Diploma-uitreiking aan de
Vakschool Schoonhoven
1
Reclame
Hef onbestemde ai
Zon in
de camping
en...
Gillette
RANCUNE
schaadt opzet betoog
Merkwaardige onthullingen
van oud-gevangene
Interessante expositie van werkstukken
Voedselschaarste
in O.-üuitsland
Kardinaal Alfrink
naar Zwitserland
Maakt
Belgisch vliegtuig
in Congo ver
ongelukt
VAT 69
Pastoor M. W. L.
aartz S.J.
bediend
GEVANGENISSEN NO G ACHTERBUURTEN
COUZY
Frankrijk wil graan-
contracten met ons
lancl
voor Uw zaak
Verzameld proza van Filip de Pillecy*1
Zuiver
U komt hem overal
tegen
Bogj
Aalmoezenier van de
katholieke pers
Hans
Een Philips televisie-installatie
DONDERDAG 21 JULI 1960
ONZE OPRUIMING
TEGEN
SPOTPRIJZEN
Door middel van een profiel-projector wordt het inwendige van een
horloge op een scherm geprojecteerd. De cursisten kunnen zodoende
de werking van een horloge „op grote schaal'"' nagaan.
Zojuist is bij het Boekenfonds De Clauwaert te Leuven het v^r
halende proza van Filip de Pillecyn bijeengebracht. In drie k!<>f
delen, waardig verzorgd en fraai gebonden, vindt men al de 0
dusver gepubliceerde verhalen, korte romans en grotere romans
deze begaafde Vlaamse schrijver tezamen. Men krijgt de gelegenhpl
om hem in zijn ontwikkelingsgang te volgen een ontwikkel'11?'
gang die met deze drie boekwerken niet is afgesloten, want geluk'41'-
is De Pillecyn nog onder ons en werkt hij rustig voort, als het »a
er toe dwingt. Maar ondermssen is het bestuderen van deze v°ot
lopig afgesloten groei van romantisch en dromerig schilder-111^
woorden tot fel en geladen beeldhouwer-met-woorden een verrijken
en boeiende bezigheid. Eén ding blijkt hetzelfde gebleven:
sterke vermogen om sferen op te roepen en zijn eeuwige hei»lVV
naar het onbestemde andere.
Deze hanger is één van de vele
fraaie werkstukken, die op de
vakschool vervaardigd zijn.
FINEST SCOTCH
WHISKY
4.50
FILIP DE PILLECYN
voorlopig afgesloten
Fel be.wote"
,ve
t6n' e^e
Een drukte van belang was het woens
dagmiddag in het gezellige Schoonhoven-
se Lekzicht-restaurant. Tijdens een ge
animeerde bijeenkomst werden aan de
leerlingen van de „Vakschool Schoonho
ven", die de eind. en overgangsexa
mens met goed gevolg hadden afgelegd,
de getuigschriften uitgereikt. De zaal
was bijna te klein om alle leerlingen
en genodigden, waaronder burgemeester
J. Aten, de rijksgecommitteerden en
vertegenwoordigers van de vakorganisa
ties, de federatie „Goud en Zilver" en
de stichting Galvano technisch bedrijf,
plaats te bieden. In zijn openingswoord
memoreerde directeur M, L. Pauw.
dat het huidige schoolgebouw al 65 jaar
in gebruik is. Er werden lokalen bijge
bouwd en zelfs is er al een verdieping
opgezet. Als vakschool is het gebouw
nauwelijks te gebruiken: er is veel te
weinig ruimte. Maar het valt niet mee
om andere lokaliteiten te krijgen. Men
ziet al vijf jaar lang naar iets „beters"
uit.
De heer Pauw zei voorts, dat. er
voor de afd. horlogemaken enkele ma
chines waren aangeschaft. Voor de af
deling goudsmeden achtte men dit aan
vankelijk niet nodig, omdat hier meer
sprake van handwerk was. Maar na
rijp beraad besloot men toch om uit te
zien naar een apparatuur voor slinger-
gieten. De directeur van de school con
stateerde. dat 33 cursisten aan het eind
examen hadden deelgenomen, van wie
er 29 slaagden. Hij noemde het aantal
eind-examinandi vrij groot. Voor de eer
ste maal in het bestaan van de school
waren €r examens voor het sportdiploma
afgenomen. Mede door het gebrek aan
materiaal kon men zich niet volledig
óp dit examen voorbereiden, hoewel de
training er wel op gericht was. Alleen
de heer Th. A. M. Westen uit Apeldoorn
wist dit diploma in de wacht te slepen.
Aan de Vakschool Schoonhoven zijn er
opleidingen voor juweliers, edelsmeden
en voor galvano-, graveer- en uurwerk,
techniek. Aan het einde van de drieja
rige cursus ontvangen de geslaagde cur
sisten een verklaring van voldoende eind
examen. Daarna gaan ze één jaar in de
praktijk, onder toezicht en controle van
de school. De leerlingen moeten dan rap-
portstaten inleveren, waar ze van week
tot week hun werkzaamheden in ver
melden. De praktijk-leraren bezoeken
deze praktikanten en oefenen controle
uit-
Na het voltooide praktijkjaar kan de
directeur de jongelui het getuigschrift
ingevolge artikel 29 van de Nijverheids
onderwijs wet uitreiken. Op dit diploma
staat onder meer „ten genoegen van de
directeur het praktijkjaar volbracht
De beslissing ligt dus in handen van
de directeur. De heer Pauw reikte deze
diploma's aan de praktikanten uit. Dit
getuigschrift geeft tevens recht op ves
tiging.
- De rijksgecommitteerden, de heren G.
M Uitennark, M. J. van 't Zelfde en
C.'H. J. Koppenol, reikten de diplomas
uit voor de afdelingen horlogemaken,
•fgóud- en Zilversmeden en graveren.
De heer Hollebeek, voorzitter van de
federatie „Goud en Zilver", kortweg Fe-
gozi genaamd,' wenste de jongelui geluk
met de behaalde resultaten. Hij wees er
op, dat zij er nog lang niet waren. De
praktijk vraagt veel meer
Na hem sprak de heer J. A. Dal jr,
de penningmeester van het schoolbestuur.
Hij wees vele ouders op het feit, dat zij
nog geen bijdrage hadden geleverd
voor het schoolfonds. Door middel van
dit fonds hoopt men bijzondere voorzie
ningen te kunnèn treffen, die niet op
de begroting geplaatst kunnen worden.
Als vader van een geslaagde cursist
sprak dc heer Dal ook namens alle
ouders. Hij bracht de directeur en de
leerkrachten hartelijk dank voor de meoi-
te en zorg, die zij aan de leerlingen be
steed hadden.
Daarna werd de heer Th. H. M. Ma-
lingré, één der leraren van de school,
in het zonnetje gezet. Enige tijd terug
was er een prijsvraag uitgeschreven om
de school aan een naam te helpen. Geen
enkele inzending bleek de goedkeuring
weg te kunnen dragen. De heer Ma-
lingré stelde toen voor om er „Vak
school Schoonhoven" van te maken. Als
geschenk voor deze suggestie ontving de
de heer Malingré een paar verguld zilve
ren manchetknopen. Deze waren naar
een ontwerp van de heer Pauw door
één van de leerlingen vervaardigd.
Tot slot van de bijeenkomst bracht
directeur Pauw de leraren, de ouders, de
administrateur, de concierge en anderen
hartelijk dank voor hun medewerking.
In het schoolgebouw aan de Jan Kort
landstraat was een tentoonstelling van
werkstukken ingerict Hier kon men
-constateren, dat er op de vakschool een
stukje knap werk geleverd wordt. Onder
- de collectie sieraden trof men enkele
fraaie ringen, hangers en armbanden
aan. Een lastige opgave was het vervaar
digen van een zilveren met gouden arm.
band. Na 50 lesuren was deze slechts
voor de helft af. Om de armband toch te
kunnen exposeren maakte één leerling in
zijn vrije avonduren het werkstuk af.
Bijzonder.fraai was ook de ring, die met
fijne gouddraad afgewerkt was. Onder
de zilveren voorwerpen bevonden zich ee
prachtige handspiegel en een even mooie
cocktail shaker. Een leerling van de der
de klas had een fraaie, koperen paas
kaars-kandelaar vervaardigd. Niet min
der goed waren een wierookvaatje in
messing en een miskelk, waarop de vier
wonderen in beeld gebracht zijn. De cur
sisten van de afdeling horlogemaken ver
vaardigden horloges in ruwe onderdelen,
een datum uurwerk, kleine gereedschap,
jes etc. Ai met al gaf deze expositie een
goed beeld van hetgeen op de vakschool
gepresteerd wordt.
,De volgende leerlingen werden be
vorderd en gediplomeerd:
Afdeling goudsmeden.
Bevorderd van klasse I naar H: mej.
H. M. Bijleveld, Vinkeveen, J. A. C.
Hessing, Voorburg; mej. A. M. Kale,
Kampen; G. J. L. Koelink, Enschede;
M. A. L. M. Utens, Echt (L.) J. A. H.
Vermeij, Utrecht (voorwaardelijk); Th
A. M. Westen, Apeldoorn; C. Zielstra,
Rotterdam. Afgewezen: 4 kandidaten.
Bevorderd van klasse II naar III:
mej. L. S. T. H. E. Beljaars, Utrecht;
F. .j. Broer, Waddinxveen; F. Hes.
sing, Voorburg; J. F. M. Hillen, Utrecht;
mej. M. Schmidt, Oosterbeek (voor
waardelijk); J. C. L. Vermaat, 's-Gra-
venhage.
Afgewezen: 5 kandidaten.
Verklaring van voldoende eindexamen:
Mej. H. J. Agterhof. Doetinchem;
W. Dekker, Amsterdam: J. H. Elze, Bus-
sum; R. Gerritse. Amsterdam; mej. G.
den Herder, Harderwijk; J. A. A Heu-
velmans, Valkenswaard: A. T. j. van
Kranendonk Duffels, Bloemendaal; A.
R. Korswagen, Leiden; C. Post, 's-Gra-
venhage; G. N. J. Rolf, Leeuwarden; J.
H. de Roos, Voorschoten; R de Wilde
de Ligny, 's-Gravenhage. Afgewezen 1
kandidaat.
Afdeling horlogemaken.
Bevorderd van klasse I naar II: P. A.
Goudriaan. Kampen: A. C. Harmsen,
Goudriaan'; P. L. M. Martens, Maas
tricht (voorwaardelijk); J. Rademaker,
Baarn; W. F. Rosenboom. Amersfoort
(voorwaardelijk). Afgewezen; 3 kandi
daten.
Bevorderd van klasse II naar III: J
H. Blad, Eindhoven: H. G. Luiks. Gro
ningen; R. G Raap, Kampen; A. W. T
van Soest, Zutphen: R Uding, Apel
doorn; G, Veenstra, Oudega.Small; T. J.
L. de Vries, Helmond. Afgewezen: 3 kan
didaten.
Verklaring van het voldoende eindexa
men:
M. J. H, Conrads, Zaltbommel; N. D.
van Geelen, Schagen; H. J. H. Gieskens,
Sittard; W. E Hoogvliet, Amsterdam;
C. J. de Lange. De Bilt; J. A. B. Mar-
rée, Montfoort: J, M. T. F. Punte, Arn
hem; C. P. van de Ree, Terneuzen; J.
van de Ree, Terneuzen; J. F. B. van
Rijswijk, Renkum; P. A. M. van Tilburg.
Baarle-Nassau; R. E. Veltman, Amster
dam; H. A. J. Weltens, Maastricht; G. C.
Wiegand Bruss, IJsselstein. Afgewezen: f
1 kandidaat.
Afdeling graveurs.
Bevorderd van klasse I naar II: G. H.
M. Hering, Oldenburg (Duitsland); A. J.
Mes, Heinkenszand (voorwaardelijk); H.
Versluys, Hoenkoop. Afgewezen; 1 kan-
lidaat.
Bevorderd van klasse II naar III: J. F.
van der Hek, Schoonhoven; A. Ouds
hoorn, Schoonhoven. Afgewezen: 1 kan
didaat.
Verklaring van het voldoende eindexa
men:
B. van den Berg, Groot-Ammers; II. J.
Dal, Haarlem.
Afdeling zilversmeden.
Bevorderd van klasse I naar II: J. Ga-
ramkeszi, Schoonhoven.
Verklaring van het voldoende eindexa.
men:
J. V. M. van Berkel, Utrecht; K. H.
van Rijswijk, Utrecht. Afgewezen: 2 kan
didaten.
Afdeling galvanotechniek.
Bevorderd van klasse I naar II: W. C.
van Holten. Haarlem. Afgewezen: 1 kan
didaat.
Het getuigschrift ex artikel 29 N.O.-wet
(na voltooid praktijkjaar) ontvingen:
Afdeling goudsmeden:
K. van Dijk, Utrecht; J. Fabery de
Jonge, Apeldoorn; H. P. J. M. van Hout.
Nijmegen; J. C. J. de Klerk. Roosendaal;
D. J. H. J. Punte, Arnhem; J. Wibbens,
Oene (gem. Epe); H. Zegerius. Amster
dam.
Afdeling horlogemaken:
A. J. J. Bergmans, Blerick; F. P. M.
Krol, 's-Gravenhage: W. P. Maaskant,
Apeldoorn; A. J. W. Oostenbrink, Amster
dam; E. J. G. A. Pfennings, Weert; D.
J. H. J. Punte. Arnhem; J. A. de Vries,
Hoorn.
Afdeling zilversmeden:
P. J. van Houten, Gouda; J. Wibbens,
Oene (gem. Epe).
Voor het detailexamen slaagden:
Mej. M. S. van Boven. Gouda; mej. C.
Deerenberg, Schoonhoven; P. A. Gou
driaan, Kampen; M. A. v.d. Krul, Rot
terdam; A. W. F. van Soest, Zutphen; G.
Veenstra, Oudega-Small; L. Veer, Lopik.
m
BINNENWEG „City Centrum"
BEIJERLANDSELAAN
BRUSSEL, 20 juli De Franse rege
ring heelt zich tot de Europese Com
missie van de E.E.G. gewend met het
verzoek bemiddeling te verlenen voor
het afsluiten van graancontracten op
lange termijn met Nederland. Van
Nederlandse zjjde is tot dusverre het
aangaan van dergelijke contracten af
gewezen op grond van het feit dat de
handel in graan in Nederland geen
staatshandel is en dat daarom geen
redenen aanwezig waren om contrac
ten op Jange termijn af te sluiten. Van
Franse zijde echter was aangevoerd,
dat de graanhandel tussen Frankrijk
en Nederland de laatste jaren aanzien
lijk was afgenomen en dat de vraag of
er al dan niet sprake was van een
staatshandel geen belemmering mocht
zijn voor het afsluiten van dergelijke;
contracten.
BERLIJN, 20 juli (UPI) Volgens
berichten, die West-Berlijn hebben be
reikt, heerst er een ernstige schaarste
aan voedsel in Oost-Duitsiand. in de
meeste Oostdiutse steden is vlees vrij
wel uit de winkels verdwenen, terwijl
huisvrouwen urenlang in de rij moeten
staan om wat melk, e.eren, groenten,
fruit, boter en (gerantsoeneerde) aard
appelen te bemachtigen. volgens in
lichtingen van vluchtelingen, die deze
week in West-Berlijn zijn aangekomen,
zou zelfs brood scnaars zijn. De com
munistische overheid heeft het bestaan
van de schaarste toegegeven. Volgens
een officiële verklaring nestaan er „on
nodige moeilijkheden »ii de aanvoer",
die veroorzaakt zouden zijn door stag
natie in het distributiesysteem.
In West-Berlijn gelooft men echter,
dat de waarheid anders is. Men schrijft
de voedselschaarste toe aan onwil bjj
de Oostduitse boeren om zich te onder
werpen aan de gedwongen collectivise
ring van de boerenbedrijven. Dat blijkt
overigens ook uit Oostduitse kranten
berichten, waarin sprake is van boeren,
die weigeren hun produkten aan de
staat af te leveren en hun officieel vast
gestelde quota te vervuilen. Het commu
nistische boerenweekblad „Der freie
Bauer" zegt bovendien, dat de boeren
het vee op de collectieve boerderijen
slachten om het vlees op de zwarte
markt te verkopen in plaats van zich te
houden aan de door de staat vastgestel
de slachtschema's. 1
UTRECHT, 20 juli Z. Em. dr. B. J.
kardinaal Alïrink, aartsbisschop van
Utrecht, is vanmiddag per KLM naar Ein-
siedeln vertrokken, waar hij morgen in
de abdij een voordracht zal houden bij
gelegenheid van het 25-jarig jubileum
van de katholieke bijbelbeweging in Zwit
serland. Kardinaal Alfrink wordt morgen
in Nederland terug verwacht.
BRUSSEL, 20 juli. (Rtr). Een Bel
gisch transportvliegtuig van het type
C-119, dat militairen vervoerde, is in
Noordoost-Congo bij Masisi veronge
lukt. 36 mensen kwamen om het leven;
zeven militairen liepen verwondingen
op, aldus hebben woensdag regerings
kringen te Brussel meegedeeld.
Het toestel vloog tegen de top van
een bergketen bjj Goma, aan de grens
van Roeanda-Oeroendi. Het was niet
onmiddellijk bekend, of er overleven
den waren en wanneer het ongeluk zich
heeft voorgedaan.
Het detachement, dat zich aan boord
van het verongelukte toestel bevond,
maakte deel uit van de troepen voor de
bewaking van vliegvelden.
Hij heeft trouwens zelf eens gezegd:
„Al mijn romans heb jk geschreven uit
heimwee. Als jongen moest ik naar het
pensionaat en later naar het college. Er
was toen al reden voor wat heimwee en
ik heb daar dan ook een paar prozastuk
jes geschreven. Voorts studeerde ik vier
jaar in Leuven, tot de eerste wereldoor
log uitbrak en ik soldaat werd. Toen ik
van het front terugkwam, bracht ik een
hand vol oorlogsverzen mee. die ik sa
men met gedichten van mijn vriend Jef
Simons publiceerde onder de titel: „On
der de hiel."
Zijn eerste serieuze proza schreef hij
te Brussel, een bundel oorlogsnovellen en
de geromantiseerde levensbeschrijving
van een missionaris. Beide boeken had
den vooralnog weinig literaire betekenis.
Pas te Malmédy waar hij leraar Ne
derlands en Engels was, begon het schrij
verschap van Filip de Pillecijn tot 0"F
plooiing te komen. Eerst verscheen er
een studie over Hugo Verriest en nog een
paar biografieën - toen opeens ontstond
de roman „Blauwbaard", en dat was een
nieuw geluid in de Vlaamse letteren.
„Als ge van iets- weg zijt, dan leeft het
beter in u," legt de schrijver uit, „dat
is wat ik bedoel als ik zeg, dat al,mijn
boeken uit heimwee zijn geschreven. Pas
in Malmédy, in dat wonderlijke roman
tische stadje met zijn veelbewogen ver
leden, heb ik de Schelde ontdekt, aan de
oevers waarvan ik mijn jeugd heb door
gebracht."
„Ik zag de streek voor mij en in mijn
verbeelding liet ik mijn ruige Blauwbaard
figuur dwalen en er zijn wreed en boos
bedrijf uitoefenen."
Na een paar jaar werd de schrijver te
Mechelen benoemd als leraar. En nu ge
beurde weer hetzelfde: daar, in Meche
len, herleefde Malmédy in hem. Hij
schreef er „Hans van Malmédy", een his
torische roman, waarvan het verhaal ech
ter geheel op fantasie berust.
Ook „Monieur Hawarden". het innig
ste verhaal dat Filip de Pillecijn in zijn
eerste periode schreef, is in Mechelen ont
staan uit heimwee naar .Malmédy. Er
wordt het romantische leven in verteld
van een Franse vrouw, die geheel met
het verleden wil breken om haar liefdes
leed te vergeten. Gekleed en zich gedra
gend als een man zoekt zij als monsieur
Hawarden in het stille Eifeldorpje Pont,
nabij Malmédy, een schuiloord. Zij vindt
een vriendje in het buurjongetje Alex
- haar laatste band met het leven. Als
de jongen, opgegroeid, zich over de ster
vende monsieur Hawarden buigt, be
grijpt hij
Het verhaal is gedaan in zeer teer en
de man die weet wat
hij wil en een goede
smaak beeft. Hij
schenkt graag een glas
(Van onze Utrechtse redacteur)
Utrèfcht 20 juli Naar wij vernemen
is pater M. W. L. Bogaartz S.J., aalmoe
zenier van de katholieke pers en pastoor
van de St.-Aloysiuskerk alhier, gister
morgen in het St.-Antoniusziekenhuis op
genomen en in de loop van de avond van
de H. Sacramenten der stervenden voor
zien. Pastoor Bogaartz, die vrijdagavond
uit Spanje terugkeerde, waar hij in San
tander het congres van de internationale
katholieke pers heeft bijgewoond, voelde
zich al enkele dagen onwel. De genees
heren konden de oorzaak niet ontdekken
en vonden opneming in het ziekenhuis
noodzakelijk. Zijn toestand was gister
avond zo, dat zij het nodig oordeelden de
patiënt te bedienen. Vanmorgen was de
patiënt iets béter en de temperatuur wat
gedaald,
Ook in de camping is Gillette
onmisbaar. En 's morgens eenmaal
Gillette gebruikt, heb je tot
en met de avond een
heerlijk fris en
gladgeschoren gezicht.
Tweemaal scheren
nóóit nodig.
precisieapparaat in Handig etui
met dispenser en
4 Blauwe Gillette mesjes
sfeervol proza, waarin meer wordt ée
sereerd dan gezegd. Het is een
glanspunten in deze drie boeken. U? j,ei-
doorzichtige zuiverheid heeft mij bl'
lezing na vele jaren zeer ontroerd.
Na een nieuwe historische rom^n,
Soldaat Johan", die in De Gids werö,ets
publiceerd. heeft Filip de Pillecijn ^eer
van zich laten horen. Toen kreeg 0p
het heimwee naar de jeugdjaren ijjK"
hem: hij schreef „Mensen achter «e
een fel bewogen roman over het f„den'
dorpsleven van een goede eeuw ëelf JK
Wederom zijn eigen verklaring- "a{-
herbeleefde mijn jeugd, maar op eai de
stand gezien, dus met open oog VR; vv®1
toestanden (wantoestanden moet 'Lrte'
zeggen) die er destijds in mijn Se°°b ge-
dorp heersten en die ik zelf nog "e
kend. [,et
Het touwslagersdorp Hamme had ge-
grootste aantal analfabeten van Leid
hele land, er heerste veel bekrompe t0
en vooroordeel. Ik ben in mijn j"5
objectief mogelijk gweeest en het P. yjg
te begrijpen, dat het de nodige oei
heeft veroorzaakt. „mUf
Uit het verlangen naar de vrije na g.
werd de roman ..De veerman en de Ju
vrouw" geboren. De gebeurtenissen
de oorlog brachten de schrijver aaILenS
denken over de barmhartigheid ^a" te"1'
tot mens en zij kreeg gestalte in net s s
migo levensverhaal van de H. R°0pbe'
Hij wilde in hem de mens met de u.
grensde barmhartigheid laten zien,
melijke barmhartigheid. Met opzet jjet
hij zijn verhaal „Rochus" genoemd ®"nje{
Sint weggelaten, om zijn goedheid geti
een bovennatuurlijk, maar vooral
menselijk accent te geven n3aS"
Na dit kleine. verhaal over de
tenliefde. die tot leven kwam in een^gii
voudig,, in-goed man. volgde nog
„Aanvaard het leven". Ook deze v3n
heeft, de militante harde ondertoon
De Pillecijn's tweede periode. Maar hl]ir
misf er het heimwee niet in; ^p-
keren naar wat liefde en begrip en
seli.ikheid. ecli-
Het is te hopen, dat deze volledige -gn
tie zijn weg in ons land zal vinden-
dat het Filip de Pillcijn gegeven za voe"
er alsnog een nieuw deel aan toe ie
gen.
OP zonnige zaterdagmiddagen en „onthullingen" uit Nederlandse strafin-
zondagen was het op de binnen- j richtingen behoren nog tot de grote uit
plaats van de Leeuwarder gevan- j zonderingen. De beslotenheid van de ge-
genis een solarium. In diverse gra
den van ontbloting het bovenlichaam
mocht niet helemaal ontbloot zijn,
daarop werd door surveillerende blauw-
pijpers streng gelet waren de zwaar
ste misdadigers van Nederland aan 't
zonnen. Op het speelveld binnen het
carré renden twee elkaar met vuur
en hartstocht bekampende handbal
teams. Luid klonken de toejuichingen
of afkeuringen van de supporters, af
en toe daverde gelach. In de kerk-
zaal repeteerde hej „huisorkest" met
gesyncopeerde muziek en een schette
rende trombone. Uit de recreatiezaal
of door de gestichtsomroep klonk
het gekoer van Doris Day. En daar
tussendoor liepen de komende en gaan
de bezoekers, de vrouwen, kinderen
ren, verloofden, vaders en moeders.
Hoe keerden zij huiswaarts? Vol ver
bazing of vol vreugde of vol ergernis
over dit Lido?"
De buitenwacht komt zelden iets aan
de weet over de meest gesloten samen
leving in onze gemeenschap, de gevan
geniswereld, want al staan de grote
strafinrichtingen in de regel midden in de
steden, haar isolement is volkomen.
Daarom zullen waarschijnlijk velen met
meer dan gewone belangstelling de ..ont
hullingen" lezen van „gevangene 1113",
die sinds kort met nogal opvallende uit
dagendheid in de etalages van de boek
winkels zijn uitgestald. De boeken van
Chessman waren tot voor kort om
begrijpelijke redenen zeer in trek, maar
vangeniswereld prikkelt de niet altijd ge
zonde nieuwsgierigheid en zij maakt bo
vendien de lezer bij gebrek aan feite
lijke kennis, vrijwel kritiekloos ten aan
zien van „onthullingen" Waar het zul
ke subtiele zaken als de inrichting van
onze strafrechtspraak en het gevange-
nisbeleid betreft, kunnen zulke „onthul
lingen" zelfs een gevaar betekenen. Want
„gevangene 1113" is beslist geen „peno-
se jongen" van het type, waarmee de
burgerij de gevangenis bevolkt meent
Het is een medicus, die wegens een cri
minele daad langdurig in een aantal
gevangenissen heeft verbleven en daai
zijn ervaringen, aangevuld met die van
anderen, heeft te boek gesteld. Het is hem
gelukt zijn papieren uit de gevangenis
te smokkelen Tijdens zijn verblijf is
hij bovendien 'door het oor te leggen aan
sleutelgaten en papieren te besnuffelen
in directeurskamers en de gevangenis
drukkerij, een aantal zaken aan de
weet gekomen, die niet voor gevangenen,
oren bestemd waren. Gevangene 1113
weet dus waarover hij spreekt, maar de
lezer ontbreekt het aan elke mogelijk
heid om zijn beweringen aan de waaj-
heid te toetsen. Voor vele bewogen le
zers van de boeken van Chessman waVen
de kanttekeningen van deskundigen
zeer ontnuchterend. Gevangene 1113
zal bij de kritische lezer evenmin aan
deze achterdocht ontkomen. Waar men
hem kan controleren blijkt het beeld zo
kritiekloos naar één kant vertrokken dat
het moeilijk valt dit boek als 'n positie
ve bijdrage tot de zeer noodzakelijke ver
nieuwing van het gevangeniswezen te
begroeten. Het citaat waarmee wij de
ze beschouwing openden zal menigeen
verbazen.
In het algemeen heeft de buiten
wacht een andere indruk van het le
ven in de penitentiaire inrichtingen,
en zeker in Leeuwarden. De mate
waarin dit beeld naar het leven is
getekend, is moeilijk na te gaan. Maar
men wordf. huiverig ais men de ran
cuneuze vértekening ziet van «He sta
dia, die een verdachte doorloopt van
het moment van zijn arrestatie tot de
definitieve insluiting in een gevange
nis. Het is begrijpelijk dat gevangene
1113, die in al deze stadia het lijdend
voorwerp is geweest, de gang van het
vooronderzoek en de berechting met
andere ogen heeft gezien dan de bui
tenstaanders en zeker degenen, die het
slachtoffer waren van de daad, die
hem een gevangenisstraf van acht ja
ren bezorgde. Maar los van de roman
schrijvers en -lezers, die opgewekt in
de misdaad een wereld van roman
tiek blijven ontdekken, zal toch nie
mand bereid zijn de rangen van de po
litie, advocatuur en rechterlijke macht,
vrijwel uitsluitend bevolkt te zien met
zulke kwaadaardige nullen als de
schrijver van het bock doet. Wat uit
zondering is, en hier kan niemand de
marge bepalen, geldt voor gevangene
1113 als regel. Waar zijn betoog aan
overredingskracht dreigt pi te boeten
wordt tijdig een nul-figuur geprodu
ceerd, die het passeren van moeilijke
vragen vereenvoudigt Het consta
teren van zulke vertekeningen doet
zelfs de vraag rijzen of het bepaald
niet vriendelijke beeld, dat de auteur
van de leugenachtige mentaliteit van
de gemiddelde gevangene tekent, In
sommige gevallen ook niet op zijn
eigen mentaliteit van toepassing |s.
Dit klinkt nogal hard en gevoelloos,
maar tegenover een betoog waarin ob
jectiviteit met zeer subjectieve midde
len wordt gesuggereerd, lijkt ons bij de
lezer wel enige afstand noodzakelijk.
Eerst dan is het mogelijk de talrijke
scherpe observaties en kritische sug
gesties van de auteur naar waarde te
schatten. Zij zullen voor de betrokkenen
bij de vernieuwing van het gevangenis
wezen waarschijnlijk niet nieuw klinken
Maar zij zijn authentiek en gesteld in
een taal die verwijderd blijft van de af
geronde en steriele zakelijkheid van een
studierapport. In de vertekening van de
figuren, die over de gevangenen zijn ge
steld, onderkent men de geprikkelde en
vernederde gevangene zelf. Men con
stateert het extra-lijden van de intel
lectueel, die in de achterbuurtsfeer van
huizen van bewaring en gevangenis een
dubbele vernedering ondergaat, die zijn
lotgenoten uit de lagere regionen nau
welijks bespeuren. Men bemerkt dat ook
in zijn weerzin tegen de overdadige
sportbeoefening en het ontbreken van een
welbewust beleid tot geestelijke vor
ming van de gestraften, van distinctie
bij de gevangenbewaarders en van al
de verouderde, negentiende-eeuwse ge
woonten, die ook thans nog de behande
ling van verdachten en veroordeelden
kenmerken.
Het is begrijpelijk dat voor de intel
lectueel de terugkeer in de gemeen
schap een veel moeilijker probleem is
dan voor de routine-misdadigers. Het is
anderzijds even begrijpelijk dat dit pro
bleem evenzeer geldt voor degenen, die
hem bij deze terugkeer behulpzaam
willen zijn. Ook moet het voortdurend
veranderen van beleid, dat een typisch
kenmerk is van het tasten en zoeken
naar nieuwe wegen, voor de meest-be-
trokkene, de gevangene zelf, een bron
van verwarring en ergernis zijn. die in
de rechteloze positie, waarin hij ver
keert zich uit in verzet en mateloos zelf
beklag.
Het isolement van de gevangenis
wereld werkt conservatisme in de
hand. De inrichtingen van de cellen
met hun uiterst primitieve toiletten, de
zuinigheid bij het verschaffen van rei
nigingsmiddelen en de vernederende
goorheid van de kleding zijn vormen
van bestraffing, die met modernere
inzichtingen nauwelijks meer te rij-
n
men zijn. Hier blijkt niet alleeI^er-
verwerpelijke zuinigheid van de a3(i
heid maar evenzeer een gebrt'j.^te'
vernieuwend inzicht. Bij elke
ring dreigt de weerslag van de v0o(
wacht, die op elke belastingen"1 sjtU'
Justitie wenst te bezuinigen. t>e ^o°{
atie in Leeuwarden, zoals Hi® 0n-
de auteur zelf werd beschreven, z ggei1'
gemerkt een gevoel van ontevr
heid opwekken bij de burger5,
deze „vrolijke boel" maar matig }efl
nen appreciëren. Zelfs als het to
betreft, die voor hun gehele 1eve J3e'
de gemeenschap zijn verbannen- aag-
langrijker echter dan het uiterWa a(i-
zien van de gestichten en de e óe
genen, is echter het welslagen Ltr^'
positieve beïnvloeding van de 8
De auteur constateert over de
Unie een vrijwel compleet fias?S'iyijlte
kan dit moeilijk beoordelen. kjnder'
vernieuwingen staan nog in de al-
schoenen Experimenten hebben a> de
tijd het beoogde doel en de eis ^„ge-
auteur. dat voor het gehele Se ieuN
niswerk alleen figuren van supe e1
kwaliteit worden ingezet, woT afldete
evenveel recht door talrijke
maatschappelijke instellingen SeS'® jl'3
De onthullingen van gevange"®ute9f
zijn te zeer naar het model van de
geknipt om in de brede massa,
zij kennelijk bedoeld zijn, een kra ge
steun voor de vernieuwing van na3r-
pa
vangeniswezen gaande te maken.
voor wordt te veel met de ene ha" ge-
gebroken wat met de andere w°r<irjeijf
bouwd. Terwijl een sfeer van suP ^ey
meedogen, begrip, enthousiasme, ^e-
kundigheid en intelligentie van a"
trokkenen bij het gevangenJj
wordt geëist, worden gelijktijdig ajri-
daden met venijn benaderd e" ceri®
terpreteerd. Wat overblijft is een e#
„onthullingen" over het dagelijkse gje-
in de gevangenissen, die de "^"Vige'1,
rigen en sensatiezoekers zal bevre.te"r5
hoewel dit onderdeel door andere au
al eerder beter is beschreven. (ff-
„Gevangene 1113 onthult"
en Giltay. Amsterdam.
Sc
id
eist vakkundige aanleg
Ook de service is zeer belangrijk. Van beide is U verzekerd, wanneer
U zich bij aankoop wendt tot...
Ie Middellandstraat 72 - Tel. 30340-37434
Aert van Nesstraat 38 - Tel. 11.88.U (2 I.)
