I
II
Abdij van Middelburg in
volle luister herrezen
06»%
Uniek middeleeuwscomplex
met
bewog
en geschiedenis
Mammoet-wet in deze vorm
voor A.R. onaanvaardbaar
Dr. Bruins Slot fel tegen
commerciële t.v.
EEN RUBENS
I OP DRIFT I
Genèüe Parijs
11
TWINTIG JAAR NA BOMBARDEMENT
Instemming met
Nw-Guinea-beleid
Keukenhof sluit
woensdag
Uitslag KLM-
prijsvraag
Militaire geval
lenen herdacht I
V B
Herdenkingen rondom
Nijmegen
Koningin aanwezig
bij de opening
Hagenaar verdronken
I"
Twintig retourtrips
Nederland-Canada
Oproep-tot deelname
aan Eucharistisch
Congres te Miinchen u
MAANDAG 16 MEI 1960
PAGINA 5
door W. H. VAN EEMLANDT
HlllllllllllllllllllliilllUlllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIfH
Bisschoppelijk schrijven
Vatn da regeringsleiders der Gro-
e Vier, die vandaag in Parijs
is Fi<.-lU u besprekingen zijn begonnen,
de fnn °Wer de enige die in dezelf-
heeff "r aan llet vorige topoverleg
confn eisenomen. Op de Geneefse
Amerivntle van iuli 1955 werd dc
teerri anse president geconfron-
en p 1?et de Premiers Eden, Faure
van h ?™n' die intussen alle drie
Peel 7 - lrdernationale politieke to-
gerivf1''? yerdwenen. Maar van de re-
hoofHg(Sl0iders d'e nu in de Franse
I^a ~®.ad bijeen zijn, hebben zowel
ge an als Khroesjtsjev de vori-
liteie ^.?nferentie in een andere kwa-
wa„ ^'.lgewoond. De Britse premier
tem 11\dertijd, als minister van bui-
visofn zaken, de voornaamste ad-
nr van Eden, en de Russische
hinrr'f-r was> als leider van de com -
tie "lstlsche Partij, lid van de delega-
an.de Sovjet-Unie. Maar hoewel
de °esjtsiev in 1955 formeel de twee-
eati n Was van de Russische dele-
bei sPeelde hij feitelijk een meer
t 'anSrijke rol dan Boelganin. De
sn e® voornaamste figuren van het ge-
7ii j da.t nu in Parijs plaats heeft,
hee a S dezelfde als die welke domi-
orden op de vorige topconferentie.
n. die ontmoeting met Khroesj-
jev in donóvo heeft Eisenhower
niet
u -- zulke beste herinneringen. Het
j °Stepunt van de Geneefse topcon-
rentie was: het voorstel van de
merikaanse president aan de Rus-
s f1 °m militaire gegevens uit te wis-
•len en om wederzijds luchtverken-
k^g,,toe te staan. Als dit „open
mes"-pian door Moskou geaccep-
r end was, zou dit de Grote Twee ga-
9nties hebben gegeven tegen een ver
assende aanval van de ander. Het
u een belangrijke stap zijn ge-
jOest op de weg naar ontwapening.
aar de Sovjet-Unie heeft indertijd
Eisenhowers suggestie verworpen.
t°en Moskou een paar jaar gele
den
op een nieuwe topconferentie aan-
rong, wilde Eisenhower daar dan
ok niet op ingaan, en na Khroesj-
sievs Berlijnse ultimatum van no-
ember 1958 voelde Amerika hele-
maal niets meer voor een tweede ont
moeting der regeringsleiders. Enge
rd daarentegen bleef in het nut van
topconferentie geloven, en Mac-
millan reisde begin 1959 naar Mos
kou om de weg vrij te maken voor
eh nieuwe ontmoeting van de Gro-
o Vier. In de zomer van het vorig
■laar hebben de Grote Vier op het ni-
1 eaU van de ministers van buiten-
iahdse zaken geconfereerd, maar het
osultaat van deze conferentie gaf
~lsenhower nog geen aanleiding in
®en topgesprek toe te stemmen. Eerst
Fadat de Amerikaanse president in de
uorfst van 1959 in besprekingen met
Khroesjtsjev te Camp David de in-
oruk had gekregen, dat het ultimatie
ve karakter was ontnomen aan de
Russische eisen met betrekking tot
erlijn, liet hij zijn bezwaren tegen
eeh topconferentie varen. Maar erg
m'housiast is Eisenhower er nooit
Uer geworden, en zijn geringe ani-
v10 is ongetwijfeld nog bekoeld door
de ophef die khroesjtsjev dezer da-
gemaakt heeft van de Amerikaan
se spionage-affaire.
Het eerste agendapunt van de top
conferentie is het probleem van
de ontwapening. Oost en West
hebben beide een plan opgesteld
dat voorziet in ontwapening in drie
stadia. Terwijl de Russen echter hun
b/an in vier jaar afgewikkeld willen
z'en, hebben de Westerse Grote Drie
S.een tijdslimiet gesteld. Een essen-
heel verschil tussen de beide plan-
n?n is 00kt dat het westen iedere
hieuwe fase in de ontwapening voor-
a' wil laten gaan door de instelling
Van een doelmatig controlesysteem
met betrekking tot de volgen
de ontwapeningsmaatregelen, ter-
Wi-il Khroesjtsjev pas een effectieve
controle wenst in de derde en laatste
ase van het plan. Het westen wil geen
°htwapening vóór er controle is, om
niet het risico te lopen slachtof-
Ier te worden van een verrassende
aanval. De Russen zeggen: we willen
Seen controle zonder voorafgaande
'Ttwapening, om ons niet bloot te
bellen aan spionage.
In de Duitse kwestie het tweede
ehderwerp van gesprek neemt
Khroesjtsjev het standpunt in, dat
een hereniging alleen tot stand kan
komen door overleg tussen de rege-
h'ngen van Oost- en West-Duitsland.
Als de Westerse Grote Drie geen her
eniging op deze basis toelaten, en als
Zl.i dus geen vredesverdrag kunnen
sluiten met een herenigd Duitsland,
Toeten, volgens de Russen, afzonder
lijke vredesverdragen gesloten wor
den met de beide Duitslanden-
.pen Amerika, Engeland en Frank-
h'jk daar niet aan mee, dan zal de
yovjet-Unie alleen een vredespact
met Oost-Duitsland sluiten, hetgeen
i°t gevolg zal hebben dat het westen
Seen aanspraak meer kan maken op
Mie toegang tot West-Berlijn.
-.Het derde agendapunt is Berlijn.
Khroesjtsjev staat op het standpunt,
dat West-Berlijn een „vrije gedemili-
tariseerde stad" moet worden. Hij
Zegt, dat het westen zijn recht ver
speeld heeft troepen in West-Berlijn
te legeren. Het Russische plan is erop
gericht West-Berlijn in de Sovjet-
Tvloedssfeer te brengen. Het westen
^il echter West-Berlijn tot iedere prijs
v°or de vrije wereld behouden. Het
Mnst geen afstand te doen van de
Rechten die het in 1944 met betrek-
k'hg tot West-Berlijn heeft verwor
den, inclusief het recht op vrije toe-
Sang tot het stadsdeel.
In het algemeen staan de standpun-
ter» van oost en west zo lijnrecht te
genover elkaar, dat men zich geen 11-
dsies moet maken over de uitkomst
V,an de topconferentie. De Westerse
yfote Drie vrezen, dat Khroesjtsjev
de Parijse onderhandelingen zal pro
deren te gebruiken om propaganda
m maken, in plaats van om tot een
merkelijke internationale ontspanning
he komen
NIJMEGEN, 16 mei De gevallenen
h'an 1-26 R.I., 2-26 R.I. het elfde grens-
Maljon, 24 R.I. het regiment jagers, de
Koninklijke Marechaussee en de politie-
Ifoepen, die in de meidagen van 1940
elast waren met de bewaking van de
Maas bij Cuyck, Katwijk, Heumen en
*®*Wen en het Maas en Waalkanaal, zijn
®*teren herdacht in diverse plechtighe-
An> in plaatsen rond Nijmegen. Grote
6rdenkingen werden gehouden in Kat
wijk en Uturnen-Malden,
(Advertentie)
houdt Uw zenuwen in bedwang
(Van een onzer verslaggevers)
MIDDELBURG, 16 nle' De zeven
tiende mei 1940 vielen Duitse brandbom
men op Middelburg, paniek zaaiend on
der de bewoners, die het weerloze
slachtoffer werden. Tal van woningen,
het stadhuis en ook het abdijcomplex
kregen voltreffers te incasseren, die
ru/nes achterlieten, onherstelbaar bij de
eerste indruk. Maar de huizen en het
stadhuis herrezen, grotendeels in de
oude trant, en dinsdag, precies twintig
jaar na het bombardement, zal konin
gin Juliana het nieuwe griffiegebouw
openen als sluitstuk van de gerestau-
Een deel van het nieuwe gebouw voor de provinciale griffie van Zeeland, dat in reerde abdij. Daarmee zjjn dan de mid-
de plaats gekomen is van hotel „De Abdij". deieeuwen in versterkte mate terugge-
(Van onze parlementaire redacteur)
UTRECHT, 16 mei Dr. Bruins
Slot, fractievoorzitter van de A.R.-par-
tij in de Tweede Kamer heeft, hoewel
het kader van zijn partij hem op het
„Convent" van vele kanten onder druk
zette, weerstaan aan het verzoek van
die zijde om te zeggen wat de defini
tieve mening van zijn fractie is over de
Mammoet-wet. Hij zei dat de A.R.-frac-
tie in ieder geval anders tegenover dit
ontwerp staat dan de organisaties van
christelijk onderwijs, die ronduit heb
ben laten weten dat zij er in deze vorm
tegen zijn. Dat „anders" moet echter
zo worden verstaan, dat eerst de gehe
le parlementaire procedure schrifte
lijk zowel als mondeling ten einde zal
moeten zijn, alvorens het standpunt van
de fractie kan worden bepaald. Thans
is immers de mogelijkheid om de wet
te amenderen nog geheel open. We)
voegde hij daar aan toe: er zijn kleine
re dingen geweest waarover kabinets
crisissen zijn ontstaan.
Voorts beeft dr. Bruins Slot de ver
gadering in kennis gesteld van de in
houd van een deel van het voorlopig ver
slag op het ontwerp, dat naar hij meen
de, „voorlopig nog wel niet zal verschij
nen". In dat voorlopig verslag zal de
A.R.-fractie tot uiting brengen, dat zij
het er te enenmale met mee eens kan
zijn, dat de minister zich op het stand
punt stelt, dat hij eenzelfde houding te
genover het bijzonder onderwijs zou die
nen aan te nemen als tegenover het
openbare. Dat is volgens de A.R.-frac
tie in strijd met de pacificatiegedachte,
volgens welke het openbaar onderwijs ge
heel moet worden geregeld en betaald
door de overheid, terwijl het bijzonder
onderwijs primair geheel door de vrije
organisaties moet worden geregeld,
waarbij de overheid eisen van deugde
lijkheid stelt.» De overheid moet het bij
zonder onderwijs benaderen vanuit de
gedachte van de vrijheid van onderwijs.
Daarbij moet duidelijk uitkomen, dat liet
bij het bijzonder onderwijs gaat om de
verantwoordelijkheid van anderen. Ook
de gemeenten mogen niet nodeloos in
hun zelfstandigheid worden beperkt.
Het wetsontwerp nu is volgens de
A.R.-fractie daarmede in strijd. Vol
gens dit ontwerp zou een wet tot stand
komen, die te uniformerend en te cen
traliserend gaat werken. Het gevaar
daarvan is, zo gaat het A.R.-standpunt
verder, tijdens de bezettingstijd duide
lijk gebleken. Ook het scheppen van
delegaties acht men bedenkelijk, zelfs
wanneer dit het openbaar onderwijs
betreft. Hoewel in de memorie van
toelichting tot het ontwerp de minis
ter wel uitdrukkelijk vriiheid van on
derwijs op de voorgrond stelt, is de
fractie van oordeel dat in de praktijk
aan die vrijheid niet de ruimte wordt
gelaten die haar toekomt. Daarom
acht zij het ontwerp in deze vorm on
aanvaardbaar.
Dr. Bruins Slot voegde daar nog aan
toe, dat. de fractie tei'zake van de mo
gelijkheid om de wet te amenderen niet
optimistisch kon zijn. Zij zou liever zien
dat de minister nog voor de mondelinge
behandeling zelf dc wet zou veranderen.
De fractie stelt zich ook op het stand-
LISSE, 15 mei Aan het einde van het
weekend met zeer druk bezoek heeft
het bestuur van de nationale bloemen
tentoonstelling Keukenhof besloten de
toegangspoorten woensdagavond voor dit
jaar definitief te sluiten.
Ofschoon de bloei in het park op het
ogenblik nog zeer mooi is reeds meer
dan een half miljoen bezoekers is er
getuige van geweest zorgt het warme
weer in versneld tempo voor de rij
ping der bloemen. Aangezien het stich
tingsbestuur van mening is, dat de ten
toonstelling uitsluitend in volle schoon
heid kan worden getoond is op een reeds
vrij vroege datum dit jaar tot sluiting
besloten.
DEN HAAG, 15 mei Zaterdagmid
dag is uit het water langs de Maurits-
kade het stoffelijk overschot opgehaald
van de 68-jarige Bierens, Een meisje
van 12 jaar, zag het lichaam drijven
in het water. Twee jongelui, de 16-jarige
A. M. Micbels en een ongeveer 20-jarige
onbekend gebleven jongeman zijn te wa
ter gegaan. Het bleek, dat het slachtoffer
reeds was overleden. De politie ver
moedt, dat de 68-jarige, die slechte
ogen had, misgestapt is.
punt, dat het veranderen van titels in
de wet alleen wijzigingen van de op
schriften heeft meegebracht zonder dat
de tekst van de wet zelf daar de conse
quente invloed van zou hebben onder
gaan.
De A.R.-fractievoorzitter bleef er na
het bekend maken van dit wat hij noem
de „principieel duidelijk verhaal" bij,
dat nu het verder verloop van zaken
moet worden afgewacht. Hoe de fractie
zal stemmen kan eerst in het laatste
parlementair stadium worden uitge
maakt.
Van verschillende zijden is op deze uit
eenzetting gerepliceerd. De heer Van
Bennekom vond dat deze wet eigenlijk
niet amendeerbaar zou zijn. Hoe ver
men met amendementen zou ook gaan,
het gehele grondplan blijft hetzelfde. De
heer Sleumer zei eveneens dat struc
tuur en principe beide onaanvaardbaar
zijn en vroeg de fractie te voorkomen,
dat er rondom deze zaak een politiek
spel wordt gespeeld. Daarom vroeg hij
geen streep toe te geven als het om het
principe gaat. Hij nodigde dr. Bruins
Slot uit om integendeel twee streepjes
verder te gaan in zijn afwijzend stand
punt. Deze laatste heeft daarop echter
bij de duplieken geantwoord, dat hij dui
delijk genoeg was geweest: het ontwerp
is in deze vorm voor de A.R.-fractie
onaanvaardbaar.
Op de vraag, die behalve in de rede van
partijvoorzitter dr. Berghuis ook uit de
vergadering naar voren kwam: hoe een
katholieke minister met een dergelijke
wet kon komen, antwoordde dr. Bruins
Slot, dat hij althans van één ding over
tuigd was: de katholieken vechten met
de A.R. mee voor het bijzonder onder
wijs.
Dr. Bruins Slot heeft zich verder op
de felste wijze gekeerd tegen een even
tuele commerciële televisie. Hoewel er
terzake anders dan bij de Mammoet
wet nog geen sprake is van een wets-
otwerp van de regering, heeft de A.R.
toch gemeend tegen het dreigend ge
vaar haar stem te moeten verheffen. Dr.
Bruins Slot zei, dat de commerciële t.v.
„het botste neutralisme en het puurste
nihilisme in de ether zou brengen en de
vrijheid die daar thans nog heerst zou
doen verschrompelen. „Naar het inzicht
van de A.R.-fractieleider zou de com
merciële t.v. zich ongetwijfeld gaan rich
ten op de slechtste instincten van een
volk. Hij zei te vrezen dat de gehele
christelijke bcynvlocding van het maat
schappelijk leven daardoor gevaar zou
gaan lopen.
Dr. Bruins Slot heeft een bewogen be
roep gedaan op zijn partijgenoten, om,
zoals onze voorvaderen dat deden, voor
de zaak van dc gerechtigheid weer in
dc ware zin offers te brengen. Als voor
naamste zorg bracht hij de taak van het
Westen in de onderontwikkelde gebie
den naar voren, waar ^onvoorstelbare
ellende heerst". Dit stelde hij als een
zaak die niemand langs zich heen kan
laten gaan. Het is hem wel eens be
nauwd om het hart wanneer hij het
woord ..christelijke politiek" in deze tijd
overdenkt. Men neemt daarbij immers
de naam van Christus op de lippen. Die
naam kan ook een vloek worden. „Zijn
wq m tegenstelling tot ons voorgeslacht,
nog wel m staat om de gerechtigheid na
te Ia§eT zoals ons toch in het Evange
lie wordt opgedragen, zo vroeg spreker.
Dr. Bruins Slot kon zich in het be
leid van het huidige kabinet uitste
kend vinden. Met name ook in het
Nieuw-Guinea-beleid. Hij was van
mening dat er vooral met het oog op
de snelle ontwikkelingen die zich in de
wereld voordoen, nu in dat rijksdeel
?yet "et opvoeden van het volk tot zelf
beschikking (je grootste spoed moet
worden betracht. De A.R. heeft daar
wel eens anders over gedacht, naar
de tijd dwingt, zoals met name in
Atrika dagelijks blijkt. Hij zag ook in
Nieuw-Guinea, waar het Westen met
zijn techniek 'binnendringt, het grote
gevaar van het scheppen van een gees
telijk vacuum, hetgeen het werk van
missie en zending uitermate belang
rijk maakt.
Dr. Bruins Slot was verheugd over
de beslissing van de regering om dat te
doen waartoe het kabinet-Drees destijds
al tot over moest gaan: het versterken
van de defensie.
keerd te Middelburg, waaruit zij zo ge
welddadig verdreven werden. Wat er
van de oude stenen nog bruikbaar was,
is opnieuw ingemetseld, en door bestu
dering van foto's en oude tekeningen
zijn de gebouwen zo getrouw mogelijk
in hun vroegere vorm hersteld.
De middeleeuwen, inderdaad. Er zijn
weinig plaatsen in Nederland te vinden,
waar de sfeer uit lang vervlogen tijden
zo tastbaar is opgeroepen als hier in
Middelburg, binnen deze krans van ver
schillende gebouwen, waar de besloten
heid heerst van een bagijnhof. Evenals
het Haagse Binnenhof is de abdij een
bestuurscentrum, maar er is geen on
rust, die van buiten doordringt, eenvou
dig omdat er in de omtrek geen elemen
ten zijn, die onrust kunnen veroorzaken.
De abdij is als het ware de apotheose
van het wat stilgevallen leven in Mid
delburg, de climax van een berustende
vredigheid. Hetgeen niet wegneemt,
dat er, naar men moet aannemen, hard
gewerkt wordt door de tientallen ambte
naren, die achter de fraaie gevels
hun kantoorstoelen bezetten. De abdij
is namelijk bevolkt door tat van pn>
vinciale en rijksinstanties, zoals de grif
fie, de provinciale leeszaal en het ar
chief, het rijksarchief, de rijksgebou
wendienst, de rijkspolitie, de registratie
en 't kadaster. Bovendien maakt de wo
ning van de commissaris, jhr. mr, A.
F. C. de Casembroot, nog deel uit van
het complex. Later zal hij andere ap
partementen betrekken, die nog geres
taureerd moeten worden en dus het
werkelijke, zij het niet officiële, sluitstuk
van de herstelwerkzaamheden vormen.
De genodigden zullen dinsdag met een
„spectacle de son et de lumière" wor
den binnengeleid in de historie van het
merkwaardige complex, een attractie
die, te beginnen in juni a.s., voorlopig
zeven jaar achtereen zal worden ge
houden, telkens op woensdag en vrij
dag in het seizoen.
De oorsprong van het klooster is
met enige vraagtekens omgeven.
Vast staat wel, dat de stoot tot op
richting afkomstig was uit Vlaande
ren, en wel uit Vormezeele, waar een
klooster stond van seculiere kanun
niken, geestelijken die aan bepaalde
kerken vast verbonden waren. Hun
openbaar gedrag liet echter dikwijls
te wensen over en op de Lateraanse
concilies werden de regels verscherpt,
waardoor tevens een duidelijker on
derscheid kwam tussen de seculiere
kanunniken, die van kerkelijke inkom
sten afstand deden, maar het vrucht
gebruik van kapittelgoederen mochten
behouden, en de reguliere kanunniken,
die een gelofte van armoede aflegden.
De investituurstrijd tussen paus en
keizer had ook in Vlaanderen en Zee
land de gemoederen beroerd; het op-
De vele vensternissen in deze koepel zor
gen voor een merkwaardige lichtinval.
treden van de seculiere kanunniken
gaf vrij baan aan hervormers zoals
Tanchelm en Everwachter, en daarbij
kwam nog het probleem van de over
bevolking waar Walcheren mee te
kampen had.
Het bisdom Kamerijk besloot in
elk geval het klooster in Vormzeele te
doen bevolken met reguliere kanunni
ken, en de geschreven geschiedenis
van de Middelburgse abdij begint even
eens met regulieren. Niet meer dan het
vermoeden bestaat, dat er daarvoor ook
nog seculiere kanunniken hebben ge
woond. Albaldus werd in 1122 de eerste
abt van Middelburg. Twee jaar daar
voor had Sint Norbertus een nieuwe or
de opgericht in Prémontré, die grote
aanhang verwierf. Zijn opvolger, Hugo
van Fosses, breidde de orde snel uit
over de zuidelijke Nederlanden, en Al
baldus, die stierf in 1130, werd opge
volgd door Walterus, de eerste witheer
die in Middelburg resideerde. Wederom
werd de abdij bevolkt vanuit Vlaande
ren, ditmaal door de St. Michielsabdij
in Antwerpen. Van dat ogenblik af kon
de Middelburgse abdij, die toegewijd
was aan de H. Maagd, zich voorspoedig
ontwikkelen tot heil van Walcherens
bevolking.
Veel is er overigens uit die tijd niet
bekend, evenmin als de bouwgeschiede
nis. Men neemt aan, dat het Mechelse
geslacht der Keldermansen, zoals Antho-
nis I, Mathijs I, Jan en Rombout, wel
een groot aandeel heeft gehad in de tot
standkoming van het complex. De
Vlaamse invloeden zijn in elk geval nu
nog onmiskenbaar aan te wijzen; de
scheldegothiek heeft er haar stempel op
gedrukt. In 1959 werd de Vlaming Ni-
colaas de Castro (N. van der Burch)
benoemd tot abt, hetzelfde jaar als
waarin Middelburg tot bisdom werd
verheven. Twee jaar later verkreeg Ni-
colaas de bisschoppelijke waardigheid.
Een opvolger heeft hij nooit gehad,
want enkele maanden na zijn dood, in
1573, nam de prins van Oranje bezit van
Middelburg en van de abdij, die van
toen af een wereldlijk bestuurscentrum
is gebleven. En de Nieuwe Kerk heeft
het moeten doen zonder de kathedrale
waardigheid die haar, onder patronage
van de H. Nicolaas, in het uitzicht was
gesteld.
Het eerste begin van de abdij moet
achter de zogenaamde koorkerk worden
gezocht, waartegen later de Nieuwe
Kerk is aangebouwd. Vermoedelijk was
daar ook de woning van de abt. Later
werd de oppervlakte verdubbeld en ont
stond de hof, die nu als muntplein be
kend is. In 1255 vergrootte Willem II,
de Rooms Koning, de abdij met de Ne-
derhof, een uitgestrekt terrein, waarom
heen zich de veie gebouwen groepeerden
zoals die nu weer te zien zijn. De gra
ven reserveerden ook voor zichzelf di
verse appartementen, evenals een zaal
voor bestuur en rechtspraak. Ook de
geestelijken betrokken woningen aan de
Nederhof. Na 1573 veranderde dc situ
atie grondig. De witheren werden ver
dreven en alle goederen kwamen aan de
staten. Het hof van Zeeland trok er in,
de 's gravenhof kwam aan de prins en
de grote refter werd, na enige tijd in
gebruik geweest te zijn als kanonnengiete-
rij, gedegradeerd tot pakhuis en ver
volgens diende het achtereenvolgens tot
hoofdwacht, wederom giethuis, militair
hospitaal, bergplaats voor turf en gym
nastieklokaal.
Met inbegrip van die van 1940 is de
Middelburgse abdij geteisterd geweest
door drie branden. De beide vorige woed
den in 1492 en 1568, die weinig van het
complex moeten hebben overgelaten
Bij de tweede brand gingen de „aider
schoonste bibliotheke en de oudste boec
ken van heel Zeelandt" verloren. In
1880 wordt gemeld, dat de abdij, door
een voortdurende verwaarlozing, weinig
meer is dan een ruïne, en zowaar begint
men vijf jaar nadien met de restauratie
Het hersteiwerk, waarvan dinsdag de
bekroning wordt bereikt, is al tijdens
de oorlog op gang gebracht onder lei
ding van ir. H. de Lussanet de la Sa-
blonière van de Rijksgebouwendienst
Met grote piëteit en zorgvuldigheid heeft
hij steen voor steen weer laten opbou
wen tot de oorspronkelijke toestand was
bereikt. Zoveel mogelijk werkte hij met
het origineel materiaal. Ook de Lange-
jan, de toren die tussen de twee kerken
in is gebouwd, bleek het redden nog
waard. Architect Jan de Meyer uit Am
sterdam heeft de toren weer voorzien
van een gotische spits. De heren Van
der Kloot Meyburg en Rothuizen zijn de
architecten van de Nieuwe Kerk en de
Koorkerk. De eerstgenoemde is in ge
bruik bij de orthodox hervormden, de
andere bij de vrijzinnigen. In blanke, ove
rigens wat steriele, pracht rijzen de
wanden van de twee godshuizen om
hoog. In de Koorkerk ligt onder een
nieuwe steen het gebeente begraven van
de Rooms Koning Willem II. Het daar
op aangebrachte beeld is zwaar ver
minkt en iedere verdere aanduiding ont
breekt. „Even stilte, we passeren hier
een andersdenkende" pleegt de koster
schertsend te zeggen als hjj zijn bezoe
kers rondleidt.
69
De ontvoerder van Judith en Holofernes nam zijn
tegenstander koeltjes van het hoofd tot de voeten
op, liep hem voorbij, trok een stoel naar zich toe
en ging naast Fidéle zitten. Hij hief bedaard de
ogen op naar Markman, die met gebalde vuisten
voor hem bleef staan en antwoordde in het Engels:
,,Een zéér belangrijk punt, dat u daar aanroert,
meneer! Waar is het schilderij? Ik zal het u zeggen.
De Rubens is ondergedoken op een plaats, die mij
alleen bekend is. Judith en Holofernes wachten ge
duldig, tot ze voor mij in de bres kunnen springen.
Zo hebben namelijk de rotsvaste overtuiging, dat
hun afwezigheid van uitermate groot gewicht voor
mij zal blijken. Hoewel de politie mij van niets kan.
beschuldigen, acht ik haar ertoe in staat het
met bluf te proberen en te kijken hoe ver ze kan
gaan. Dan breekt het ogenblik aan, waarop Holofer
nes in actie komt! Dat neemt: niet weg, dat het
mij een pak van het hart zal zijn, van deze meneer
van de Süreté te horen, dat dc arrestatie, waarom
hij zit te springen, ditmaal niet doorgaat. Want
Alsettiqo onderstreepte zijn betoog met opgeheven
wijsvinger, „de plaats, waar die twee tortelduiven
zijn ondergebracht is nu niet bepaald een ideale
ruimte om een oude meester op te bergen! Als
men ze niet spoedig de vrijheid hergeeft, zou het
best kunnen, dat de scbone jrudith en haar veldheer
er het leven bij laten. En aan een Rubens in staat
van ontbinding heeft meneer Cardigan tenslotte
niets, wat?"
Markman had staande toegeluisterd. Zijn beheer
sing en zijn Amerikaanse flegma waren terugge
keerd. Noch zijn opdrachtgever, noch hijzelf was ge
ïnteresseerd in de persoon van Alsettino. Sterker
nog: het was allerminst inn Cardigan's belang, dat
de Italiaan zou worden ingesloten en de hele voor
geschiedenis van de diefstal zou verraden. Alleen
dc Rubens had betekenis voor de detective. Hij keek
Van Houthem monsterend aan en wilde deze juist
voorstellen de verdachte maar te laten lopen tegen
onmiddellijke afgifte van het schilderij, toen de
zachte, ironische stem voortging.
„Het doet mij genoegen aan de peinzende gezich
ten van de heren te zien, dat zij het probleem
ernstig wikken en wegen. Ik kan ze bijna horen
denken. En wat ik hoor is dit: Wat moeten we nu
eigenlijk deze sympathieke jonge man ten laste leg
gen? Heeft hij een inbraak gepleegd? Neen, want
daarvan is in het Rijksmuseum geen spoor te be
kennen geweestHeeft hij het schilderij ont
vreemd? Misschienwij hebben een touw uit een
raam zien hangen, maar dat is dan ook alles! Wel
vermoeden wij, dat hij ons nu zou kunnen vertellen
waar het doek uithangt, maar dat is geen mis
drijf, zo lang we niet precies weten of hij die
wijsheid op illegale wjjze heeft verkregen! Maar,
denkt ge, hij hield zich dan toch maar op strafbare
wjjze op in het Rijksmuseum, omstreeks de tijd
van de diefstal. Alweer: neen! Want hij is in het
bezit van een door dc museumdirectie ondertekende
brief, waarin hem wordt toegestaan zich tussen 1
februari en 15 maart vrijelijk in het museum te
bewegen voor de uitvoering van zijn werkzaamhe
den! En wie heeft hij benadeeld, indien al een
rechtbank te vinden zou zijn, die hem schuldig
zou verklaren aan een wettelijk bewezen diefstal?
Na dc verwijdering uit de Vlaamse zaal kon de
directie van het museum, noctwde Nederlandse
staat enig recht uitoefenen op de Jndith en Holofer
nes, nietwaar? Alleen Cardigan zou kunnen uitma
ken of er reden bestond voor het indienen van een
aanklacht. En is die aanklacht ingediend? Ben ik
er ver naast, wanneer ik de man, die mij zo even
toeriep: Waar is het schilderij? als vertegenwoordi
ger van de belangen van onze Amerikaanse miljo
nair beschouw? En mag ik vragen: heeft hij een
aanklacht tegen mij ingediend bij de Nederlandse
of bjj de Franse politie of is het zjjn opdrachtgever
alleen en uitsluitend te doen om de verwerving van
de Rubens?"
Alsettino liet duidelijk blijken, dat zijn vragen
slechts een rhetorische strekking hadden. Hij strekte
de hand uit naar een op tafel liggend pakje siga
retten van zijn gastheren en bediende zich. Daarna
wendde hij zich in het Frans tot Van Houthem en
Fidéle.
„Ecoutez, messieurs! Ik ben niet goed op de hoogte
van de procedure in strafzaken. Hoe zou ik ook?
Ik heb gelukkig nog nooit zo iets meegemaakt. Eh
bienhet is best mogelijk, dat de politie in Ne
derland of Frankrijk, iemand van een misdrijf kan
verdenken en daarvoor kan laten insluiten, ook
zonder dat de belanghebbenden een aanklacht tegen
de verdachte hebben ingediendMaar er is een
ontzaglijk verschil tussen verdenken en bewijzen!
Dat weet ik uit ondervindingLaten wij aanne
men, dat de politie het er op waagt, dat zjj mij
arresteert en mij voor de rechtbank van diefstal van
de Rubens beschuldigt. Hoe wil zij dan wettig en
overtuigend mijn schuld bewijzen?Kom, mes
sieurs, u weet even goed als ik, dat een afdoend
bewijs niet te leveren is en dat een behoorlijk ver
dediger geen stuk heel laat van uw beweringen!"
De Italiaan had zijn raillerende toon laten varen,
Met onmiskenbare ernst ging hij verder:
„Laten wij geen enkele factor in deze zaak ver
waarlozen. Vooral niet de factor Cardigan. Eerst
heeft Nederland hem voor een fantastisch bedrag
een oude meester verkocht, zonder hem de beschik
king over het schilderij af te staan. Door onvoldoen
de bewaking laat Nederland zich het doek ontfut
selen. De ijige kans voor Cardigan om zelf te
trachten de Rubens, zijn Rubens, in handen te krij
gen. Die kans doet zich op een zeker ogenblik inder-
faad voor. Nu, op dit moment! Maar de politic
geeft hem die kans niet. Neen, zij moet een arres
tatie doen en hoe ook, wie ook in de -verdachten
bank sleuren, ofschoon zij weet, dat een veroorde
ling uitgesloten is. En ondertussen, terwijl zij haar
tijd verspilt met het zoeken van onbestaanbaar be-
wijs gaat de Judith en Holofernes stomweg verlo
ren! Het is niet mijn bedoeling om te stoken, maar
ik denk zo, dat meneer Cardigan, na de rapporten
van zijn detective te hebben gelezen over de wijze,
waarop de politie hem heeft gedwarsboomd in zijn
pogen om zijn eigendom eindelijk in zijn bezit te
krijgen, wel een prettige nasmaak zal overhouden
en aan al zijn relaties zal vertellen wat een genoegen
het is om zaken te doen met Nederland!"
Alsettino zweeg en rookte met een meewarig ge
zicht zijn sigaret. Het zuidelijke bloed van Fidéle
altijd vlug in beweging wanneer een komische situa
tie opdook, overzag ook in dit geval zonder moeite
de geraffineerdheid, waarmee de Italiaan zijn eind
spel had opgebouwd. Hij twijfelde er niet aan, dat
de Rubens in een hachelijke positie verkeerde. Hij
begreep, dat de grijze rol in deze rotsige omgeving,
vol spleten en spelonken, op duizend plaatsen on
vindbaar kon zijn opgeborgen en hij zag in, dat Al
settino, die voor zijn vrijheid vocht, niet zou kunnen
worden gedwongen de bergplaats van de versteke
ling te verraden.
(Wordt vervolgd)
A B A S I N kalmeert
zonder slaap te verwekken
(Van onze luchtvaartredacteur)
DEN HAAG, 16 mei De jury, die de
inzendingen heeft beoordeeld van de
bijna 4.000 deelnemers aan de prijsvraag,
die de KLM had uitgeschreven onder de
ouders van Nederlandse emigranten in
Canada heeft vier echtparen en een we
duwe als winnaars aangewezen. Zij zul
len op 13 juni met het eerste straalver-
keersvliegtuig van het type DC-8 dat
naar Montreal vertrekt, voor een bezoek
aan hun kinderen naar Canada reizen.
De weduwe kan zich laten vergezellen
door een in Nederland verblijvende
dochter.
In Canada, waar de KLM een soort
gelijke prijsvraag had georganiseerd on
der Nederlandse immigranten, zijn de
prijzen een retourvlucht voor twee
personen naar het oude vaderland
ook aan vijf inzenders toegekend. Deze
vijf gelukkigen zijn niet allemaal ge
trouwd. Het staat hun vrij te bepalen
wie hen zal vergezellen. In totaal zullen
dus twintig personen een retourreis ma
ken.
De prijswinnaars in Nederland zijn:
Mevr. de wed. J. Sinnema-Mooiweer,
Wargasterweg 32, Goutum bij Leeuwar
den; J. de Moei, Roosveldstraat 16, Haar
lem: A. W. A. v. d. Voort, Oosteinde 126,
Wateringen; J. H. Vos, Lutmastraat 46 II,
Amsterdam en P. J. Muileboom, Dorps
straat 281, Oudkarspel.
De prijswinnaars in Canada zijn: J. de
Man, Edmonton, Alberta, familie in Ne
derland: J. de Man, Huygensstraat 4,
Rotterdam; mevr. R. Visser. Ingersoll,
Ontario, familie in Nederland: P. Jager,
v. Weede v. Dijkveldstraat 34, Den Haag;
mej. A. Overwater, Pacific Junction, Ma
nitoba, familie in Nederland: mevr. v. d.
Brugge-Fontaine, Cath. v. Cleveland-
straat 17. Amstelveen; mevr. A. M. v. d.
Horst, Magog, Quebec, familie in Neder
land: mevr. J\ A. Vosch, Piusstraat 39,
Tilburg en J. v. Roon, Hamilton, Ontario,
familie in Nederland: P. v. Loon, Kap-
pelseweg 4, Capelle a. d. IJssel.
UTRECHT, 16 mei Gisteren is in
de katholieke kerken een bisschoppelijk
schrijven voorgelezen, waarin de hoop
wordt uitgesproken, dat vanuit Neder
land een groot aantal gelovigen zal
deelnemen aan het 37ste Internatio
naal Eucharistisch Congres, dat van 31
juli tot 7 augustus te Miinchen wordt
gehouden.
De bisschoppen wijzen er op, dat met
het oog op de verwachtingen, angsten
en zorgen die leven bjj alle volkeren,
de kerk met ernst en nadruk wil getui
gen, dat de mensheid voor haar behoud
en welzjjn is aangewezen op „het Leven
de Brood dat van de hemel is neer
gedaald". Dit zal ook het onderwerp zijn
van de godsdienstige bijeenkomsten, stu
dievergaderingen, tentoonstellingen en
opvoeringen van het congres, dat on-
der leiding zal staan van kardinaal Jo- t!i
seph Wendel.
De bisschoppen verklaren verheugen- ral
de resultaten te verwachten van dit con-
gres, niet alleen voor de katholieken in
Duitsland, maar ook in Nederland en
in heel de wereld, mede juist door het J?
internationale karakter van deze bijeen- ji!
komst. Verder hebben de bisschoppen jï'ï
opgeroepen tot gebed voor het weisla-
gen van de topconferentie in Parijs. „Vra
gen wjj God, dat het overleg mag lei-
den tot herstel en bevestiging van een I?
vrede, waarin volkeren en enkelingen i|i
kunnen beantwoorden aan Gods bedoe- I|
ling met dit aardse leven", aldus zeg- j||
gen de bisschoppen ondermeer in hun lii
oproep.
AMSTERDAM, 14 mei Ter nage-'l
dachtenis van dc in Nederland, Indo-
nesië, Korea, of waar ter wereld ge-al
sneuvelde militairen van het voorma
lig K.N.I.L., de Kon. Marine, de land
macht en de luchtmacht, is zaterdag
middag in Amsterdam de jaarlijkse na
tionale herdenking gehouden.
Vele hurgerljjke en militaire autori-||
teiten waaronder de minister van dc-fU
fensie, ir. S. H. Visser, de beide staats- Jti
secretarissen, kapitein ter zee P. J. S. jf
de Jong en luitenant-generaal mr. H. ik
Calmeijer, de voorzitter van het comi- |1
té chefs staven en de chefs van de ge-!f'
nerale staf, de luchtmacht staf en del|
wnd. chef van de marinestaf, waren 1
in de oude Lutherse Kerk aan het
Spui bijeengekomen. Met enige sobere F
woorden herdachten zowel de vloot- 9
aalmoezenier L. A. M. Goossens als SI
de luchtmacht-predikant D N Wou-|l
ters de militairen, die voor de vrij-fSI
heid het hoogste hebben gegeven wat i
zjj bezaten: hun leven.
In een stille stoet begaven de geno-Ilii
digden zich daarna, met de honderden';]
aanwezige nabestaanden naar dei?
Dam, waar de luchtmachtkapel stond:
opgesteld. Bjj het nationale monument
werden tientallen kransen gelegd, al- H
lereerst door de adjudant van prinsil|
Bernhard, die zelf verhinderd was, en
daarna door de minister van defensie i|
de staatssecretarissen en vele deputa-
ties en burgerlijke autoriteiten.
De plechtigheid op de Dam werd be-9l|
sloten met een toespraak van de presi-f|0
dente van de Nederlandse Oorlogsgra
venstichting, mevr. H. G. van Anrooy-jji}
de Kempenaer, die de bede uitsprak,
dat allen die hun leven hebben geof- F
ferd voor onze vrijheid en die van de'V
gehele wereld, mogen rusten in vrede
Zwitserland Te Bazel is gisteren bij
gelegenheid van de honderdste geboor
tedag van de grondlegger van de Zionis
tische beweging, dr. Theodor Herzi, een
gedenksteen onthuld in het gemeenteca
sino, waar 63 jaar geleden de eerste zit
ting van de Wereld-Zionistenbeweging
werd gehouden. (UPI).
