Als het oog van een vlieg
In atmosfeer van Venus slechts
microscopische wezens mogelijk
Met alabastine zet u losse
In het land waar ,ongeletterden'
toch veel letters lezen
lɫi
V
8."
otter
Weigering landingsrechten in
de V.S. aan de K.L.M.
Ot*eI
Kreymborg
k
Waarin Australië gunstig afsteekt
bij Mississippi
ton-sur-ton
Tekst van motie aan alle leden
van Huis van Afgevaardigden
Beruchte Duitser
losgelaten
39.'
Honderd maal
atoombom
^me&t Micbel overleden
Geallieerden luisteren
telefoongesprekken af
In soort symbolische
fles
Jules Verne-achtig
SÊi Dubbele stuks aanbieding
300 graden op Venus
Observator
tegels „onwrikbaar" vast.
Voorlopig geen pensioen
voor SKedrechtse
weigeraar
Burgemeester Haspels
in Eerste Kamer
Vlammen over de Peel
B
VRIJDAG 8 APRIL 1960
PAGINA 7.
Net bericht over de Tiros 1, de weersatelliet, die
het ontstaan van stormen gaat bespieden en waar-
V(ai de eerste foto's aan Eisenhower zijn over
handigd, vestigt vanzelf weer eens de aandacht op
de bijna koortsachtige activiteit, welke vooral in
de laatste tijd rond het vraagsuk der uereld-
raimtevaart ontwikkeld wordt. Deze iveersatel
het, die spoedig door andere zal worden gevolgd,
%aat een soort controle op het weder en dus op
de atmosfeer van onze aarde uitoefenen. Maar
het lijdt geen twijfel, dat soortgelijke kunstmatige
hemellichamen ook buiten de atmosfeer, zelfs
huiten strato- en ionosfeer op den duur tot een
controlesysteem zullen uitgroeien, waardoor de
eerde als het ware het oog van een vlieg zal
Ook daarover is reeds heel wat gepubliceerd. Toch doemen telkens
Weer nieuwe perspectieven op en het lijkt alleszins de moeite waard,
°tts hier eens even in te verdiepen. De studie der wereldruimte is
Momenteel tot een wereldaffaire uitgegroeid, waarin geleerden van tal
van landen samenwerken. AI lijkt het, dat de Verenigde Staten en
Sovjet-Rusland toonaangevend zijn en in de praktijk is dit ook wel zo,
1,1 het theoretische vlak leveren andere, ook kleinere landen belang
rijke bijdragen. Ons land maakt hierop geen uitzondering. Het toont
°ok hier, waarin een klein land groot kan zijn.
krijgen dat naar alle kanten kijken kan. De
Spoetniks en de Amerikaanse satellieten, tot de
Pionier V toe, hebben feitelijk reeds de grondslag
voor een in de wereldruimte zwevend obser
vatorium gelegd. Men heeft daarover reeds het
een en ander kunnen lezpn. Ons interesseren nog
de verschillende speculaties en veronderstellin
gen, welke momenteel de aandacht der geleerden
bezighouden, de mogelijkheden, welke zich
openen of waarvan men veronderstelt, dat ze ge.
opend en zelfs dankbaar gebruikt kunnen wor
den, om het ideaal te verwerkelijken, dat de mens
van deze twintigste eeuw bezighoudt: de verove
ring van de wereldruimte.
SYNTHETISCHE RUBBER
ïorse produktieuitbrei-
ding AKU/Goodrich
Ter welkome aanvulling
van Uw voorjaarsgarderobe:
uni wit - in degelijke poplin,
sanfor of no-iron
in prachtige uni tinten
en structuur-weefsel,
no-iron 9 9Q
per 2 stuks 17
04 zi/ouxKÓcp#
Verlichtingsornamenten |>y y
voor elk interieur.
iiifi
N0-3RCN en SANFOR -
OVERHEMDEN met spreidboord
(Van onze correspondent)
BUSSUM, 6 april In de vacature
ontstaan in de Eerste Kamer door hef
aftreden als lid van prof. T. Hellema
(A.R.) is benoemd de heer J. C. Haspels
(58 jaar), burgemeester van de gemeente
Bussum.
Uit gevangenis en over
de grens gezet
75
ROTTERDAM:
DUEL OM HET HEELAL
Een der belangrijkste aspecten van de
®'üdie der mogelijkheden van een zich
v°ortbewegen door de wereldruimte is
^el het uitgangspunt, dat de zg. anti-
hiaterie, de tegenstelling van de materie
een onderwerp waarop men nog lang
hiet uitgestudeerd is wellicht de ener-
gie zal opleveren, waardoor de mens de
Wereldruimte zal kunnen veroveren.
Het vraagstuk van de brandstof is
"eel belangrijk en men meent hiervoor
^«schillende oplossingen gevonden te
Rebben. Zo denkt men een dankbaar ge
bruik te kunnen maken van de in de we
reldruimte heersende stromingen, waar
op astronauten zich, uiteraard in hun
^aartuigen gezeten, zouden kunnen laten
■Voortdrijven, zulks met een ontzagwek
kende snelheid.
;Maar vooralsnog is men te dien aan
een niet te ver gegaan en wil men toch
"ever op straalaandrijving, al of niet nu-
cHair, blijven vertrouwen.
He kwestie van het gebruik der anti-
•haterie behoort tot de gloednieuwe per-
Pectieven. 't Begrip anti-materie is in-
.Pssen niet zo nieuw en dateert reeds van
"et jaar 1932. Toen ontdekte de geleerde
v'areld het anti-elektron, eenzelfde parti-
el als het elektron maar inplaats van
De loop van de Pioneer V rond de zon.
De baan van dit kunstmatige hemel
lichaam voert het ook langs Venus.
(Uit: „Die Zeit")
torium een bevestiging zal vinden van de
beweringen van de Amerikaanse ruimte-
vaartkundige Philip Morrison.
Deze is er stellig van overtuigd, dat op
tal van plaatsen in het heelal en misschien
zelfs in ons zonnestelsel intelligente we
zens sinds lang radioseinen uitzenden, in
de verwachting, dat ze hier op aarde door
ons eens zullen begrepen worden.
Met een aantal van zijn collega's hoüdt
technisch. Wie weet zeggen ze, hoe lang
men in het heelal reeds bezig is, om onze
aandacht te trekken of... wellicht een be
zoek van bewoners onzer aarde vreest,
op grond van door hen verkregen gege
vens verwachtend, dat er niet veel goeds
uit zal voortvloeien
ARNHEM, 7 april. De N.V. Chemi
sche Industrie A.K.U.-Goodrich (Ciago)
j eeft een aanvang gemaakt met een be-
angrijke uitbreiding van haar fabriek
i °°r de produktie van synthetische rub
er. De onderneming werd in juni 1958
Pgericht door the B.F. Goodrich Com
ply te Akron, U.S.A. en de Algemene
"Unstzijde Unie N.V. In de zomer van
,959 werd haar fabriek, waarin verschil-
ende soorten synthetische rubber voor
Peciale doeleinden worden vervaardigd,
P bedrijf gesteld. Gezien de gunstige ont
wikkeling van de afzet is thans besloten
„e huidige capaciteit aanzienlijk te ver
groten.
jHlJMEGEN, 6 april. Vanmorgen is
"er Ernest Michel overleden, in de jaren
.Wintig en dertig een der katholieke
"geren.
s *P die jaren kon o-m. over hem ge
schreven worden: „Hij zegt moedwil-
dingen, die niemand anders zeggen
alleen omdat het prettig aandoet,
'ch te onderscheiden van de anderen
P omdat het prikkelend is, ergernis te
?|.ven aan de suffe en slome bende van
v'cmaal-eendere mensen, die zich door
■p^tgestelde regeltjes laten beknellen
''dagend spreekt hij woorden, die
t*hen" gek moet vinden. Hij vindt er
j^ezier in dien aanstoot te geven",
„aar kon toen aan toegevoegd worden.
Zelf enerzijds voor hem hier precies het
slj 'de gevaar in school als er voor
jappe figuren ligt in de zucht om te be
ogen, maar anderzijds ook dat de aiep-
e aandrift van Ernest Michel een echt
t" in aanleg zelfs bijzonder groot dich-
"Schap was. Zijn zucht om de massa
overbluffen, om de dingen gewaagd
Zeggen, heeft hem in die jaren reeds
"Oeilijkheden bezorgd. Naderhand, in
u® oorlog, bleek hij een richting uit te
rpun' die hem nadien zwaar ls aange
kend. Hij werd weinig meer genoemd.
Men bericht ons nu, dat hij, terugge-
erd in de schoot der Moederkerk, is
«leden.
7 -april (Reuter). Dr. Hilger
typ Soherpenberg -staatssecretaris van het
uitse ministerie va-n buitenlandse
Vfa n' Hoeft vandaag in antwoord op een
do in de bondsdag medegedeeld, dat
Westerse verbondenen in West-Duits-
t0o„ °m veiligheidsredenen „enke-le tele-
.ogesprekken" afluisteren.
\Va hem werd gevraagd of het juist
Kesri dat er op S-400-000 gevoerde telefoon-
iterPl'ekken ongeveer 500 worden afgeluis.
,'Ve' 1 antwoordde Von Scherpenberg:
öla» minder". Het juiste ge-tal wilde hu
tto&men.
positief, negatief geladen. Bij een botsing
tussen elektron en anti-elektron vernieti
gen deze beide elkander, een maximale
geconcentreerde energie ontwikkelend.
Bij een botsing tussen partikels van ma
terie en anti-materie vindt hetzelfde
plaats, maar op veel grotere schaal. Om
'n idee te geven van de kracht, die dan
ontwikkeld wordt, moge worden aange
haald, dat bij de ontploffing van een wa
terstofbom slechts een honderdste gedeel
te van de aanwezige energie loskomt.
Materie-anti-materie vormen dus een
honderdprocentige prestatie.
Doch op onze aarde bestaat geen anti
materie, vanwege het simpele feit, dat
ze zich om zo te zeggen in het niets
overigens op catastrofale wijze op
lost, zodra ze mét de materie in aanra
king komt, zoals deze op onze aarde aan
wezig is. Men neemt aan, dat in de we
reldruimte zich enorme massa's anti
materie bevinden.
De grootste moeilijkheid is, hoe even
tueel anti-materie in een vacuum te con
centreren, om dan de energie er van op
een bepaald ogenblik en voor een be
paald doeleinde te ontketenen. Volgens
Prof Hodgson van de universiteit van
Oxford zou het heel goed mogelijk zijn,
dat de Sovjet-Russen op het gebied der
anti-materie verder gevorderd zijn dan
het Westen. Hij vermoedt zelfs in
Khroesjtsjevs gepraat over een nieuw, ge
heim wapen de anti-materie.
Indien de Sovjet-Russen hierover wer
kelijk beschikken, zullen ze enorm zwa
re projectielen, raketten inbegrepen, met
reusachtige snelheden duizenden en dui
zenden kilometers ver kunnen slingeren.
Behalve een machtig oorlogswapen zou
den ze er tevens een ideale brandstof
voor wereldruimteschepen in bezitten.
Het is momenteel nog zó, dat 'n H-bom
wanneer zij over een afstand van ze
ven of acht duizend kilometer op een be
paald doei moet worden geworpen, twee-
lot driehonderd ton consumeert, van
de krachtigste brandstof waarover men
beschikt.
De kwestie zou door via anti-materie
verwekte energie afdoende worden opge
lost. Deze zou slechts weinig wegen en in
een kleine ruimte samengeperst kun
nen worden. Men hoopt de anti-materie in
een elektro-magnetisch veld te kunnen
isoleren, in een soort symbolische fles.
Vooral de sovjet-geleerde Kyrill Petro-
witsj Stanyakowitsj wordt genoemd als
een der helderste koppen inzake de anti
materie.
Hij zou in opdracht van 't Kremlin be
zig zijn met het uitwerken van plannen,
die pas over ettelijke jaren verwerkelijkt
kunnen worden en waarin o.a. het aan
leggen van depots van anti-materie op de
planeten Saturnus en Jupiter opgenomen
zou worden. Dank zij dergelijke depots
zouden ruimtevaarders zich van de ene
planeet naar de andere kunnen begeven.
Eerst zullen de eerste mensen nog een
ruimtevaart moeten kunnen overleven.
Het Jules Verne-achtige heeft overigens
dit aspect, dat ze evenals de fantasieën
van de geniale Fransman, uiteindelijk
werkelijkheid kunnen worden en aldus ge
zien, leest men met een zekere gretigheid
al hetgeen over de voorbereidingen voor
het grote duel in de wereldruimte gepu
bliceerd word'. Tot deze voorbereidingen
behoort o.a. het plan van de Verenigde
Staten, om in de a.s. herfst een speci
ale satelliet tot een hoogte tussen de 1280
en 1600 kilometer te zenden, met het doel,
een nauwkeurige kaart van de aarde te
ontwerpen. Deze satelliet zal voorzien
worden van een lichtbaken, een enorm
sterk zoeklicht, hetwelk op geregelde tij
den naar de aarde zal seinen.
Tegelijkertijd moet deze satelliet gege
vens verschaffen over de situatie boven
de 1600 kilometer. Dit experiment heeft
derhalve een dubbel object.
Misschien, dat dit vliegende observa-
hij rekening met het bestaan van veel
jongere en veel oudere beschavingen dan
die van het mensdom hier op aarde.
Er kunnen planeten en sterren bestaan,
menen ze, waarop het leven bij dat op on
ze planeet nog ver ten achter is, maar
evenzeer kunnen er intelligente wezens
onder gunstige omstandigheden op een
peil gekomen zijn, waarvan wij nog
1 slechts dromen, zowel intellectueel alj
Het controlecentrum van de grootste
radiotelescoop ter wereld te Jodrell
Bank (Groot-Brittannië). Van hieruit
wordt de Pioneer V geobserveerd, de
laatste troef in het grote duel tussen
Uncle Sam en het Kremlin om de
wereldruimte
Overhemden
9.90
Weekenders
Geldig t/m 16 april 1960
lil
Mn
25 zaken in Nederland
Er zijn optimisten, .voor wie het vrij
wel zeker is: Mars or Venus dragen le
vende en zelfs intelligente wezens, mis
schien gelijkwaardig aan de aardse mens
of wellicht hem in verschillende opzich
ten voor. De Kerk sluit in principe de
mogelijkheid van met verstand begaafde
wezens elders in het heelal niet uit, het
geen uiteraard niet inhoudt, dat we nu
maar alles geloven moeten.
Maar als met zoveel stelligheid ovpr
intelligente wezens b.v. op Venus gedis
cussieerd wordt, mogen we toch wel eens
nagaan, wat men nu eigenlijk wel van
Venus weet
Heel weinig.... Maar dit weinige is
toch voldoende, om tot de. conclusie te
komen, .dat er geen wezens kunnen wo
nen, overeenkomend met de aardse mens.
Er heerst op de oppervlakte van Venus
een gemiddelde hitte van 300 graden Cel
sius. Men heeft nu wel met de nodige
voorstellingen zich het bestaan van Ve-
nusbewoners voorgesteld, gewapend
met telescoopogen en gekleed in asbest
en met longen, die iets anders inademen
dan onze zuurstof, maar de wetenschap
haalt hierover haar schouders op.
Immers de chemische stoffen, waaruit
menselijke en dierlijke wezens bestaan,
moeten overal in het heelal hetzelfde zijn
en tot, dezelfde vormen leiden.
Wel acht ze het mogelijk, dat in de at
mosfeer van Venus levende wezens voor
komen.
Deze atmosfeer is tot tachtig kilometer
dik en ondoordringbaar voor de huidige
telescopen en camera's, zelfs op vrij gro
te hoogte van de aarde.
Daardoor weten we zo weinig van Ve
nus af, al hebben onderzoekeingen gedu
rende de laatste jaren bewezn, dat Ve
nus jaargetijden moet hebbe.n even
als onze aarde en in haar atmosfeer zwa
re stormen woeden, hetgeen bij de toege
paste radioastronomie is gebleken.
Men kan zich van de hitte op Venus een
voorstelling vormen, denkend aan een
auto, die een hele dag in de zon heeft
staan blakeren. Het vehikel wordt een
oven zo heet, omdat alle warmte er in
geabsorbeerd wordt en er niet uit kan.
Infrarode' stralen dringen wèl door
het glas heeen, maar kunnen niet meer
naar buiten.
Zal een landing van wereldruimtevaar
ders op Venus mogelijk zijn?
Vele geleerden betwijfelen het. Ze hou
den er voorts rekening mede. dat de dik
ke atmosfeer van Venus, die haar zo
zeer doet schitteren, levende wezens als
microben bevat.
Er zijn er die het niet uitgesloten ach
ten, dat op bepaalde plaatsen en mis
schien onder de oppervlakte op Venus
leven is ontstaan. Deze optimisten wil
len ook de planeet Jupiter bevolken
indien deze zeeën heeft met ontzag
lijke zeemonsters van een soort, zoals die
op aarde nog in de legenden van de zee
slang voortleven.
Indien daar levetï aan de oppervlakte
is, zouden het slechts kleine wezens kun
nen zijn, omdat de grote omvang van de
ze planeet als gevolg van een veel gro
tere aantrekkingskracht geen groei toe
staat.
De Pionier V heeft o.m. tot doel, waar
nemingen te doen aangaande de situatie
op 50 tot 80 kilometer afstand in de We
reldruimte en het is niet onmogelijk, dat
zij ook enkele belangrijke gegevens om
trent Venus zal verzamelen.
Terwelle van de publiciteit is in de
Verenigde Staten vooral deze bijkomstig
heid naar voren gebracht en werd er zelfs
van een schot naar Venus gewagd.
Men zal evenwel al blij zijn, indien de
Pionier V wat licht verstrekt ten aan
zien van de juiste positie van Venus te
genover de aarde.
Fantasierijke schrijvers hebben Venus
bevolkt met wat wij voorwereldlijke we
zens zouden noemen. Ze werden hierbij
begunstigd door het feit. dat de dikke
atmosfeer de planeet in een ondoordring
baar waas hult en dit dus een soort
scherm vormt.
Men kon hen niet gemakkelijk logen
straffen. Echter steeds stelliger wordt
de verzekering der geleerden, dat op de
planeten van ons zonnestelsel gee - 'even-
de wezens, al of niet gelijk aan -J- men
sen, kunnen voorkomen.
Wel echter erkennen ze de mogelijk
heid van het bestaan van levende wezens
op planeten in andere zonnestelsels.
Aangezien die in zoverre er van mag
worden aangenomen, dat er de mogelijk
heid van het ontstaan van leven voorhan
den is op niet minder dan tien mil
joen geschat worden, zijn er inderdaad
nog vele mogelijkheden en mag voor
alsnog niet gezegd worden, dat de mens
alleen in het heelal is.
In de kringen der ruimtevaarders
raakt het zoeken van de evenknie van de
mens op de achtergrond tegenover de
voornaamste waarschijnlijkheid, eerlang
een mens van de aarde uit naar de pla
neten te kunnen zenden. Van de planeten
uit zou dan het heelal nader verkend
moete worden, als een eerste resultaat
tn het grote duel.
Intussen, reeds de eerste tocht van een
mens door de wereldruimte zal een ge
beurtenis zijn, van geweldige betekenis
in de geschiedenis van het mensdom ter
wijl dit gebeuren tevens niet te bereke
nen gevolgen voor ditzelfde mensdom
zal kunnen hebben.
J 1e M'DDELLANDSTRAAT 72
Grootste keuze nier ter stede, elefoon 30340.27434
AI ABA S Tl N E HOLLAND N.V. - LEIDSEGRACHT 6 - AMSTERDAM
y.-.;.sy.-y, sw-v.
SP»,
Dit kwaliteits - overhemd dat goed
blijft, ook na herhaald wassen,
heeft een normale waarde van
13.50.
Thans deze S U P E R K W A L IT E IT
en ingenaaid boordbalein,
voor de verbijsterend
lage prijs van
Telefonische of schriftelijke orders kunnen
niet worden uitgevoerd.
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG. 7 april. De Tweede Ka
mer zal aan alle leden van het Amerikaan
se Huis van Afgevaardigden een afschrift
sturen van de motie, die 9 februari in de
Kamer is aangenomen naar aanleiding
van de weigering van Amerika ons land
landingsrechten te geven in Los Angeles.
De zaak is vanmiddag in ons parlement
weer ter sprake gebracht door prof. Oud.
die vroeg of op de motie reeds enige re-
Korte Hoogstraat 11 Meent hk. Goudse-
singel Katendr. Lagedijk.hk. Dorpsweg
West-Kruiskade 35 (L
LEIDEN: Haarlemmerstraat -5
De Sliedrechtse huisvrouw, die A.O.W.
aanvroeg, omdat haar man principiële
bezwaren daartegen heeft, zal haar ver
langen voorshand niet bevredigd zien. Op
verzoek van de Tweede Kamer heeft de
staatssecretaris van Sociale Zaken advies
van de Sociale Verzekeringsbank in over
leg met de Vereniging van Raden van
Arbeid gevraag.
De huisvrouw vroeg ambtshalve toe
kenning van A.O.W. met de bepaling, dat
de helft ervan aan haar zou worden uit
gekeerd. Dit verzoek was reeds door alle
instanties afgewezen, doch de commissie
voor de verzoekschriften uit de Tweede
Kamer verzocht de staatssecretaris op
grond van een ingekomen verzoek de
mogelijkheid te onderzoeken om toch aan
de wensen van de huisvrouw te voldoen.
De staatssecretaris schrijft thans het
standpunt van het bestuur van de sociale
verzekeringsbank te delen, dat de gesug
gereerde regeling niet kan worden aan
vaard. Een officiële toekenning van pen
sioen aan iemand, die daartegen princi
piële bezwaren heeft, wordt onverenig
baar geacht met de wet, .die zelf het
hebben van gemoedsbezwaren erkent en
respecteert. De gesuggereerde oplossing
zou indruk wekken, dat gemoedsbezwa
ren niet ernstig worden genomen. Bo
vendien beslissen de uitvoerende organen
zelfstandig.
De staatssecretaris deelt echter mee,
dat het in het voornemen ligt om de po
sitie van de gemoedsbezwaarden ten aan
zien van de Algemene Ouderdomswet in
het algemeen nader te bezien. Daarbij
zal worden nagegaan of en in hoeverre
gevallen als het onderhavige kunnen wor
den opgelost.
actie was gekomen. Dr. Kortenhorst deel
de mee, dat de motie via de Nederlandse
ambassadeur in Washington aan zijn col
lega, de voorzitter van het Amerikaanse
parlement, is doorgegeven. Het is echter
gebruikelijk dat dergelijke stukken daar
niet officieel ter kennis worden gebracht
van de leden.
Om de inhoud van de motie toch tot
deze leden te doen doordringen is thans
besloten dat de Tweede Kamer hun allen
persoonlijk een afschrift zal sturen.
De motie is destijds eenstemmig aange-
genomen. Er wordt teleurstelling in uitge
sproken over de houding van de V.S.,
waarin de Nederlandse Tweede Kamer
een miskenning ziet van de vrijheid van
het luchtverkeer en de gezonde concur
rentie, terwijl men deze ook niet passend
acht in de bondgenootschappelijke betrek
kingen. De motie verzoekt de regering
nieuwe stappen te ondernemen tot her
ziening van de beslissing. De motie was
bedoeld om het standpunt van de rege
ring te versterken, wanneer nieuwe onder
handelingen met de V.S. zouden worden
geopend.
Intussen zijn na de weigering aan de
KLM wel landingsrechten voor de Oost
kust van Amerika verleend aan de Britse
luchtvaartmaatschappij BOAC, aan de Ita
liaanse Alitalia en de Trans Air France.
VENLO, 7 april. Een grote brand heeft
gistermiddag en avond enkele honderden
hectaren heide in het gebied van Maria-
veen, gemeente Sevenum, veranderd in
een zwartgeblakerde woestenij. In het
snel aanwakkerende vuur vonden ver
scheidene reeën on een groot aantal vo
gels de dood. Ook een hoeveelheid turf
ging verloren. Twee grote werkkampen
konden echter behouden blijven,
(Van onze correspondent in Australië)
Woensdagmorgen voor aanvang van
de kantoortijd in de treinen. Overal
stijf tegen elkaar gedrukte passagiers,
want in een paar uur tijds moet zo'n half
miljoen werkers in de grote steden als
Melbourne en Sydney worden aange
voerd. Maar, met wat goede wil en
medewerking zien de mannelijke passa
giers kans hun ochtendblad te lezen,
de vrouwen In meisjes verdiepen zich
in een tijdschrift.
Woensdagmorgen komen de nieuwe
tijdschriften uit; de straatverkopers bij
de stations komen dan handen tekort om
de voortijlende klanten in bliksemsnel
heid van het gewenste tijdschrift te voor
zien. Lezen is in Australië bij voorkeur
een trein, en bus-gezelligheid. Is men in
Australië zo „ongeletterd" als in de
wereld wordt gezegd?
Allereerst enkele cijfers. Men vindt per
14.000 inwoners van Australië één boek
winkel; in de Amerikaanse staat Missis
sippi is dat er één op de 700.000 inwoners
en zelfs voor de gehele United States be
draagt dat 160.000 en voor Engeland
300.000. Mogen deze cijfers dus al niet
zo kwaad zijn voor een „ongeletterde" be
volking, feit is, dat met plm. 9 gulden
per hoofd per jaar de Australiërs be
horen tot diegenen in de wereld, die het
hoogste bedrag aan lectuur uitgeven. Om
trent die „ongeletterden" zij vermeld, dat
een onderzoek, ingesteld onder mili
tairen aangaf, dat 1 procent van hen in
het geheel niet kon lezen of schrijven.
De bevolking van Australië hiermee
omvat ik dus zowel de lezende man
als vrouw houdt van „luchtige" lec
tuur.
Wanneer ik nu het cijfer „één boekwin
kel per 14.000 inwoners" bezie, dan is
het een cijfer, hetwelk toelichting ver
dient. Weet u, een „boekwinkel" heet hier
„stationery" dat wil zeggen, een winkel
waar men zowel schrijfbehoeften, kran
ten en tijdschriften als boeken verkoopt.
Met een vlotte verkoop van kranten en
tijdschriften, vindt men die „statione
ries" ruim verspreid, al zijn er uiter
aard ook wel speciale boekwinkels. Met
de Australische ogen bezien is dus het
hiervoor genoemde cijfer inzake het
aantal boekwinkels minder indrukwek
kend als bijvoorbeeld naar Nederlandse
beoordeling het geval zou zijn. Om tot
een juiste vergelijking te komen zou ook
de „zwaarte" der lectuur afgewogen die
nen te worden. Zoals gezegd, de Austra
lische lezers en lezeressen houden het
in het algemeen bij het lichtere genre.
Er bestaat ook een voorkeur ten aanzien
van reis- en avonturenverhalen. Nevil
Schute's „A town like Alice" bijvoor
beeld vond 45.000 kopers, „Cruel Sea
van Nicolas Monserrat bracht het zelfs
tot 75.000. Voor detective verhalen als
van Agatha Christie of Peter Cheyney
zijn regelmatig 10.000 kopers. Van Kon
Tiki Expedition" werd 60.000 stuks"ver-
kocht en van Ches Wilmot's „Struggle
for Europe15.000. De belangstelling,
welke de Australiër heeft voor hetgeen
leeft in de natuur, komt tot uitdrukking
door het feit, dat van Cayley's studie
°v« het leven van de vogels „What bird
is that? meer exemplaren zijn verkocht
dan van enig ander boek in Australië
gepubliceerd.
Er zijn slechts weinig Australische
schrijvers; enkelen van hen noemde ik
rfe u "boekenmarkt" wordt voor
slechts een vijfde door eigen produktie
voorzien, ongeveer 40 procent wordt uit
Engeland en de rest uit Amerika en en
kele andere landen geïmporteerd. Er
wordt 'n vrij strenge censuur op de im
port toegepast. Het feit, dat als gevolg
van de afstanden soms lang moet wor
den gewacht, alvorens een bepaald boek
na bestelling kan worden verkregen
oorzaak dat de grote werkelijke boek-
wjnkels er een enorme grote voorraad
op na moeten houden. Studiewerken
boeken, iets zwaarder dan het „Lichte'
genre hiervoor vermeld, zal men zelden
in de handen van een mede-reiziger of
reizigster zien. Van een boekenkast,
laat staat een „welvoorziene", is in vrij
wel geen enkele Australische woning
sprake; na lezing verdwijnt een boek
gewoonlijk op de wekelijkse vuilnis
brandstapel of wordt ergens in een hoek
van de open waranda gegooid.
Natuurlijk is er enige uitzondering voor
degenen, die om studie-redenen iets ste-
vigers lezen moeten; voor hen zijn de
talrijke en goed ingerichte openbare
bibliotheken een uitkomst. Daarnaast
zijn er rond 9000 leesbibliotheken in Au
stralië, die, wat betreft inrichting, zake
lijk zich bij» de algemene smaak van
lezer en lezeres aanpassen.
Hoewel er dus nogal wat „letters"
worden gelezen (elke woensdagmorgen
worden bij tienduizenden de tijdschriften
verkocht) kan, niet worden gezegd, dat
de Australiërs „litterair ontwikkeld" zijn,
doch evenmin, dat zij tot de „ongelet
terden" gerekend moeten worden.
BREDA, 7 april Uit de gevangenis
te Breda is ontslagen de duitser R.
Nitsch, die in de bezettingstijd een func
tie had by de „Siclierheitsdienst" en
wegens oorlogsmisdrijven tot levenslan
ge gevangenisstraf was veroordeeld. Hij
is over de grens gezet.
Q OPGETOGEN is men over het
"TWEN"-costuum. Geen wonder,
want in kwaliteit, coupe en af
werking zal men zijn gelijke niet
gauw vinden.
Daarom een
prachtidee om juist nij, vlak voor
Pasen, de voortreffelijke
"TWEN"-JONGENSCOSTUUMS,
in prima kreukherstellende kam-
garens, moderne streep- en ruit—
dessins, compleet met broekriem
van dezelfde stof, aan te bieden,
van 10-16 jaar, ALS
PAASVERRASSING,
ALLE MATEN
Korte Hoogstraat 11 Meent hk. Goudse- j
singel Katendr. Lagcdijk hk. Dorpsweg
West Kruiskade 35
LEIDEN: l.V rlrmmerstraat 25 y|
