft het
recht om op grotere schaal, van meer
onafhankelijke züde en op meer onroid-
dellüke wüze op de hoogte gesteld te
worden. Tot heden is hiervoor geen be
tere methode gevonden dan via de pers.
Dc televisiecamera's mogen dan al be
scherming verlenen tegen lastige onder
vragers, maar zij schenken weinig be
vrediging aan degenen die ernstig ge
ïnteresseerd zijn in de' gebeurtenissen
onzer dagen. Er waren maandagavond
ogenblikken waarop de welwillende „Big
Brother" niet erg ver af leek te zyn."
De Times windt zich, zoals hieruit
blükt, niet al te erg op over de kwestie.
Andere bladen hebben aanzienlek
krachtiger taal gebruikt. En toch heeft
het allemaal weinig te beduiden. Ieder
schrander persman kon van tevoren be
grijpen, dat de hoge onderhandelaars
zich niet zouden kunnen veroorloven
zich in de kaart te laten kijken. En de
enige redelijke grond voor wrok is de
afschuwelijk grote perstent en de nare
helikopters, de luidruchtige bezige bijen,
die alsmaar terugkeerden van Chequers
zonder zelfs maar een druppel honing.
Gisteren behandelde de president
Amerikaanse staatszaken in de Ameri
kaanse ambassade. Hij oefende zich
eveneens gedurende een klein uur in het
hanteren van zyn golf stokken. (Aange
zien deze oefening plaats vond in Lon
den, was er geen helikopter nodig om
dit nieuws wereldkundig te maken).
Ten afscheid gaf Eisenhower gister
avond een diner in de ambtswoning van
de Amerikaanse ambassadeur. Onder de
gasten bevonden zich, behalve de Britse
premier en Sir Winston Churchill, de
Britse generaals en admiraals metwie
Eisenhower gedurende de oorlog heeft
samengewerkt. Eisenhower had toestem
ming gegeven voor het uitzenden van
de aankomst van de gasten via de tele-
visie. En achtereenvolgens zagen wij, na
de aankomst van de bejaarde Winston
Churchill, beroemdheden arriveren van
kaliber van Lord Montgomery, Lord
Allanbrook, Lord Alexander etc. Een
met onaanzienlijk aantal van de gasten
heeft sedert de oorlog in geruchtmaken
de memoires Eisenhower, Churchill en
elkander naar best vermogen gedeni
greerd. En slechts ingewijden weten
hoeveel processen wegens smaad op het
laatste nippertje vermeden zün in de
loop van de laatste jaren. Maar naar
verluidt, was gisteravond alles pais en
vree rond de dis.
En, om met onvervalst helikopter-
nieuws te eindigen, het menu bestond
uit forel, geroosterd lamsvlees met pom-
mes rissolées en snijbonen, aardbijenijs
en roomtaartjes. Bij het geroosterd lams
vlees werd de traditionele kruizemunt-
saus geserveerd, het soort sap dat Escof-
fier hartkloppingen placht te bezorgen
en waarvan hij eens op een gedenk
waardige dag een kom vol naar buiten
wierp door de ruiten van het Londense
Ritz-hotel.
min. De saldi van de banken bij de Ne
derlandsche Bank daalden door een en
ander aanzienlijk en wel van ƒ515 rr.ln
tot ƒ321 min. De banken konden zonder
bezwaar even beneden het verplichte
kasreserve-gemiddelde staan, daar op 1
dezer een bedrag van 116 min schat
kistpapier verviel en wegens rente en
aflossing op gevestigde schuld ruim 40
min door de staat moest worden betaald.
Het saldo van de staat steeg, ondanks
de ultimo-lasten, onder invloed van be
lastingbetalingen. met circa 18 min van
ƒ619,5 min tot 637,6 min.
De valuta-positie bleef vrijwel onge
wijzigd. Goud- en deviezen samen daal
den van ƒ5186 min tot ƒ5184 min. Het
goud bleef onveranderd op ƒ4393 min.
Tengevolge van de krappere geldmarkt
werd het daggeld op 31/8 met !i pro
cent verhoogd tot 114 procent.
Bepaald onrustbarend zün de be
richten, die thans over de gebeur
tenissen aan de Indische noord
grens en over de reacties daarop in de
hoogste Indische kringen binnenkomen.
De voor zijn doen scherpe toon, die pre
mier Nehroe in het Indische parlement
heeft aangeslagen tegen de Chinese on
ruststokers, gevolgd na zün optreden
tegen het communistische bewind in de
Indische deelstaat Kerala, kwam ge
heel overeen met de verlangens, die
vele Indische intellectuelen tot voor
kort hebben gekoesterd. Maar in de
gespannen verhouding van het ogen
blik was Nehroe klaarblijkelük toch weer
niet fel genoeg geweest. Opnieuw heeft
hü zich blootgesteld aan het gevaar
door hemzelf nauwelijks gevreesd
da'. er een enigszins schaap
achtig beeld van hem ontstond, h'et
beeld van een goedaardige naïeveling,
die bereid is vrüwel alles te slikken
wat de communisten misdoen en die
pas buiten zichzelf geraakt, zodra de
westelüke mogendheden naar zün oor
deel over de schreef gaan. Het maakt
de situatie juist zo ingewikkeld, dat de
ze indruk van Nehroe niet klopt met
de werkelükheid. Zün biografen schet
sen hem als een majesteitelüke figuur
met een temperament dat veel hefti
ger en geprononceerder kan zijn dan bij
voorbeeld het befaamde „Eisenhower
temper".
De grote kwestie, die telkens weer
de potentie heeft Indië en China in drei
gende houding tegenover elkaar te plaat-
o» "i w sen, is de afbake-
ning, of het ge
brek aan afbake
ning, van de ruim
3.000 kilometer
lange grens tus
sen deze beide
landen. Op het
ogenblik ver
spreiden de Chinese communisten pam
fletten, waarin gezegd wordt, dat Tibet
de palm van China's hand is en dat
het er thans om gaat de vijf vingers
er weer bü te krügen. Die vijf vingers
Noord-Oostelyke Grensdistrict en La-
dakh. Op vele Chinese kaarten zün de
ze territoriale ambities van Peking als
reeds verwerkelükt aangegeven.
Nepal is een onafhankelük konink-
rük. Boetan is zelfstandig ten aanzien
van zün binnenlandse politiek, maar
ten aanzien van zün buitenlandse poli
tiek en zün defensie laat het zich advi
seren door Indië. Sikkim is een Indisch
protectoraat met een door Nieuw Del
hi aangewezen premier. Het Noord-
Oostelijke Grensdistrict is een verlaten
bergstreek en toen de Dalai Lama in
maart van dit jaar uit Tibet vluchtte,
liep zün route door dit gebied. Ladakh
is de overwegend Boeddhistische pro
vincie van dat deel van Kasjmir, dat
door Indië wordt bestuurd. Tot aan 1834
was deze provincie een deel van Tibet
en de Chinese communisten hebben een
weg aangelegd, die op een bepaald punt
dwars door Ladakh loopt. In het Noord-
Oostelüke Grensdistrict eist Indië de
souvereiniteit op tot aan een reeks berg
toppen, die sinds 1914 bekend staan als
de „McMahon-lün". China daarentegen
eist niet alleen de bergtoppen voor zich
op, maar ook alle berghellingen aan
gene zijde van de McMahon-lün. Negen
jaar geleden, toen de communisten
zich meester maakten van Tibet en
toen het verhaal van de palm en de
vingers dus voor het eerst een dreigm-
1. actualiteit kreeg, verklaarde Nehroe
j JïKaart of geen kaart, onze grens is
de McMahon-lün. Wü zullen niemand
toestaan die grens te oVerschrüden."
Nehroe heeft thans te kennen ge
geven, dat hü, onderwül zpn
grenzen verdedigend, nog steeds
de voorkeur geeft aan onderhandelin
gen met Peking om de huidige span
ningen uit de weg te ruimen. Figuren
uit zijn omgeving, die minder subtiel
wensen te denken en die aandrin-
Jpn_, °P een militaire krachtmeting,
heeft hp tot zwügen willen brengen. Hij
zelf ontmoet op zün beurt het verwijt,
dat zpn politiek weer even week en
vreesachtig is als dat na begin mei
1954 het geval zou zün geweest.
Mfn herinnert zich de tüd van de
„aooi zoals die ook in Azië heerste,
in Geneve was de conferentie over Ko
rea en Indo-China begonnen en de toen-
malige premier en minister van bui-
tenlandse zaken van communistisch
Chma, Tsjoe En-lai, bezocht Nieuw-Dei-
hi, waar hij samen met Nehroe de be
roemde en beruchte vüf principes van
de vreedzame coëxistentie opstelde.
Nehroe drong aan op toelating van
communistisch China tot de Verenigde
Naties en verwierf zich een reputatie
door de wilskracht, waarmee hp zich
wist te onthouden van scheldpartijen
tegen de communistische mogendhe
den. Men beschouwde hem als een
soort fellow traveller" en ..neutra
list" werd een scheidwoord. Men zag
echter over het hoofd, dat Nehroe erin
was geslaagd een gevaar, dat vhf tot
Indië behorende of nauw met Indië ver
wante gebieden bedreigde, voorlopig af
te wenden.
Men doet ook thans, naar onze me
ning, goed niet te snel te oordelen over
de stemming van de Indische premier.
Het betrachten van een zekere waar
digheid in de internationale politiek be
hoeft niet geiük te staan met gebrek
aan ruggegraat. Zün mogelpkheden zün
als hü het niet tot een Derde We
reldoorlog wil laten komen vrü be
perkt. Maar van een sympathie voor
communistisch China zo die ooit be
staan heeft moeten by hem nu wel
alle sporen verdwenen zijn. Het zal in
teressant zün vast te stellen, op welke
wijze dat tot uiting komt.
Uiteindelijk kan het aftreden van
Krisjna Menon, die door vele van zijn
collega's werd gewantrouwd als een
soort „crypto-communist" en die stellig
tot meegaandheid jegens Peking heeft
geadviseerd, een vermomde zegen voor
de Congresparüj, voor Indië en voor de
gehele vrije wereld blühen te zijn.
