ROTTERDAMSE schouwburg in een
geheel nieuwe gedaante
In 40 dagen van afbraak naar decorum
ZATERDAG FEESTELIJKE
HEROPENING
NATO houdt
oefening
een papieren
Side-step
Stafleden van de krijgsmacht
bestuderen incidenten
M
BESLAG GELEGD op Potters
Drie koeien en een schaap
Redt eerst"
I de anderee
Vallende bladeren, de herfst breekt aan
OM CIVIELE VERDEDIGING TE TESTEN
DRAADLOOS
I m
Is kostbaar schilderij tijdens oorlog
Berlijnse verzamelaar ontstolen?
Premio Italia" voor
Engeland
Vanavond
OP ANTIEKBEURS IN DELFT
VB
-Wmm
55
Intern, prijs voor
en televisie
radio
door
MARGUERITE
BOURCET
f
In de Rotterdamse Schouwburg: is het een compleet
gekkenhuis. Wie ai drempelvrees mocht bezitten bij
het betreden van gebouwen die een algehele meta
morfose ondergaan, hetzij omdat het leven hem te lief
is, hetzij omdat hij liever niet bckalkt en bestoft te
voorschijn wil komen, loopt deze week nog absoluut
eerder een straatje om dan dat hij zich waagt in de
heksenketel van deze schouwburgverbouwing. Directeur
Herman van Luijk heeft bijna zijn veertigdaagse „vas
ten" achter de rug en het is aan hem te merken. Hij
voert zeven gesprekken tegelijk, heeft de gesticulaties
van een toneelspeler gekregen en praat aan een stuk
door alsof hij met een grammofoonnaald is ingeënt. Hij
kan nu met verstand van zaken zijn „middelbaar ver-,
bouwen" halen; hij deed de nodige ervaringen op in de
Men wist met dit „puin" een gebouw
op te trekken, dat nu bij de herbouwde
binnenstad wat vreemd aandoet en her
inneringen oproept aan door de tijd ge
tekende burchten in Spanje en Italië.
Het interieur echter stond niet zover
van ons vaderlandse idee van gezellig
heid af en kon beslist wat opvatting en
aankleding betrof Nederlands en dus
knus en huiselijk worden genoemd. Rot
terdam heeft het hiermee jarenlang
moeten doen, maar de maat van klach
ten raakte elk jaar voller.- De stand
daarvan kon men het best aflezen bij
de traditionele Nieuwjaarswens. Telkens
bleek dan dc tekstschrijver nieuwere
en meer fnuikende varianten op papier
te hebben gezet, telkens reageerde de
zaal met meer instemming. Kans op
een nieuwe schouwburg leek uitgeslo
ten: een essentiële verbouwing, groot en
kostbaar genoeg om de naam „lapmid
del" niet te verdienen, bleef als enige
mogelijkheid over.Tenslotte waren het
niet alleen de bezoekers, die tegen al
lerlei onaangenaamheden keurig en
met decorum strijd voerden, maar ook
de bespelers uit binnen- en buitenland.
Jarenlang heeft er alleen al op dit stuk
een bijzonder goede verstandhouding
tussen toneelspelers en kiikers bestaan.
In de Rotterdamse schouwburg werd
een goedmoedige verzuchting „harder
alstublieft" door de overige bezoekers
met begrip aanhoord. Niet alleen de
wat hardhorige heer zat er eigenlijk
mee in, maar ook de directie. En zoals
overal, wordt ook hier de kunst duur
betaald; in de laatste begroting van de
Rotterdamse gemeenteraad kwam een
grote post erbij: verbouwing en restau
ratie van interieur en het aanbouwen
van een nieuwe foyer en een nieuwe
laatste veertig dagen, een stoomcursus, die liij heeft
moeten volgen omdat zijn schouwburg' niet langer meer
acceptabel kon worden geacht voor de dramatische
kunsten. Hij en zijn staf hebben handigheid gekregen
in het ontwijken van vallende brokken kalk; dc blik is
verruimd ten aanzien van kleurencombinaties, van
allerlei soorten verf en bekleding, van af- en aanzuig-
systemen van frisse lucht; hij heeft te maken gehad met
honderd en een mogelijkheden, welke moderne binnen
huisarchitecten (met veel optimisme) hebben gezien in
de ruimte van een schouwburg, waarvan de muren be
staan uit afgebikte stenen en oude materialen, die ge
bombardeerd Rotterdam liggen liet voor wie er wat
inzag.
-■V-, -.V.'. V..,
Zo ziet een .van de vernieuwde zijwanden van de Rotterdamse Schouwburg er uit.
Een voortreffelijke combinatie van rood. (stoelen), groen (lopers en wand) en
donker edelhout. Het nieuwe balkon heeft een stijlvolle vorm gekregen en de
luchters aan de wand zijn juist geplaatste accenten.
Voorlopig ook na de officiële herope
ning) blijft de heer H. van Luijk (rechts)
nog in de rommel zitten. Want achter
het toneel wordt verder uitgebreid. Daar
komen kantoren en bedrijfsruimten.
etage achter het toneel. Eindelijk radi
caal het mes erin!
Men heeft in de afgelopen warme
zomermaand letterlijk alles onderste
boven gehaald. Een legertje werklie
den is onder leiding van de gemeente
architect C. H. Goebertus en de
kunstschilder en decor-adviseur van
Rotterdams Toneel, Nicolaas Wijn
berg, in een voor deze warme dagen
afschuwelijk tempo aan het breken
en bouwen geslagen. Nog geen twin
tig dagen geleden vondèn wij de ons
vertrouwde rood wolfluwelen zaal
met de wat sombere wanden totaal
ontluisterd, maar toen wij vandaag
teruggingen, hadden wij moeite de
oude zaal in onze gedachten terug te
roepen, zó fascinerend en zó totaal
anders ifc de schouwburgzaal gewor
den. m
Wij staan nu in een werkelijke ruim
te, die beider van kleur is, waar het
nieuwe thcaterrood van de zeer een
voudige, maar goed gevormde stoelen
ons tegenstraalt: waar de diepgroene
lopers voor het juist afgestemde even
wicht zorgen, waar overwegend bruine
edelhoutaoorten zijn gebruikt en waar
de groene wijkende wanden geen som
bere indruk maken, maar eerder een
voorname en plezierige sfeer scheppen.
Een zaal waarin men gemakkelijker
zijn plaatsen kan bereiken.
De beide lobben, dia vroeger vlak bij
het toneel de zaal vernauwden, en.
daardoor de aandacht belemmerden,
zjjn verdwenen. Daardoor is met opzet
getracht alle aandacht te richten op het
„magische vierkant" van het toneel.
Ook zal nu niemand meer gebruik moe
ten maken van de opgeklapte zitting
van zijn fauteuil om beter op het toneel
te kunnen zien, want de helling van de
zaalvloer is aanmerkelijk sterker gewor
den. Het toneel zelf is gevat in een gro
ter raam met een zwaarder gebouwde
lijst en kan worden afgesloten met een
zeer kostbaar lichtblauw toneelgordijn,
waarop Guus de Ruiter in -appjiquéwerk
van schitterende kleuren buitelende vo
gels heeft aangebracht. Deze kunstenaar
ontwierp ook boven de beide stallesdeu
ren ijzerplastiekon, eveneens met de
voorstelling van vogelfiguren. De rust,
welke van deze zaal uitgaat, wordt be
nadrukt door een voornaamheid, die nu
eenmaal wordt verwacht in een
schouwburgzaal. Het zijn niet alleen de
perfect tegen elkaar afgewogen kleu
ren, het zijn vooral ook de accenten, die
met eem goed gevoel" voor plaats zijn
aangebracht. Vroeger was het licht in
deze zaal wat schel: nu verspreidt één
grote kroon als een reusachtige melk
witte tros zijn door sierlijk Venetiaans
glas vallend licht, terwijl enkele tinte
lende luchters het kleurenspel een apar
te glans geven. De rand van het bal
kon, welke eerst te hoog en te plomp
was, heeft nu de sierlijke klassieke wel
ving gekregen en doet denken aan de
buikvorm van een arreslee. Onder dit
balkon kreeg de zaal, een dubbele ach
terwand, die geluidwerend moet werken
en die de akoestiek ten goede zal ko
men.
Want als men zaterdag de gala-pre
mière wil houden van Ecluard Ve
termans bewerking van de bekende co-
medie van Aristophanes, een amusan
te visie op de samenzwering van de
vrouw tegen de waanzin van de oorlog,
in een volmaakt vernieuwde Rotter
damse schouwburg, dan moeten in deze
dagen zowel de leden van het Maasste-
aelijke ensemble als de elektriciens en de
stoffeerders zwoegen.
Bij die heropening zal iedereen voor
al benieuwd zijn naar de akoestiek. De
hardhorenden kunnen ervan verzekerd
zijn, dat zjj in ieder geval niet meer
met akoestische problemen zullen kam
pen. In de zaalwand (onzichtbaai^ is
een ..elektrisch veld" aangebracht, dat
hen in staat zal stellen met behulp
van een gehoorapparaatje met uitge
schakelde baterij al het gesprokene
uitstekend te volgen. Of de normaal ho
renden hetzelfde mogen verwachten, zal
zaterdag pas kunnen worden bewezen.
T.N.O. Delft heeft bij de herindeling
van de zaal zijn advies hiervoor uitge
bracht.
Sociaal trefpuni
Ook de wandelgangen cn de foyers
hebben een voorname feestelijke sfeer
gekregen. De beide aan de hoofdingang
grenzende foyers -zijn geheel van ge
daante veranderd. Zij bezitten nu na
tuursteen geslepen vloeren, luchters van
Venetiaans glas en verschaffen via
een vrij liggende trap toegang tot dé
aanwinst van deze verbouwing: de
nieuwe foyer boven de ingang met een
voortreffelijk venster op de torenflats
van het centrum. Hier is een plafond
aangebracht, waarvan wijlen de beeld
houwer Raedecker met belangrijke
aluminium plastieken de ontwerper is.
Ook hier is verder edelhout toegepast
en zijn de kleurenvariaties op bruin en
beige. Ook via de oude trap, die vroe
ger alleen naar bet balkon voerde, kan
het publiek nu deze nieuwe foyer be
reiken. En hiermee is een van de doe
len van de restauratie bereikt, n.l. een
vanzelfsprekende verbinding tussen
wandelgangen en foyers. Hierdoor zal
de sfeer van het theater als plek van
het toegespitst sociale verkeer op voor
treffelijke wijze uitkomen. Een schouw
burg is nu eenmaal geen bioscoop,
waar men zo even in eeii verloren uur
tje binnen loopt. Meestal is schouwburg
bezoek althans zo moet het toch ze
ker zijn wat de toneelvoorstellingen be
treft een gebeurtenis, die niet afge
daan kan worden door de bezoekers al
leen maar de te geven „kost" voor te
zetten. Daar hoort nog iets bij. In Rot
terdam zal dat „iets" zeker een eigen
smaak moeten krijgen. De kans dat dit
slaagt is groter dan tevoren. Na de
gala-opening zaterdag, zaj hier een
maand lang feest worden gevierd. De
grote beroepsgezelschappen zullen op
nieuw aan het publiek worden voorge
steld. In de zacht getinte wandelgangen
zal het weer gonzen van de geanimeer
de gesprekken over wat gehoord en ge
zien werd. Het Rotterdams Phiiharmo-
nisch Orkest, het Concertgebouworkest
en het Rotterdams Kamer Orkest zul
len met de Nederlandse Opera kansen
te over krijgen hier hun rijkdom te „to
nen". Maar zover is. het nóg niet. Ver
bouwingen komen eigenlijk pas twee
minuten voor de heropening gereed.
Voorlopig is liet nog heel wat uren een
compleet gekkenhuis in de Rotterdam
se Schouwburg. Maar als zaterdagavond
de eerste gongslag weer klinkt, ten te
ken dat het spel gaat beginnen, dan zal
het, naar wij geloven, zeker het teken
zijn waarop het culturele leven van Rot
terdam een nieuwe periode ingaat.
KRANS DUISTER
:A'.y
bladeren vallen, hier en overal in Europa, waar het spoedig herfst zal zijn.
(Van onze Haagse redactie!
Marine, leger, luchtmacht en tal van
burgerlijke autoriteiten zullen deelne-
nemen aan de grote stafoefening „Side
step", die men van 17 tot en met 25
september in N.A.T.O.-vcrband houdt.
Deze „exercitie" van de commandopos
ten troepen zullen niet aan „Side
step" deelnemen betreft het gebied
van de Atlantische Oceaan, het Kanaal,
de Noordzee en West-Europa. Vooraf
gaande aan dc oefeningen is maandag in
Nederland een vooroefening begonnen
voor dc delen van de krijgsmacht en
alle organen van de civiele verdediging.
Alle ministeries nemen deel en ook alle
elf provincies zijn bij deze oefening in
geschakeld.
Aan „Side-step" doen. van militaire
zijde de drie hoogste N.A.T.O.-comman
danten mee, van wie vooral de hoogste
geallieerde bevelhebber in Europa voor
Akoestisch probleem
zaal
geno-
Af- tW- - si
V.-'.-V',: ••A-'?,:';
aandag is de vernieuwde
voor het eerst in gebruik
men. Wij hebben een gedeelte
bijgewoond van de repetitie van „Ly-
sistrata" door het Rotterdams Toneel.
Het is nu een genoegen van het balkon
langzaam het gezeefde zaallicht te zien
dempen en het toneeJlicht te zien opko
men, een belichting, die een eigen sfeer
geeft aan een geheel nieuwe schouw
burg. Maar de stem van regisseur Ton
Dutz verbreekt de spanning als hij met
enkele pittige opmerkingen schilders
en timmerlieden de grootst mogelijke
rust gebiedt. Het lukt niet helemaal.
Telkens klinkt er van dc regisscurstoel
een alarmkreet, welke slechts even
wordt gevolgd door een weldadige stil
te. Maar dan begint het zagen, kloppen
en lopen opnieuw. Het is waarschijnlijk
een van de rumoerigste repetities, die
Rotterdams Toneel ooit heeft gehouden.
Engeland is de grote winnaar gewor
den bij de toekenning van de „Premio
Italia", de jaarlijkse internationale
prijs voor radio en televisie. De BBC
legde beslag op twee eerste prijzen
van elk 4.000 dollar voor televisiepro
ducties.
Als beste televisiedocumentaire
werd bekroond „Een morgen op
straat" van Denis Mitchell en Roy
Harris, en als beste directe uitzending
„Medico", een reportage van Robert
Barr over de speciale medische dienst
van de Britse PTT voor sphepen zon
der dokter aan boord.
Canada kreeg de eerste prijs voor
de beste radio-uitzending op het gebied
van drama voor „Strand van vreem
den", geschreven door John Reeves en
uitgezonden door de Canadian Broad
casting Corporation.
De BBC kreeg ook de prijs voor het
beste hoorspel, namelijk voor de radio
bewerking van Samuel Beckett's „Sin
tels".
De muziekprijs ging naar een compo
sitie van de Italiaan Nino Rota op
tekst van Riccardo Bacchelli. Een
Poolse compositie, „Meffru" van Zbig-
niew Wiszniewski, kreeg de prijs van
Radio Italiana.
De speciale prijs van de Italiaanse
vereniging voor de nieuwsvoorziening
werd toegekend aan een Australische
radio-documentaire „De dood van een
wombat (buideldier)" van Ivan Smith,
een reportage over een bosbrand. (UP)
In het. door de NTS verzorgde televi
sieprogramma kan men vanavond kij
ken naar „Het Manderson-mysterie",
een film van de Britse regisseur Her-
bert Wilcox met Margaret Lockwood-,
Michael Wilding en Orson Welles in de
voornaamste rollen. Vooraf een herha
ling van de tv-reportage van de plech
tige opening door de koningin van de
zitting der Staten-Generaal in Den
Haag, waarbij Dick van Bommel als
commentator optreedt.
Een herhaling van de Troonrede
door de koningin, gevolgd door een dis
cussie over de inhoud ervan en over
de vandaag gepubliceerde Miljoenen
nota, kan met beluisteren in het radio
programma van de AVRO. Later op de
avond brengt Guus van der Steen ver
slag uit van de Hudsonherdenking in
Amerika in tegenwoordigheid van
Prinses Beatrix.
In het radioprogramma van de KRO
begint vanavond de cyclus: Pianower-
ken van Gabriel Fauré, uitgevoerd
door Germaine Thyssens-Valentin, die
Ballade op. 19, Drie Romances op.
17 en Impromptu no. 1 op. 25 speelt.
Een uitzending ovfer de Ariënshof bij
gelegenheid van het gouden jubileum
der centrale katholieke vakbeweging,
waarbjj Dick de Vree als verslaggever
optreedt, wordt gevolgd door een con
cert van het Brabants Orkest onder
leiding van Hein Jordans met mede
werking van de prijswinnaars van het
Internationaal Vocalistenconcours 1959
in Den Bosch.
Nederland van groot belang is. Het
gaat bij deze papieren, manoeuvre voor
al om het beproeven van het logistieke
systeem, waardoor men de troepen in
staat stelt te vechten. De oefening is
een interne zaak van staven, en er zal
derhalve niets van „Side-step" te zien
zijn.
Bij de vooroefening in Nederland, die
bedoeld is om de betrokken staven en
instanties de gelegenheid te geven al
vast warm te lopen, veronderstelt men
de overgang van de vredes- naar de
oorlogstoestand en houdt men verder
rekening met verschillende oorlogsge
beurtenissen en -handelingen. Het is de
bedoeling, dat alle leidende functiona
rissen van de civiele verdediging op
landelijk en provinciaal niveau worden
geoefend. Het is nog niet mogelijk ge
bleken de steden in te schakelen.
Redelijke eisen
Bij de civiele verdediging gaat het
om de inwendige veiligheid, de burger
lijke verdediging, de sociaal-economi
sche en de morele verdediging. De
burgerlijke verdediging omvat de ver
plaatsing en bescherming van de be
volking, 'de volksgezondheid, de drink
watervoorziening, de volkshuisvesting,
de kunstbescherming, de telecommuni
catie, het vervoer, liet verkeer en de
waterstaat. De voedselvoorziening, de
energie en de arbeidsvoorziening vallen
onder de sociaal-economische verdedi
ging. De voorlichting, het onderwijs en
de opvoeding, het maatschappelijk werk
en de ontspanning zjjn tezamen de ele
menten van de morele verdediging.
Het gaat nu om de vraag of de or
ganisatie van de civiele verdediging
aan redelijke eisen van doelmatig
heid voldoet. Met andere woorden:
Zal de civiele verdediging in oorlogs
tijd in staat zijn een bijdrage te leve
ren ter ondersteuning van de militai
re verdediging?
Van Nederlandse zjjde nemen vier
honderd personen uit de civiele sector
aan de oefeningen deel. Van militaire
kant is de deelneming beduidend groter.
Men kan deze schatten op enkele dui
zenden. Men werkt met telefonisch»
mededelingen. De staven zullen beslui
ten moeten nemen. Van de gebeurtenis
sen en „incidenten", die men 'krijgt
voorgeschoteld zal men dag- en log
boeken bijhouden, die men later bestu
deert. In de organisatie voor Nederland
heeft het Defensiestudiecentrum een
grote rol gespeeld. Men verwacht daar
tijdens de oefening bezoek van leden
van de regering, en van militaire en
andere burgerlijke autoriteiten.
Op militair gebied zal men tijdens de
oefening voortdurend op N.A.T.O.-ni-
veau samenwerken. Op civiel gebied
zal dit niet gebeuren. De regering zelf
neemt niet deel, maar zal aspecten van
de oefening wellicht achteraf bespre
ken. Van belang is bij voorbeeld de
vraag of de bestaande wetgeving vol
doende is.
Reuter heeft uit Athene gemeld, dat
daar gisteren een soortgelijke oefening
is begonnen. Daar wordt verondersteld,
dat er een algemene oorlog met atoom
wapenen is uitgebroken.
Op de Antiekbeurs te Delft heeft een
deurwaarder zaterdag, in opdracht van
de Amsterdamse advocaat mr. Th.
Sprey, beslag tot terugvordering ge
legd op een schilderij van Paulus Pot
ter, dat het eigendom is van de hoofd
stedelijke kunsthandel P. de Boer die
het werk op de Antiekbeurs exposeert.
De advocaat heeft dit gedaan op ver
zoek van de erfgenamen twee doch
ters van wijlen de Berlünse kunst
handelaar Walter Heilgendorf. Een der
dochters is met haar man naar Amster
dam gereisd, toen zij vernam dat het
schilderij dat volgens haar mededeling
deel heeft uitgemaakt van de kunst-
3 llllllilllllllllllllllllllllllë:
Ook van buiten heeft de Schouwburg een ng'oreuze verandering ondergaan. Al
thans aan de voorgevel. De ingebouwde ,,doos" is de nieuwe foyer, waaraan
zon grote behoefte was.
üllllllllllllllilllllll
25
Lodewijk II aarzelt niet. Met verwilderde ogen
werpt hij zich op het beeld, tilt het met beide arrnen
op, neemt een aanloopen de buste valt in de
koninklijke tuin aan scherven.
Met deze wilde dissonant werd de bruiloftsmars
van Lohengrin voor altijd besloten.
I HET THEMA VAN DE SYMFONIE
Het lijkt een film, die de titel „herfstnevels" zou
kunnen dragen.
Twee series beelden, honderden mijlen van elkaar
opgenomen, door een handige montage afgewisseld.
Begeleidende muziek: een prelude van Chopin
melancholiek en teer.
In Beieren: mist
Mist ook in Engeland
Een weg in Beieren, slingerend tussen spookach
tige dennen.
Een laan van kastanjebomen, ontbladerd door dc
noordoostenwind, doorweekt door de Engelse fog.
Het kleurloze water van een meer, huiverend
i tussen onzichtbare oevers: Starnberg.
Een ander water, vaal, stromend tussen vochtig
gras: de Theems.
Het silhouet van een jongeman.
I Het silhouet van een jong meisje.
Hun gedachten, verward, weifelend, door ruimte en
mist als verdwaalde vogels tevergeefs naar
elkaar op zoek.
Herfstnevels
Sofie Charlotte maakte een inzinking door.
In de dagen, onmiddellijk na de breuk met Lodo
wijk II, had zij zich enkel bevrijd gevoeld. „Ik
begrijp niet, dat de koning zich na alles wat er is ge
beurd, nog in Müncbcn durft laten zien," schreef
-Elisabeth op 19 oktober in een van verontwaardi
ging ziedende brief. „Maar ik ben blij, dat Sofie de
dingen zo goed opneemt." Zij kon er des te beter
iegen naarmate zij ze zelf had uitgelokt. „God
weet," voegde de keizerin eraan toe, „dat zij niet
gelukkig geweest zou zijn met zo'n man." (Het
was wel hoog tijd geworden dat. te bedenken!) „En
ik hoop nu echt. dat zij er spoedig een vindt die veel
aardiger is. Maar wie?"
Maar wie? Voor Sofie Charlotte niemand anders
dan Ferdinand Philippe d'Alengon. Toen het eerste
gevoel van- bevrijding vervlogen was, begon zij te
wanhopen aan haar toekomst. De angst en de droef
geestigheid. waarvan de kiemen sinds haar kinder
jaren in haar ziel sluimerden, waren door de morele
schokken van de laatste maanden naar een top
punt gedreven. Niets kon haar opbeuren. Vruchteloos
bleef zij piekeren. Wantrouwen vergiftigde haar
humeur- De hertog van Alengon was naar Engeland
vertrokken. Zou hij nog aan haar denken? Mis-
schien was hij al lang verloofd. En zelfs al was hij
vrij, zou hij iets in haar zien? Op vijfentwintigjarige
leeftijd zou een man die kennelijk vreugde in het
leven schept, er wel weinig voor voelen de ondank
bare rol van trooster te spelen. Sofie Charlotte sloot
zich thuis op. Zij sloeg zelfs de uitnodigingen van
Elisabeth af, die haar naar Wenen wilde lokken met
de bedoeling haar van gedachte te doen veranderen.
De keizerin stond afkeurend tegenover de.neiging
tot eenzaamheid die zij bij haar jongste zus opmerk
te, en nam voor het eerst van haar leven met onmis
kenbaar genoegen de houding aan van een even
wichtige en verstandige vrouw die goede raad uit
deelt:
„Wij vinden, schreef zij aan haar moeder, „dat
er geen enkele reden bestaat waarom Sofie Charlotte
zich terug zou' moeten trekken. Niet zij', maar alleen
de koning behoort zich te schamen. Als ik haar was,
zou ik juist veel uitgaan, naar het .heater en zo. Ik
zou precies leven als tevoren." (6 december 1867).
Maar Sofie Charlotte had helemaal geen zin meer
om te leven als tevoren: slechts één mens ter
wereld telde er voor haar nog mee, één over wie zij
volslagen in het onzekere verkeerde.
Al die tijd verlangde hij naar haar. Zij was niet
meer de verloofde van de Beierse koning. Zijn
nauwgezet geweten stond hem nu toe aan haar te
denken. Enkele dagen na hun doortocht door Beie
ren weerklonk in de kranten 'in alle toonaarden de
echo van het helse lawaai in de paleistuin. In de
levendigste kleuren hingen zij een beeld op van
het gebroken vaatwerk in de tuin en zij spaarden
de koning niet om zijn houding jegens Sofie Charlot
te te hekelen. Wrede beproeving voor een ridderlijk
man om de vrouw van zijn hart ten prooi te zien
aan de nieuwsgierigheid van Europa, zelfs wanneer
men over haar lot en haar persoon de meest vleien
de en ontroerende opmerkingen rondstrooit! Zou
zij niet ontroostbaar blijven over de verloren illusie?
Hoe moest d'Alengon daarachter komen? En wie
kon bovendien voorzien hoe de trotse patriarch van
Bushy" tegenover een eventuele verbintenis met
haar zou staan?
Maanden verliepen
Geen contact, geen nieuws. Alleen onzekerheid.
Plotseling, tegen het einde van de winter, kwam
er een derde tussenbeide, tussen die twee al te terug
houdende geliefden die, elk overgegeven aan de
eigen dromerijen, gevaar liepen tot in het oneindige
op elkaar te blijven wachten.
Nog eens betoonde prinses Clementine zich de red
dende engel in huwelijkszaken. Sinds de nherfst ver
moedde zij, dat er bij haar neef een of andere hei
melijke idylle in het spel was. Er moest immers
een reden zijn, waarom hij zich plotseling niet meer
voor de infante of de aartshertogin bleek te interes
seren. Eindelijk bracht een brief van de hertog van
Nemours aan het licht wat er aan de hand was. De
hertog van Alengon had het erop gewaagd zijn
geheim toe te vertrouwen aan de patriarch en deze,
niet wetend wat hem te doen stond, stortte zijn hart
uit bij zijn zuster. Men schreef elkaar veel in die
eensgezinde familie. Lange epistels schrokken nie
mand af. De hertog van Nemours stond niet afwij
zend tegenover het verlangen van zijn zoon, verre
vandaar. Hij vond diens voornemen „uitstekend".
Het geslacht Wittelsbach keurde hij ten volle waar-
Hij dacht er niet aan zich de vernedering van een
dig verenigd te worden met dat der Bourbons. Maar
hij wilde zich niet op gevaarlijke wegen begeven,
weigering op de hals te halen. Prinses Clementine,
die nauwe betrekkingen met de Beierse adel onder
hield, kon bij een bezoek aan München gemakkelijk
het terrein verkennen. Men kwam dan vanzelf te
weten, of de verlatene werkelijk ontroostbaar was
en, in het andere geval, of de jonge Alen'on niet
toevallig een goede herinnering bij haar had achter
gelaten.
(Wordt vervolgd)
collectie van haar vader en dat „Drie
koeien cn een schaap" heet, op de An
tiekbeurs hing. Een afbeelding van het
schilderij met opgave van herkomst
was zowel in de catalogus van de
kunsthandel als in die van de beurs op
genomen. Haar advocaat verkreeg
machtiging van de president van de
rechtbank te Amsterdam om beslag te
doen leggen. Zjjn cliënte was n.l. be
vreesd, dat het doek, waarop een bord
je „verkocht" hing, naar Amerika of
elders zou gaan. Intussen bleek dat het
werk aan een bekende Nederlandse
kunstverzamelaar is verkocht.
De heer Heilgendorf had het schilde
rij met andere kunstvoorwerpen uit
zijn collectie tijdehs de oorlog op zijn
landgoed nabij Berlijn opgeborgen, om
te voorkomen dat, de verzameling ver
loren zou gaan. Toen hij echter in ok
tober 1945 naar zijn landgoed ging, dat
inmiddels achter het ijzeren gordijn
was komen te liggen, taleek het schil
derij van Potter, en ook andere kunst
werken, te zijn gestolen, aldus het ver
haal van zijn dochter.
Het merkwaardige is, dat in 1929 de
Amsterdamse kunsthandel het schilde
rij al in zijn bezit heeft gehad en het
toen verkocht aan de familie Heilgen
dorf. Mr. H. E. Tenkink, een medewer
ker van de kunsthandel, deelde mee,
dat de firma het schilderij van een bo
nafide Amsterdamse handelaar als tus
senpersoon heeft gekocht van een kunst
handelaar te Hannover. Deze nu kreeg
het doek ongeveer tien jaar geleden aan
geboden van een dame, die zou heb
ben medegedeeld, dat zij een familie
lid van Heilgendorf was. Eerst had zij
het werk aangeboden aan de toenmalige
directeur van het museum te Brunswijk.
Omdat, het museum indertijd niet over
de nodige financiën beschikte, verwees
de directeur de dame naar de kunsthan
delaar te Hannover, die het schilderij
kocht. Nu wil het toeval, dat deze di
recteur, die tegenwoordig General-Di-
rektor van de Berljjnse musea is, in
ons tand vertoeft. Hij heeft aan de Am
sterdamse kunsthandel toegezegd dat
hij een schriftelijke verklaring zal afge
ven over hetgeen tien jaar geleden met
het schilderij is geschied.
Van zaterdag 19 september tot en
met zondag 11 oktober zal in de zalen
der Maatschappij „Arti et Amicitae"
te Amsterdam. Rokin hoek Spui, de
tweede groep der in drie gedeelten
gesplitste najaarstentoonstelling worden
gehouden van werken vervaardigd door
leden der maatschappij.
