^■1
BRANDDE ROTTERDAM
H
Ook landbouw
in de E.E.G.-
versnelling
Vermindering korting op
ambtenaren-pensioenen
Tien jaar vormingswerk voor
leerplicht vrije jeugd
Hild ebrand
monument
Hatta: Communisten buiten
kwestie-Nieuw-Guinea uit
Archivaris promoveert
Él
Pan
nodig l
Vier van de tien
U-2's verongelukt
Terugbrenging van 2 op 1,3 pet bij
A.O.W.- of A.W.W.-uitkering
Opbouw van persoonlijkheid van
jongeren in bedrijfsleven
H. C. J. A. baron
van Lamsweerde
60 jaar
Wijzigingen aan
Electra: kosten
voor Lockheed
Ongelukkige val
in het water
„Onduidelijk" standpunt der F.S.
zou koren op molen van P.K.l. zijn
Ministers weigeren
mededeling over
zaak Bergen (L.)
Volgens Amerikaans
blad
Regering in Georganiseerd overleg
In Haarlem
B. en W. vragen een
krediet voor plaatsing
Luchtvaart verwacht
Jongen komt terecht in
scherp stuk oud-ijzer
Dr. J. Taal
VRIJDAG 13 MEI 1960
SKUL-TU-NA
SKUL-TU-NA
PAGINA 8
De Jonker Fransstraat gaat in vlammen op.
twintig iaar geleden
et bombardement van 14 mei
1940 op de binnenstad van Rot-
<iip 'erdam veroorzaakte een brand.
de
iisto grootste ramp betekende in de
Hu Van de Maasstad. Ongeveer
n half
u uur achtereen hadden eskaders
vliegti"igen brisant- en brand
en i en uitgeworpen. De piloten ken-
Un doelen, de gebouwen van vitaal
het postkantoor, het stadhuis,
"löoncentrale, het hoofdbureau van
Enkele dagen tevoren hadden
bommenwerpers al de mari-
uzerne in puin gegooid.
de Rotterdammers zich al
H p m het oorlogsgeweld bevonden
verschillende grote branden
l\s°'a- °P de Schiedamsedijk en
u boompjes, hadden ze absoluut
ri0°£d wee van wat hun nog boven het
"5" hing. Op de stralend mooie zater-
wp ut, ouaicuu iiiuojo
rt6 bir^.°r Pinksteren togen velen naar
e Vp'henstad, teneinde iets te zien van
-P^öestingen op verschillende pun
net ^hgericht. Niemand hield rekening
JJHm mogelijkheid van een geconcen-
p4() luchtaanval op het hart van de
l°en brak opeens de hel los.
5t(i H rustig vliegende bommenwer-
J'eej.de iasj. u;j._ gr was geen luchtaf-
meer. Hier en daar stond op een
soldaat en schoot zijn geweer
Jch onbereikbare doelen. Allen, die
5(Sp straat bevonden, vluchtten, naar
Htstl, Ullkelders, stortten zich door de
Pllgn g
"^-hfn beste' openstaande deur of
- kph beschutting in een beschermen-
Wat door de brisantbommen
Was, werd door de brandbom
men in lichter laaie gezet. Het ergste
was, dat niemand wist, of de bommen
werpers zouden terugkomen. Duizenden
pakten het meest voor de hand liggende
bijeen en vluchtten naar de buitenwij
ken. Het was totaal onmogelijk een ef
fectieve blussing te organiseren. Het
brandde spoedig letterlijk op elke vier
kante meter.
Pas na geruime tijd waagden enkelen
het eerste hulp te gaan bieden en te
proberen gewonden uit de brandende
huizen te halen. Hierbij hebben zich tal
van tragedies afgespeeld. Kinderen, die
in dekens gehuld naar buiten werden
gedragen, dreigden te verbranden, om
dat die dekens in vlammen vlogen.
Ouden van dagen weigerden hun huis
te verlaten, schier verlamd van angst.
Wat na het bombardement plaats vond
is een waarlijk ontzettend gebeuren ge
weest, waarvan echter nauwelijks iets
tot de buitenwereld doordrong, zelfs in
het eigen land omdat de bezetter onmid
dellijk elke publicatie verbood. Het aan
tal doden is later officieel op ongeveer
600 vastgesteld.
De hierbij geplaatste foto's geven een
beeld van de grote brand van Rotter
dam, die dagen achtereen gewoed heeft.
Nadien hing nog gedurende weken een
hoge rookkolom boven de stad, want
op tal van plaatsen bleef het onbereik
bare vuur smeulen, om telkens weer
los te barsten. Hoe groot de vernieling
was, toont wel de toto van de Grote
Kerk. Van het prachtige interieur met
de praalgraven der zeehelden bleef bij
na niets over. De grote koperen kronen
en het orgel waren tot schroot verpul
verd. De foto van de brandende Jon
ker Fransstraat geeft enig idee van hoe
het vuur woedde. In de brandende bin
nenstad werden geen foto's gemaakt.
Alleen latervan de zielige puinho
pen.
Verwrongen staal op het station Maas.
Wat er overbleef van de St.-Laurenskerk.
Advertentie
(nooit meer paonensqhuren!)
Of het nu om één (steel)pan
of een nieuw-inrichting gaat:
Kies gemak: geen aanzetten en
pannenschuren meer!
Kies schoonheid: fraai matzilver uiterlijk
met vrolijk-rode (Eloxal) deksels!
Daarom: kies het hartveroverende,
moderne (Eloxal) aluminium.
Overal ter wereld zéér gevraagd!
BRUSSEL, 13 mei De ministerraad
van de Europese Economische Gemeen
schap (E.E.G.) heeft na langdurige de
batten tegen het middernachtelijk uur
overeenstemming bereikt over de ver
snelling van de Euromarkt. De ministers
hebben besloten ook de landbouw in de
versnelling van de E.E.G. op te nemen.
Het grootste probleem bii de besprekin
gen is geweest, dat Duitsland en Neder
land in hun meningen ten aanzien van
het al dan niet versnellen van de af
braak van de douanetarieven voor agra
rische produkten lijnrecht tegenover el
kaar stonden. Hét besluit betekent
slechts een kleine overwinning voor Ne
derland, omdat het oorspronkelijke Ne
derlandse voorstel niet in zijn geheel is
aanvaard. De ministers van Duits
land, Frankrijk en Italië hebben tenslot
te het compromis goedgekeurd, omdat
het duidelijk was, dat Nederland anders
tegen het plan Hallstein zou stemmen
en daardoor ook de versnelling voor de
industriële produkten zou vastlopen.
DEN HAAG, 13 mei Over de straf
vervolging, die tegen de gemeentese
cretaris van Bergen (Limburg) is_inge
steld naar aanleiding van zÜn r°l 'n b°"
paalde grondtransacties kunnen op dit
ogenblik geen mededelingen worden ge
daan, aangezien de zaak nog in hoger
beroep moet dienen. Nagegaan wordt of
eventueel door nog andere personen
strafbare feiten zijn gepleegd. Dit zeg
gen de ministers van Binnenlandse Za
ken en van Justitie in antwoord op vra
gen hierover gesteld door het Tweede
Kamerlid W. Peters (KVP). Opgemerkt
wordt voorts dat de gang van zaken in
deze aangelegenheid door het provin
ciaal bestuur met bijzondere aandacht
wordt gevolgd.
NEW YORK, 12 mei (Reuter) Het
Amerikaanse blad „New York Daily
News" heelt gemeld dat de Verenigde
Staten behalve de op 1 mei in de Sov
jet-Unie neergekomen U-2, drie vlieg
tuigen van dit type hebben verloren.
Het blad schrijft van „zeer goede züde"
te hebben vernomen dat een van de
drie spoorloos is verdwenen, een twee
de is vernield Waarbij de vlieger ver
moedelijk zijn leven heeft opgeofferd
om z(jn opdracht geheim te houden,
en de derde heeft men boven „neu
traal" gebied zien ontploffen, nadat de
piloot gemeld had dat hij moeilijkhe
den met de motor had. Voor zover be
kend, is, aldus het blad, Powers de eni
ge van de vliegers van le vier U-2's
die nog in leven is.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 13 mei Minister Toxo-
peus is bereid de A.O.W. of A.W.W.
kortingen op de ambtenarenpensioenen
van twee procent per jaar terug te bren
gen op 1,3 procent per jaar. Op deze
wijze zal de maximaal mogelijke kor
ting, welke momenteel bij veertig dienst
jaren tachtig proeent bedraagt, worden
gereduceert tot tweeënvijftig procent.
Deze wijziging, welke door het aanne
men van een nog niet ingediend
wetsontwerp tot stand moet komen,
maakt op het ogenblik onderwerp van
gesprek uit in het Georganiseerd over
leg voor ambtenarenzaken. 24 mei zal
het belangrijkste gesprek worden ge
voerd.
Minister Toxopeus is op deze wijze be
zig zjjn belofte na te komen, welke hu
tijdens de loononderhandelingen aan de
ambtenaren heeft gedaan. De bewinds
man wilde er destijds in toestemmen
de vijf procent loonsverhoging voor
ambtenaren ook zonder meer op de pen
sioenen toe te passen. De economische
(Van onze verslaggever)
ARNHEM, 13 mei In een der zalen
van Musis Sacrum, feestelijk versierd
door leerlingen van de plaatselijke vor
mingsinstituten, hebben de nationale
stichting voor Mater Amabilisscholen
en het nationaal centrum Vorming Be-
drijfsjeugd, gisteren hun tienjarig be
staan gevieTd. „Als bijzonder histo
risch punt in deze nog korte geschiede
nis valt aan te wijzen", zoals mej. mr.
M. A. Klomp, tweede voorzitter van
het nationaal centrum uiteenzette, „dat
de gedachte omtrent de vorming van
de leerplichtige jeugd, die in het be
drijfsleven terecht komt, is verlaten en
het werk meer gezien wordt als een op
bouw der persoonlijkheid". Zij wees ook
op de voortreffelijke samenwerking van
beide landelijke organisaties, die zich
hier demonstreerde door de aanwezig
heid van circa achthonderd plaatselijke
bestuursleden en leidsters uit beide
groepen.
In haar overzicht van tien jaar wees
mej. Klomp er voorts op, dat het werk
kort na de oorlog is voortgekomen uit
een zekere bewogenheid en roepingsbe-
sef ten aanzien van de waardigheid van
de mens. Daarbij werd dan in het bijzon
der gedacht aan hetgeen de jeugdige ar
beiders en ai-Leidsters, die pas de school
hadden verlaten, in het bedrijfsleven
misten voor een juiste groei naar de
volwassenheid.
Zonder de steun van het nijverheids
onderwijs zou het werk nooit van de
grond zijn gekomen, maar het eigen zicht
op het doel ervan maakt een goed ge
regelde status wel wenselijk. Voor wat
de verhouding met de overheid betreft
maakte mej. Klomp met dankbaarheid
gewag van hetgeen in dat opzicht is
gewonnen, waarvoor destijds mr. Schut-
tenhelm, die eveneens aanwezig was,
veel heeft gedaan. Zij noemde het eigen
initiatief van de organisaties van beslis
send belang en betreurde het, dat nog
slechts tien procent van de jongens en
meisjes in de leeftijd van 14 tot 18 jaar
die voor dit vormingswerk in aanmer
king komen, ervan profiteren.
De grote waarde van liet vormings
werk werd onderstreept door staatsse
cretaris G. C. Stubenroch, die liet word
„status" voor een dynamisch werk als
dit eigenlijk minder passend vond. Bei
de organisaties hebben huns inziens in
deze tien jaar tenvolle hun bestaan»
recht bewezen en hij bracht hulde aan
de pioniers, zonder wier enthousiasme,
durf en geloof dit alles niet tot stand
was gekomen. Daarnaast uitte de staats
secretaris zijn waardering voor de me
dewerking van het bedrijfsleven. Meer
dan 38.000 jeugdigen worden thans be
reikt, maar ook de bewindsman be
treurde het, dat nog grote groepen van
deze paedagogische hulp in het arbeids
proces verstoken blijven.
Prof. dr. H. M. M. F'ortmann uit Nij
megen behandelde daarna enige belang
rijke vragen rondom de cultuurover
dracht. De ene mens beinvloedt de an
dere als een subject, dat hem van bin
nen uit beroert, zo zei hij. Cultuur werkt
als een motief of een norm, die geac
cepteerd wordt. Zij kan onze gevoelens
vormen, maar ook vervormen. Zij i
schept als het ware een bondgenoot
in ons zelf en is daarom zo machtig,
maar anderen zoals een jongere ge
neratie kunnen in verzet komen. Sta
biliteit in de cultuur heeft nooit be
staan.
Achterzijde van de oude Steigerse kerk.
ziet ten opzichte van een voorafgega
ne meer rustige periode, aldus prof.
Fortmann, dan kan men zeggen, dat
de rivier de cultuur na de bevriezing
is gaan kruien. „Wee de broze huis
jes langs de kade", zo waarschuwde
spreker.
Het zal moeilijk zijn de cultuur over
te dragen als men niet weet wat er
overgedragen moet worden. Langza
merhand weten we wel in welke rich
ting we moeten zoeken en dat het gaat
om een cultuur naar menselijke maat,
waarin men bekommerd is om het wel
zijn van de individuele mens. Er zjjn
vele situaties, waarin de mens alleen
nog gered kan worden door een langdu
rige toewijding van een ander en het
zou een vermenselijking van de cultuur
betekenen, indien er in deze vermeeha-
niseerde wereld meer tijd zou vrij ko
men voor de vorming van de mens.
Tenslotte gaf aalmoezenier G. Groot
huis de opdracht voor de toekomst aan,
die er een is van studie, observatie,
onderzoek, experiment, geduld en ver
trouwen. Het werk zal meer zichtbaar
moeten zijn om als boodschap door de
jeugd te worden aanvaard. Hü consta
teerde een gelukkige ontwikkeling van
het gevoel van saamhorigheid en in
plaats van misverstand moet er z\jn een
welwillend zoeken van de goede ver
houdingen in eikaars werk.
AMSTERDAM, 13 mei Dinsdag 17
mei hoopt H. C. J. A. baron van Lams
weerde, een der hoofdredacteuren van
De Tijd-De Maasbode, zijn zestigste
verjaardag te vieren. Van het begin
van zijn journalistieke loopbaan af is
de heer Van Lamsweerde aan De Tijd,
respectievelijk aan de bijbladen van De
Tijd, werkzaam geweest. Zijn studie aan
de Amsterdamse universiteit brak hij
in 1922 af om een functie te aanvaar
den op de kunstredactie van De Tijd.
In 1931 werd hij benoemd tot chef van
de buitenland-redactie; enige jaren la
ter zag hij zich bevorderd tot hoofdre
dacteur van een door hetzelfde bedrijf
verzorgde groep van regionale bladen,
de Verenigde Katholieke Pers geheten.
In de oorlogsjaren bracht een onver
schrokken deelneming aan het verzet
hem in het concentratiekamp van
Amersfoort, waaruit hij ontslagen werd
toen hij leed aan een ziekte welke een
fataal verloop scheen te zullen hebben.
Hij herstelde echter, ook al mocht het
geen volledig herstel zijn.
In 1952 werd de heer Van Lamsweer
de, tezamen met mr. W. A. M. van
der Kallen, benoemd tot hoofdredac
teur van De Tijd; hij bleef tevens aan
de hoofdredactie van De Nieuwe Dag
verbonden.
Vooral in zijn jonge jaren heeft de
heer Van Lamsweerde naast zpn jour
nalistieke arbeid deel genomen aan het
letterkundig leven in Nederland. Hij
heeft behoord tot de groep jonge katho
lieken, die zich in de twintiger en der
tiger jaren rond De Gemeenschap
schaarde, en schreef verzen alsmede
enige romans onder de schuilnaam Her-
luf van Merlet.
Zijn collegae kennen en waarderen
hem als een geestig, spitsvondig man,
hoofs en beminnelijk. Hij laat zich op
niets voorstaan en is daardoor des te
minder geremd in het zich open stellen
voor iedereen, die met hem in aanra
king komt.
ruimte wordt nu dus gebruikt om de
kortingsregeling te verbeteren. Men
moet de onderhandelingen, welke nu ge
voerd worden, dus zien ais onderhande
lingen in het kader van de lonen.
In overeenstemming daarmee zal dus
ook niet gesproken worden over een
eventueel waardevast maken van de
pensioenen in die zin, dat de pensioe
nen via een index automatisch aan de
ambtenarensalarissen gebonden wor
den. Een dergelijk waardevast maken
wordt bepleit in het rapport van do
commissie-Van Poelje. Bovendien heeft
de staatssecretaris van Sociale Zaken
bij de S.E.R. een adviesaanvrage lopen
over de waardevastheid van de pen
sioenen in het algemeen. De regering
wil en kan hierop dus nu niet vooruitlo
pen.
Een moeilijk punt in het overleg zal
gevormd worden door de positie van de
gepensioneerden, welke nog geen vijfen
zestig jaar oud zijn. Voor hen geldt de
korting op de A.O.W. niet en er bestaat
hier dus geen mogelijkheid deze pen
sioenen via een wijziging van de kor
tingsregeling te verbeteren. De ambte-
narenorganisaties willen uiteraard, dat
ook voor hen iets gedaan wordt. Zoals
de zaken nu staan, gaat deze groep al
leen profiteren van de zes procent toe
slag, welke de regering als compen
satie voor de huurverhogingen van 1957
en van april laatstleden op alle pen
sioenen schijnt te willen gaan toepassen.
HAARLEM, 13 mei Er bestaat ge
rede kans dat de bijna 80-jarige beeld
houwer prof. Jan Bronner het nog zal
beleven dat zijn Hildebrandmonument
in de doorkijk van de Haarlemmerhout
wordt geplaatst. B. en W. van Haar
lem hebben namelijk aan de gemeente
raad een krediet van ƒ137.000 gevraagd
0111 het monument thans te plaatsen.
Volgende week woensdag valt de beslis
sing.
Het heeft er alle schijn van dat dus
binnenkort aan de onverkwikkelijke ge
schiedenis met en rond het Hildebrand
monument welke Haarlem vooral de
laatste jaren een bedenkelijke vermaard
heid in den lande heeft bezorgd, een
einde komt. De kwestie zou vorig jaar
al wel uit de wereld zijn geholpen in
dien zich toen niet tussen de beeldhou
wer en de gemeente Haarlem opnieuw
moeilijkheden hadden voorgedaan. Die
moeilijkheden hielden voornamelijk ver
band met een door prof. Bronner ge
vraagde extra honorering voor zijn
schepping.
Het ziet er naar uit dat thans niets
meer de plaatsing van het monument
van beelden uit Hildebrands Camera
Obscura in de weg staat Prof. Bron
ner maakte een eerste ontwerp daar
voor 46 jaar geleden. Hij won er als 33-
jarige een prijsvraag mee, welke door
het Hildebrandcomité was uitgeschre
ven.
(Van onze luchtvaartredacteur)
AMSTERDAM, 13 mei In lucht
vaartkringen verwacht men, dat de
Amerikaanse vliegtuigfabriek Lockheed
zelf de kosten zal dragen van de wij
zigingen, die in de vleugelconstructie
van de ongeveer 140 reeds gebouwde
vliegtuigen van het type Electra moet
worden aangebracht. Die kosten zijn
vrij hoog. Volgens ÏVallstreet Journal
schat Lockheed de totale kosten op
25 miljoen dollar, hetgeen per vlieg
tuig op ongeveer 700.000 gulden neer
komt. Verbeteringen aan een vliegtuig
zijn meestal voor rekening van de
luchtvaartmaatschappij, maar men
neemt aan dat de luchtvaartmaatschap
pijen in dit geval kunnen stellen, dat
de Electra niet heeft voldaan aan de
eisen, waaraan het vliegtuig volgens
het contract met Lockheed had moeten
voldoen. Verwacht wordt dat Lockheed
mettertijd een team deskundigen naar
ons land zal sturen, om de technische
dienst van de KLM behulpzaam tp zijn
bij het aanbrengen van de wijzigingen.
Zoals bekend heeft de KLM twaalf
Electra's besteld, waarvan er inmid
dels acht zijn afgeleverd. Het ziet er
niet naar uit. dat de vier Lockheed-
vliegtuigen, die nog aan de KLM gele
verd moeten worden, reeds de noodza
kelijke wijzigingen zullen hebben onder
gaan als zij op Schiphol worden afge
leverd. De KLM handhaaft inmiddels de
snelheidsbeperking voor haar schroef-
turbinevliegtuigen van het type Elec
tra. van ."40 tot 550 km per uur. De
trillingen, waar de deskundigen de de
fecten aan wijten die het verongeluk
ken van twee toestellen hebben veroor
zaakt, doen zich slechts bij grotere snel
heden voor.
Vertegenwoordigers van alle lucht
vaartmaatschappijen die Electra's heb
ben aangeschaft plegen op het ogen
blik in Burbanks, Californië, overleg
met deskundigen van de Lockheed-fa-
brieken over de maatregelen die ge
nomen moeten worden. De construc
teur van de Electra. ir. M. C. Haddon,
heeft bevestigd dat de twee ongelukken
geweten moeten worden aan een con
structiefout in de bevestiging van de
beide buitenste motoren aan de vleu
gels. Naast trillingen, die bij hoge snel
heden on staan, kan ook een abnor
maal harde landing volgens Haddon
tot de ontstane breuk hebben geleid.
Er zullen niet alleen wijzigingen wor
den aangebracht in de bevestiging van
de motoren, maar ook in verschillende
andere delen, die niet zo sterk blijken
te zijn als gewenst is.
AMSTERDAM, 13 mei Gistermid
dag is de achtjarige Johan van Vaasen,
die in het Bilderdijkpark op een muur
was geklommen, daar af gevallen en in
het erachter gelegen water van de Hu-
go de Grootkade terécht gekomen. Op
de bodem van dit water, dat ter plaat
se tamelijk ondiep is, lag een oud ijze
ren hek. waarvan een der punten van on
geveer 25 cm lengte in het rechterkuit
been van de jongen drong. Ook waren
hem alle tanden uit de onderkaak weg
geslagen en liep hij wonden op aan borst
en onderlip. Broeders van de G.G. en
G.D. zagen geen kans de jongen van
het hek los te maken, waarop een agent
van politie, staande in het water, met
een ijzerzaag de hekpunt afzaagde.
Daarna werd de knaap, met de ijze
ren punt nog in het been, naar het Wil-
helminagasthuis vervoerd.
WASHINGTON, 13 mei (UPI)
Het Amerikaanse democratische con
greslid Clement J. Zablocki heeft gis
teren in Washington gezegd, dat de
VROEGERE Indonesische vice-presid
vroegere Indonesische vice-president
Mohammed Hatta hem als zijn mening
heei't gegeven, dat de communisten van
het geschil tussen Iiulonc.ë en Neder
land over het bezit van Nieuw-Guinea
op een bepaalde wijze profij trekken.
Hatta is van oordeel, dat de communis
ten in de eerste plaats politieke munt
slaan uit het feit, dat de Verenigde
Staten in deze kwtrtie geen duidelijk
pro-Indonesisch standpunt innemen,
aldus Zablocki.
Drs. HatU. heeft eergisteren het ge
bouw bezocht van het Amerikaanse
Congres. Hij maakt een reis van zestig
dagen door de Verenigde Staten. Hij
gebruikte de lunch met verschillende
'oden v an de subcommissie voor het
Verre Ooster. van het Amerikaanse
Congres, waarvan Zablocki voorzitter
is. Zablocxi beschreef Hatta als een
zeer oprecht en uiterst intelligent lei
der. Hij zei, dat Hatta in de zaak-
Nieuw-Guinea achte- zijn regering staat,
hoewel zij zich om andere redenen van
deze heeb gedistancieerd en geen of
ficiële functie bekleedt.
De Indonesiërs zijn tegen ieder voor
stel tot plaatsing van Nieuw-Guinea
onder het beheer van de Verenigde Na-
Als men onze huidige situatie over-'ties, omdat zij West Irian beschouwen
als hun grondgebied, aldus Zablocki.
Zablocki zei, dat hij Hatta erop heeft
gewezen, dat plaatsing van het omstre
den gebied onder de Verenigde Naties
zou kunnen leiden tot een referendum
onder de plaatselijke bevolking, waar
bij deze haar wensen kenbaar zou kun
nen maken. Hatta had geantwoord
dat de hoge graad van analfabetisme
in Nieuw-Guinea een vrije verkiezing
op dit ogenblik moeilijk zou maken.
Drs. Hatta heeft, volgens Zablocki,
de leden van de subcommissie gewe
zen op de exploitatie door de com
munisten in Indonesië (de PKI) van
het geschil tussen Nederland en In
donesië. Zij slaan ook grote politieke
munt uit de recente actie van Neder
land tot versterking van zijn strijd
krachten in het gebied, aldus Hatta.
Op de vraag of Indonesië misschien
provocerende stappen had ondernomen,
die de Nederlandse actie zouden kun
nen hebben uitgelokt, antwoordde Hat
ta: ,,De regering van Indonesië zit met
genoeg binnenlandse vraagstukken om
zich bezig ie kunnen houden met. welke
gewelddadige actie jegens Nederland
of wie ook".
Het Republikeinse Congreslid Walter
Judd, die de lunch met Hatta even
eens bijwoonde, beschreef hem als een
leider van het eerste plan en een man
van grote kundigheid en onbetwiste in
tegriteit.
A an de katholieke univer-
/-I siteit te Nijmegen promo-
veerde ten overstaan van
prof. dr. R. R. ost tot doctor
in de letteren en wijsbegeerte
op proefschrift „De Goudse
kloosters in de middeleeuwen"
drs. J. Taal, oud-archivaris te
Gouda. In deze simpele regel
ligt opgesloten de veelbewogen
geschiedenis van een nu 66-ja-
rige, wiens leven een harde
leerschool is geweest bij zijn
zoeken naar de waarheid, die na
vele geestelijke omzwervingen
en verschillende posities, hem
door nooddruft opgedrongen,
eindelijk voldoening mocht
vinden in hem zeer dierbaar ge
worden archiefwerk en thans de
kroon op zijn werk ziet.
De studie is hem altijd lief
geweest e'n vandaar zijn vreug
de, na de moeilijke crisisjaren,
waarin de kansen daarvoor
uiterst gering waren en die er
met de oorlog niet groter op
werden, dat hij in 1944 tot ar
chivaris werd benoemd. „Het is
een van de weinige beroepen,
waarbij men volledig studeren
kan," verklaarde ons de heer
Taal, toen wij hem opzochten in
het St.-Jozefpaviljoen, waar hij
en zijn vrouw een jaar of vijf
geleden hun intrek namen.
Zijn vader was hulpprediker in Nieuw Beijerland, waar hij in 1993 werd
geboren, en hij wilde het liefst predikant worden. Vader wenste echter, dat
hij eerst voor onderwijzer ging studeren en zo bezocht hij de Chr. Kweek
school in Den Haag, waarheen het gezin inmiddels was verhuisd, en deed in
1913 CCCCLTTLCTl.
Dr. Taal heeft nog al volontair voor de klas gestaan, maar het verlang-
gen naar het predikambt liet hem niet los en na het nemen van privé-
lessen in Latijn en Grieks deed hij in 1917 Staatsexamen. Van huis uit was
hij Ned. Hervormd, doch inmiddels was hij Vrijzinnig geworden, later
Doopsgezind en toen hij een paar jaar aan de gemeentelijke universiteit te
Amsterdam theologie had gestudeerd, waarin hij ook *wee examens aflegde,
rees er omtrent zijn levensbeschouwing steeds meer twijfel. Hij gaf de
theologische studie op en liet zich in 1925 door pater Loos C.S.S.R. van het
Redemptoristenklooster aan de Keizersgracht te Amsterdam in de Katho
lieke Kerk opnemen.
„Ik ben daarna in Nijmegen filosofie gaan studeren om de katholieke
denkwereld beter te leren kennen," zo vervolgt de heer Taal zijn levens
verhaal. Hij studeerde filosofie, waarvoor hij colleges liep bij de onverge
telijke hoogleraren Hoogveld en Brandsma, doch nam, als bijvak geschiede
nis. Vrienden gaven hem daarop de raad, uitsluitend in de geschiedenis door
te gaart en archivaris te worden. Zo deed hij in 1933, na zijn studie onder
leiding van prof. Cornelissen en prof. Mulder S.J., doctoraal geschiedenis
en maakte vervolgens een stage door aan het Rijksarchief in 's-Gravenhage
voor het archief-examen, dat hij op 50-jarige leeftijd aflegde.
„Dat is mijn geluk geweest," bracht mevrouw Taal in het midden, die
haar man toen in Den Haag heeft leren kennen. „Zonder haar steun had ik
nooit dit proefschrift kunnen samenstellen, bekent dr. Taal. „Of beter
gezegd, was ik nooit gekomen tot mijn twee jaar geleden door het Ministerie
van O. K. en W, uitgegeven studie „De archieven van de Goudse Kloosters",
dat de grondslag is geworden tot deze dissertatie."
Tijdens de hongerwinter heeft dr. Taal zich bezig gehouden met een
onderzoek naar de verbintenissen met Gouda van Hugo de Groot, die
zoals hij ontdekte meerdere malen voor rechtskwesties ir. deze stad is
geweest. De bekende Grotius-kenner prof. jhr. mr. W. J. W. van Eysinga
schreef een inleiding voor het werkje, dat hij daarover in 1946 uitgaf. Een
anndere publikatie van hem, geschreven naar aanleiding van het 675-jarig
bestaan van de stad Gouda, handelde over de episode lit de Goudse ge
schiedenis van 1500 tot 1600. Verder verschenen van dr. Taal tal van artike
len in dagbladen en tijdschriften. Ook ons blad mocht van zijn historische
kennis profiteren. In augustus 1958 nam hij afscheid van het gemeentelijk
archief, maar rusteloos bleef hij zich aan de studie wijden en nu hij wat hij
als zijn levenswerk ziet. voltooid heeft, denkt hij er evenmin aan om er mee
op te houden.
