Experimenten met mislukkingen
illlllü
Ml
wmmm
m- dSBlrll
mm
1
Industriële vormgeving een
teken van beschaving
Recht op stilte
kenmerk van
Ook gebruiksvoorwerpen
kunnen mooi zijn
■MÉM
DOE HET THUIS ZELF
E
H
NIEUW IN DE WOONCULTUUR
GELDBESPARING EN/OF VOLDOENING
Toch vele
dankbaren
lwu0Wrr:t- -
parket
DINSDAG 8 MAART 1960
De flatbouw hoe hoog en breed ook, hoe stralend van technisch
kunnen, staat nog altijd in de kinderschoenen. Keer op keer moet
men de flatbouwers op»feilen betrappen. Het wijs worden van som
migen gaat vaak met erg veel schade en schande gepaard, maar
de echte slachtoffers zijn de bewoners van hun flats, zijn wij trou
wens allemaal als de miljarden van het nationaal woningbezit niet
goed besteed worden.
Flatbouw is nog een proeftuintje, waarin akelig kostbare expe
rimenten worden uitgehaald; en daar mislukken er veel van. Mis
schien het ergste verwijt dat men de bouwers moet aanwrijven is.
dat zij het gerucht, het lawaai van buren als onbeschaamd bezoek
door muren en vloeren vooral de vloeren laten dringen. Plet
is niet overal even erg, en niet een kwaal van de flatbouw alleen.
Mètar juist in de flatgebouwen, die opeenstapelingen van gezinnen
en instrumenten, zou geluiddemping de grootste aandacht moeten
hebben. „De waarde van het rijk zijn is recht hebben op stilte
zegt Georges Duhamel, en dit betekent ook dat het verstoken zijn
van stilte schrijnende armoede is.
sae
FLATWONINGEN LIJKEN NOG
OP PROEFTUINTJES
Alvorens een bloemlezing van klach
ten van flatbewoners te geven, moet
men eerst vaststellen dat tallozen hun
nieuwe flat dankbaar bewonen. Hen
hoeft men niet te sturen naar de voor
oorlogse etagewoning, waar het door
gaans veel donkerder is, waar men tal
van comfortabele voorzieningen mist,
waar er veel meer te poetsen en te
schrobben valt en waar veel meer dan
in een moderne flat dode hoeken en on
handige indelingen zijn. Dat hebben de
bouwers van nu dan toch gepresteerd:
een rationeler huis.
Zij zijn daarbij wel eens doorgeslagen
naar het andere uiterste en hebben ner
gens meer een zogeheten overbodig
hoekje overgelaten waar een ander een
kinderfietsje, een dierbaar ornament
of wat dan ook laat. En diezelfde ra
tionele indeling dwingt de bewoner in
vele gevallen een bepaalde inrichting,
een opgelegde schikking van meubels
e.d. op. Die kan in de ogen van de bou
wer wel als de meest ideale gelden,
maar in feite heeft de bewoner daar
over zélf té kunnen beslissen.
In de moderne- flat mangelt het bijna
altijd aan ruimte, die evenzeer als stil
te het behaaglijke gevoel van rijkdom
geeft. In welke gang van welk flatge
bouw is er bijvoorbeeld ruimte voor een
forse staartklok, voor een plastiek,
waar kan men zonder dringen drie gas
ten hun jas laten uittrekken? Welk flat
gebouw heeft nog een slaap- of werk
kamer waarin men kan lopen, zo maar
vrij, enkele stappen heen en enkele
stappen terug?
Natuurlijk, die gewenste ruimte is nog
wel ergens in een flat te koop, maar
in de grote steden dan niet voor een
huur lager dan 250 gulden in de maand.
Of men zou zijn heil moeten zoeken in
uur is er plotseling geen licht meer.
Wie later thuis komt, wat toch niet
ongewoon is, zal in het donker zijn
fiets moeten wegwerken. Men zal vlak
voor het slapen gaan niet nog even
het vergeten kitje kolen kunnen schep
pen. Op donkere wintermorgens heeft
men met hetzelfde ongemak te ma
ken. De constructie van een buiten
verlichting op een tijdklok is boven
dien even vernuftig als teer, zodat zij
het op gezette tijden begeeft. Men
heeft ook flats met centrale verwar
ming die vanuit één punt door een
concierge wordt geregeld. Deze con
cierge draait om half één 's nachts
de kachels uit. Men heeft beroepen
waarin men 's nachts thuis komt, en,
trouwens, iedereen heeft wel eens een
latertje. Maar de concierge laat we
ten: ,,Naar bed! of anders kou lij
den". Voor dergelijke, op een gemid
delde berekende voorzieningen zal de
bouwer iets anders moeten vinden.
Hij heeft er al heel wat flatbewoners
narigheid mee bezorgd.
Berghokken, d.w.z. een in rechthoe
ken afgerasterde grote zaal, kunnen
ook moeilijkheden opleveren. De een
wil zijn hoekje als droogruimte gebrui
ken, de andere bewaart er zijn aardap
pelen en kolen. Vuilstortkokers waarin
men zijn afval in plastic-zakjes moet
deponeren, munten ook niet uit in
handigheid. Men kan overigens wel be
grip hebben voor de moeilijkheden van
de bouwers, want zij voorkomen toch
maar dat zeventig of honderd of meer
gezinnen op alle verdiepingen met
vuilnisbakken in liften wringen en bene
den op het trottoir een afzichtelijk en
ondoordringbaar woud var. vuilnisem
mers uit dj? grond laten schieten.
Op de duur zullen de bouwers zeker
de ene beste oplossing vinden. Ze zullen
een oplossing vinden voor het brieven
bussen-probleem, dat nu wel eens op
enige vierkante meters wordt uitge
vochten, waarop de gleuven, de bellen,
nummers en naamplaatjes een tableau
■Tv ,v:'.
j.wiv, ïW'
Het nieuwe gewas in onze steenwoestijn is een (!'?'rl met vele stekels.
een grote vooroorlogse etagewoning.
Dat moet men ook al als het kindertal
drie of vier te boven gaat. Een nieuwe
vijf- of zeskamerflat is maar voor zeer
weinigen te betalen.
Het nieuwe gewas in onze steenwoes
tijn is een diste] met vele stekels. Zoals
het irrationele van vele oudere wonin
gen zijn charme en voordelen heeft, zo
heeft het uitgekiende, en eigenlijk ste
riele plan van de nieuwe woningen zijn
nadelen. Daar valt weinig aan te dok
teren onder de huidige omstandigheden.
Bij wijze van welkome vergoeding ko
men de bouwers met hun snufjes voor
de dag, binnenshuis of buiten de voor
deur, voor algemeen gebruik. Juist die
laatste kunnen het meeste ongerief ge
ven. Dat is de bron van de klachten.
Reëel denkende sociologen in dienst
van de woningbouw, stellen als eis
dat voorzieningen afgestemd moeten
zijn op de hardhandige, extreme en
slechte gebruikers. Maar steeds weer
gaan bouwers uit van een gemiddelde.
De verlichting in trapportalen, gale
rijen en'berghokken wordt in vele ge
vallen via een tijdklok automatisch
bediend, 's Avonds half twaalf, twaalf
voor een computor lijken te vormen.
De volautomatische centrale wasinrich
tingen met centrifuge en droogtrommel,
zoals men die in enkele flatgebouwen
vindt, zullen wellicht ooit nog meer
geperfectioneerd worden, zodat de
meest precieze mevrouw baar fijne lin
gerie er ook aan durft te wagen. In ie
der geval voelen de bouwers wel aan
dat de uitstalling van de was op alle
balkonnetjes van de flatgebouwen ook
niet ideaal is. Er zullen ook ooit liften
vervaardigd worden die wel bestand zijn
tegen de speelse vernielzucht van de
jeugd.
De flatbouwers hebben al erg veel
geleerd; eenvoudige dingen als op al
le woningen en alle brievenbussen van
een flatgebouw een ander slot: inge
wikkelde dingen als de waterafvoer
van balkons en galerijen, die ook nog
„waterproof" moeten zijn. Ze hebben
dat nog lang niet allen altijd onder
de knie. Een flatgebouw is een moei
lijke constructie; scheuren en lekka
ges zijn nog aan de orde van de dag.
Flatgebouwen zijn ook irritant ni
vellerend. Wie een hond of, moeilijker,
duiven wil houden, kan er beter niet
Schommelende kinderen, aan die mogelijkheid had de bouwer nog niet gedacht.
Nog altijd echter bepaalt de bewoner grotendeels zelf de bewoonbaarheid van
zijn flat.
ruwe, grauwe beton zo'n miserabel
aanzien geeft. Daar zouden veel ramen
(die nog altijd veel te kwetsbaar zijn),
lichte kleuren en beter materiaal kun
nen helpen.
Sociaal gezien hebben flatgebou
wen enkele positieve aspecten. Men
vormt er spoedig een gemeenschap.
In het zuiden heeft het godsdienstig
apostolaat er veel kansen. Men zou
daar meer flatgebouwen met een ka
pelletje moeten bouwen waar op en
kele ochtenden of avonden de H. Mis
wordt gelezen.
Flatgebouwen blijven echter een
brute aanslag op de „privacy". De
gaanderijen zijn beslotener dan het
intiemste dorpsstraatje. Elk door de
muren dreunend woord, al is het van
een hoorspel afkomstig, wordt als
„Ze hebben weer ruzie" geïnterpre
teerd. Men weet (te) veel van elkaar.
Men kan elkaar niet pntlopen. Men
zit met andermans kinderen opge
scheept. MenEnfin, velen zouden,
het ook best zonder dat glanzende
flatgebouw willen doen, maar je wordt
er gewoon maar in gestopt.
,e metalen fruitschaal, rustend op sierlijke poten, het
'witte radiotoestel, zo helemaal anders van vorm, met
de uitgebouwde voorgevel van fijne latjes, waarlangs
en omheen de muziek de ruimte indwarre.lt, de handkoffie
molen, die meer op een buitenmaats smalfilm-toestel lijkt en
het doorzichtige glazen poppenhuis van de aardappelschil-
machine met aansluiting op de waterleiding en de mogelijk
heid de aardappels panklaar te schillen, dit alles en nog veel
meer hedendaagse gebruiksvoorwerpen zijn vormgeworden
gedachten van de moderne mens, materie herschapen ideeën,
waarin het „thing of beauty" niet ontbreekt.
De liturgie van de vorm, mits goed bedreven, kan geen
leeg ding zijn. Die witte radio, in de fabriek ontworpen, is
De Chinezen kenden het ijle theekop
je, zo passend hij hun handen en bij de
mysterieuze gedachte aan het Hemelse
rijk; de, Grieken kenden de amfora en
het edelmetalen vaatwerk, geheel, en al
voortkomend uit de culturele opgang
van wat wij nu de klassieke oudheid
plegen te noemen. Deze volken, nu wij
er toch twee noemen, kenden de mate
rie als iets elementairs, als iets dat zij
dagelijks met de vingers konden aan
raken, dat zij konden ruiken, strelen,
vóelen. De Vormende kracht, die hier
van uit is gegaan mag niet worden on
derschat.
Wij leven in een tijd, waarin dit con
tact niét meer zo. innig is, waarin wij
hout, steen 'en ijzer vervangen zien
door synthetische stoffen, waarin de
mens niet meer toe komt een deel van
de oorspronkelijke materie in handen
te krijgen.
In het btfek: „Wonen" zegt B. Ma-
een synthese tussen de radio als meubel en als technisch
apparaat. Bewust gekozen, naar wij aannemen, door de
mensen die het toestel in hun kamer hebben staan. Het uiter
lijk teken van een beschaving manifesteert zich in een veel'
voud van vormen. Vormgeving is een uiting van cultuur, het
waarneembare teken van een innerlijke gesteltenis,
vermogen van de mens aan al het geschapene vorm te pe
nen. De kom waaruit wij drinken zal de vorm bezitten, d'e
ontstaan is uit het gebaar van de handen, die iets omvatten.
Een vanzelfsprekendheid, die echter in de loop der tijden
aan hevige schommelingen onderhevig is geweest. De va
rianten van dit gebaar worden en werden bepaald door a
eigen cultuur en de eigentijdse beschaving.
jorick daarover: „De ambachtsman
kende zijn materialen door een om
gang ermee van duizenden jaren. In
welke relatie anders, dan die der ver
bijstering of die der afstomping staat
mijn gevoel nog voor een stuk metaal,
dat ik in één seconde met één klap van
een matrijs kan omvormen tot de car
rosserie van een auto? Dit is een pro
bleem, waarmee onze directe voorvade
ren erger hebben gezeten dan wij. De
andere weg naar de nieuwe vorm, ken
merkend voor de eigentijdse bescha
ving, is gevonden toen de industriali-
Advertentie)
30
Het bezit van een Bruynzeel parketvloer
is als een privilege. Het is de duurzame
vertolking van een ontwikkelde per
soonlijke smaak, die weigert met het
vluchtig-moderne in de pas te lopen.
Wie zich bewust is van de schoonheid
van een werkelijk harmonisch interieur..,
wie zich verheugen wil in een vloer die
met de jaren steeds mooier en rijker
wordt, die vrage nu inlichtingen aan
Bruynzeel N.V., afd. Vloeren, Zaandam.
in wonen. Zendamateurs mogen hun
antennes niet opstellen. De knutselaar
heeft er geen schuurtje voor zijn draai
bank.
Flatgebouwen zijn trekpleisters voor
ieder die wat te verkopen heeft en dus
zijn clientèle op een kluitje vindt. En
op kinderen hebben ze een grote aan
trekkingskracht. Dat is niet altijd even
plezierig. De trapportalen van vele flat
gebouwen zijn weinig appetijtelijk. Niet
alleen doordat geen propere huisvrouw
zich verantwoordelijk voelt voor de rom
mel die vooral spelende kinderen er
maken, maar vooral doordat de geduri
ge schemering de bakstenen en het
De vormgeving van een alledaags gebruiksvoorwerp als de fluitketel staat steeds
meer in de aandacht.
ZUN DUURZAAMHEID, DE VOORDELIGSTE VLQERBEDEJtKlRB
Zelf doen. Tja, Waarom eigenlijk?
Er zijn twee redenen voor. Eer
stens omdat laten doen te duur
lijkt. Tweedens omdat zelf doen een
prettige bezigheid kan wezen.
Te duur. Een jaar of wat geleden
lekte onze keukenkraan op een onbe
tamelijke manier. Wij ontboden de
loodgieter. Hij verscheen en was in
nog geen t.ien minuten gereed. Kwes
tie van een nieuw leertje. Kosten een
gulden tachtig cent. Voor een leertje
betaalde men toen vijf cent. Wij heb
ben vervolgens een tang gekocht,
waarmee men kranen uit elkaar kan
draaien. Kosten ongeveer twee vijf
tig. Nadien hebben we nog eenmaal
zélf een lekkende kraan verholpen.
Duur blijkt dus betrekkelijk. We heb
ben er wel een aardig stuk gereed
schap aan overgehouden. Er is van
alles mee te doen, tot speelgoed re
pareren aan toe. Bovendien zijn er al
lang weer lekkende kranen. Helaas
hebben wij altijd weer bezigheden die
dringender of althans boeiender zijn
dan het repareren daarvan. Totdat
het te erg wordt. Wellicht bellen we
dan de loodgieter.
Er zijn in een huis meer dingen,
waaraan soms iets gedaan moet wor
den. Laten we het niet over dolle
lichtschakelaars of kapotte stopcon
tacten hebben. Daar zijn evenmin als
met kranen, kapitalen mee gemoeid.
Met behangen eigenlijk ook niet. Ten
zij er te veel papier op de muur zit.
Bij het verwijderen daarvan blijkt het
soms zeer verkleefd met het pleister
werk. Dan worden reparaties nodig.
Gips en kalk zijn weliswaar niet duur;
de tijd, die het vakkundige verwerken
ervan vergt, wel.
Toch is in het laatste geval de
kwestie eenvoudig, Recht toe- recht
aan behangen is een aardige, zij het
ietwat vermoeiende bezigheid. Althans
voor iemand, die in de letterlijke zin
een beetje handig is. Het bijpleisteren
van muren en plafonds blijkt voor de
niet-vakman een verbijsterende on
derneming. Zeker als hij het met het
orthodoxe gips en krijt probeert. Er
lijkt niets aan. Maar eer het papje het
gat dicht heeft, is het al volstrekt on
handelbaar geworden. Met enkele mo
derne preparaten gaat het aanmer
kelijk gemakkelijker. Gewone spijker
gaten laten er zich netjes mee weg
werken. Maar als er mankementen
van groter omvang aan de dag tre
den, kan men echt beter proberen de
huisbaas voor het geval te interesse
ren.
n schilderen. Het laten doen is
tamelijk duur. Het vraagt im
mers tamelijk veel tijd. Zelf
doen dus maar? Het is een heel per
soonlijke kwestie. Voor sommigen
heeft schilderen iets fascinerends.
Een oude kamer krijgt met een nieu-
we kleur een andere sfeer, het ver-
trouwde een frisse glans. Dit kan pret
tiger wezen naarmate men er zelf
meer aan gedaan beeft. Voop sommi
gen. Anderen doet het helemaal mets.
Het vervelende is voor de eersten,
dat, naarmate zulk een vernieuwing
meer nodig blijkt, het uitvoeren ervan
tijdrovender en, eerlijk gezegd, verve-
lender wordt. Mankeert er aan de
oude verf nog helemaal niets, dan is
het nog tamelijk eenvoudig. Volgens
de handleidingen, die men in iedere
verfwinkel kan krijgen zoals in de
desbetreffende zaken de regels voor
het goed behangen hoeft men in
zo'n geval het oude schilderwerk al
leen maar met water en ammonia af
te nemen, het met watervast schuur
papier te bewerken en tenslotte met
schoon water na te wassen. Het klinkt
simpel, maar een aangenaam karwei
is het niet. Sommigen lichten er dan
ook de hand mee. Zij slaan het schuur
papier over en gebruiken meer am
monia In vele gevallen houdt de nieu
we verf dan toch. Maar pas wel op
Als iets van donkerbruin wit moet
worden hoort er eerst wel grondverf
aan te pas te komen. En zelfs van
vuil geworden beige naar gebroken
wit blijkt doorgaans een te grote stap.
Omslachtiger wordt het, wanneer
de oude verflaag behoorlijk is bescha
digd. Een leerling van de ambachts
school, die het vak aan het leren was,
zei eens: dat noemen ze nu schilde
ren Het is meer krabben, schuren,
slijpen, plamuren, gronden, weer pla
muren en weer slijpen. Het schilderen
is leuk, maar eer je daar aan toe
bent. Hoe dan ook, het vraagt meer
tijd en geduld dan men zou denken.
Het is nuttig dit te weten, alhoewel
het niemand hoeft af te schrikken.
Men kan zich immers voornemen om
niet de vakman te willen evenaren.
Als het maar oogt. Dat doet het ih-
derdaad ai gauw. Behalve verf en
kwasten mag men overigens ook dan
wel een paar gummi handschoenen
aanschaffen. Sommige zaken hebben
die al heel goedkoop. Niet alleen om
dat dit de handen gemakkelijk schoon
houdt al zijn er verven die bijna
niet druipen maar vooral omdat
de ammonia nogal bijterig is, zeker
wanneer men die sterk gebruikt. On
nodig te zeggen dat het verstandig is
de vloerbedekking te beschermen.
Sommigen gaan, wanneer zij toch
gaan schilderen, nog een stap verder.
Gladde deuren zijn bijvoorbeeld in
trek. Heeft men er met panelen, dan
biedt hardboard uitkomst. Het is in
elke timmerwinkel op maat te krijgen.
Aanbeveling verdient het, de toestand
van de aanwezige scharnieren te vo
ren na te kijken. Zij krijgen een gro
ter gewicht te torsen.
et zelf naaien van gordijnen zal
voor de huisvrouw, als zij geen
te moeilijke stof neemt, geen hei
dens karwei blijken. Evenmin als het
ophangen ervan voor haar man, ten
zij hij met twee linkse handen behept
is. Wel is er goed gereedschap bij no
dig. Een klein boortje en een goede
schroevedr.iaier. In het leggen van
vloerbedekkingen moesten we ons hier
maar niet begeven. Wie het heslist
zelf wil doen kan er handleidingen
voor vinden. Met zeil gaat het wel
tamelijk eenvoudig, maar er zit zo
weinig aardigheid aan. En spaart het
wel veel geld uit?
Want het sparen van geld was tot
dusverre onze voornaamste leidraad.
Men kan natuurlijk ook op andere
gronden tot zelf doen komen. Des
noods onder de invloed van een soort
massa-suggestie. Is dit beschamend?
Laten wij vaststellen dat zelfs de
meest onafhankelijke geest nooit hele
maal ontkomt aan wat de samenle
ving beweegt. Laten we vervolgens
aannemen dat de doe-het-zelf-rage
ons ook gewezen heeft op mogelijkhe
den, die Wij ons niet bewust waren
Wie altijd alleen maar met de hersens
werkt heeft wellicht nooit geweten,
dat hij er naar hunkerde om zijn han
den ook eens iets anders te laten doen
dan lettertjes en cijfertjes op papier
zetten. Welk een oude aandrift wordt
er in mij bevredigd, wanneer ik zelf
m.jn huis prettiger maak om er in te
wonen? Wanneer ik zelf een wiegje
timmer of er alleen maar een nieuwe
bekleding in vastspijker?
En dat nu aangenomen kan het
best wezen, dat ik, zelf schilderende
het even perfect wil doen als de vak
man, en dat ik bijzonder trots ben
wanneer mijn kennissen zeggen: heb
je dat zelf behangen? Ongelooflijk.
Zou dit genoegen een minder nobel
motief wezen dan het sparen
van geld? Laten we beiden lie
ver op gelijk niveau stellen en boven
dien opmerken, dat ze gemakkelijk
samen kunnen gaan. Maar, als het
om het genoegen gaat, dan worden de
mogelijkheden wel anders. Blijkt de
technische vaardigheid beperkt, dan
zijn hierboven de voornaamste moge
lijkheden wel aangeduid. Gaat de aan
leg een bepaalde richting uit, dan ko
men nog vele andere zaken in het
verschiet. Dan is het nuttig een boek
winkel te bezoeken. Want ook de uit
gevers kennen hun tijd: er is op dit
gebied niet alleen, een keur van boe
ken, er verschijnen ook enkele tijd
schriften, die op dit gebied nader on
derricht bieden. Wel is het raadzaam
van onder af aan te beginnen. Meteen
zelf een huis bouwen leidt tot teleur
stellingen.
Uit deze waarschuwingen moge dan
ten overvloede blijken, dat het boven
staande alleen geschreven is voor wie
in dit genre nog nauwelijks iets ge
daan heeft.
satie haar eigen obstakels begonnen i
te overwinnen. De herontdekking, do
de kunstenaar in de allereerste plaat
een maker is, Malraux drukt h®
uit met: „J'appolle artiste celui qui in*
vente des formes", heeft nu lsns*
zamerhand het woord industriële vorm*
geving tot een voor weinigen stIJ8*
omschreven en voor nog al te veie
vaag begrip gemaakt."
Men hoeft alleen maar eens on
zich heen te kijken in bepaalde win
kels om er achter te komen, dat zei
het beste wat de industriële vormg®
vers tot stand hebben gebracht du
deijjk nog niet sterk genoeg is om "e
horde van wanstaltige gebruiksvoor*
werpen voorgoed de deur naar de vrO'
lijke keuken te wijzen. Wat zou het een
genot zijn om al die lelijke spullen. 8
die dwaze modieuze vazen en potje.'
kommen en kannen aan scherven
gooien! Maar deze vrolijke kruistoci
voor de goede smaak is ons niet be
schoren. Het zou echter al heel wa
zijn als afe uitingen van wonen,
slapen en drinken, kortom van onze be*
weging in de ruimte, die gestalte zouae
bezitten, welke ook de minder bedacht
zamen op het gebied van de cultuur ov
het goede spoor zou zetten. Het waai_
deniveau waarop bet leven wordt ff,
taxeerd, zal duidelijker worden uit
omringende voorwerpen, die men zlC
heeft'gekozen.
Er zal echter een grotere mogelijk
heid tot keuze van fraaie en inhoud-
volle gebruiksvoorwerpen moeten zv)8'
De aantrekkingskracht van allee,
ma-ar het functionele was voor kor
nogal sterk. Misschien omdat het e®
lijk was en tegelijk de leegte uitdrukt
die onze tijd, naar velen geloven, ke>
merkt. Tot op zekere hoogte is h
functionele natuurlijk te verkiezen d
ven een mentaliteit, die alleen m®8
protserig wil doen en voorgeeft ®e
levenshouding te bezitten en door na*
del van dure spulletjes en zeldzani
voorwerpen de eigen leegte wil carno
fleren. Maar wanneer wij een klein g
bruiksvoorwerp als een theekopje a8
schaffen, z-elfs dan moet het toch m
gelijk zijn een bewuste keuze te ma.K®
uit een veelvoud van vormen. Goede
„verantwoorde" vormen, die herkei
baar zijn en beantwoorden aan ons
voel. De tijd, dat wij zelf vazen
kommen maakten is voorgoed voorbV
De kunstenaar maakt waar wat de b8
ger droomt. Het monster van de n>
chine heeft voor goed zijn plaats in Jij
samenleving ingenomen, maar het
nooit gebeuren dat de vormende b»
den van een kunstenaar bjj het
productieproces niet meer in het
ding zijn. g
Pogingen tot industriële vormgevn*
werden reeds in de eerste decennia
de vorige eeuw aangewend. Het bl®
meestal bij een poging de voorwerp^
die uit de machine kwamen gerold.
verfraaien. Van een schoon organis
geheel was geen sprake. Hét beg*
daarvoor is pas veel later ontsta®e
Men ging vroeger nog te veel in j,
leer bij de schilderkunst; het afsta8,,
nemen daarvan en het abstrikeren, v,;t
elementen uit de schilderkunst voor
doel waren nog onbekende mogelijk8,,
den. Het wezenlijk veredelen v',,i
serieprodukten in de enige J'-j,
van liet woord is van deze l'Lt
De vormende kracht van het arnba8,
moest worden herontdekt en het is je
grijpeliik dat dit geschiedde nadat .f
mens zijn uitvinding, de machine, .nd p-
en meer ging beheersen. Daarbij
hoorde ook de z.g. onpersooniu
schoonheid van het zuiver machibp^
vervaardigde gebruiksvoorwerp.je
macht van het getal, de rechte Hin,hjs'
cirkel etc. De schilders van het
me hebben tussen de jaren 19°°jgig
1930 grote belangstelling -aan de 0 e,
gelegd voor gewone dagelijkse
bruiks voorwerpen.
In onze tijd rest ons niets a'k'G
dan onze eigen werkelijkheid
creëren. En waar wij het heD^U
over gebruiksvoorwerpen bedoelen te
daarmee deze voorwerpen een vorn g
geven die bij ons past. Maar dan ep-
de kunstenaar niet l-anger de hers® ^p
per zijn, die voor een kiem publiek
kunsten vertoont. De oude schei
tussen schilderij en gebruiksvoor* „i-
valt weg. Walter Gropius, Duits je
tect en oprichter van het beroe p
Bauhaus, is de goede weg opgei et
en heeft duidelijk gemaakt,
een groep van andere begaafden.^
dat interessante gebouwen en ,\\e'
voorwerpen de saaiheid van het ep
daagse industriële leven zouden pd'
doorbreken.
