Herstel Ruïne van Matlienesse
aangevangen
Wilton-Fijenoord bouwde eens
een ^Merrimae'
2e klasse
Zr. Ms.
Rammonitor
„Haai"
Geheuffen-h"'"1»
OVER
DE DAM
s c
Leden van „Helinium" begonnen met
het opruimingswerk
Aanrijding
Programma Gusto-
concert in Plantage
Fiets gestolen
v
Opscheppen
Damwachter
Gemeentelijke
Bekendmaking
P. W.-Excelsior draw
Als u een sigaar rookt
Nationaal judo-toernooi
Met mes gestoken
Gediplomeerden
Technische School
BURGERLIJKE
STAND
J
Agenda Rotterdam
Vervolg Stadsnieuw
elders in dit blad)
DINSDAG 12 JULI 1950
PAGINA 3
en
Excelsior 108, P. W31 voor 4
In zo'n rustig ogenblik, 's avonds
na uw werk, in de gezelligheid
van thuis - Dan heeft u recht
op een sigaar waar u wat aan
hééft. Zo'n milde sigaar met een
volle en toch zachte smaak en
geur, is juist de Ritmeester Fiat
Steek hem maar eens op.
F I AT 27 ct
Ruzie tussen schoonvader
en schoonzoon
NIEUWE DAGBIAD
Pn I Elefoon «ets2
Kiellegging „Haai"
Va„°aiS reeds meldden, zal de Ruïne
van Mali.
'eerd
De 14-jarige H. S. L. is gisteravond op
het kruispunt P.K.O.-laan-Van Swinden-
straat op de fiets aangereden door een
personenauto, bestuurd door de heer C. L.,
uit Rotterdam. De jongen, die geen voor
rang had gegeven, liep een hersenschud
ding op.
estand
^ïathenesse te Schiedam gerestau-
ea dus in een zo goed mogelijke
vervai
worden gebracht, zodat verder
doorkomen zal worden. De voor-
s'duKe Woonstee van Gravin Aleida zal
s 'n haar omgeving die naar he
in gel,eel van aahzien zal veranderen,
^verband met de plannen voor het nieu-
nje stati°nsplein en het plein voor het
we stadhuis, een haar waardige plaats
nnen innemen. t
leden me'dden énkele weken geleden, dat
-,Hel;n Van„ arckeologische werkgroep
verrirM(m"' ,die reeds belangrijk werk
ten a u 1161 blootleggen van de res- i
Period"7 boer<Jerijen uit de Fries-Bataafse
Zaamu j welke als gevolg van de werk-
Werrio6 vo°r de Rijksweg 20 ontdekt
Het zich tot B. en W. hadden gewend,
ïtyj ne;t verzoek, hen het herstel der
e van Mathenesse toe te vertrouwen.
dat k°5'®e wee^ konden we mededelen.
rest"6' S.emeentebestuur besloten had, tot
than Urat'e ervan over te gaan. Het is
die ver' dat de amateur-archeologen.
5ampn deskundige leiding staan, in
teren r^'n8 met Gemeentewerken gis- pjBÉ
n met hun activiteit konden beginnen.
Oium" ^'er een der leden van
JPectei
de heer De Roo bezig met het in-
eren van de toestand van de gang in
bew'nterieUr van Nederlands enige goed
ster^fd gebleven „donjon" ofwel ver
ste buitenplaats.
Güstt- pr°Sramma uit te voeren door
•ban S ^uziekvereniging, Dir. B. Bocr-
°m °u Woeusdag 13 juli a.s., des avonds
Volgt, i uur 'n de Plantage luidt als
b3nI' Sant-Triphon, Mars (met drum-
les p" Arthur Ney; 2. The Harp of Wa-
4. plf- Boedijn; 3. Second suite, G. Holst;
5. U udiantina (wals), Waldteufei-Thiry;
X]eB, ei- land van de Indra, Arr. S. P. v.
u UWr -
ïflar* 6. My fair lady, F.
s finale (met drumband).
Loewe; 7.
1®sto? beer J- P- Is gisteren de fiets
bins n' die niet °P slot voor zij'1 wo-
s ui de Van Leeuwenhoekstraat stond.
bHek2ER DAGEN LAZEN WE in de ru-
•Jlie vjHijnmond" van het weekblad
tespo otterdam" de hier volgende cor-
btujUJdentie uit Vlaardingen, onze na-
derwp Eigenlijk is het nu niet hèt on-
htert- £P. om er van de week, geachte
aail "Pijnmondelingen, een beschouwing
wÜden- Immers waar zoveel jon-
n6ll tlen op het moment zuchten en steu-
tïw °Ver hun examens, waar zenuwkal-
g6s,?Ude middelen per gros worden in-
S«ls en waar reeds tienduizenden na-
atg ,°P dit eigenste moment zullen zijn
baaj eten, past in feite niet om een ver-
dorn te gaan ophangen over het heilig-
de N.S. in Vlaardingen: het
bi6tg ~och weet ik op het ogenblik
ihQet jnders, hetgeen zeggen wil: het
Via atl maar
Voortogen bezit twee stations, een
stu-j et westen en een in het oosten der
Scbj ^vaaruit besluitend, één meer dan
?PPel Ik hoöp niet dat dit een twist"
hgt i Wordt binnen de fuivende kring van
ahtaumondlichaam, het zal van onze
ti.eP dah ook zeker geen twistappel wor-
lijlt' I?aar ik wilde het wel even duide
nd \v?*en: Schiedam heeft één station
is w I twee! Over het oostelijk bouwwerk
betje meer te zeggen dan dat het
Wacj® modern is neergezet, met een
6h .'kamer voor totale geheelonthouders
blei
dat
er
er tegenwoordig geen „booms'
zijn waarvoor men behoeft te wach-
de 'g, „booms" zijn er wel bij het ou
ter A '0n. hetgeen enerzijds veel gefoe-
dep i?t zich meebrengt in omstandighe-
aap„p'e niet nader behoeven te worden
dop?u'd> maar wat anderzijds, waarmee
Stfeek wanneer men 's morgens zo om-
echo5i.half neSen in de trein zit, enkele
Uirn seconden tot gevolg heeft.
"°Ver2ers voert niet de weg naar de
Ihderc1*" iPernis met al zijn enorme
Sp°orh mingen) via de we§ met de
du^-Uorrien? En werken er geen paar
eporm lieve Vlaardingse meiskes bij die
6bbe ohdernemingen? Met dat al
hog n wij bet wezen van het station
Vigeur vechts zijdelings besproken. De
eig6n,y.^e stationsoptrek verdient ook
?ahrau. biet meer dan een zijdelingse
t ng °f liever helemaal geen, want
t'ai, j, h°gal een stoffig berookt, oud ge-
bt iS 's er n°2 een van groen geverfd
hief6'' bllerlei krullen op de spanten
tv, twee wachtkamers, voor eerste
*4^ede klassers.
i' dat v1 feit éat het geval een station
ïrg dena angr'ik- TientaHen keren per
?°ek "deren de treinen voorbij, naar
"iaar I/an Holland en naar Rotterdam,
Ql ,Vehgoed naar Zurich of Moskou.
^aar 'aatsten stoppen wel niet bij ons
u6h zp ,,verlangen wij ook niet. Wij sta-
b lelijk .en v0'- ial°uzie na en denken
J? bïOgpf;".7~ "C "f =11 6=="
aar Wij breken de rails niet op,
1 el evp 61 dat te denken laten we toch
iep g6ph onze machtspositie zien; we wil-
6 law ruzie en dus laten we het zo.
a arop p Ze 'n Rotterdam stoppen en zijn
he. L.elemaal niet naijverig. We zou-
vtea„ kunnen doen en daarmee zijn we
h.
voorbij het gehele stationscomplex wan
delen, een kleine km, licht geschat, tot je
eindelijk aan de andere kant bent geko
men. Wij, Vlaardingers, vragen ons wel
eens af om welke redenen de vroede va
deren geen tunnel laten maken onder de
rails door: het bespaart 7 minuten lopen.
Toch zullen we nooit opstandig worden,
want we verzoenen ons al gauw met de
gedachte dat B. en W. aan onze spijsver
tering denken.
En tot slot, misschien komt er nog een
derde station in de westwijk. Maar daar
zullen we nu nog niet mee opscheppen.
Het is altijd prettig, zich aan een an
der te spiegelen. Wij hier hebben zulk
een verkeersprobleem als de Overschie-
seweg radicaal opgelost. Wat ons station
betreft, kunnen we gerust opscheppen.
Maar we doen het niet. Ook niet over het
tweede grote station, dat wellicht eer
lang in Kethel zal gebouwd worden, als
de Deltaplannen doorgaan. Inmiddels,
reeds thans is ons ene station van alle
richtingen te bereiken, zelfs van Rotter
dam-west uit, waarvan door velen dank
baar gebruik gemaakt wordt.
Burgemeester en wethouders van Schie
dam maken ingevolge het bepaalde in ar
tikel 5, zesde lid, van het Wegenverkeers
reglement bekend, dat zij op 17 juli heb
ben besloteh:
I. Krachtens artikel 5, eerste lid, sub c,
van het Wegenverkeersreglement vast te
stellen de 23ste wijziging van het Ver-
keersbesluit voor de gemeente Schiedam,
luidende: Onder het hoofd „Geslotenver-
klaring van wegen" wordt tussen de ru
briek „Koemarktplein" en de rubriek
„Laantje langs het Singelplantsoen" inge
voegd de rubriek „Korte Havenbrug in
beide richtingen, alle motorrijtuigen met
uitzondering van personenauto's, nummer
18 met onderbord met opschrift: behalve
personenauto's".
II. Belanghebbenden voor zoveel nodig
te wijzen op het bepaalde in artikel 5,
tiende lid, van het Wegenverkeersregle
ment en artikel 3 van de Wegenverkeers
wet.
III. Het besluit te zenden aan o.m.:
Gedeputeerde Staten der provincie
Zuid-Holland; de hoofdingenieur-direc-
Excelsior heeft deze cricketcompeti
tie vrouwe Fortuna nu niet bepaald aan
haar zijde. Ook nu weer, ondanks een vrij
bescheiden totaal van 108 was Excelsior
met 3 Enschedese crickets down voor
slechts 30 runs behoorlijk op top. Re
gen reeds in de P.W-innings gestadig
neerdruppelend verhinderde verder spe
len zodat deze wedstrijd voor Excelsior
in een teleurstellende draw eindigde en
dit terwijl onze stadgenoten de punten
i zo hard nodig hebben.
Excelsior werd het eerst naar de wic
kets gestuurd en opende met J. v. d.
Water en W. Nuts op het bowlen van L.
Baak en J. Scheffcr. In de P.W.aanval
I was vooral oud stadgenoot Jan Scheffer
zeer moeilijk te bespelen. Goed variërend
in snelheid en flight wist hij beide bats-
men voor grote moeilijkheden te bren
gen, zodat scoren zeer moeilijk was.
vaak af en toe wat scheef, werd door
Ruts op zijn bosseballen afdoende afge
straft. Op 21 viel het eerste wicket, Ruts
werd zeer fraai gevangen door Mar-
xelle op third man 18 runs, Tussen-J. v.
d. Water en J Dries werd voorzichtig
spelend de score langzaam opgevoerd.
Te kwart voor een viel het wicket van
v. d. Water voor een zeer nuttige 9 runs
op 43. Th. Hengst en J. Dries hielden
stand tot de lunch. Na de lunch wist J.
Scheffer. Th, Hengst die zeer goed had
staan batten, te verleiden. Wicket keeper
Vondeling met een razendsnelle stump
maakte er een einde aan. Hengst innings
15 runs. Tussen de nu ingekomen G. Oos-
terholt en J. Dries werd zeer aantrek-
i kelijk cricket vertoond. Beiden begon-
nen de tot nu toe zeer goede P.W.aanval
sterk aan te vallen .Er kwam onrust in
het veld, en de score steeg nu veel snel-
I Ier. Het werd 90 voor 3. glunderende
Excelsior gezichten langs de boundary,
droomde reeds van een hoge score,
maar op 94 kwam het keerpunt. Jan
Dries timede een ietwat overspeelde
bal van Jan Scheffer verkeerd en werd
op langer ingerekend na een sublieme
en geheel kansloze 40 te hebben bijge
dragen. De volgende bal van J. Schef
fer verdween, G. Oosterholt op deep co
ver uitmuntend gevangen door W. El-
kink. Hierna sloeg het pechduiveltje toe.
De goedspelende N. Gaiker ging op zeer
duistere wijze op een gespeelde vier
l.b.w. Captain Oosterholt bracht wel
de honderd op, kreeg een bal van
Liefttnk op heit 'hoofd, scoorde een bal va,n
uitgerunde vier en werd toen gebowld.
De rest faalde schrikbarend en op 108
hadden allen een beurt gehad. L. Baak
lv35 .i. Scheffer 6v44 runs verdiend. A.
Stronk 0v7 en good old N. Leeflinkf 3vl2.
De P.W.iinnings kreeg de eerste drup
pels van een later gestaag neervallende
regen. L. Baak en M. v. d. Breggen
openden de PW-innings op het .bowlen
van J. Dries en N. Gouka.
Van de eerste bal af zijn de beide
Excelsior bowlers in top geweest. Fel en
agressief bowlend. Dries daarbij zeer
listig, wisten de beide Schiedammers de
PW batsmen doorlopend in de verdedi
ging te drukken Hoewel de beide ope.
ningsballs stug verdedigden wisten beide
bowlers hun verdediging te doorbreken.
Op 7 en 11 storten de wickets in elkaar,
ook rungetter Nordbeck wist met deze
uitmuntende, Exeelsioraanval gesteund
door een prima fielding team geen raad.
Voor een schamele 13 kon hij caughtend
bowled Gouka intrekken.
Dries rekende met een sublieme bal
Stronk in en Vondeling overleefde
een zeer riskante 16w op Gouka. Met
31 voor 4 kwam de thee en daarmede
het einde. Een nu gestadig neerstro
mende regen verhinderde verder spelen.
J. Dries 2vl8 en N. Gouka 2vl2 behaal
den zeer verdiende cijfers voor hun pri
ma bowlen. Het veldwerk van de Schie-
dammers was ondanks de regen subliem
geweest.
teur van de Rijkswaterstaat in de directie
Zuid-Holland; de hoofdingenieur-direc
teur van de Rijkswaterstaat, directie we
gen; de Koninklijke Nederlandse Toeris
tenbond A.N.W.B.; de Koninklijke Neder
landse Automobielclub; de Koninklijke
Motorrijders Vereniging, alle!, te 's-Gra-
venhage.
Van dit besluit staat voor ieder belang
hebbende beroep open tot het einde van
een termijn van dertig dagen na heden.
Probeer ook 'ns de vernieuwde,
Ariston. 'n Geschikte 27 ets
sigaar voor die momenten, waar
op u de voorkeur geeft aan een
iets luchtiger rookgenot.
RF 60S
Bij het nationaal judo toernooi in het
Sport Centrum zijn 2 van de 13 beschik
baar gestelde bekers in Schiedam ge
bleven. Bij de junioren was het de groe
ne bander Boesschoten, die bij de licht
gewichten de naam van het Sport cen
trum hoog hield, zelfs wist hij de finale
bij de bruine- en blauwe banden te be
reiken maar werd toen verslagen door
Dekker met een 6e sutemi.
Stoker weerstond de junior kampioen
van Noordholland, Been uit Hoorn. Sto
ker wist zelfs een goede 10e heupworp
te plaatsen, maar door te geringe wed-
strijder varing werkte hij de worp niet
hard en snel genoeg af. Hij wist wel een
verlenging af te dwingen, waarin hij
verloor met een le beenworp.
Eén van de 2 SCS-ers, die met 47 an
dere gele banden hadden ingeschreven
'hield de naam van Schiedam hoog door
al zijn partijen te winnen. Wel niet alle
met volle punten, maar toch met goe
de inzetten, waaruit in de toekomst bij
goede training wel wat kan komen.
Schaap vocht voor wat hij .waard was
tegen Buiteman van de Maasstad uit
Rotterdam. Hij maakte een goede par
tij maar moest zijn meerdere erkennen
aan Buiteman.
Kuyl maakte een teleurstellende Par
tij tegen de Bossenaar Lieshout en werd
terecht verliezer verklaard door de
scheidsrechters. Door de vakanties was
het aantal inschrijvingen van leden van
SCS in verhouding klein; slechts 6 ju
nioren op een totaal van 84 en 8 senio
ren op een totaal van 140 hadden voor dit
toernooi ingeschreven.
Hedenmorgen is in een woning aan de
Gerrit Reyndersstraat ruzie ontstaan tus
sen een bewoner aldaar en diens schoon
zoon. Tijdens een vechtpartij trok de
schoonzoon een mes en verwondde zijn
schoonvader dusdanig, dat de man in het
Gemeenteziekenhuis ter verpleging moest
worden opgenomen.
Klasse 4 MI. Machinebankwerkers. C.
Admiraal, A. Andeweg, W. I. van As,
C L. Blom, E. J. Duller, H. A. van
Gent, R. A.' v.' Knotsenburg, J. H. de
Koster, D. j. Krabbendam, M. Kuiters,
W. G. Liebrechts, A. J. van Loopik,
D. v. d. Nagel, H E. Rombout. C.
Slootmaker, J. Spijker, W. H. Stok,
J. J. Trooster, J. van Wagtendonk, A. J.
Zwiers, W. C. Bergkotte, P. van Doorn,
G. A. A. Lëmson, F. N. v. d. Dood. Diplo
ma 24, geen diploma 3.
Klasse 3 M 2. Machinebankwerkers:
M. Agterberg. J. v. d. Berg, P. Blan
ken. J. C Dekker, J. M. Everhard. J. G.
H J van Eijk (verklaring) M. Gee-
ratz, A. J. de Haer. A. Hoogendijk, A. F.
Hordijk, j W. J. Leemans, C. W. Lem-
son, M. Leyte, H, Mook. J. Opmeer,
M. J. Pellegrom, N. Plooy, A. J.
Richters, C. Rousse, J. van Schie, L. J.
v. d. Voorde, L. van Walsum, J. T. Beek
huis. J. B. J. Putter, W. van Rossen,
M. 'G. Wiegmann. Diploma 25, ver
klaring 1. Geen diploma 1.
Klasse 3 M3. Machinebankwerkers:
K. G. v. d. Anker. A. G Dekker, Th,
M. van Deventer. P. N. Dool, H. R. Els-
hof, H. M. Franken, J. A. Futselaar,
J. L. A. K'eyzer, C. van Mourik, j. J.
van Oevelen, A. Óosterom, A. Peters,
J. G v d. Pligt, A. Poot, A. P. Snij
der, H. Steenbergen, J. C. van Tricht, H.
Th. van Veen, S, van Vliet, P. J. M.
Vrijenhoek. G. A. M. Baartmans, H.
Schouten, H. v. Wolfswinkel, R. L.
Zandstra. Allen diploma 24.
Klasse 3 T. Timmerlieden. L. Bijl, S.
Bijl, W. van Dijk, J. J. Gerritse, F.
Janse, M. Jongste. H. J. Kerklaan, H.
A Lierop, J. Montfoort, A. van der
Steen, A J. A. M. Thijssen, C. J. Ver
kade. Allen' diploma 12
Klasse 3 Meu. Meubel-, modelmakers,
scheepsbeschieters. M. Bats, M. van
Bommel, L. Löke, M. C. Overbeeke, H.
van Rij, F Sigterman, B. Streefland,
Allen diploma 7
Klasse 3 Sch. Schilders. T. Bos, H.
Jonkman, D. A. Kats, J. A Kuiper, C
H. Soeters, L. Touw A C Zuidgeest
A W. Zwamborn W. T. Gödde (verkla
ring). Diploma 9. verklaring 1.
Klasse 4 AR. Automonteurs. J. Ber-
kel. H W Elderkamp, J. C. de Grout,
Q C. van Hagen. A E. Heilbron. H
J. van Kleeff. J. M. Meeder J H Nab,
T. C Putters. D Schouten T W P
Slobbe. A. C. Terlouw, P. C. Tims. A H.
Visser, K de Vries. Allen diploma 15.
Klasse 4 E. Elektriciens:
G. W. Akkerhuis, T. Borgstrom, W. T.
de Gids, A. M. Hahné, K. v. Ham, J. A.
Huizer, J. A. v. Ingen, W. J. M. Kemper,
N. Louis, G. Meenks, M. A. Oseplvus.
E. F C van Schoonacker. R. Simon is.
H. R. Veldman, D A. de Vries. G Wa
penaar. Th Witburg. Allen diploma 17
Klasse 4 F met fijnmetaaibewerki
Z. N. L Boelen, C. H. J Dikkeboom,
M Gouka, H. de Jong, R A. Jung. P
Kroos, A. v. d. Lee, A Leeuwenslein,
C. van Pelt, W. A. v. d. Pluym. R M.
Raaymakers, M. Roodenburg, R. J
Schoo. A. Steenbergen, P Verhoef. H
de Wit. F A de Wolf, J. Zuilstra. Di
ploma 18. geen diploma 1.
Erediploma. 3 T. S. Bijl timmerman
erediploma 3 T. H. A Lierop timmer
man erediploma 4 Fmet. Z. N. L. Boe
len fijnbankgrwerk erediploma met prijs.
4 Fmet. J. Zijlstra fijnbankwerker, ere
diploma met prijs.
GEBOREN: Dirk, zoon van D. Hoft-
ijzer en A. Teilekamp Booland; Barbara
M„ dochter van C. M. J. Haas en J. M.
Visser; Wilhelmus F., zoon van C. L. Ver
meulen en F. Esbach; Charlotte, dochter
van L. C. van Nieuwkoop en N. C. Pee
renboom; Peter, zoon van J. C. van den
Bos en N. van der Kooij; Arie C. J., zoon
van J. Vermeer en C. Boomsluiter; Jo
hanna M. M„ dochter van W. G. Dries en
M. M. van Dorp; Gerard, zoon van H.
Blouw en S. Hoogenraad; Roza M.. doch
ter van J. L. Weber en C. M. A. Thijssen;
Petrus D.'zoon van G. Anemaat en J. M.
Pronk.
..•.>r...-.y.v-..'V
V v.y
ggav:
Op de werf van Wilton-Fijenoord zijn I achterschip, terwijl in elk der brede, zij-
vele mooie, grote en menigmaal bijzon- den drie gladde kanons van 9" en één
dere schepen gebouwd, zoals de wal- van 6" waren geplaatst.
trots, welke macht Vlaardingen
's de rails op en geen verkeer
°hs Vat»n dinS zit er aan dat station van
K0°ht I' Wanneer je in de binnenstad
rlii'k- j gaat alles f'jn zo' Je..loopt
2iiw i. - V» vn/iflfo lïin r\n
bV'
do J "cin
eh bomen omlaag, dan wacht je
iegim i?°,n ie evenwel in het westen dan
"et feest. Dan moet je nl rustig
BBfflESEaS
g2ste Jaargang
No 24336
DAM 18
SCHIEDAM
"STREKENING NR. 5 9 0 9 43
1 o.is^ Pretenties
speeisiiv mrn-hoogte. Bij contract
tarieven.
f ^ZONDEN MEDEDELINGEN
zPeciaio mm-hoogte. Bij contract
"""e tarieven.
tot 2o MPIOENEN
ta)lne ÏSorden f 0.50 bij voorultbe-
bhun woord meer 3 ct. Maxi-
"u woorden.
Alle an —o—
sloten V^ezitle-orders worden alge-
de R,.„?lJut8evoerd overeenkomstig
Wezen. voor bet Advertentie-
7.4o\.?L? nnementen
tRl f artaalf 2.54 per maand
W per week.
visvaartler „Willem Barendts". Intus
sen, in het „Wilton-Fijenoord Nieuws"
troffen we een interessant artikel aan
over een hèèl bijzonder schip, Zr. Ms
Rammonitor 2e klas „Haai". We menen
dat het o°k onze lezers zal interesseren
en geven het daarom hier in zijn ge
heel weer.
Om een indruk te krijgen van het bij
zondere scheepstype, waartoe de
„Haai" behoorde, gaan we terug naar
de Amerikaanse Burgeroorlog en wel de
achtste maart 1862.
Op de prachtige, heldere morgen van
die historische dag zag de bemanning
van de Noordelijke blokkadevloot, die
bij Newport News in Hampton Roads
voor anker lag, een ongewoon vaartuig
der Zuidelijken tot de aanval overgaan.
De stoombatterij „Virginia", begeleid
door de kanonneerboten en sleepboten
„Jamestown", „Patrick Henry", „Ra
leigh" en „Beaufort", deed een, zoals
hieronder, zal blijken, succesvolle uit-
valspoging.
Deze „Virginia" was 't vroegere Noor
delijke bouten stoomfregat „Merrimac",
dat door de bemanning in april van het
voorgaande jaar bij de marinewerf van
Norfolk in ondiep water tot zinken was
gebracht en vervolgens in brand was ge
stoken (Het verwierf zich een zekere
vermaardheid in de historie der Verenig
de Staten).
Het wrak werd door de Zuidelijken ge
licht en op 30 mei 1861 voor onderzoek
in het dok geplaatst. Het door de brand
zwaar geteisterde bovenschip werd ge
heel afgezaagd en het benedendek werd
tot bovendek gepromoveerd.
Op dit bovendek bouwde men over
vrijwel de gehele lengte een dakvormige
houten kazemat, die gepantserd werd
met spoorrails en 4%" ijzeren platen en
voorzien van gechutspoorten waardoor
een tiental kanons van verschillend kali
ber konden vuren.
Een draaibaar opgesteld getrokken ka
non van 7" kon door drie verschillende
poorten in de boeg vuur afgeven, een
zelfde stuk geschut bevond zich in het
De romp van de „Merrimac" werd
evenals de kazemat met ijzeren platen
bekleed en tegen de voorsteven contru-
eerde men een gietijzeren raam.
Door middel van een grote hoeveelheid
vaste ballast werd de diepgang van het
vaartuig aanmerkelijk vergroot en het
buiten de Kazemat uitstekende voor- en
achterschip geheel onder water gedrukt.
De door de Noordelijken reeds eerder
afgekeurde ketel- en machine-installatie
die er door de onderdompeling bovendien
niet op was vooruitgegaan, werd zo goed
mogelijk gereviseerd.
Terwijl in Norfolk 1500 man met grote
spoed de „Merrimac" tot „Virginia"
verbouwden, werd bij de Continental
Ironworks Green Point, te Brooklyn met
niet minder haast getracht het door
John Ericsson ontworpen panterschip
„Monitor" honderd dagen na onderteke
ning van het bouwcontract op te leveren.
Deze „Monitor" (1. 52,50, br. 12,60, m,
h 3,76 m.), die een ongebruikelijke vorm
had,' was een ijzeren (en gedeeltelijk hou
ten) laag op het water liggend vaartuig,
voorzien van een draaibare cilindervor
mige geschutstoren, waarin twee 28 cm
Dahlgren voorlas dk an ons, afkomstig
van de kanonneerboot „Dakotah", waren
opgesteld.
In tegenstelling tot de in het contract
vermelde datum, 12 januari 1862, werd
het schip pas op 25 februari d.a.v. in
dienst gesteld. De proeftochten, die kort
daarna plaatsvonden, waren een grote
teleurstelling en met koortsachtige haast
werden diverse wijzigingen aan voor-
stuwingsinstallatie en stuurmachine aan
gebracht. Op 6 maart, 's morgens om
elf uur, vertrok de „Monitor", gesleept
door de sleepboot „Set Low" en begeleid
door de kanonneerboten „Currituck" en
Sachem", eindelijk naar Hampton
Roads.
Twee dagen later, toen overkomende
zeeën via de luchtkokers en het torenme
chanisme hun weg vonden naar het in
wendige der „Monitor" en het schip tot
tweemaal toe bijna zonk, stoomde de
„Virginia" zwarte rookwolden uitbla
zend haar Noordelijke tegenstanders te
gemoet.
Na in het voorbijgaan het fregat „Con
gress" onder vuur te hebben genomen,
viel zij eerst de kleinere, maar zwaar
bewapende „Cumberland" aan.
De schoten, door dit schip gelost, ket
sten af op het schuine dak van de „Vir
ginia" en na een vuurgevecht van een
kwartier manoeuvreerde het Zuidelijke
schip in een zodanige positie, dat het
gelukte haar tegenstander te rammen.
De gietijzeren ram van de „Virginia"
drong diep in de houten huid van de
„Cumberland" door; het schip maakte
veel water en begon snel te zinken, de
„Virginia" met zich meesleurend.
Gelukkig voor dit laatste schip, brak
op, het laatste moment de ramsteven af,
echter met het gevolg, dat de „Virginia"
zelf met ernstige lekkages aan het voor
schip te kampen kreeg.
Ondanks dat zette zij haar aanval
voort en onder het vuur der vijandelij
ke kustbatterijen werden nog twee klei
nere schepen tot zinken gebracht en twee
transportschepen buitgemaakt.
Het fregat „Congress", waarvan de be
manning pogingen deed het schip aan
de grond te zetten, werd vervolgens in
brand geschoten.
Het schip brandde de gehele avond en
vloog tegen middernacht in de lucht.
Het nieuws van het verloop van het
gevecht verspreidde zich 's avonds voor
de Noordelijke havens en veroorzaakte
een paniek.
Op verschillende plaatsen werden zink-
schepen gereed gehouden om de haven
toegangen voor de „Virginia" te versper
ren.
De „Virginia," leverde nog een kort
gevecht met de „Minnesota" en trok zich
voor de nacht terug in de haven van
Norfolk, waarna de volgende morgen met
onverminderd enthousiasme weer tot de
aanval werd overgegaan op „Minnesota"
„Roanoke" en ,,St.-Lawrence", die de
vorige dag aan de grond waren geraakt.
Het bleek echter, dat gedurende de
nacht de ..Monitor" zich bij de drie Noor-
delijke schepen had gevoegd.
Behalve een dunne schoorsteen zag
de verbaasde bemanning van haar tegen
stander slechts een hoge cilindervormige
geschutstoren en een klein gepantserd
stuurhuis; de gepantserde romp met een
vrijboord van minder dan een halve me
ter was nauwelijks zichtbaar.
Gedurende het nu volgende gevecht,
dat vier uur duurde, werd door geen
der beide partijen schade van betekenis
opgelopen. Het bleek, dat de „Monitor"
door haar lage silhouet moeilijk te ra
ken was en dat treffers op de „Virgnia"
tegen het schuine, gepantserde dak af
ketsten.
Rampogingen van de laatste hadden
evenmin resultaat daar. de „Monitor" ge
makkelijker manoeuvreerde.
Dit zeegevecht tussen twee geïmpro
viseerde vaartuigen, dat als een nacht
kaars uitging, demonstreerde, dat men
met een ijzeren ramsteven een houten
schip tot zinken kon brengen en dat het
toenmalige geschut weinig uitwerking
had tegen pantser.
Het werd bijna een eeuw geleden een
inspiratie voor de oorlogsscheepsbouw.
Het feit, dat de „Monitor" onderweg
naar het gevechtsterrein tweemaal bijna
verging en korte tijd na de historische
dag, in een storm volliep en kapseisde,
vermocht de belangsstelling voor dit
scheepstype niet te verminderen. In En
geland speelde, ongeveer terzelfdertijd.
Captain Cowper Coles met dezelfde idee-
en als zijn collega Ericsson aan de an
dere zijde van de Atlantische Oceaan.
Zijn enthousiasme bewoog de Britse Ad
miraliteit het houten schroeflinieschip
„Royal Sovereign" tot op het tussendek
af te zagen, te pantseren en te voorzien
van vier geschutstorens, die echter
niet zoals bij de „Monitor", om een
spil draaiden, doch op rollep liepen.
De Nederlandse Commissie voor de
Kustdefensie (1864) adviseerde, behalve
kleinere vaartuigen, een aantal moni
tors te doen bouwen ter verdediging van
de zeegaten en bovendien enige ram-
schepen om „onder het vuur van gepant
serde vijandelijke schepen, de trans-
portvloot des vjjands in de grond te bo
ren.
Naar het voorbeeld der Amerikaanse
monitors en de Deense „Rolf Krake"
en de Duitse Arminius" werden de eerste
vijf zg. dekhuismonitors besteld, twee in
Engeland, één in Schotland en twee bij
de Rijkswerf te Amsterdam.
Van het volgende vijftal werden de
„Hyena". „Panter", „Adder" en „Wesp"
eveneens te Amsterdam gebouwd, de
„Haai" echter hij het Etablissement Fije-
noord (N.S.M.).
De kiellegging van de „Haai" vond
plaats in 1870 en het schip werd een
jaar later te water gelaten.
De waterverplaatsing van deze moni
tor bedroeg 1566 ton en de snelheid
slechts 7% knoop.
De ijzeren romp had de volgende af
metingen:
Lengte over alles, 59,56 m., lengte tus
sen de loodlijnen 56,76 m, breedte op
buitenkant pantser 13,40 m, holte 3,53 m,
diepgang 2,72 m. De bemanning telde
113 koppen.
De „Haai" en haar zusterschepen wa
ren voller van lijn dan de dekhuismo
nitors en staken minder diep. Zij hadden
een ramsteven 'en geen dekhuizen op het
voorscihip, waardoor zij recht vooruit
konden schieten.
Zij waren nog minder zeewaardig dan
de eerste vijf schepen. Of er. in verband
met de geringe vaarsnelheid enige hoop
kon bestaan de ramsteven ooit te S?brdp
ken. werd door velen, terecht, betwijfeld.
De bewapening bestond uit twee Arm
strong voorlaadkanons van 23 cm (9
opgesteld in een Colestoren.
Vele jaren lateir, ongeveer in 1386, wer
den deze twee stukken vervangen door
één Krupp achterlaadkanon van 28 cm.
en werden een kanon van 7.5 cm.. 2 ka
nons van 3,7 cm. en 2 revolverkanons
van hetzelfde kaliber aan de hoofdbe
wapening toegevoegd. Twee 2-cilinder
stoommachines met een totaal vermogen
va 832 IPK bij 120 omwentelingen, ge
voed door twee ketels, dreven de beide
driebladige schroeven.
Aangezien aan deze schepen een wel
zeer defensieve taak was toegedacht, kan
men niet verwachten dat de „Haai" in
haar vreedzaam bestaan stof zou leve
ren voor een interessante levensgeschie
denis.
De meeste monitors lagen Jarenlang
in conservatie, afwisselend waren slechts
enkele in dienst
Begin 1880 werd de „Haai" als ijsbre-
ker in de buurt van Dordrecht gebruikt.
Deze proef was geen succes; het schip
raakte in het ijs vast, kreeg schade aan
het roer em was in het geheel niet ge-
„schikt op de vaak ondiepe rivieren te
manoeuvreren.
In 1905 werd dè „Haai" van de sterk
te afgevoerd. Van de andere monitors is
de „Adder" voor onze kust met man en
muis vergaan
Passage-theater: Alleen op de wereld
(a.l.) dag. 2 en 8.15 uur, zat. en zond. 2,
4.15 en 9.15 t.e.m- donderdag.
Monopole-theater: Vrijdag t.e.m. zondag
„De Schat der Watusi". Cultureel goej-
gekeurd, Vrijdag en zaterdag 2, 7 en 9 i5;
zondag 2 4.15, 7 en 9.15 (KFC 14 jr.)
zondag 2 4,15 7 en 9.15 (KFC 14 j) t.m.
woensdag: De schokkende film „Black
board Jungle" met Glenn Ford. Leeftijd 13
jaar. In het voorprogramma eveneens
reportage van de bokswedstrijd. Woens
dagmiddag 4.15 speciale voorstelling, waar
bij alle leerkrachten van de plaatselijke
middelbare scholen worden uitgenodigd
Dagelijks 2, 7 en 9.15.
Donderdag: In de cyclus „OnvergetaUiVe
films" Greta Garbo en Frederic March
in het meesterwerk „Anna Karenina" (v„-
wassenen. Voorstellingen 2. 7 en 9-15 uur
STEDELIJK MUSEUM
1922 t#ir, zondag 1217 uur: expositie
Dag.: 1017 uur, woensdag en zaterdag
museumbezit.
NACHTDIENST APOTHEKEN
D_eze week: Apotheek Gouka, Hoog
straat 29.
R-K LEESZAAL EN BIBLIOTHEEK
ST-LIDUINA
Openingsuren!
Hoofdgebouw Dam 8: Uttleenburesu -w
Leeszaal voor volwassen tot 10 juli ge
sloten.
Jeugdbibliotheek: wc. 1—4 do 45
l3 14 jaar en ouder ook woensd oar.
87 30 uur
Jeugdleeszaal: dl. do. vr. van 45 !Mi u
Uitleenpos» Moienslngel Noodkerk Ke
thei dl 48 uur
Filiaa] Nieuwland Wijkgebouw Di w -
boutplem (zijingang) jeugd wo 1 So-3 u
vo'.w wo en vr 78 30 uur
Uitleenpost Emmastraat 3: ma f8 j'u
Kerkweg 4B zondag 1130 tot 12 30
R.-k. Plattelandsblblintheek uilleenposi
Kerkweg 46, zondag 11.30—12.30
DINSDAG.
Geer: voorstellingen.
WOENSDAG.
Rott. Schouwburg; 20.15 u Anntnl
(Wiener Burgtheater).
Openluchttheater Dijkzigt, 14.00 u De
avonturen van Pinokkio (Toneelgroep
Het Masker)
BIOSCOPEN ROTTERDAM.
Atena: Als mijn grote broer dat wist
a.l. Capitol: Met de moed der wanh„ m>
18 j„ Do In het jachtgebied der haau-n
al.; Centraal: Das blaue Meet unci du.
a .1 Cineac A D Helden op sokken 14 i
Colosseum: Kop op, borst vooruit, a I
do. Artiestenbloed. a.l.; Harmonie: 4is
moordenaar gebrandmerkt 14 j di t m
do The bridge on the river Kwaï 14 i
Lumière: Mijn man is bij de F B i ai;
Luxor De koe en de gevange-ne. a I
Metro, Goliath en de barbaren: 18 i
Prinses Geel mij maar een mil.l<>en a l
do Vrouwen in de nacht, volwza 24
Een nacht van 1000 angsten, 18 j Uex
Koningin van de planeet Venus 14 j ao
Bianke lading uit Parijs, volw I'halia:
Fa ia Lobbi a.l. 't Venster: Een les in
liefde, str volw Victoria: The Gl< nn
Muierstory a.l, do 2 en 8: Schandaal
in Sorrento a.l
Zr. Ms. ..HcHifierlce", de eerste Nederlandse monitor en de enige die oorspron
kelijk een lichtzciltuiy voerde. (Foto Maritiem Museum Prins Hendrik 'J.
-TBT-
