Collectieve nederzetting in Israël groeit,
maar verliest toch terrein
Z
Pover begin
I
DRAADLOOS
CONTACT
J". G.
Twee talen
DE KALE ROTSEN VAN ISAIAS
m
f
Nachtmis in de
Kerstnacht
Boldoot
geschenken!
Boldoot
DE
Nieuwe film .van
Bert Haanstra
Carmen
Eisenhower
Appèlkrant
Vanavond
Bij overdracht van
winkelbedrijven
Sleutelgeld toegestaan?
De Zaak M.P.
Nog witter...
stralend wit...
V B
WOENSDAG 2 DECEMBER 1959
Shefaïm, nov. In het jaar 1935 werd een groepje arme Joodse land
verhuizers uit Oost-Europa door het Joods Nationaal Fonds in staat
Resteld een stuk grond te pachten in de kuststreek ten noorden van Tel
Aviv. Het gebied maakte een vrij barre indruk, maar er was één troost:
er vloeidèn vier bronnen. De nieuwe nederzetting moest een Bijbelse naam
^rijgen en een van de immigranten herinnerde zich deze passage uit de
Vertroosting van Isaias: „Op kale rotsen laat Ik stromen ontspringen".
Het Hebreeuwse woord voor rotsen of heuvels leverde de naam voor het
tforp: „Shefaïm". Wij zijn er op een vrijdagavond naar toe gegaan, toen
tfe sabbath al was begonnen. De normale toegang, vlak bij de veestallen,
Was versperd. In Israël heerst op het ogenblik mond- en klauwzeer. Drie
ónderen van een kudde in het noorden des lands zijn verdwaald en in
Ubanon terecht gekomen. Toen zij terugkeerden, bleken zij te zijn besmet
9let een in Europa onbekende variant van mond- en klauwzeer. Het is de
érgste epidemie geworden, die Israël sinds zijn bestaan als zelfstandige
staat heeft doorgemaakt. Honderden stuks vee zijn besmet en afgeslacht
9» het is dus te begrijpen, dat overal in het land maatregelen zijn ge
troffen om uitbreiding van de ziekte te voorkomen. Jakhalzen en los-
jopende honden worden zonder pardon neergeschoten en geen enkele vee-
kouder laat bezoekers of voertuigen uit de buitenwereld toe, die niet te
loren grondig zijn gedesinfecteeerd. Vandaar, dat wij langs een weinig
Pcbruikte weg Shefaïm zijn binnengereden. Shefaïm is geen gewoon dorp.
Het is een „kibbutz", een gesloten dorpsgemeenschap, waarbinnen het
Collectieve principe oppermachtig is. De kibbutz als zodanig doet in de
buitenwereld zijn aankopen tegen betaling van geld en ook brengt hij zijn
fWodukten tegen geld aan de man; maar binnen de kibbutz circuleren er
Peen contanten. De kibbutzim (meervoud van kibbutz) hebben in de ge
schiedenis van Israël een pioniersrol vervuld, niet alleen ten bate van
'en herstel van de Joodse agrarische traditie, maar ook voor de bevei-
'iging en de verdediging van het staatsgebied. Na de onafhankelijkheids-
°orlog vari 1948 echter is het aantal kibbutzim nog wel uitgebreid, maar
biet meer evenredig aan de uitbreiding van het aantal nederzettingen ten
Plattelande. De kibbutzim hebben een paradoxale ontwikkeling doorge
bakt: zij hebben hun grondbezit wel kunnen uitbreiden, maar toch
kebben zij terrein verloren. In Shefaïm hebben wij getracht de oorzaken
van die ontwikkeling op te sporen.
Niets intiemer dan kaarslicht... GOUDA kaarsen!
vraag ze - geef ze
V echt-vervuiling
Rekest aan minister
door JAN VAN CENT
1'i-Yvjii. -ri
Portret van een kibbutz
'G <M-
die in het woonvertrek van zijn vrouw
en hem staat. Tien pond heeft hij uit
het kibbutz-fonds gekregen en zes pond
heeft hij er zelf van zijn zakgeld bijge
daan. Onder de watertoren van Shefaïm
is een prachtige bibliotheek gevestigd.
Men kan het verschijnsel van de kib
butz niet volledig doorgronden, als men
deze sterk culturele inslag over het
hoofd ziet. Er zijn kibbutzim, waar
praktisch alle leden academisch ge
vormd zijn. 's Avonds na het werk op
de akker en in de stal spreken zij el
kaar aan als Herr Doktor en Herr Pro
fessor. De enkeling, die protesteert, dat
hij geen Herr Dokter is, krijgt het ge
prikkelde antwoord: „Machen Sie doch
keinen Scherz".
Een of twee keer per jaar is er ge
legenheid om in het kledingmagazijn
van de kibbutz een nieuwe jurk of een
nieuw costuum uit te kiezen. Modellen
uit Tel-Aviv worden geëxposeerd. Als
iedereen zijn keuze heeft bepaald, wor
den de stoffen aangekocht en in She
faïm zelf geconfectioneerd.
Een van de moeilijkste punten in de
kibbutz is het voldoen aan individuele
voorkeuren. Mag een kibbutz-meisje
een zijden jurk dragen? Over die vraag
is in de jaren dertig verwoed gestre
den. De dragers van de ,,pioniers"-ge-
dachte zeiden ,,neen", maar degenen,
die de kibbutz ook voor de jeugd aan
trekkelijk wilden maken, zeiden ,,ja".
Telkens doen nieuwe artikelen hun in
trede in de kibbutz, veelal als geschen
ken van familieleden in de buitenwe
reld. Om de gelijkheid te handhaven
heeft het kibbutz-bestuur bijvoorbeeld
voor alle gezinnen een radio-toestel
moeten aanschaffen en ongetwijfeld
breekt eens de dag aan, waarop de pen
ningmeester van Shefaïm 160 televisie
toestellen moet bekostigen.
9p de sabbath is het werk in Shefaïm zo verdeeld, dat niemand langer dan vier uur in touw is. Vaders en moeders
krijgen dan eindelijk de gelegenheid zich geheel aan hun kroost te wijden. Het hoofddeksel, dat klein en groot draagt,
keet „kova tembel", ongeveer te vertalen als „zotskap". Sommige families maken uitstapjes naar nabijgelegen kibbutzim.
Anderen drentelen zo maar (toat langs de stallen en werkplaatsen.
In de diaspora, de verstrooiing van
het Joodse volk, is de agrarische tra
ditie verloren gegaaq. Het heimwee naar
Palestina werd het Joodse volk inge
scherpt door periodieke vervolgingen
en massale uitzettingen. Altijd bleef de
Joden het besef bh, dat zij in wezen op
doortocht waren en dat zh aanhoudend
gereed njoesten zijn naar een nieuwe
pleistei-plaats te trekken. Vandaar, dat
de Joden zelfs de Joden, die in Pa
lestina waren achtergebleven afke
rig waren van een bestaan in de 'and-
bouw, waarvan immers de essentie is,
dat men zich ergens permanent vestigt.
Om nu weer een „normaal" volk
te worden, met een normale gehecht
heid aan de eigen bodem, was het
niet voldoende, dat de immigranten
in Palestina een stuk land pachtten
of kochten en vervolgens toezicht hiel
den op een stel gehuurde Arabische
krachtten. Het Joodse gezin moest
zelf de grond bewerken en men zocht
daarom naar een regeling, waarbh de
beschikbare landbouwgrond zo werd
verdeeld, dat ieder gezin een eigen
stuk kreeg, dat het zelf moest bewer
ken. Deze zelf-werkzaamheid werkte
coöperatieve en collectieve tenden
ties in de hand. Vraagstukken als ir
rigatie, afzet van produkten en in
de jaren dertig verdediging tegen
Arabische overvallen konden het best
gemeenschappelijk worden opgelost.
Zo kent men in Israël diverse vormen
van agrarische samenlevingen, die een
min of meer coöperatieve tendentie
vertonen. De kibbutz gaat in dit opzicht
het verst. Wie echter zou menen, dat in
de kibbutzim uitsluitend de puurste so
cialisten wonen, heeft slechts ten dele
gelijk. Er zijn in Israël zeker 15 a 20
steil-orthodoxe kibbutzim, die zijn ver
enigd in de Hakibbutz Hadati.
Maar Shefaïm is in ieder geval een
links-socialistische kibbutz. Bij de ver
kiezingen op 3 november heeft ongeveer
75 procent van de leden gestemd op de
Ahdut Ha'avoda. Ieder jaar wordt er
een dorpscomité gekozen door alle le
den van de kibbutz, die de leeftijd van
achttien jaar hebben bereikt. Het comi
té bestaat uit een secretaris, een pen
ningmeester, een landbouwcommissa
ris en een arbeidscommissaris. Deze
laatste staat aan hét hoofd van een
subcomité, dat belast is met de toewij
zing v-an werkzaamheden. Krijgt iemand
een taak toegewezen, die hem niet be
valt, dan kan hij protesteren in de alge
méne vergadering, die iedere zaterdag
avond wordt gehouden. Worden zijn be
zwaren niet erkend, dan kan hij uitslui
tend van zijn karwei afkomen, door een
rcmplagant op te scharrelen.
Het eerste, wat -ons opviel, was, dat in
w loop der jaren niet alleen de passa-
over „de kale rotsen" op Shefaïm
L*n toepassing is geworden. Ook het
'®eld van de steppe, die wordt beplant
Hjet ceders, met acacia, oleander en
°'Üf (Isaias 41:19) is hier werkelijkheid
»'worden. Net zoals de andere kibbut-
j'hi, die wij hebben bezocht, is Shefaïm
hoge mate lommerrijk.
De geschiedenis van het dorp gaat
vgenlpk terug tot 1927. Een groep van
jwrtien Poolse en Russische landverhui
zers bewoonde samen een houten hut
Herzliya. Zij werkten voor andere
?.9eren en van hun eerste winst kochten
een paard, pachtten zij een groente
en en schaften zij zich een paar koei-
aan. De Russen en de Polen werden
*hgzamerhand zelf boeren en tenslot-
vroegen zij het Joods Nationaal Fonds
,°n stuk grond te mogen pachten om er
'en eigen dorp te stichten. Dat werd
2?n, in 1935, het begin van Shefaïm
ï;en van de oprichters was Itzhak
'•Wirtz. Hi.1 is een in Londen geboren
fjon van een tsaristisch onder-officier,
ÏJe uil Rusland was gevlucht, nadat de
peizer aller Russen een felle pogrom
i ®d geënscèneerd om de aandacht af te
''den van de revolutionaire stromin-
in het land. Gwirtz vertelde ons die
Lrljdagavond, na de „gefillte Fisch",
L°e het allemaal is gegaan. Voor de op-
1 "'Uw van Shefaïm is gebruik gemaakt
een 4 procents lening van het
Jjhods Nationaal Fonds met een gemid-
].?lde looptijd van 20 a 25 jaar (afhanke-
!"k van de'aard der investeringen). La-
zijn daar kredieten van haridelsban-
b{j gekomen en de la-atste tijd ver-
I '*r*kt dé Israëlische regering leningen
QOr bijzondere doeleinden, bijvoorbeeld
I J1}» de produktie van katoen of tarwe te
''tnuleren.
iV e vorm, die men voor de nederzet-
I I J ting koos, was die van de kibbutz.
Veel immigranten, die tussen 1904
?h 1914 Palestina zijn binnengekomen
'en immigratie-golf, die bekend staat
Jls de Tweede Aliya of Opgang) had-
?en de invloed ondergaan van een vroeg
>?e-eeuws socialisme. Niet voor niets
A\vam Moses Hess, de schrijver van
'Rom und Jerusalem", uit de omgeving
ïan Karl Marx en Friedrich Engels^
Ar heeft altijd een socialistische draad
gelopen door het politieke Zionisme en
'h de conceptie van het egalitairisrne
iste de kibbutz natuurlijk uitnemend,
kar ook andere factoren hebben de
rete vorm van de kibbutz bepaald.
oals gezegd: binnen het dorp kent
men geen geld. Bij het begin van
ieder jaar wordt op een speciale
vergadering van alle leden de begro
ting besproken en vastgesteld. In de
loop der jaren heeft men een grote
bedrevenheid gekregen in het opstellen
van dergelijke documenten. In de jaren
dertig kwam het nog wel eens voor, dat
men halverwege het jaar tot de ontdek
king kwam, dat er geen geld was uit
getrokken voor de aankoop van schoe
nen. Maar nu komt dat niet meer
voor.
Nauwkeurig wordt het aantal werkda
gen berekend, dat men in het komende
jaar ter beschikking heeft. Shefaïm
telt nu 696 zielen. Het dorp bewerkt
5810 hectare grond, bezit 271 stuks vee,
8400 legkippen, 150 korven bijen, 11
paarden en muilezels en 11 landbouw-
tractoren.
In de begroting, die op 1 oktober van
dit jaar is aangenomen, wordt ervan
uitgegaan, dat men 392.000 Israëlische
ponden voop het doen van aankopen en
voor aflossingen beschikbaar zal heb
ben. De voornaamste inkomsten trekt
men van de fruitteelt (citrus-vruchten,
bananen en druiven), van de verkoop
van melk en eieren en van de winst,
die het gastenverblijf afwerpt. De mees
te kibbutzim zijn de laatste tijd enigs
zins de industriële kant opgegaan. She
faïm heeft het gezocht in de exploita
tie van een vakantie-verblijf, dat, naar
wij hebben kunnen vaststellen, prima
loopt. Het dorp is voor niet minder dan
30 procent van zijn inkomsten aangewe
zen op dit gastenverblijf, een liberale
enclave op collectief territoir.
Aan voedsel voor de leden denkt men
in het thans aangebroken jaar een be
drag uit te geven van 225.000 Israëli
sche ponden. Dit voedsel wordt in een
centrale keuken bereid en de maaltij
den gebruikt men gemeenschappelijk.
Bij toerbeurt bedienen de leden aan ta
fel *n wassen zij af. Voor schoeisel is
een bedrag van 52.000 Israëlische pon
den gereserveerd en voor rookartikelen
8.000.
Een niet onbelangrijke post wordt ge
vormd door het zakgeld voor de leden:
12.000 pond in totaal. Ieder volwassen
lid van de kibbutz krijgt 60 Israëlische
ponden per jaar aah zakgeld: daar
komt dan nog eens 20 pond per kind bij.
Bovendien krijgt ieder lid per jaar gra
tis een boek naar keuze, tot een maxi
mum-bedrag van 10 pond. Itzhak
Gwirtz laat ons een encyclopedie zien,
Een liberale enclave op het collectieve terrein van Shefaïm ts het gastenverblijf
Niet minder dan dertig procent van de inkomsten van de kibbutz wordt geleverd
door dit „hotel" Tientallen Israëliërs brengen hier een weekend of een vakantie
door. Op nauwelijks een kilometer afstand lokt het strand van de Middellandse
Zee. De gasten krijgen aan tafel de produkten voorgezet aan de kibbutz zelf.
tzhak Gwirtz gaf het onmiddelijk
toe: de kibbutz verliest terrein. Na
de onafhankelijkheidsoorlog van
1948 zijn stromen nieuwe immigranten
in het land aangekomen uit Noord-Afri-
ka en de Arabische wereld. Deze Oriën
taalse Joden of Sefaradim moest be
langstelling voor de landbouw worden
bijgebracht. Dat viel op zichzelf al niet
mee. In de Arabische landen zijn de
fellah's, de boeren, de armsten der
armsten. En aj was bijvoorbeeld de
welstand van de 80.000 Joden, die uit
Irak kwamen, niet groot, toch waren
zjj nog de kleine ambtenaren van het
land geweest, de bankbedienden en de
postbeambten. Zij zyn er pas uitgezet,
toen Irak zijn eigen „witte boord"-kIas-
se had gevormd. Als zij in Israël dan
al de landbquw moest bedrijven, dan
toch zeker niet zonder geldelijke belo
ning. Over een permanent verblijf in
een kibbutz dachten zij eenvoudig niet:
zelfs het zoveel minder collectieve type
van de moshaav (meervoud: mosvaa-
vot) bevalt hun maar half.
Bovendien heeft de kibbutz concurren
tie gekregen. Nu de staat Israël is uit
geroepen, zijn er zoveel andere moge
lijkheden om pioniersarbeid te verrich
ten. De jongelui kunnen nu jachtvlie-
ger worden bij de Israëlische lucht
macht of onderwijzer in de Negev. Toen
omstreeks 1910 de kolonisatie van de
Jordaanvallei begon (Degania en Mer-
havya), ontbrak ieder spoor van irri
gatie; er waren geen machines, de vei
ligheid was gering en overal heerste de
malaria. Toen was onderlinge hulp ge
biedende noodzaak, en de leden van de
kibbbutzim beschouwden zichzelf als de
pioniers bij uitstek. Nu is het hele land-
bouw-klimaat veranderd. De regering
bevrijdt de boeren van een massa pre
liminaire zorgen en het percentage van
de bevolking, dat in een Kibbutz leeft,
wordt steeds kleiner. In de periode van
mei 1948 tot december 1957 is het aan
tal kibbutzim gestegen van 136 tot 228.
Het aantal moshaavot is in diezelfde
periode gestegen van 91 tot 356.
Het is een boeiende ervaring zo'n he
le dag rond te dwalen door de scha
duwrijke lanen van Shefaïm. Wij heb
ben niet -alleen de hibiscus mutabiiis
bewonderd, maar ook de gemeenschap
pelijke eetzaal bezichtigd en de lokalen
van de lagere en de middelbare school
bezocht. Wij hebben in de woonvertrek
jes gezeten van mensen, die hun schaal
mandarijnen met ons deelden. Wij zijn
in de crèches geweest en in de citrus-
tuinen. En 's avonds in het gastenver
blijf hebben wij de krekels horen sjir
pen en de jakhalzen horen huilen. He
le troepen moeten het geweest zijn, tus
sen ons en de Middellandse Zee.
H. J. NEUMAN.
Advertentie
HILVERSUM, 1 dec. lil Kerst
nacht zullen KRO <>■- Wereldomroep de
Nachtmis uitzenden, door Z.II. Exc.
P. A. Nierman, bi ap van Gronin
gen, in de kathedrale kerk van zijn
bisdom zal worden opgedragen.
De opera in vier bedrijven „Carmen"
van Georges Bizet zal volgende week
dinsdag in haar geheel in het radiopro
gramma van de KRO worden uitgezon
den. De opera wordt in de studio uit
gevoerd onder leiding van Bernard
Haitink, die reeds soortgelijke uitvoe
ringen van de opera's ..Traviata" en
„Rigoletto" voor de KRO leidde. Het
volle accent komt daarbij te liggen op
de schoonheid van de muziek en de
zang.
De rol van Carmen wordt gezongen
door de Joego-slavische mezzo-sopraan
Marianna Radey, die als één der beste
Carmen-vertolksters van het ogenblik
wordt beschouwd. De negerzanger
Charles Holland, die kort geleden de te
norpartij zong in Verdi's „Requiem",
dat door de KRO is uitgezonden, zingt
de Don José. Marilyn Tyler, sopraan,
vertolkt de rol van Micaëla. Naast vele
andere solisten werken aan deze uit
voering verder mee het Radiokoor er,
het Radio Philharmonisch Orkest.
De aankomst van president Eisenho
wer in Rome zal aanstaande vrijdag
van 11,45 tot 12,25 uur in een recht
streekse Eurovisiereportage van de
NTS worden uitgezonden.
Het ligt !n de bedoeling om geregeld
reportages van Eisenhowers reis door
Europa uit te zenden, maar het staat
nog niet vast, welke van deze uitzen
dingen de Nederlandse televisie recht
streeks zal overnemen. In elk geval
zal steeds het nieuwsnet van de Euro-
Advertentie
s i
visie worden ingeschakeld, zodat men
des avonds opnamen daarvan in het
journaal zal kunnen inlassen.
Als inleiding op de radio-actie „Appel
4" zal een krant worden verspreid. Een
aantal exemplaren daarvan bevat, zo
als gebruikelijk, een geheim, waarmee
geldprijzen en televisietoestellen kun
nen worden gewonnen. In het radiopro
gramma van de KRO zal dit geheim
aanstaande zondag worden onthuld in
een gezamenlijk programma.
HILVERSUM, 2 dec. De beste
turners en turnsters van Nederland ko
men vanavond voor de tv-camera's in
een reportage, die de VARA uitzendt
uit de Markthallen in Amersfoort. Het
televisieprogramma bevat verder, het
internationale politieke overzicht van
dr. L. de Jong, een vertoning van de
film „Gisteren komt nooit weerom"
van Theo van Haren Noman, gebaseerd
op één der verhalen van Meyer Sluy-
ser en een kort optreden van The Dutch
Swing College-band in een nieuwe be
zetting.
In een radioprogramma van de
NCRV speelt vanavond het Omroepor
kest onder leiding van Marinus Voor
berg met medewerking van de pianist
Franzpeter Goebels werken van Dist-
Ier en Vaughan Williams. Aan de jubi-
ieumrubriek „Zingt al wat ademt den
Here" werkt vanavond mee een koor,
bestaande uit het Chr. Gemengd Koor
„Cantate Domino" tei Noordwijk aan
Zee, het Kerkkoor te Noordwijk-Binnen.
het Chr. Gemengd Koor „Halleluja"
te Katwjjk aan Zee en de Chr. Muziek
vereniging U.N.I. eveneens uit Katwijk
aan Zee.
De VARA geeft een herhaling van het
hoorspel „Een dag als alle andere da
gen", dat onlangs door de VPRO als
tv-spel is uitgezonden.
Ongeveer een maand geleden heeft
rqen in een uitzending van de VARA
de Glee Club of the University of Mi
chigan kunnen horen, een koor. dat
is gespecialiseerd in de „Glee", d.w.z,
in meerstemmige liederen voor mannen
waarbij melodisch zelfstandige stem
men samengaan. In een gezamenlijk
programma, verzorgd door de VARA,
wordt vanavond het restant van de op
namen uitgezonden. Daarbij zal
het koor onder leiding van Philip Duey
met pianobegeleiding van James Soiuri
liederen uitvoeren van Samuel Barber,
John Alden Carpenter, Leonard Bern
stein en Aaron Copland en voorts enke
le spirituals en volksliedjes.
LOENEN AAN DE VECHT. 1 dec.
Het streekbestuur van de Vereniging
voor Vreemdelingenverkeer en tot be
houd van natuurschoon in de Vecht
streek heeft een rekest gezonden aan de
minister van Verkeer en Waterstaat
over de steeds toenemende vervuiling
van de Vecht. In dit rekest verzoekt het
bestuur aan de minister maatregelen te
nemen om de steeds toenemende ver
vuiling van de Vecht tegen te gaan.
Een speurdersverhaal
„Ja... Ja...", gromde Stephanie.
Van deze ochtend had zij zich al een heel slechte
voorstelling gemaakt omdat de zon verstek had la
ten gaan. Het kloppen hield aan en zij stond op
Ze schudde de haren wat, trok een kamerjas aan
en opende de deur, gereed om in grote woede tc
ontsteken. Op de drempel stond Marja de jongste
van haar twee meisjes, die zich verward stortte in
het verhaal dat haar op de lippen brandde.
,,'t Is kwart, voor tien, ik klop en daar is geen
antwoordIk ga weg, kom om tien umx klop eri
daar is weer niks. En 'm zegt voor d'n derden keer
ook nikske nie'..."
Stephanie keek vernietigend op haar neer. Ze
tastte in haar wijde zakken naar sigaretten en on
der het zoeken zei ze:
„Wie dan wel?"
Het klonk als een zeer bittere terechtwijzing.
„D'n twe'e en dertig", stamelde Marja.
/„Ah, de Sire zelf. Is dat al?"
Ze had de sigaret gevonden en aangestoken en
inhaleerde diep. Het deed haar hoesten, zoals iedere
morgen.
,,'t Is vreemd, vermits m zelf...
„Vermits 'm zelf om zjuust kwart voor tien koffie
Wil."
„En nou zegt 'm niks...", zei Marja verongelijkt.
Stephanie antwoordde niet. Ze was vreemder din
gen gewend in haar hotel en daarom had ze zelf in
gesteld dat alles wat niet volgens de regels was,
aqn haar moest worden gemeld. Zó kon ze de orde
handhaven en alleen als er orde was, was er rust
voor haar, Stephanie. Daarom liep ze langs het
meisje heen, de trap op. De Sire, zoals ze Prins
Voedo spottend noemde sinds ze had uitgevonden
hoe hij zijn brood verdiende, had nadrukkelijk ge
zegd dat hij om kwart voor tien iedere Óchtend zijn
koffie wenste en die ging hij krijgen ook, want nie
mand zou Stephanie Metsers voor aap '.etten. Wel
werd zij bjj iedere trede kwader en toen ze de
tweede verdieping had bereikt was ze volkomen in de
stemming om bijzonder hard te bonken op de deur
van kamer 32. Er kwam inderdaad geen antwoord.
Ze probeerde de deur te openen, maar die was ge
sloten en resoluut wenkte ze Marja, die haar was
gevolgd. Ze stak de hand uit en Marja legde cr ecu
bos sleutels in. Daarmee begon madame Metsers
te manipuleren in het slot en ze snoof triomfante
lijk toen ze naar een paar minuten de sleutel op
de vloer hoorde vallen. Vervolgens trok ze haar
kamerjas recht, opende de deur en trad binnen,
majesteitelijk. De Sire zou hier en nu koffie hebben
of duidelijk uiteenzetten waarom hij had geweigerd
te antwoorden op het kloppen van haar hardwer
kende meisjes. Pas toen ze vlak bij het bed stond
zag ze haar vergissing in.
Madame Stephanie was niet gewend te gillen en
ook nu deed ze dat niet. De ronde hand met de
vetkussentjes, waarin nog het stompje - sigaret rook
te, bleef doodstil in de lucht hangen. Ze knipperde
met de ogen, maar ook daarna bleef het beeld on
veranderd: Prins Voedo lag roerloos op het bed
in een wat verwrongen houding. Zijn handen, tot
vuisten gebald, lagen boven de dekens. Het hoofd
was het gruwelijkst. De bruine gelaatskleur was
grijs-grauw geworden en om het zwarte haar lag
een donker uitgelopen plek bloed. Madame Stepha
nie zag het duidelpk maar eigenlijk kreeg het pas
betekenis toen Marja, achter haar schel gilde. Ze
draaide zich om en keek in het vertrokken gezicht
van het meisje. Haar hand bewoog weer. Ze drukte
de sigaret tussen de lippen en bijna in dezelfde be
weging tikte ze het meisje tegen de wang. Het
kwam niet hard aan, maar het was voldoende om
haar te doen ophouden.
„Zwijgt", zei ze kort.
Marja was stil, terwijl haar meesteres nadacht.
Peinzend keek Stephanie naar het lichaam op het
bed. Ze overwoog wat ze doen kon, maar direct
daarop werd het haar duidelijk dat er voor haar
persoonlijk weinig aan de situatie te veranderen
viel. Ze keerde zich om en, het meisje voor zich
uit duwend, liep ze terug naar de gang.
„Gaat seffens telefoneren... Polie en d'n doktoor...
En rap, zulle." Nu het meisje iets te doen kreeg
herwon ook zij iets van haar zekerheid. Sneller dan
Stephanie het ooit gekund zou hebben rende ze de
tèap af en .toen madame beneden in haar kantoor
tje kwam stond Marja haar boodschap al door te
geven aan de politie. Stephanie ging zwaar zitten
achter het bureau. Ze trok de krant van die ochtend
naar zich toe en keek naar de koppen op de voor
pagina, zonder te begrijpen wat ze las. Marja stond
besluiteloos bij haar, zenuwachtig draaiend aan de
banden van haar schort.
„Zet u", zei madame.
Marja ging onwennig zitten.
„Ge blijft, maar hier tot de heren komen, anders
gaat ge seffens iedereen hier zot maken met uw
geblèt."
Marja knikte. In liet kantoortje zat ze stil en be
schermd tegen de ellende, die op de verdieping bo
ven haar lag te wachten. Madame stak opnieuw
een sigaret op. Boven hun hoofden liep iemand met
klossende voetstappen heen en weer. Het zou Sophie
zijn, het andere meisje. Marja haalde snurkend de
neus op alsof ze een huilbui moest bedwingen maar
ze bleef midden in het geluid steken toen ze madame
kijken zag. Stephanie had de ellebogen op het bu
reau geplaatst en ze hield het hoofd tussen de han
den. De krant lag nog uitgespreid maar ze keek er
niet meer in. De vrouwen wachtten stil. Gelijktijdig
keken ze op toen ze na een paar minuten een
auto hoorden stoppen voor het hotel. Marja stond
op bij het kletsende geluid van de portieren. Op de
toestemmende beweging van madame deed ze de
deur open en ze botste bijna op tegen de man, die
met vlugge stappen was binnen gelcomen. Het was
dokter Van Oekel, een nog jonge man die trachtte
tot een praktijk te komen ergens in de Loveling-
straat. Hij keek van de bleke Marja naar de norse
madame Stephanie en zei plezierig:
„Wie gaat hier ziek worden?"
(Wordt vervolgd)
Natuurlijk drukt dc twee
taligheid wél haar stempel
op zo'n stad als Brussel.
Neem nou de tramconduc
teurs. Bij ons in Antwerpen
en Amsterdam willen ze
nog wel eens een grapje
door de microfoon loslaten.
Al is het maar om ons tot
doorlopen te manen. In Brussel gaat
dat niet. Ik kan me althans levendig
voorstellen dat, als iemand iets aardigs
heeft bedacht in het Frans, eenvoudig
geen lust heeft het ook nog eens in
het Nederlands om te roepen. Een
persoon die daartoe geroepen wordt
zwijgt natuurlijk in alle talen. Hij wil
bovendien niet vrolijk zijn in het
Frans en tegelijkertijd storen in het
Nederlands of omgekeerd. Brusselse
tramconducteurs zijn dan ook bijzon
der onbegrepen en dus van nature
norse mannen. Zij kroppen alles op:
hetzij in het Frans, hetzij in hel
Nederlands.
Ofschoon. Nederlands.Ik moest
er, in Brussel, vanwege mijn gebrek
kig vermogen om mij in het Frans uit
te drukken, nogal eens vragen:
„Spreekt u soms Nederlands!"
En die mensen waren dan meestal
wel zo bereidwillig óm onmiddellijk
op de andere taal over te schakelen
Wat overigens niet inhield dat ik hen
dan beter verstond. Sterker nog. ik
heb in Antwerpen gesproken niet
Vlamingen, die zó authentiek „sappig"
waren, dat Felix Timmermans er ver
steld van zou hebben gestaan. Maar
al converserende met hen voelde ik
menigmaal de vraag bij mij opwellen:
„Spreekt u soms Frans?"
Hoe subtiel het ligt met die twee
talen in België heb ik overigens pas
goed ondervonden toen ik 's avonds
in mijn Brusselse hotel bij de portier
mijn sleutel ging halen.
„Kamer één en twintig", zei ik.
„Comment?" vroeg hij aarzelend.
„Vingt et un", herhaalde ik.
„Goeden nacht", riep hij mij blij
achterna.
HiiBimmHiiiiiniiiiiiiiiiiHiHiiiimtmiiiiiiiiimiiuniiiiiiiiu
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 2 dec. Het vragen
van sleutelgeld bij eigendomsovergang
van winkelbedrijven is volgens minis
ter Van Aartsen in strijd met de bepa
lingen van de huurwet. Het sleutelgeld
dat ckjor de eigenaar van het pand,
waarin de winkel is gevestigd, ge
vraagd wordt, overschrijdt soms verre
de kosten van overgang van de huur
overeenkomst. De rechter heeft in en
kele gevallen een vergoeding van een
bepaald percentage van de koopsom
billijk geacht, aldus het antwoord van
de minister op vragen van het Tweed?
Kamerlid Lankhorst (PSP). Indien het
sleutelgeld dor woningbouwverenigin
gen wordt gevraagd, rijst de vraag of
dit wel te rijmen valt met de sociale
doelstelling Van de verenigingen, aldus
de minister. Hij zal hierover in overleg
treden met de federaties van woning
bouwverenigingen.
TT
Tl
AMSTERDAM, 1 dec. Bert Haanstra
hoopt van de week klaar te komen met
het scenario voor zijn nieuwe speelfilm,
dat hij samen met de auteur Jef van der
Heyden schrijft. Begin april verwacht
men met de opnamen voor de film te
kunnen beginnen. De voorlopige titel
luidt „De zaak M.P." De film krijgt we
derom het karakter van een lichte ko
medie. De handeling speelt zich deels
in Nederland, deels in België af. Alle
binnenopnamen zullen in de Cinetone
studio's worden gemaakt. Albert Mol
zal een hoofdrol spelen.
Tijdens een recent bezoek aan België
heeft Haanstra, naar hij mededeelde,
grote belangstelling ondervonden voor
zijn plannen om een Nederlands-Bel
gische co-productie tot stand te brengen.
Reeds zijn contacten daartoe gelegd.
Advertentie
-
