i
i
In de kampen van
Oost-A zie
STRIJD TEGEN JAPAN
m
m
DINSDAG 3 MEI 1960
PAGINA 9
Vooral de Joden zijn hiervan het slacht
offer geworden, maar ook de zigeu
ners. We zullen niet trachten dit drama,
dat zich vooral in Auschwitz heeft afge
speeld, te beschrijven. We vermelden
slechts één cijfer: in Auschwitz en in
de andere vernietigingskampen zijn
volgens een verantwoorde schatting vijf
miljoen mensen mannen, vrouwen
kinderen, tot babies toe vergast.
Zorgvuldig werk
Bij de registratie van deze furie
kan niet genoeg onderstreept worden,
dat we hier niet te maken hebben
gehad met uitbarstingen van woede
op een bepaald moment, doch met
langdurig en zorgvuldig voorbereide
acties. Talrijke schriftelijke bewijs
stukken hiervan zijn na de oorlog ge
vonden. Ingenieurs en technici heb
ben de gaskamers ontworpen. De in
dustrie is betrokken geweest bij de
levering van het gas. Constructeurs
hebben achter tekentafels gestaan om
de apparaten te ontwerpen, waarmee
proeven op mensen konden worden
genomen. Doktoren en professoren
hebben er studies van gemaakt. „Fer-
tig, das ganze. Stand!". Er zijn wel
omschreven opdrachten gegeven, er
is over deze zaken gecorrespondeerd
en er zijn met Duitse „gründlichkeit"
berekeningen gemaakt over het „ren
dement" van een gevangene: hij
brengt als hij in het kamp komt ge
middeld zus-en-zoveel aan bezittingen
mee, hij leeft gemiddeld zo-en-zo lang,
hij kost gemiddeld zoveel aan voeding
en legering, hij presteert zoveel aan
arbeid en als hjj dood is brengen zjjn
beenderen, haren en tanden gemid
deld zoveel op saldo
Niet vergeten
Hoe heeft het Duitse volk tegenover
deze misdaden gestaan? Kunnen de
Duitsers met recht zeggen zoals zij
vaak gedaan hebben „Wir haben
es nicht gewusst?"
Het antwoord luidt zowel bevestigend
als ontkennend. Nee, in zoverre, dat de
gemiddelde Duitser stellig niet alle gru
welen, die door de nazis werden be
dreven, gekend heeft. Het is zeer wel
mogelijk, dat iemand op korte afstand
van een concentratiekamp woonde en
dat hij toch van veel van wat zich bin
nen de hermetische afsluiting afspeel
de, onkundig was. Ja echter in die zin,
dat in geheel Duitsland zonder twijfel
bekend was, dat de kampen oorden van
verschrikking waren. Men wist zeer
goed, dat wie daar binnen ging, weinig
kans had er weer levénd uit te komen.
En al kende men dan niet alle feiten,
men heeft toch tal van misdaden ofwel
met eigen ogen aanschouwd, ofwel als
men tenminste wilde weten ervan
kunnen horen van ooggetuigen: te vaak
hebben de nazis aan hun gevangenen
ook misdaden gepleegd buiten de kam
pen bijvoorbeeld bij de mensonwaar
dige transporten, die aan duizenden
gevangenen het leven hebben gekost
dan dat dit verborgen kon blijven.
Een andere vraag is wat de gewone
Duitser, toen de terreur eenmaal ge
vestigd was, nog kon doen om bij de
terreur der nazis nog persoonlijk in ge
weten verantwoord te zijn. Deze vraag
is zo moeilijk te beantwoorden, dat we
lfaar laten rusten. Niet rusten kan ech
ter blijven de vraag hóe men in Duits
land thans tegenover het gebeurde staat.
Velen zijn er, heel begrijpelijk, op uit
de sporen van het verleden uit te wis-
llMllllltllllllllllllllllllllllltllllllllllllllllllllttHIIIIIilllllllltllil
tr>,
De bevrijding werdin haast onzinnig
wordende spanning, wgl het meest ver
beid in de concentratiekampen. Een
opname achter het prikkeldraad van
hei kamp te Amersfoort toen de eerste
Canadese tanigs verschenen.
Oostzee
Husum
Slutihof
«nemünd
Kiel
Kaltenkicchen
"Liibeck
ïand^oslwN^Hamburg •Schwerin
Neubrandenbutg
a v - Rechling A
Fhpenourg Bremenferge NJeuengamme
ARavensbrück
^Bergen -BelsenN AsThse^hausen
n,nShriirk Turnover Sh,ndelah jFalkensee.;8^ )*KI.Königsberg
Osnabmck Ml^den Lichterfeld
k »^-Salzgiher® BraunschweigW. *Belzig
v PortaWfeslfelica vfefervsteH- "Magdeburg
Êandersheim* 'schönebeck
Esterwegen
NEDERL,
''e*sn (r"su)
Dalum
Maidanek
Lublin
(POLEN)
^Oslêrode
Essen
•Bochum
Cross Rosen
tr,•Elfrrch
Hazungen ,Dora
alberstadl
MohowJzBuna
Düsseldorf
Mühlhaujenj_angensalz
Hradisko
f Weimar* A
Ohrdruf* Buchenwold
Abteroda
Leilmerilz
GLeiwitz
AAiischwilz
Birkenau
Jheresienstadl
Zwodau I
(TSJECHO- SLOWAK'JE)
iFIossenbüng
Ralibor
Hinzert
SaarbrückenN.Br
Heckargerach
•Neckarelz
«Holleischen
Vaihingen
FRANK" I
rijk ^^Schirmeck
Shrul-hof-Naïzwiller
Maumausen
Melk
•Aichach
Wenen
Dachau
HONGARUE
AmsteHen
#Munchen
Miinch-Allach
Kaufering
•Kempen
WienerNeustedr
Grens 1943
Rivier
A Concentratiekampen
Sub-kampen
Ebensee
(OOSTEN R'JK)
[gp]ïj ZWITSERLAND
Scherper en duidelijker dan op deze
kaart uit Franse bron, waarop al
léén alle Duitse concentratiekam
pen met hun subkampen staan aan
gegeven, kon men het systeem van
„heren en slaven" niet illustreren.
Duitsland was met kampen over
dekt.
sen. Enkele kampen zijn ingericht tot
herdenkingsplaatsen, sommige echter
zijn helemaal niet meer terug te vin
den en andere; die men wel terug vindt,
zien er toch eigenlijk niet zo slecht uit:
een nette keuken, een goed ingericht
ziekenhuis, solide wooncomplexen, een
aardige wasgelegenheid. Er moet dan
echter bjj verteld worden, dat de aller
ellendigste behuizingen daaromheen ver
dwenen zijn en dat hetgeen nu over
gebleven is destijds een volstrekt on
toereikende accommodatie was, gelet op
de massa gevangenen, die er op waren
aangewezen. Uit de fraai ingerichte
keuken kwam de poverste watersoep,
die men zich maar denken kan. In de
barakken zaten vijfmaal zoveel mensen
opgepropt als er eigenlijk in konden
en in het ziekenhuis kon nog geen tien
procent van de patiënten, die er in had
den moeten liggen, een plaats krijgen.
Maar wat bovenal ontbreekt aan het
beeld van het verleden, dat is de men
selijke ontaarding, die deze kampen
beheerste.
Nee, het gaat niet aan het verleden
te verdoezelen. Er zijn gelukkig ook
Duitsers, die dit erkennen en dit niet
met die lamlendige redenering van „Nu
ja, het was erg, maar de Joden waren
ook niet zulke plezierige lieden". Er zijn
Duitsers, die er moedig voor vechten
in hun eigen volk het besef te doen
doorbreken, dat de wandaden, die be
dreven zijn in het teken van het ha
kenkruis, in geen enkel opzicht gepar
donneerd kunnen worden. Op die basis
kunnen wij elkaar verstaan: vergevend
zonder te. vergeten.
UllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltltllllllllllllllllltllillllllllllllllllllllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMillllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Nadat Nederland van de nazi's was
bevrijd zou het nog ruim drie maan
den duren alvorens de tweede we
reldoorlog werd beëindigd met de on
voorwaardelijke overgave van Japan.
Het was 14 augustus 1945, drie jaar
en acht maanden nadat het eilanden
keizerrijk in Oost-Azië de vijandelijk
heden was begonnen met een verras
sende luchtaanval op de Amerikaan
se marinebasis Pearl Harbor. (Ha-
waii-eilanden), zonder voorafgaande
oorlogsverklaring. Eén dag na die
aanval, waardoor een groot deel van
de Amerikaanse vloot in de Stille
Oceaan was uitgeschakeld, was ook
Nederlands Indië in oorlog met Ja
pan.
De Nederlandse marine ging dadelijk
tot actie over: onze duikboten vielen
convooien aan die onder dekking van
machtige Japanse eskaders naar het
zuiden uitzwierven. Noch de strijd ter
zee, noch die in de lucht of te land kon
de onstuimige opmars der Japanse le
gers stuiten. Hun numerieke meerder
heid gaf de doorslag en na de roem
rijke slag in de Javazee, waarbij
schout-bij-nacht Karei Doorman met
een geallieerd eskader ten onder ging
bij zijn poging een grote Japanse ex
peditie-vloot de doorgang naar Java
te beletten, was spoedig het pleit be
slecht. 8 maart 1942 capituleerde het
Nederlands Indisch leger.
Ongeveer 98000 Indische Neder
landers, Indonesiërs, Nederlan
ders, Engelsen en Australiërs
kwamen in krijgsgevangenschap. Nog
in diezelfde maand begon de Japan
se bezettingsmacht met de interne
ring van Europese burgers en hal
verwege 1943 waren nagenoeg allen
opgesloten in mannen- en vrouwen
kampen die een zo gruwelijke faam
zouden krijgen. De Indonesiërs die in
militaire dienst waren, werden daar
na successievelijk losgelaten, althans
voor een groot deel mochten zij de
kampen verlaten.
De donkere tijd der Japanse bezet
ting was er een van vernedering en
kwelling. Niets lieten de bezetters on
gedaan om duidelijk te maken, dat z\j
de heersers in Oost-Azië waren gewor
den. Hadden zij niet vlot de bezetting
van de Aleoeten, Fhilippijnen, Hong
kong, Indochina en vele eilanden in
de Zuidzee voltooid? De Japanse pro
paganda wakkerde de anti-westerse ge
voelens onder het Indonesische volk aan.
Ondanks persoonlijke banden van
vriendschap tussen Indonesiërs en Ne
derlanders, die de venijnigste beproe
ving doostonden, werd het duidelijk,
dat de Japanners in de verhouding tus
sen Oost en West in het voormalige
Nederlandsch Indië wezenlijk en voor
immer iets veranderden.
Intussen had Hare Majesteit Konin
gin Wilhelmina, in haar historische
7 decemberverklaring van 1942, de
opvattingen van de Nederlandse re
gering ontvouwd over de principes
waarop het Koninkrijk na de oorlog
zou moeten rusten: „volledig deelge
nootschap" en vrijwillige eenheid en
verbondenheid.
Gebrek aan voedsel en medicijnen
deden zich in en buiten de kam
pen gelden. Achter het prikkel
draad kwamen tijdens de bezetting cir
ca 24.000 Nederlandse mannen en
6.000 Nederlandse vrouwen om.
Toch was die donkere tijd voor ve
len uit Indië's vóóroorlogse samenle
ving een periode waarm zij kwamen
tot nieuw inzicht in vele z®k,e"
om zij zich tevoren weinig bekommerd
hadden. Het dagelijkse verkeer tussen
mensen uit zo verschillende i
afkomstig, bood veel gelegenheid tot
uitwisseling van zienswijzen en gevoe
lens, welke leidde tot meer onderling
begrip.
Toen tenslotte Japan capituleerde en
in vele kampen de rood-wit-blauwe vlag
(waar haalden de krijgsgevangenen dg
driekleur zo plotseling vandaan?) wera
gehesen, was het als eindigde een boze
droom.
