PeektCloppenburg
Schoonhoven aangewezen plaats
voor streekarchief
zuiver wollen wevenit japon 90 75
Duizenden leerlingen geweigerd
aan nijverheidsscholen
Vreemdeling in
Morton is een ideale
Spanje
^SSSÏÏ*
"^feS,s»S.«5Ss«
D^ -rgen- In iïe^EDnESS
So3S°"slons
Bewaren van waardevolle stukken
een redelijke verplichting
Khroesjtsjev
„China weldra
nummer één"
zm ze Veilig^^rme PHair?#^ êraan.
AutoonJ daêT-uit e» wind
Verwonderd en verrukt
F riden-vestiging
in Rotterdam
Zes stekelvarkens voor
Diergaarde „Blijdorp"
ravotten
MSB
II>
Pa?lr nieU,V8Mjaarsk;euret)
WaterafSS®°»*S Jaar 3^.>S
doering l°tend® Popli* Met
4 r°yaie 2akken me teddy-
rKin«ei.COa 8 Jaar 32-y«
^euke W07!n„C°Rts
Sport„_ 8a«
8 Jaar f0 7s°°®
"e at'JSing per mant)
WeAe&ÜTwdecieaiteS - V&. 0 topprestaties
N SC
DINSDAG 22 SEPTEMBER 1959
PAGINA 4
De kosten per inwoner
Onordelijke toestand maakt
archief noodzakelijk
Andere overwegingen
JAPANSE WAL VISVLOTEN
INDONESISCHE RUBBER.
LEVERINGEN AAN RUSLAND
5 modetinten maten 38-48 Unil
ROTTERDAM-C BULGERSTEYN (BIJ ERASMUS!) - ROTTERDAM-Z BEIJ ERLAN DSE LAAN - SCHIEDAM - DELFT
'n Beetje heimwee
H. V. Morton is een uitnemend reisbeschrijver, omdat hij een
schier ongebreidelde belangstelling heeft en er als een moderne
Marco Polo op uittrekt om alles, waarover hij heeft gehoord of
gelezen, met eigen ogen te gaan zien. Hij heeft niets van de brutale
en oppervlakkige reporters, die geen andere persoonlijke interesse
hebben dan op de gemakkelijkste en kortste manier zo veel mógelijk
te zien, met onverholen voorkeur voor het sensationele of pikante.
Morton zoekt juist de stille dingen, die hem de mens in vreemde
landen nader brengen en een tip van de sluier van het verleden
oplichten. Hij kan mijmeren bij schilderijen, in oude paleizen, op
vervallcu pleintjes zijn gedachten gaan dan eeuwen terug en
hij tracht de geschiedenis te herbeleven. Zo ontstonden zijn beroemde
reisboeken als ,,In de voetstappen van de Meester", „Langs Bijbelse
wegen" en „Speurtocht door Zuid Afrika". Zojuist is in royale uit
voering een boek over Spanje verschenen onder de titel „Vreemde
ling in Spanje" (Uitg. H. P. Leopold, Den Haag).
■y<
mm,
t'r-xt V"2^>v'
'5
\...V ..X.v. .-. ,s. AWfc., v. -.♦VïO> - yï*.- .«a»X.,>- .:&A*C^^,>MC.>'OV,^L.>V,,^V-S';^^£'.V,N*4<V,>V V- '^7-.^*. y<>«y4>V&.**
<viï;;'vfevv.v:-.xvx ^:->::*».v:i-a
Zoals men zich aan de hand van ons
verslag zal herinneren, werd donderdag
avond door de Stichting voor de Culture
le, Sociale en Economische Ontwikke
ling in de Krimpenerwaard*het belang
rijke besluit genomen, de stichting en in
standhouding van een streekarchief aan
te bevelen en voor te leggen aan de negen
betrokken gemeenten in de Krimpener-
waard. De gemeenten zouden dan, naar
gelang van de bevolkingsgrootte, een deel
van het salaris van de te benoemen ar
chivaris voor hun rekening moeten ne
men, alsmede de kosten van een nieuw
te bouwen archief in Schoonhoven, welke
kosten voorlopig zjjn geraamd op een be
drag van 120.000.-.
Drs. van der Gouw, inspecteur der ge
meente- en waterschapsarchieven in Zuid-
Holland, heeft in de Krimpenerwaard
een onderzoek ingesteld naar hetgeen
zich nog aan archiefmateriaal in de on
derscheiden gemeenten bevindt. Hij distil
leerde uit dat onderzoek de conclusie, dat
de Krimpenerwaard als gemeenschappe
lijk archief een gebouw zou moeten stich
ten met een archiefruimte van plusminus
260 vierkante meter, in de maten 10 bij
26 of 13 bij 20 meter. In dit gebouw zou
voorts een werkkamer voor de archivaris
moeten komen, terwijl het ook aanbeve
ling verdient een hall te reserveren voor
tentoonstellingen.
De stichtingskosten van een dergelijk
gebouw met inventaris zouden een be
drag van 120.000.- belopen. De geza
menlijke last, vo'ortvloeiende uit het
stichten en het onderhouden van het ge
bouw zou 10.000.- per jaar bedragen,
hetgeen omgeslagen op een totaal van
42.000 inwoners in de Krimpenerwaard
zou neerkomen op een bijdrage van
0.25 per inwoner.
De kosten van de archivaris, zijn sala
ris met sociale lasten en pensioenkosten,
plus eventuele reiskosten, wordt geschat
op 15.000 per jaar. Rekent men dit be
drag om tot bijdrage per inwoner van
de Krimpenerwaard, dan komt men aan
0.35. De kosten van archief plus het sala
ris van de archivaris komen dus in totaal
op 0.60 per inwoner. Een commissie
uit de stichting Krimpenerwaard, be
staande uit de burgemeesters Diepen
horst (Bergambacht en Ammerstol),
Meijers (Krimpen aan de Lek) en Huur
man (Gouderak) heeft dit bedrag per in
woner vergeleken met de cijfers van an
dere gemeenten en is daarbij tot de con
clusie gekomen, dat de kosten zeer ac
ceptabel zijn, daar bijvoorbeeld de ge
meente Gouda voor haar archiefverzor-
ging jaarlijks 0.65 per inwoner besteedt.
in welk bedrag niet is inbegrepen de ka-
pitaalslast. van de gebouwen waarin
het archivariaat wordt uitgeoefend.
Sinds 1874 heeft het provinciaal bestuur
van Zuid-Holland de gemeentebesturen
bijgestaan bij het ordenen en inventarise
ren van oude archieven van voor 1813.
De aangebrachte orde is daarna soms ge
heel, soms gedeeltelijk evenwel weer ver
loren gegaan en de archieven van na 1813
verkeren vaak in een nog geheel en al on
bewerkte toestand. Vooral de nieuwe ar
chieven zijn overmatig belast met vernie
tigbare stukken, waardoor het waardevol
le verdrinkt in het waardeloze en een goe
de huisvesting van de gemeentelijke ar
chieven in de Krimpenerwaard steeds be
zwaarlijker wordt.
De relatieve achterstand van het ar
chiefbeheer bij de kleinere gemeenten
heeft tot gevolg, dat er ook in Zuid-Hol
land naar verhouding van deze archie
ven weinig gebruik wordt gemaakt, zo
dat de historiografie van het platteland
veel verder achterop is geraakt ten aan
zien van de vorderingen van de weten
schap dan bijvoorbeeld een eeuw gele
den het geval was.
De stichting Krimpenerwaard is van me
ning, dat voor de kleinere gemeenten in
deze weinig aantrekkelijke toestand al
leen verandering kan worden gebracht
door het stichten van een streekarchief,
in een samenwerking van alle betrokken
gemeenten. Voorts meent de stichting,
dat de belangstelling voor het archiefwe
zen bij de hedendaagse bestuurders der
gemeenten niet bijzonder groot is, het
geen zeer begrijpelijk is als men denkt
aan de dringende eisen die de problemen
van de eigen tijd aan het bestuursbeleid
stellen. Niettemin is het een wettelijke,
maar ook een zedelijke verplichting het
waardevolle van elk tijdsbestek voor het
nageslacht te behouden en toegankelijk
te maken.
De stichting meent, dat een archief
een van de meest betrouwbare bronnen
voor historische kennis vormt, maar dat
het bewaren van archieven alleen ten
nutte van de gemeenschap kan komen,
indien het beheer in handen wordt gege
ven van een deskundige, die de orde weet
te bewaren de stukken kan vinden en le
zen die de feiten in hun verband kan
plaatsen en die de particuliere onderzoe
ker kan helpen. Dat alleen in de grootste
gemeenten een deskundige archivaris is
aangesteld, heeft tot gevolg gehad, dat
enerzijds het archiefbeheer bij de kleine
re gemeenten veel te wensen overlaat,
terwijl anderzijds ook uit de zorgvuldig
bewaarde archieven niet veel nut wordt
getrokken.
De stichting is er evenwel van over
tuigd, dat de sociale, economische en
culturele ontwikkeling van een bepaald
gebied een historisch verband vooronder-
telt en het bewust verder werken aan
dit verband vereist betrouwbare histo
rische kennis. Wil dat verder werken be
rusten op het gemeenschapsbesef van de
bevolking, dan is de verspreiding van his
torische kennis in genietbare vorm een
der eerst noodzakelijke activiteiten ten
behoeve van de sociale en culturele ont
wikkeling. Maar dan is het ook nodig,
dat de bronnen voor het onderzoek toe
gankelijk zijn en dat ze inderdaad wor
den gebruikt voor studies, die de grond
slag kunnen vormen voor de versprei
ding van bevattelijke historische kennis
onder de jeugd en onder brede lagen van
de bevolking in het algemeen. Het ar
chief te bewaren is een zedelijke verplich
ting, die op de hedendaagse besturen
ligt. Dit geldt zowel voor het lopende ar
chief, als voor het oude, dat voor ver
waarlozing kan worden behoed. Wam
veel van de groei van de dingen in de
Krimpenerwaard zal dan kunnen wor
den doorgegeven aan toekomstige gene
raties. Daardoor zullen deze ook beter
kunnen begrijpen, waarom alles ging zo
als het ging, en waarom sommige dingen
achterwege moesten blijven.
Met betrekking tot de plaats van het te
stichten streekarchief, gaan de gedach
ten van de stichting „Krimpenerwaard
vooral uit naar de gemeente Schoonho
ven. Hoewel deze gemeente niet in he*
centrum van de Krimpenerwaard is gele
gen, is ztj toch, vooral ook ais gevolg van
de gereedgekomen nieuwe wegen, uitste
kend bereikbaar. Bovendien is Schoon
hoven de gemeente, die mag pretenderen,
historisch het meest bekend te zijn in W
verband van de Krimpenerwaard.
Tot zover de gedachten en plannen van
de stichting „Krimpenerwaard". Wat
die stichting betreft, is het plan er dó®
door. De grote vraag is nu: Wat zullen
afzonderlijke gemeentebesturen van
Krimpenerwaard doen? Er zal wel ge®"
vroede vader zijn te vinden, die het stich
ten van een archief op zichzelf niet van
harte toejuicht. Maar er is veel geld me®
gemoeid, een gemeente van bijvoorbeeld
vijfduizend inwoners zal jaarlijks een be
drag van niet minder 3000.- moeted
uittrekken voor dit archief. Dat is eed
hele kluif. Maar er is een gunstige off'
standigheid: wellicht biedt de ophanded
zijnde verandering in de financiële ver
houding tussen rijk en gemeenten een gr°"
tere mogelijkheid tot de verwerkelijking
van het plan. Voor de rest geldt: de til0
zal het leren!"
In San Francisco, waar Khroesjtsjev
bij zijn aankomst uit Los Angeles de
hartelijkste ontvangst heeft gekregen
sedert zijn aankomst in de V.S., was liet
humeur van de Russische premier weer
veel beter. Verscheidene duizenden
mensen hadden zich voor het Mark
Hopkins hotel waar hij zijn intrek nam>
verzameld. Men juichte en applaudis
seerde Khroesjtsjev beantwoordde de
toejuichingen door te wuiven en zijn in
eengeslagen handen boven zijn hoofd
heen en weer te zwaaien.
Vóór de menigte stond een Hongaar
die een bord droeg met in het Engels
de woorden „de Hongaren zullen je be
graven". De premier merkte onmiddel
lijk het bord en vroeg zijn tolk de tekst
voor hem te vertalen. Vervolgens riep
hij uit: „Zoveel verstandige mensen en
slechts één gek". De menigte bleef jui
chen toen Khoerjtsjev langzaam naar de
ingang van het hotel liep.
De burgemeester van San Francisco,
George Christopher, begroette de pre
mier en zei dat hij niet het voornemen
had ideologische kwesties aan te snij
den. Khroesjtsjev antwoordde dat ge
sprekken over politieke onderwerpen
niet tot geïrriteerdheid behoeven te
leiden indien men maar redelijk is.
Burgemeester Christopher verklaarde
tegenover verslaggevers dat Khroesj
tsjev hem had gezegd: ..Laat ik open
hartig zjjn. Jullie zjjn nu nummer een.
Het zal niet lang duren of jullie staan
op de tweede en uiteindelijk op de
dérde plaats. Op de vraag van de bur
gemeester wie één zou zijn antwoordde
de Sovjet-leider: „China".
De directeur van de afdeling Walvis
vaart van de Japanse Taijo-visserijmaat-
schappij, Takeda, heeft te Sjimonoseki
gezegd, dat omstreeks 5 november drie
walvisvloten van de maatschappij naar
het Zuidpoolgebied zullen gaan. Het doel
van deze drie vloten is 2245 blauwewal-
viseenheden te vangen, aldus is uit Tokio
gemeld.
Voorts zei Takeda dat de zes vloten van
de drie Japanse maatschappijen, behalve
de Taijo-visserijmaatschappij de Nippon-
en de Kiokoejo-maatschappij, zullen
trachten 5037 blauwewalviseenheden te
vangen. Naar verluidt is van de zijde van
de Japanse vereniging voor de walvis
vaart vernomen dat met Noorwegen en
Groot-Brittannië is overeengekomen dat
in het komende seizoen Japan niet meer
dan 5037 blauwe-walviseenheden zal mo
gen vangen.
Volgens een bericht van Antara heeft
Indonesië op zich genomen de hoeveel
heid rubber, die het dit jaar aan Rusland
zal leveren (14.000 ton), te verhogen met
1000 a 1500 ton.
Morton is niet zozeer èeh gids als-
wel een begeleider ieder zal het grote
verschil hiertussen direct aanvoelen. Hij
dreunt niets op. doch vertelt met de in
zet van zijn gehele enthousiasme. Hij is
een geboren reiziger, maar gelukkig
jaagt hij geen eigen voorkeuren of de be
vestiging van eigen opvattingen na. Het
paradoxale is, dat Morton een zeer per
soonlijk reiziger is. die persoonlijk op
de achtergrond blijft, ook al doet hij zijn
verhalen uiteraard in de eerste-persoon-
enkelvoud.
De belangstelling voor Spanje neemt
voortdurend toe en ieder jaar trekken er
meer Nederlanders op uit om de schoop-
heid van dit voor een groot deel nog on
gerepte land te ontdekken. Zij zullen er
goed aan doen, eerst dit boeiende en be
trouwbare boek te lezen. Zij behoeven
niet te vrezen dat hun verlangen naar
Spanje erdoor verzadigd zal worden. In
tegendeel! Hoe meer zij te weten ko
men. hoe sterker het heimwee zal wor
den.
Voor een Engelsman bezit Morton een
heel duidelijk inzicht in de dubieuze ban
den, die eertijds de Lage Landen met
het Iberisch Schiereiland hebben verbon
den. Ik wil zelfs beweren, dat ik de aan
leiding tot de jarenlange strijd nu pas
geheel heb doorzien en begrepen. Bij de
portretten, die de grote Spaanse meesters
van de telgen uit het snel degenererende
koningsgeslacht hebben gemaakt, roept
Morton het felle beeld op van de strijd
tegen Philips II zelf een zeer gekwel
de mens (Jammer dat er geen re-
produkties van deze schilderijen zijn op
genomen).
Historische miniaturen worden afge
wisseld door kleurige landschapsbeschrij
vingen, en deze weer door een boeiende
schildering van het volk met zijn rijke
tradities en folklore. Madrid, Toledo, Se-
villa, Cordoba en vele andere steden
trekken aan onze ogen voorbij. Of juis
ter gezegd: Morton wandelt er rustig
met ons in rond, zelf telkens verwonderd
en verrukt. Het is goed om naar hem te
luisteren.
De Deen Jörgen Andersen heeft de
degelijke en betrouwbare indruk, die hij
heeft gewekt met zijn boek 1 „Moeshi-
Moesbi", vrouwenleven- en liefde in het
Verre Oosten, bevestigd in zijn jongste
werk Lagune van het geluk" (Uitg. Leo
pold: volwassenen). Ditmaal heeft zijn
reislust hem naar de Gidizji- en Tomga-
eilanden gebracht- op zoek naar een laat
ste restje van het aards paradijs. Men
voelt dat Andersen werkelijk met een
beetje onbestemd heimwee in zijn hart
op weg is gegaan; in elk geval met een
hart, dat wijd openstond voor de mensen
kinderen, die hij zou ontmoeten.
Evenals zijn landgenoot Karl Eskelund
is Jörgen Andersen een onderhoudend
verteller, die om de aandacht voordu
rend vast te houden, graag afgeronde
verhalen geeft, meestal met een bevre
digende ontknoping. En die ook voor de
nodige afwisseling zorgt, zodat men na
het ene hoofdstuk direct aan het andere
begint: er is immers een pakkende ver
rassing mogelijk.
Andersen schrijft veel meer op effect
dan Morton, maar hij doet het char
mant en met veel humor.
Bijzonder interessant is de beschrijving
die hij geeft van zijn bezoek aan Tonga
en aan koningin Salote, die, zoals U zich
nog we] herinnert, de populairste gast
was bij de kroning van koningin Elisa
beth. Andersen heeft zich uitvoerig laten
voorlichten over het wijze en humane
bewind van deze zwarte vrouw. Het is in
veel opzichten om van te watertanden.
Er staat trouwens in dit boek heel
veel, waarvan men hetzelfde kan zeggen.
Deze „Lagune van het geluk" onthult
ons verscheidene lacunes in óns geluk.
H.R.
te hebben naar Malakka. Te Singapore
bracht hij zes door hem gevangen stekel
varkens, bestemd voor „Blijdorp" aan
boord van het Lloydschip „Ampenan".
Kapitein D. G. van der Wiel uit Vlaardin-
gen, de gezagvoerder van dat schip,
smaakte het genoegen gisteravond bij
aankomst in Rotterdam alle zes dieren
gezond en wel aan de Rotterdamse tuin
te kunnen afleveren.
Te Utrecht is de bond voor R.-K. Nij
verheidsonderwijs, de vereniging van be
sturen van de Katholieke Nijverheidsscho
len in Nederland bijeengeweest. In zijn
openingsrede sprak de bondsvoorzitter,
de heer B. A. K. Engelbertink, lid van
de Tweede Kamer der Staten Generaal,
zijn verontrusting uit over het feit dat
meer dan 60 r.-k. Nijverheidsscholen voor
jongens en meisjes nog niet functioneren,
omdat elke lokaliteit ontbreekt. Als ge
volg van het grote tekort aan school
gebouwen heeft het Nijverheidsonderwijs
het vorig jaar meer dan 5000 leerlingen
moeten afwijzen. Ook dit schooljaar zal
de situatie weer moeilijk zijn, mede on
der invloed van het na-oorlogse ge
boorteoverschot.
Hij wekte de besturen op, de moei
lijkheden van versnelde bouwmethoden
nauwkeurig onder ogen te zien. Voorts
ging spreker uitvoerig in op het grote
tekort van bevoegde leerkrachten bij
het nijverheidsonderwijs en de op ver
nieuwing van dit onderwijs. Hij deed
een klemmend beroep op de schoolbe
sturen om de beproefde vernieuwingen
daadwerkelijk door te voeren.
Als spreker trad op deze vergadering
op mr. C. Schlfhout, adjunct-directeur
van het R.-K. Centraal Bureau voor On
derwijs en Opvoeding te Den Haag over
het Nijverheidsonderwijs in het ontwerp
van „Wet tot regeling van het voortge
zet Onderwijs" Spreker hield een zeer po
sitief pleidooi ten gunste van het op enige
punten te amenderen wetsontwerp Cals.
Spreker toonde uitvoerig aan, dat het
ontwerp blijft binnen de ontwikkelings
tendenties, die zich sedert decennia in
het Nederlandse onderwijs voordoen.
De met name door de professoren
Scholten A.R. en Duynstee KVP ontwik
kelde bezwaren van historische, consti
tutionele en wetschematische aard hou
den voljrils spreker geen stand. Een ge
animeerde discussie waarin met name
ook door mgr. Stokman werd deelgeno
men ondersteunde het opbouwende be
toog van de heer Schelfhout ten gunste
van het wetsontwerp.
Vanmorgen is in de nieuwbouw op de
Coolsingel 49 te Rotterdam het verkoop
kantoor voor Nederland van Friden ge
opend. De bijzonderheid hiervan is, dat
deze vestiging vanuit Amerika is geënta
meerd. Friden, die in Californië een grote
fabriek heeft staan, waar de allernieuw
ste automatische kantoormachines wor
den vervaardigd, wenste een vestiging
in Europa. Na grondig onderzoek werd
Nederland uitverkopen en een nieuw be
drijf gesticht in Nijmegen. Deze fabriek,
die de 75ste Amerikaanse is, op Neder
landse bodem gesticht na de tweede
wereldoorlog, assembleert niet alleen de
Amerikaanse produktie, maar is opk
overgegaan tot fabricage en het ligt in
de bedoeling, op den duur zich uitsluitend
tot de fabricage te beperken.
Het verkoopkantoor in Rotterdam be
vat een serie moderne kantoorvertrek-
ken, waarvan er verscheidene zijn inge
richt voor de demonstratie van kantoor
machines die dank zij de toepassing van
elektronische elementen een wonderlijke
zelfwerkzaamheid aan de dag leggen.
De directie is in handen van de heer G,
Vermeulen.
De Nederlandse dierenvanger Henk van
Geuns, die jaren lang zijn beroep op Su
matra uitoefende en van daar talloze door
hem gevangen dieren naar verschillende
dierentuin en vooral» naar „Blijdorp"
zond, blijkt zijn werkterrein nu verplaatst
