Twintig jaar R.-k. Club-
huiswerk in Schiedam
Problemen rond de waterwinning, die heden
ten dage even belangrijk is als de landwinning
i
KIJK
ZÉLF
I ETSTAP'S
V ader Rijn stuwt ons elke dag in
zijn verontreinigd water 30.000
ton zouten toe
Klaver jas wedstrij den
bij de K.AJ.-centrum
Niemvs uit het Stedelijk
Muséum
COSTUUM,
J AS of
MANTEL
DE SINT KIEST,
VOORAL NU,
J
De stoepen van Dam en
Korte Dam
Kerstconcert Orpheus
Burgerlijke stand
Verkeerslichten
Maximumprijs in sporttolo!
mmm
Handelsoverzicht van
de Westlandse
SCHOENEN)
Broersvest 12
ZELFBEDIENING
IN PANTOFFELS!
veilingen
ROTTERDAM
Burgerlijke stand
Observator
NSC
DONLERDAG 3 DECEMBER 1959
I'AGfNA 3
Men wordt tegenwoordig op allerlei wijzen met
het grote probleem van het drinkwater geconfron
teerd. Het kan gebeuren, dat men 's morgens, de
radiokrant beluisterend, een verhandeling er over
hoort, om dan dezelfde avond in de krant te lezen,
hoe men zal gaan proberen, een waterwinplaats
voor vijf gemeenten, met name Gouda, Alphen a. d.
Rijn, Bodegraven en Oudewater te maken in de
Lopikerwaard, teneinde het gebied, waarin
deze gemeenten liggen en dat in het jaar 1981 een
inwonertal van 215.000 zielen zal herbergen,
behoorlijk drinkwater te verzekeren. In ons water
rijke land blijkt er overigens geen tekort aan
drinkwater te bestaan, ofschoon men hier en daar
op zuinigheid aandringt, maar door middel van
filters wil men het drinkwater.... drinkbaarder
maken. In Delft weigerden B. en W. de ponnen-
gelden te fourneren, nodig om een goede smaak
van het drinkwater te verkrijgen en in het gehele
gebied, dat door het drinkwaterleidingbedrijf van
Rotterdam bestreken wordt, zijn de klachten veel
vuldig. Hoofdoorzaak, zo zegt men daar, is niet in
de eerste plaats het tekort aan water, door de
droge zomer veroorzaakt, maar de verontreiniging
speciaal van de Duitse rivieren en met name van
de Rijn. Aangezien we onze grote nabuur niet
kunnen dwingen, ons zuiver Rijnwater te leveren,
zal menig onzer zich onwillekeurig de vraag stel
len, hoe het in Duitsland er nu eigenlijk aan toe
gaat en of er iets gedaan wordt aan een situatie,
die hopeloos dreigt te worden, door de steeds
voortschrijdende industrialisering. Ook in Duits
land zelf.
SUCCES AGENDA'S
nieuwe sc
Inedamsctie courani
Een zware taak
Genoeg regen
Tuinsteden inplaats van
waterbassins
Watervreters
VULPENHOUDERS
Het kan anders
Een uitzondering
Indien er een organisatie zich heeft we
ten aan te passen bij de snelle tijdsont
wikkeling, is dit toch wel het r.-k. Club
huiswerk, ofwel het S.F.L. als een on
derafdeling van het Katholiek Sociaal Ge-
zins- en Jeugdwerk in Nederland. In on
ze stad telt de stichting momenteel drie
clubhuizen waarvan het gebouw aan de
Lange Haven als hoofdzetel moet be
schouwd worden. Het is vandaag precies
twintig jaar geleden, dat dit moederhuis
officieel in gebruik werd genomen en het
S.F.L. hiermede haar apostolaats-werk
Uit Rotterdam naar Schiedam bracht.
Pater R. Kwanten S.C.J. was toen pre
sident-directeur in Rotterdam en pater
C. v. Wunnik S.C.J. werd met de nieuw
verworven buitenpost belast. Het was het
pand van de katholieke kring en de r.-k.
Leeszaal aan de Lange Haven dat tot
jeugdhuis werd ingericht en van begin af
aan heeft het werk van pater v. Wunnik
rijkelijk vrucht gedragen. Waren het
eerst alleen jongens aan wier maatschap
pelijke en geestelijke vorming werd ge-
Werkt, in 1942 ging de meisjesjeugdgroep
„St.-Francisca' Romana" naar het S.F.L.
Over en werden geleidelijk de eerste
contacten met de ouders van de jongens
en meisjes gelegd. Namen als die van
Pater B. Steylen en E. v. d. Velden S.C.J.
zullen als die van de grote pioniers blij
ven voortleven. Onder het bewind van de
laatstgenoemde kreeg het clubhuiswerk
in 1948 zelfstandigheid en werd tevens 't
klooster in de Nassaulaan door de paters
betrokken. In 1942 werd ook in de Gor
zen een tehuis gesticht. Het oude jeugd
huis aan de hoofdstraat deedtot na de
bevrijding dienst en toen werd het houten
gebouwtje tegenover werf Gusto betrok
ken. Pater J. van Kempen is hier direc
teur en heeft hier zijn zorgen gehad maar
tevens successen weten te boeken. In
1936 is pater G. Lensen in de Overschie-
straat begonnen en momenteel omvat het
clubhuiswerk over de gehele stad zo'n
zeshonderd gezinnen. Pater L- v Pinx-
teren is de laatste jaren president-direc
teur en onder zijn leiding maakt het club
huis-werk een periode van grote bloei
door. Het is ondoenlijk alle activiteiten
hier op te sommen, maar het zijn er ve
len. Met de paters geven ook totaal een
tachtig tot negentig leken zich voor dit
werk en tussen hen en de gezinnen zijn
oriverbreekbare banden ontstaan. Een
maal in de SFL-gemeenschap ingebur
gerd, valt het moeilijk zich hier van los
te maken. Meisjes en jongens die als op
groeiende jeugd in het clubhuis kwamen,
bezoeken nu de vader en moedercursus
sen.
De grote saamhorigheid welke in de loop
der jaren is gegroeid komt op hoogtijda
gen en bij een afscheid of jubilea eerst
ten volle tot uitdrukking. Van dit alles
werd dus vandaag twintig jaar geleden
de grondslag gelegd en dit feit zal door
de paters en hun staven maar tevens door
de jeugd en de ouderen clubgenoten
met vreugde en dankbaarheid worden
herdacht. Grote festiviteiten staan er niet
op het programma, maar in februari zal
er toch een feestelijke herdenking worden
gehouden.
Bij de K.A.J.-centrum werd weer een
klaverjaswedstrijd gespeeld tussen de
vaders en de zoons, waarvoor zoals altijd
grote belangstelling bestond. Twee kop
pels van de fam. Rost gingen met de twee
eerste prijzen naar huis. Vader en zoon
behaalden 4217 punten; de twee gebroe
ders 3945 punten. Op stooiavond krijgen
de winnaars nog een verrassing thuisge
stuurd.
De tentoonstelling van Lucebert en
van Nederlandse Meesters, uit het be
zit van Museum Boymans- van Beunin-
gen, in het Stedelijk Museum te Schie
dam, sluiten maandag, 7 '.december a.s.
De kunstcollectie van de heer H. L.
Straat te Leeuwarden blijft tot en met
13 december te bezichtigen.
Op vrijdag 18 december om kwart
over acht zal de voorzitter van de com
missie voor het Stedelijk Museum mr.
M J M. van Kinderen, de jubileum
tentoonstelling ..Schiedammers tonen hun
kunstbezit" openen.
Bij deze gelegenheid zal de voorzitter
van de Vereniging „Vrienden van het
Stedelijk Museum", mr. H. E. Gotink,
een kunstwerk aanbieden, dat voor het
museum kon worden verworven, dank
zij een daarvoor gehouden inzameling
onder de burgerij.
Aan deze tentoonstelling zullen, in
verband met het feestelijke karakter-
(zestig-jarig bestaan in het museum)
verschillende activiteiten voor het pu
bliek worden verbonden.
Duitse rivieren zijn grote riolen
DONDERDAG TOT 9 UUR
EN VRIJDAG TOT 10 UUR
koopt U ook in de avonduren Uw
Dames en Heren
VESTEN en PULLOVERS,
overhemden, dassen, shawls,
manchetknopen, zakdoeken,
enz.
BE M aPAk EFTIMN 89
TELEFOON 6C67J
ST. NICOLAAS-GESCHENKEN
in luxe verpakking
U ontvangt K.E.S.-zegels en
zwarte pietjes
3interklaas heeft al heel wat bezoeken in Schiedam afgelegd, liet was met a'oen-
m-va^ Memdal een foto te maken en bet aldus vast te leggen Maar voor éen
bezoek maakte on* fotograaf een uitzondering enwe or 'lat aan de r.-k.
zwemvereniging Start in het Sportfonasenoaa.
Er is door raadsleden aan B. en W.
gevraagd hoe het nu met de stoepen
Van Dam en Korte Dam staat. B. en W.
antwoorden:
Met de eigenaren van de aan de Dam
en Korte Dam gelegen particuliere stoe
pen is omtrent de overdracht hiervan aan
de gem. onderhandeld. De eigenaar van
de voor het perceel Dam no 28 gelegen
stoep, nl. de Oud-Katholieke Kerk, heeft
deze stoep aan de gemeente afgestaan. De
stoep en het ijzeren hek zijn inmiddels
verwijderd.
De N. V. Branderij en Distilleerderij, A.
Laalmeijer, eigenares van de stoep voor
het pand Dam no. 8 (R.K. Leeszaal), is
bereid haar stoep gratis aan de gemeen
te af te staan mits de eigenaressen van
de stoep voor het perceel Dam no. 4 hier
toe ook bereid zijn.
Met de eigenaressen van de voor het
Perceel Dam no. 4 gelegen stoep wordt
hog onderhandeld omtrent de overdracht
van de stoep. De eigenaressen willen aan
dé afstand enige voorwaarden verbinden,
tvelke nog bezien worden in het kader
van de algehele verwerving van de stoe-
Pen.
De eigenaren van de stoep voor het
Pand Korte Dam no. 10 hebben na her
haalde aanschrijving dezertijds nog met
gereageerd op het verzoek tot overdraent
Van deze stoep aan de gemeente. Binnen
kort zullen de eigenaren nog eens wor
den benaderd.
Op dinsdag 22 december a.s. geeft Or
pheus" 's avonds om 8 uur weer het ge
bruikelijke Kerstconcert in de Grote Kerk
Het koór zal daarbij assistentie krijgen
van het Amsterdams Kunstmaandorkest,
van Aukje Karsemeijer-de Jong, van Ca-
tharina Hessels en van een nog nader te
noemgn organist.
Evenals het vorig jaar zal men, wat
de vorige maal zeer gewaardeerd werd,
ook nu weer tussen de zang van het koor
pn het andere optreden door, de bezoe
kers spalmen of gezangen laten meezin
gen, zodat ze ook actief het concert kun
nen beleven.
GEBOREN: Bastiaan P. z v. B. P.
Swam en H. Lenos;, Milded. d. v. M. A.
Goeders en A. M. Torsy; Enst B z v.
J P Dullaard en L. Stoel; Rudolf L.
z' v 'E. W. Klei en J. H. van Loenen.
OVERLEDEN: E. Nieuwendijk 66 j.
C. G Kapel, 56 jr. e. v. P. Giesselbach,
I D.'Bakker, 79 j. e. v. C. A. Bakkeren.
Wij hebben de indruk, aldus sommige
raadsleden dat de verkeerslichteninstal
latie op het kruispunt Lange Nieuwstraat
Oranjestraat nog niet in alle opzichten
bevredigend functioneert. In verhouding
tot de voor de hoofdrichting van het ver
keer (Koemarkt-Oranjestraat) beschik
baar gestelde t\jd, lijks ons de voor het
dwarsverkeer en het afslaande verkeer
toegemeten tijd te krap.
Willen B. en W. bevorderen dat de
afstelling der lichten iets evenwichtiger
geschiedt? Als de verkeerslichteninstal
latie als zodanig buiten werking is en
de oranjelichten flikkeren ontstaat een
zeer gevaarlijke situatie, omdat dan het
verkeer in de hoofdrichting (Koemarkt-
Oanjestraat) veelvuldig meent voorrang
te hebben boven het dwarsverkeer. Wel
ke maatregelen denken B. en W. te ne
men om ook in de stille uren tot een be
vredigende en minder gevaar opleverende
verkeersafwikkeling te komen? B. en W.
merken naar aanleiding hiervan op:
Bij de beantwoording van het eerste
gedeelte van de vraag moet er rekening
mee worden gehouden, dat sedert ge
ruime tijd een gedeelte van de Nieuwe
Haven is afgesloten voor alle verkeer,
De regering heeft gesproken. Het plan tengevolge waarvan het verkeer van de
i r--J-nar» PPFI ?ri —^3ii iIr uonrlnr»iO OVPr dfi WP.st-
Advertentie
u
om de prijzen van de voetbaltoto aan een
maximum van f 25.000,— te binden is
bekend Vele reacties uit de sportwereld
o.a. de kopregel: Maximumprijs tast
toto in hart aan! Harten kloppen vol ver
wachting. Er worden hartige en har
telijke woorden over gezegdIemand
zei: nou is de boot an! Maar Dijkstal
zegt: Denk in deze tjjd wat meer aan de
stoomboot. En aan een keur van ge
schenken in onze schoenenzaak. Dijkstal
schenkt U het maximum aan waarde
voor «en minimum prijs. U zult Uzelf
gelukkig prijzen als U iets geeft of ont-
vangt uit de sortering van Dijkstal,
't Silvere Laersje, Broersvest 135.
PASSAGE
SCHIEDAM
ZUID- HOLLANDSCHE
KANTOORBOEK HANDEL
Oocblod
81ste Jaargang
DAM
Vhwrtom omstrek**
No. 24153
1 8
SCHIEDAM
TELEFOON Hl
POSTREKENING NR. S 9 8 9 4 I
ADVERTENTIES
f OJS per mm-hoogte. Bü contract
-• tarieven.
ingezonden mededelingen
i 0.30 per mm-hoogte. Bü oontract
speciale tarieven.
tc A M PIOENEN
tot 20 woeden f 0.50 vooruttte-
taitng. Elk woord meer 3 ct. Maxi
mum 60 -woorden.
ADe advertentie-orders worden afge
sloten en uitgevoerd overmmfcorr^tig
de Regelen voor het Advertentie
wezen. o—
abonnementen
f 1.40 per kwartaal, f ï-54 per
td en 2 8.59 per week. y
Passage Theater; De Zwarte Orchidée
(14 jaar) dag. 2 en 8.15; zat. en zond..
2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Hedenavond geen
filmvoorstelling.
Monopole Theater: Het Rijstmeisje (14
jaar)
Stedelijk Museum: Kunstverzameling H
L. Straat t/m. 13 dec.; Een dichter schil
dert t/m. 6 dec.; Nederlandse meesters na
1900 t/m 6 dcc. Dagelijks van 10—17 uur,
zondag van 1217 uur.
R.-K. bibliotheek en leeszaal
8.-LIDUINA
Openlngsoreoi
Hoofdgebouw Dam 8: Ultieenbureau en
Leeszaal voor volwassenen: dt-, do., za
Uitleenpost Kerkweg 46. Kethel: zo 11 3U
-12.30 uur.
Uitleenpost Molensingel Noodkerk Ke
thel: di. 48 uur.
Filiaal: Rijnstraat I: volw.: dl. 6.30—8
uur; vr. 78 uur; ieugd: wo. 28 uur.
Filiaal Nieuwland Wijkgebouw Dr Wl-
oautplein (zijingang): leug'd: wo L30 S
uur: volw.: wo en vr. 7830 uur.
UitleenDost Emmast.raat 3 ma 78 uur
NACHTDIENST APOTHEKEN
Deze week: Apotheek Westendorp,
Singel 81.
BIOSCOPEN ROTTERDAM
Week van 27 uov. tot en met 3 dec.
Arena: Some like it hot, volw.; Ca
pitol: Brigade des doods. 14 jr.; Cen
traal: Bittere Rijst, str. volw.; Ci-
neac-AD: Een vrouwenleven, volw.;
Colosseum: Loving you, a.l. De man die
te veel wist, 14 jr.; Harmonie: Flitsende
degens, 14 jaar; di. wo. do: Mars door
de hel', 18 jr.; Lumière: Spookhuis op
de heuvel; Luxor: Herberg van het zes
de geluk, a.l.; Metro: De vrouw met
3 levens, str. volw.; Prinses: De hel
van Tarawa, 14 jr.; Rex: Achtervolging
in Alaska, 14 jr.; Thalia: De man die
verdwijnen moest, 18 jr.; 't Venster: Les
enfants du Paradis, str. volw.; Victoria:
Die gliicklichste Frau der Welt, a.l.
De 41ste, 14 jr.
Vlaardingerdijk voorlopig over de West-
vest gaat. Daarnaast moet worden ge
steld, dat bij grote drukte de maximum
capaciteit van het kruispunt Lange
Nieuwstraat-Oranjestraat-Gerrit Ver-
boonstraat is bereikt. Vergroting van de
fasetijd voor het afslaande verkeer of
dwarsverkeer zou opstoppingen voor het
hoofdverkeer teweegbrengen of waar
deze reeds optreden de afvloeiing van
het hoofdverkeer nog meer belemmeren.
Bij de afstelling van de verkeerslichten
is het dwarsverkeer ondergeschikt ge
maakt aan het hoofdverkeer.
Het zal dikwijls niet te vermijden zijn,
dat het opgestelde dwarsverkeer niet
geheel kan afvloeien. Door de totale om
looptijd zo kort mogelijk te houden, wordt
bereikt dat filevorming zoveel mogelijk
wordt tegengegaan.
Het ingebruikstellen van de verkeers-
installatie in de stille uren 'zal nodeloos
wachten tot gevolg hebben en daardoor
overtredingen in de hand werken.
Dit kruispunt heeft overigens onze
voortdurende aandacht. Gedurende een
maand is reeds uitbreiding gegeven aan
het ingebruikstellen van de verkeersm-
stallatie op zaterdag, nl. tot 's avonds 7
uur. Voorts wordt op zondag, bij grote
verkeersdrukte (van en naar Hoek van
Holland e.d.) de verkeersinstallatie met
de hand bediend.
z>
In het Westland is het met de tomaten-
aanvoer bij de veilingen nu wel ongeveer
afgelopen. Daarentegen is er volop sla. De
sla vormt thans wel het hoofdprodukt. De
eerste soort brengt 16 tot 23 cent per kr°P
op de B-soort moet het met een dubbel
tje tot 16 cent doen. Ook komen er nog
druiven. Alicanten, waarvan de prijs
schommelt tussen de twee gulden en z.JU
per kg
Schorseneren zijn er in dit jaargetijde
natuurlijk ook. Ze worden afgedrukt op
65 tot 80 cent per kg voor de eerste soort.
Flinke aanvoer is er ook van Spruiten,
met name bij de veiling Westerlee. De eer
ste soort, die goed is voor export, worcli
geveild voor 65 tot 70 cent pér kg.
Er wordt nog steeds flink wat groente
aangevoerd. De andijvie brengt nu twee
dubbeltjes tot 35 cent op. Prei is er volop,
voor een kwartje tot 35 cent per kg. Dan
BEVALLEN: C J de Ruiter-Kooijman. z; M E
Bunk-v d Heiden, z; L Vermeulen-Put, z; M J
v Alphen-de Nies, z; F v Erkel-v Soelen, z; W
v Buuren-Heij, d; ME Razenberg-Groen, z;
M C Merk-Godschalk, z; E G Stelpstra-Popken,
z; R Bijleveld-Goedlings, z; M C Spruijt-Schets.
d; J H A v Mil-v d Wansem, d; C Winters-
wijk-Dörr, d; K A Bokhout-v 'Santen, d; J A
Ultee-v Westreenen, d; M J Mulder-Delwei, d;
E Westdorp-v 't Hart, z; A T M Hendriks-
Vossenberg, d; W M v Dijk-Nijs, z; J M v
Duinhoven-Timmersmans, d; C v d Heeden-
Plomp, d; A v Oortmerssen-Mast, d; W Weeda-
Krijgsman. z; T C L Kaasjager-Diederiks, z;
J T de Kanter-Klarenbeek, z: M P v d WeL-
Kraaijeveld, z; M W A Klaasen-Tijhuis, z; M P
Timmer-v Gink, z; H M Braun-Freling. d; B
Bijsterveld-v Ellen, d: W E L Koster-v d Weert,
z; J B Petrus-Vrolijk, d; M E M Korpel-Ver-
heije z; J v Dijlc-Berrevoets. z; B J Wennink-
Marcé, d
OVERLEDEN: G Kieboom, vr, geh gew m
C Mac Lean. 75 j; J J M v d Lely. vr, geh
gew m W Deutekom, 82 j; A G Bedeaux, vr v
M v Wijngaarden, 60 j: J Lubbers, man, geh
gew m C Spies, 82 j; P de Kievit, man v C
Muller, 59 j; J H Carton, man, geh gew rri
S Kalis, 90 j; W Maat. man v J G Weug. 66
A J L Licht, vr. geh gew m C Vos, 93 j; T A
Olderman, vr, gem gew m G Knobbe. 81 .1
C Zeedijk, ongeh vrouw. 69 j; L M de With
man v P C Delwtl. 73 1: T H Hemmes man v
C v Reen. 70 j: I de Heer, man v C M v Bers
56 j: J Twigt. man v L Langerveid. 57 j; W P
Derkzen v Angeren. vr, geh gew m J Hees
been 90 j: J J v Oevelen, vr. geh gew m l
Jansen. 86 j; I C A Wagner vr, geh gew m
S P J Kooke. 73 J: J Borsboom. dochter, 1 dg.
F A L Wenzel. ongeh man. 55 1; J H v d
Wildenberg, vr. geh gew m A v d Heuve.
58 j; W. H de Ron. man. geh gew m J C v d
Heide. 33 j; F W v Diik man v G Manifat
ges 70M: C de Vroed. vr. geh gew m L Broek
huizen. 94 j. A Borsboom. dochter. 1 dg.
OVERLEDEN: E Meijburg. vr v F in 't Hout
70 j; W A Kols, vr, geh gew m J W Polm,
88 j: N Blikikenhorst, vr, geh gew m J C
Bergsi, 74 j; P C Cornelissen, man v C F
Aarsen, 61 j; J A Libert, man v C Rommen.
77 j; A v d Vede, man va M A JongenoUei
- 54 j; M M Dobben, ongeh vr, 85 j; J. v. Beek.
7iPt mpn nos een beetje rode en savoye man v Overbeeke, /9 j; E Boon, man v M
ilfinl Uien doen twee dubbeltjes tot een c v Duin, 69 j; F W Spliethoff, man v C J
kool. uien doen iwee vnnniP witlof Polderman, 76 i: P Kerstx, mar, v N Rozen-
kwartje per kg. Een enkel koopje uitio 83 j: I Stok, man v A 1' Andeweg, 67 j.
komt er nog voor de veilingklok. Ue prijs T H Bedeaux, vr, geh gew m H Spronk, 81 .1.
draait om de gulden per kg. J M Laurens, man. geh gew m J W V d Toorr
araalt on oe g u Vrythoff. 80 .1; J J Sasselet. man v D de Jong
Tenslotte komen er ook steeds appek■■., 73';; A v Wilgen, vr v D A Rambat, 79 J; W
Goede appelen worden goed verkocht. in 't Veld, man v W v d Waal, 55 j.
Wel, laten we eens ecn kijkje over de
grens gaan nemen, ook Groningen, Dren
te en Gelderland klagen over toevoer
van verontreinigd water uit Duitsland,
en eens nagaan, hoe daar de zaken staan.
Het antwoord kan kort en bondig zijn.
Hoewel er al reeds veel gedaan werd, om
b.v. het water van de Rijn zuiver te hou
den, gaat het er elke dag somberder uit
zien hetgeen voor ons niet veel goeds
voorspelt. Men zit er b.v. met de moeilijk
heid, veroorzaakt door een veelheid van
wetten en bepalingen voor verschillende
gebieden, die een logische ordening met
als gevolg daarvan een rationele oplos
sing van het probleem tot dusver onmo
gelijk hebben gemaakt.
Een Amsterdamse deskundige heeft on
langs een tournée door de Bondsrepubliek
gemaakt. Zijn oordeel was kort en bon
dig: de Duitse rivieren zijn weinig min
der dan grote riolenHet was nogal
Amerikaans grof gezegd, doch deze uit
spraak weerspiegelde de situatie en werd
door de Duitse deskundigen beaamd, die
zich overigens beijverden om er aan te
herinneren, wat er zoal gedaan is, om
de verontreiniging en zells vergiftiging
van het water der grote rivieren tegen' te
gaan. En niet alleen die van het water
der rivieren, maar ook die van het grond
water, dat een even grote leverancier
van drinkwater is.
Het is nog niet zo heel bekend, maar
het grondwater dus de watervoorraden,
welke zich in de bodem bevinden en
zich in bepaalde steenlagen over grote
oppervlakten als een soort onderaardse
meren uitstrekken, wordt o.a. bedreigd
door het afval van de duizenden benzine
en servicestations, die langs de grote we
gen zijn gebouwd. Het zijn weer deskun
digen, door wie is uitgekiend, dat enke-
'le druppels olie, in de grond gesijpeld,
het grondwater tot in hoeveelheden van
duizenden kubieke meters kunnen veront
reinigen en zowaar ook vergiftigen, ter
wijl 't water er tevens sterk bacteriedra-
gend door wordt gemaakt, zodat het tal
van ziektekiemen bevat, o.a. die van ty
fus.
Vandaar, dat men in Duitsland voor
een zware taak staat, nl. zowel te zorgen,
dat er voldoende water is,met name drink
water en tevens, dat dit drinkwater kan
worden betrokken uit rivieren en onder
grondse watervoorraden, die niet veront
reinigd of vergiftigd zijn. Men zal zeg
gen: en de droogte? Och, de droogte speelt
niet eens zo'n belangrijke rol, in geen geval
een beslissende. Men heeft ook vroeger
met regenarme zomers te maken gehad,
Zelfs in natte jaren was er niet voldoen
de water, om aan de behoefte eraan te
voldoen. Het is alleen maar zo. dat er
teveel water wordt gebruikt, en niet, om
dat er te weinig water is, doch omdat dit
niet voldoende beheerd wordt, in zoverre,
dat alle aanwezige voorraden voor de
consumptie van mens, dier en industrie
ter beschikking worden gesteld. Reeds in
1957 waren er slechts twee droge juliwe-
ken nodig, om in het Rijn-Roer-gebied
een noodtoestand te doen ontstaan, welke
o.a. leidde tot een streng verbod tot het
gebruik van drinkwater voor wasdoelein-
den envan het wassen van auto's.
Over het algemeen valt in de Bonds
republiek genoeg regen, nl. 190 miljard
kubieke meter. Hiervan gaat ongeveer
zestig procent door verdamping en door
dat planten het opzuigen min of meer
verloren. Maar er blijft toch 76 miljard
kubieke meter als rivier- of grondwater
ter beschikking. De drinkwatervoorzie
ning vereist intussen slechts ruim 10
miljard kubieke meter, zodat er nogal
wat speling is. Of liever er zou spe
ling zijn, indien de rest bewaard kon
worden of niet verontreinigd werd.
Vooral in de omgeving der grote ste
den is niet voor voldoende toe
voer en opslag gezorgd. Rond München,
Stuttgart en de grote steden van het Rijn-
Main- en het Rijn-Roergebied ontstaat
telkens waternood en in Siegenland span
de 'het deze zomer zelfs dusdanig, dat
het drinkwater er op de bon moest.
De sterk verbeterde sanitaire inrich
tingen, ook der arbeiderswoningen, ver
eisen veel meer water dan vroeger en dit
tvater is eigenlijk drinkwater. Een des
kundige in München karakteriseerde
onlangs de situatie door op te merken,
dat de mensen vroeger in hun badkuipen
konijnen hielden en er zich nu in baden.
Bij de campagnes voor goede lichaams
verzorging heeft men er geen rekening
mede gehouden, dat het verbruik van
water daardoor sterk zou stijgen. In 1959
waren er in de Bondsrepubliek 3.6 miljoen
meer badkamers dan in '51 en 2.3 miljoen
meer wasmachines dan in 1952. Het wa
terverbruik der huisleidingen steeg van
2.8 miljard kubieke meter in 1951 tot ruim
3,5 miljard in dit jaar. Het gemiddelde
verbruik per hoofd per jaar nam in die
periode met 190 tot 210 liter toe.
En terwijl de industrie ln 1951, 4.4 mil
jard kubieke meter water opslurpte,
wordt het verbruik voor dit jaar op ruim
6,5 miljard geschat. Hierdoor worden op
tal van plaatsen te boge eisen aan de bo
ven- en ondergrondse watervoorraden ge
steld. De kalkrotsen van de Zwablsche
Jura en de Beierse hoogvlakte zijn daarbij
slechts matig waterhoudend, zodat de on
dergrondse voorraden er betrekkelijk ge
ring zijn De steeds voortschrijdende ka
nalisering is daarbij oorzaak, dat veel
bovengronds en zelfs heel wat onder
gronds water veel sneller wegvloeit en
daardoor niet kan worden vastgehouden
en praktisch verloren gaat. De beddin
gen der rivieren slijten er ook meer
door uit en komen dieper te liggen, wat
óok al niet goed voor het behoud van
de watervoorraad is. De bedding van Va
der Rijn daalt onder Duisburg elk jaar
ongeveer vijf centimeter, die van de ge
kanaliseerde Donau in het gebied der
Bondsrepubliek anderhalve centimeter.
De deskundigen achten de aanleg van
uitgestrekte tuinsteden met lage bebou
wing ook al niet bevorderlijk voor het be
houd van de watervoorraad, want ze ne
men te veel plaats in, ofwel terrein,
waarop grote waterbassins zouden kunnen
worden aangelegd. Men ziet, welke pro
blemen te dien aanzien ook de stedebouw
doet ontstaan. Daarom wil men in Duits
land de dalen der kleine rivieren zoveel
mogelijk onbebouwd laten. Men streeft
in de Bondsrepubliek naar waterwinning
hetgeen wel het tegenovergestelde is van
onze landwinning. Maar ten onzent is
ook de waterwinning aan de orde. Men
weet. welke gevaren er voor de landbouw
schuilen in de geringe toevoer van goed
water. Om goed land, dat voorheen op het
water gewonnen werd, te behouden, moet
men water winnen. r
Dat zijn de zorgen van onze grote na
buur, welke wij echter nolens volens
moeten delen vanwege de gevolgen,
die ze voor ons hebben. Hier is het be
langrijkste aspect de verontreiniging van
het water der rivieren. Tachtig procent
van bet door de Duitse industrie aan de
rivieren onttrokken watgr wordt daarin
verontreinigd weer geloosd ofwel meer
dan acht miljard kubieke meter. Hoe
groter de verontreiniging is, des te groter
de kosten worden, om het water drink
baar te maken. Óok in Duitsland ge
schiedt dit o.a. met chloor, maar zulks
neemt niet weg, dat de Riin elke dag
bijna dertig duizend ton van allerlei
zouten uit fabrieksafvaj afkomstig over
de Nederlandse-Duitse grens stuwt..
Er zijn in Duitsland kleine rivieren,
die nog bijna uitsluitend afvoerwater naar
de grotere rivieren, voeren, dus door
de industrie verontreinigd water.
belangrijke zuivering op zichzelf toe
past, kunnen deze toch lang niet al het
vuil en evenmin alle bacteriën onschade
lijk maken.In het bijzonder de inhoud
der riolen stelt hoge eisen aan het na
tuurlijke zuiveringsproces van het rivier
water. dat bij een steeds dichtere bebou
wing ten slotte totaal onvoldoende wordt.
Darmbacteriën woekeren steeds veel-
vuldiger en andere ziektekiemen gaan
een veel te groot percentage vormen.
Een der grootste „watervreters" is
de industrie, die tevens de grootste ver-
ontreiniger en zelfs gifmenger is.
De staalverwerkende industrie b.v. heeft
in haar afvalwater een belangrijk per
centage giftig beits en de chemische in
dustrie is geen haar beter, al gaat ze
er groot op. al het water, dat ze afstoot,
vooraf gezuiverd te hebben. Als een
nieuwe bedreiging worden voorts synte-
tische wasmiddelen gezien, die men zelfs
voor „watermoordenaars" uitmaakt, om
dat ze alle zuiverende krachten er in do
den.
Het grondwater kan niet zo gemakke
lijk verontreinigd worden. Maar zoals
we reeds opmerkten, enkele druppels
gemorste olie kunnen schadelijk werken.
Een gram olie zou reeds genoeg zijn,
om duizend liter water te verontreinigen.
In dit jaar zijn en worden bijna 100.000
kleine tanks voor huisbrandolie inge
bouwd in tuinen en in open ruimten tus
sen <3e huizen. Wat daar gemorst wordt,
kan verontreiniging van het grondwater
over een grote oppervlakte tengevolge
hebben, zulks temeer wanneer leidingen
en aansluitingen niet goed zijn en lekken.
Het is een feit. dat reed? de stad Trier
hiervan de gevolgen heeft ondervonden,
zij het op andere wijze. Ze was tot voor
kort trots op haar zuivere grondwater.
Maar nadat in het Eifelgebergte ver
schillende vliegvelden ten behoeve van
de Nato werden aangelegd, begon het
water steeds slechter te worden, zodat
men genoodzaakt was. op vijftien kilo
meter afstand van de oude nieuwe bas
sins aan te leggen.
Ofschoon het water der rivieren dank
zij de plantengroei en de vissen een vrij
PASSAGE
SCHIEDAM
ZUID - HOLLANDSCHE
KANTOORBOEKHANDEL
Deze dampen stegen op uit een riviertje,
waarin een chemische fabViek haar vuile
water loosde
Dat bet anders kan worden en dit
is ook voor ons verheugend wordt
bewezen door wat men in het Roergebied
door consequente samenwerking tot stand
heeft weten te brengen. Daar is reeds
in de vorige eeuw de kwestie ener
goede waterverdeling aan de orde geko
men, toen de zware industrie er in op
komst was en steden als Essen en Duis
burg zich steeds meer uitbreidden, een
groot gebied van mijnen en fabrieken
vormend.
Allereerst kwam de kwestie naar vo
ren, hoe de beschikbare watervoorraad
het best aangewend zou kunnen wor
den. De Ruhr is sindsdien de zwaarst
belaste rivier ter wereld geworden. Ze
ventig procent van zijn water moet hij
aan de industrie leveren. Teneinde hier
de nodige orde te scheppen, werd in 1899
het eerste Duitse, wij zouden het noe
men „waterschap" opgericht, de Ruhr-
talsperreverein. Hieruit ontstond het
„Ruhrverband" als resultaat van een
speciale wet, dat de taak kreeg, de Ruhr
en haar zijrivieren schoon te houden.
Een der hedendaagse directeuren daar
van is als adviseur voor de Assoeandam
opgetreden.
Aangezien de aanwezige watervoor
raad niet voldoende bleek, „kwam men
al spoedig op de gedachte, het water
vast te houden en in grote reservoirs
op te bergen. Wanneer de hiertoe nog
steeds gaande zijnde werkzaamheden in
1964 beëindigd zullen zijn, zal men 140
miljoen kubieke meter water kunnen op
bergen. Hiertoe wordt ook water uit de
Rijn gepompt. De staalfabrieken kregen
daarbij opdracht, het door hen gebruikte
water in een soort kringloop te houden.
Nadat het gebruikt is, wordt het ge
zuiverd en dan opnieuw gebruikt. Door
dit systeem kon de afname door de staal
industrie van water uit de Ruhr wel
niet helemaal tot stilstand worden ge
bracht naar voor de hand ligt
doch het kon worden verminderd van
15 a 20 kubieke meter tot 5 kubieke
meter per ton staal.
Desondanks heeft ook het Roergebied
toch zijn waterzorgen en moest er dit
jaar eveneens een verbod van autowas-
sen worden afgekondigd, waarmede
160.000 kubieke meter water per dag be
spaard werd. Grote zuiveringsinstallaties
zorgen inmiddels dat er geen vervuild
water afgestoten wordt.
In de zuiveringsinstallaties van het Roer
gebied bleef dit jaar o.m. 10.000 ton
karboizuren hangen.
Maar het Roergebied vormt te dien
aanzien een uitzondering. Ook wat betreft
de gesystematiseerde toevoer van water.
In andere delen van de Bondsrepubliek
moet het water soms over een afstand van
1200 kilometer worden aangevoerd.
De wetgeving ten aanzien van de rech
ten op het boven- en ondergrondse water
zijn nog een ware chaos en de bepalingen
wat betreft het afvoeren van vervuild wa
ter nog lang niet toereikend. Een stad
als Dusseldorp moet nog beginnen met de
aanleg van een reinigingsinstallatie voor
een riolenstel, dat het vuil van 300.000
mensen in de Rijn loost. Slechts 43 pet.
der Duitse industrie kan er groot op gaan,
de rivieren niet te verontreinigen, maar
de reiniging is toch nog altijd niet effec
tief genoeg. Voor 21 pet. geldt ze als to
taal onvoldoende.
Het zijn ook hier weer de enorme bedra
gen, welke men nodig heeft, om tot een
oplossing te komear waardoor een eigen
lijk onhoudbare toestand blijft voortbe
staan. Men schat, dat er 10 miljard mark
nodig zullen zijn, opdat aan die onhoudba
re toestand een einde komt. De Dussel-
dorpse reinigingsinstallatie zal 200 miljoen
mark kosten
