Verblijf van de Paus
In de Castelli geen
echte vakantie meer
De Kerk in Finland
AANTAL ACTIEVE GELOVIGEN
BREIDT ZICH STEEDS UIT
V
Nelson Rockefeller:
Padvinder-miljonair
W
H. VADER naar
Castelgandolfo
„Een oord. door de gezonde
lucht en de schoonheid van
hel terrein geschikt om in
een kort verblijf ziel en lichaam te herstellen"
Reis per auto
duurt slechts
een half uur
Een kwestie van interpretatie
D
Uhde begon met succes
missiewerk in fabriek
I
Mensapen in
Congo
pagina 6
door
Emery Kelen
.P*SSS$
Studie van Neder
lands bioloog
In Nijmegen
Tanclartsstudie per
1 september 1961
Naar snelheidsbeperkj^
op de grote wegen
V B
DINSDAG 26 JULI 1960
(Van onze Romeinse correspondent)
ROME, 25 juli In het pauselijk buiten te Castelgandolfo zijn de
schoonmaak- en restauratiewerkzaamheden geëindigd. De H. Vader
zal vanmiddag voor twee maanden zijn intrek nemen in zijn zomer
residentie. Het pauselijk appartement heeft enkele wijzigingen onder
gaan. De slaapkamer, waar Pius XII stierf, en de aangrenzende
kleine kapel, die aan de Zwarte Madonna van Czestochowa is toege
wijd, zijn iets vergroot. De verhuizing der persoonlijke benodigdhe
den van de H. Vader en van zijn klein gevolg is achter de rug. In
tegenstelling tot de gewoonte der laatste jaren van Paus Pius XII,
die graag geheel alleen wilde zijn in de zomermaanden fe Castelgan
dolfo, nemen thans ook de Majordomus, de Opperkamerheer, de
particulier secretaris en enkele andere heren hun intrek in het bui
ten. De Villa Papale is er groot genoeg voor. De oppervlakte van
het gehele terrein overtreft verre dat van Vaticaanstad en omvat
behalve het eigenlijke paleis nog de Villa del Moro, de Villa Cybo,
de Villa Barberini met hun parken en tuinen en een modelboerderij.
Sinds 1936 is op het landgoed ook de Vaticaanse sterrewacht onder
gebracht.
KRONIEK
ai
i i
|||y
I.IjMJULtJuJj i m
Sint-Ra^i
A
0
Duitse proef is niet
hoopgevend
Pius XII resideerde gedurende zijn
twintigjarig pontificaat veertien malen
in Castelgandolfo. Hij placht er kort na
het feest der Apostelvorsten heen te
gaan en kwam eerst tegen de Advent
in Rome terug. Na langdurige herstel
werkzaamheden, die nodig waren, om
dat de gebouwen ruim zestig jaar had
den leeggestaan, wijdde Pius XI in 1934
de zomerresidentie in. Deze paus ver
toefde er vijf zomers. De paus, die er
de meeste keren kwam, was Benedictus
XIV Lambertini (17401758). Hij was er
vijftien malen, soms in de lente, soms
in de herfst. Toen plachten de pausen
het buiten nog als een zuiver vakantie
oord te gebruiken. ,,Ob coeli solique sa-
lubritatem amoenitatemque animo cor-
porique brevi secessu reficiendis" had
Alexander VII Chigi er rond 1660 in
marmer laten griffen: een oord, door
de gezonde lucht en de schoonheid van
het terrein geschikt om in een kort ver
blijf ziel en lichaam te herstellen.
Maar Papa Lambertini, de grootste
paus der achttiende eeuw, verbond het
nuttige met het aangename. Hij werkte
tien uren per dag, tot zijn secretarissen
niet meer konden. „Ofschoon wij,
schreef de paus op 72-jarige leeftijd aan
zijn vriend kardinaal Tencin, 35 tot 45
jaar ouder zijn dan deze heren, blijven
wij dicteren, tot zij te moe zijn om ver
der te schrijven." Maar verder hield de
H. Vader van de open lucht en omdat
hij zwaar was, reed hij liefst te paard
door de gehele streek der Castelli in
een witte korte toog met witte rijlaar
zen en een ronde rode hoed. De genade
van staat strekte er kennelijk niet toe
de „Vicarius Christi in terra" altijd in
het zadel te houden en bij zulk een ge
legenheid brak hij zelfs in de Castel
li een schouder. Tot in 1747 zijn medicus
hem eindelijk kon overtuigen, dat het
zeker zo gezond was om te voet te gaan
of desnoods in een koets.
De kroniekschrijvers hebben er altijd
genoegen in gehad om de petite histoire
humaine van het verblijf der pausen in
Castelgandolfo te boek te stellen. Zo ho
ren wij, welke prinsen, kardinalen, her
togen en ambassadeurs Benedictus XIV
landelijke geschenken zonden: zoveel
kalveren, zoveel manden met vis, vruch
ten, wijn enz. Dezelfde kroniekschrijvers
uit een tijd, die nog geen koelkasten en
koelcellen kende, vertellen, hoe de paus
met dergelijke cadeaus dan weer de ge
hele streek gelukkig maakte.
De paus placht op zijn tochten vrienden
en kloosters te bezoeken. „Vrijdagmor
gen, aldus de ijverige kronist, ging de
paus de mis horen bij de Riformati
(Trappisten). In de bibliotheek ontving
Zijne Heiligheid later de koning van
Groot-Brittannië en de prins van Wales
de verbannen James IV Stuart en
zijn zoon Zondag daarentegen ging
de H. Vader naar de zusters van Al-
bano, waar hij aan de poort van het
klooster opgewacht werd door drie kar
dinalen. De paus las er de H. Mis en
reikte aan de zusters de H. Communie
uit. Na in de spreekkamer de thee ge
bruikt te hebben betrad hij met alle pre
laten het klooster, bezocht het koor» de
apotheek en de tuin en ging niet heen,
voordat hij alle (slot)zusters tot de voet
kus had toegelaten."
Pius IX, die het land had aan Castel
gandolfo, maar er geregeld heen ging,
placht er als paus Lambertini te leven.
Ook hü zwierf te paard, te voet of in
een rijtuig door de Castelli. Pio Nono had
er bovendien plezier in, liefst geheel
alleen, onverwacht tegen etenstijd bij
een klooster aan te kloppen, waar hij
dan in de refter meeat, het silentium
ophief e nallen vermaakte met zijn
illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllinilllllllllllll
iiiiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
scherts en anecdoten. Vooral te paard
maakte de paus gaarne tochten: een
maal reed hij de gehele Monte Cavo
(1000 m.) op. Men zegt, dat er in een
omtrek van tien kilometer geen kapel
of kerk, geen kasteel, klooster of colle
ge was, dat de paus niet bezocht heeft,
in het park van de villa Barberi
ni gaf hij, zo gauw er maar een aan
leiding voor was, feesten voor de be
volking uit de omtrek met schietwed
strijden en verlichting.
De dagen van Papa Lambertini en
Papa Mastai Ferretti zijn voorbij. De
tegenwoordige kroniekschrijver (in de
Osservatore) begint niet meer met het
traditionele: „Heden heeft Zijne Hei
ligheid zich in reisgewaad gestoken en
zich vergezeld van mgr. Majordomus
en mgr. Opperkamerheer naar Gastel-
gandolfo begeven, acht cavaleristen en
acht kurassiers begeleidden de pauselijke
karos, welke voorafgegaan werd door
Welke interpretatie geeft België
aan de resolutie die vorige
week door de Veiligheidsraad
werd aangenomen? De raad heeft Bel
gië verzocht zijn troepen „spoedig" uit
Congo terug te trekken. Nu kunnen er
naar aanleiding van deze wens van de
Verenigde Naties drie vragen gesteld
worden: Wat is „spoedig", wat betekent
„terugtrekken uit Congo", en wat moet
men verstaan onder „troepen"? Deze
drie kwesties zijn niet zo eenvoudig als
zij misschien wel lijken.
Zelfs de Russen hebben tenslotte
geen tijdslimiet willen stellen aan het
heengaan van de Belgische militairen.
Aanvankelijk had Moskou in de Veilig
heidsraad een resolutie willen indienen,
waarin een terugtrekking „binnen drie
dagen" werd geëist. Maar de Russen
hebben hun ontwerpresolutie op het
laatste ogenblik ingetrokken, en zij
hebben zelfs hun stem gegeven aan de
Ceylonees-Tunesische resolutie die vrij
dagmorgen werd aangenomen. „Spoe-
dig" is een zeer
rekbaar begrip,
en Brussel stelt
BUITENLANDSE zich op het stand
punt, dat het de
veiligheid van de
Belgische onder-
V J danen in Congo
v moet garanderen,
zolang de V..N-troepen daar nog niet
toe in staat zijn.
België heeft zich naar aanleiding
van een vorige resolutie van de
Veiligheidsraad al bereid ver
klaard tot terugtrekking van de troe
pen uit het grondgebied van Congo,
maar het gaat er maar om, wat men
onder dat grondgebied moet verstaan.
In het Belgisch-Congolese vriend
schapsverdrag, dat kort voor de
machtsoverdracht door de twee rege
ringen werd getekend, werden België in
Congcf vier militaire bases toegewezen.
Die bases zijn volgens de Belgen geen
Congolees grondgebied, en België zou
dus gehoor kunnen geven aan het ver
langen van de Veiligheidsraad, door de
troepen in Congo eenvoudig op de vier
bases terug te trekken. Deze opvatting
schijnt echter niet gedeeld te worden
door de V.N.-commandant in Congo.
Maar dan is er nog de kwestie van de
status van Katanga, de zuidelijkste pro
vincie van Congo. Het hoofd van de re
gering van deze provincie, Tsjombe,
heeft verklaard, dat Katanga een on
afhankelijke staat is. Terwijl premier
Loemoemba de Belgische troepen on
middellijk weg wil hebben uit alle pro
vincies van Congo, wenst Tsjombe de
blanke militairen in Katanga te hou
den. Het voortbestaan van Katanga als
een afzonderlijke staatkundige eenheid
is mede afhankelijk van de handhaving
van de Belgische troepen aldaar.
Tsjombe wil niet, dat in Katanga de
taak van de Belgische troepen wordt
overgenomen door V.N.-eenheden, en
Hammarskjöld had tot nog toe geen
aanleiding gezien om zijn soldaten de
zuidelijkste provincie van Congo bin
nen te laten rukken, om de eenvoudige
reden, dat er in dit gebied geen wanor
de bestaat. Maar nu de Veiligheidsraad
enerzijds de territoriale eenheid an
Congo heeft erkend, en anderzijds het
heengaan van de Belgische troepen uit
Congo heeft geëist, zullen die troepen
uiteindelijk ook Katanga moeten verla
ten.
Katanga is een rijk land, omdat het
een bloeiende mijnindustrie heeft. Maar
de topfunctionarissen in deze industrie
zjjn uiteraard Belgen, en Tsjombe kan
hen niet missen. De Belgische burgers
hebben gedreigd, dat zij Katanga zullen
verlaten, als de Belgische troepen in
dit gebied door V.N.-eenheden worden
vervangen. Nu zou er een tussenweg
kunnen worden gevonden als de Bel
gische soldaten in Katanga onder V.N.-
bevel geplaatst werden.
e derde moeilijkheid die voor Bel
gië in de jongste resolutie van
de Veiligheidsraad ligt opgeslo
ten betreft de definitie van het begrip
„troepen". België zal het eerst die mi
litairen naar het moederland terug ha
len, die .na de onafhankelijkheid, naar
aanleiding van de relletjes, vanuit Bel
gië en Duitsland per vliegtuig naar Con
go waren gebracht. (Het gaat hier om
ongeveer 4000 parachutisten.) Met de
tweeduizend man die op de vier bases
in Congo thuis horen is het een andere
kwestie. Maar dan zijn er ook nog Bel
gische officieren in Congo, die als
„technici" zijn toegevoegd aan de
zwarte militaire politie in de provin
cies, waaronder vooral Katanga. Beho
ren deze officieren ook tot de „troepen"
die de Veiligheidsraad wil zien heen
gaan? Tsjombe heeft zjjn Belgische mi
litaire experts bitter nodig voor de
handhaving van de rust en de veilig
heid in zijn gebied, en hij wil hen tot
nog toe niet laten vervangen door niet-
Belgische V.N.-technici.
België wenst geen conflict met de
Verenigde Naties, en het is verheugd,
dat de Veiligheidsraad tot nog toe geen
resolutie heeft aangenomen die voor de
Belgen eenvoudig onaanvaardbaar is,
al wordt die vreugde getemperd door
het besef, dat de beide resoluties wei
nig begrip tonen voor de Belgische
moeilijkheden in Congo. Brussel hoopt,
dat de V.N., in de interpretatie van hun
jongste resolutie, de Belgen niet alsnog
voor onmogelijke eisen zullen stellen.
het kruis... Toen duurde de reis met
obligate onderbrekingen een hele dag.
De auto doet het parcours Vaticaanstad-
Castelgahdolfo heden in een half uur.
Toch hebben wij thans aan Benedic
tus XIV en Pius IX moeten denken.
Het was minder om het feit, dat ook
tegenwoordig het verblijf in de Gastelli
geen echte vakantie meer is, maar eer
der een verplaatsing van het dagwerk
van een paus van het hete Vaticaan
naar de koelere hoogte van Castelgan
dolfo. Wij werden aan het verleden voor
al herinnerd, toen wij op ons lijstje za
gen, dat paus Joannes XXIII de vorige
zomer, al is het dan niet te paard met
witte rijlaarzen, geregeld tochtjes maak
te en bezoeken bracht in het vulkanisch
heuvelland rondom de meren van Al-
bano cn Nemi tot Genazzano, S. Vito
Romano en Bellegra toe. De H. Vader
heeft tot nu toe het gebied van zijn dio
cees niet verlaten. Maar voor deze zo
mer ?ou er een reis naar de herstelde
abdij van Montecassino op het program
staan en zelfs een bedevaart naar het
befaamde Italiaanse Maria-oord Loreto.
$£0
Een bijeenkomst in de Finlayson-kerk
in Tampere tijdens een godsdienstoefe
ning in de avond.
Nelson Rockefeller
Soms, als ik bijvoorbeeld een bolli
ge neus in een mager gezicht aan
tref of een paar dicht op elkander
staande ogen in een dik gelaat, ben
ik zo roekeloos daaruit verstrekken
de conclusies te trekken voor wat
betreft afkomst en overgeleverde
persoonlijke eigenschappen.
De lezer zou mij er van kunnen
beschuldigen overdreven belang te
hechten aan futuliteiten, maar ik
kan hem dan verzekeren dat ik het
niet zou wagen zulke dingen vast
te stellen als ik niet duizenden fa
milieportretten bestudeerd had om
te onderzoeken welke metamorpho-
sen physieke en psychische kenmer
ken ondergaan als zij van generatie
tot generatie opschuiven.
Als ik het gelaat van een mens
bestudeer en hem daarnaar, recht
doende, beoordeel, dan kijk ik ook
graag naar zijn laatste voorouders
om te onderzoeken of ik die ken
merken, die in mijn „onderwerp"
fragmentarisch of vervaagd aanwe
zig zijn, ook in originele vorm kan
ontdekken.
Albert Einstein was een raadsel
voor mij tot op de dag, dat ik de
foto's van zijn ouders onder ogen
kreeg. Toen begreep ik hoe ik op
zijn gelaat kon aflezen dat het phy
sieke zjjn zeldzame natuur aanduid
de.
Laten wij, na deze inleiding eens
kijken naar Nelson Rockefeller, gou
verneur van de Staat New York.
En wij gaan dan eerst terug naar
grootvader John D. Rockefel
ler, grondlegger van het familie-ka
pitaal. Hij begon als assistent-boek
houder met een loon van drie en een
halve dollar per week. Toen hij zich
op 57-jarige leeftijd uit de zaken te
rugtrok werd zijn fortuin geschat op
een miljard dollar.
Hij bereikte de leeftijd van 97 jaar.
Ik zou niet graag zeggen dat hij er
tegen zijn levenseinde uitzag als het
uitgedroogde karkas van een kuiken,
en daarom stel ik dan maar dat hij
een ongewone gelijkenis vertoonde
met de mummie van Ramses II, van
wie verondersteld wordt dat hij die
onverzoenlijke Pharao uit de Bijbel
is: hij had een hoekig profiel, een
spitse vooruitstekende „snuit", een
kleine puntige kin en spleetachtige
vossen-ogen. Hij had trouwens ook
duizenden rimpels en plooien in zijn
gezicht:
Oorspronkelijk had hij rood haar,
maar hij verloor het al vroeg en
droeg daarna altijd een pruik.
Hij gedijde in die periode van de
Amerikaanse geschiedenis dat gentle
man-rovers grote fortuinen maakten
op de manier van duiten-dieven.
Spoorweg- en Mijn-maatschappijen
vochten bloedige oorlogen uit en geen
enkel schuldgevoel hield hen er van
terug betaalde storm-troepen in sta
te houden.
Het was in de tijd dat Herbert
Spencer de term „survival of the
fittert" uitvond en die woorden von
den in Amerika een enorme weer
klank. Zij leverden voor degenen,
die anderen de schedels verpletter
den, het bewijs dat zij het waren die
sterk genoeg bleken om in het za
ken doen staande te blijven,
noeg bleken om in het zaken doen
De oude Rockefeller was scherp als
een mes, hard als een spijker en sluw
als een vos. Hij was een meedogen
loos ijveraar, een koele fanatiekeling,
een van dogma's bezeten tuchtmees
ter en cr waren een half miljard dol-
lars-voor-de-philantropie mitsgaders
al de vindingrijkheid van een inven
tieve reclamechef voor nodig om hem
weer in het zadel van de publieke
sympathie te tillen.
Hij liet zijn nakomelingschap zjjn
scherpe snuit en een gevoel voor piet-
luttig-nauwkeurig boekhouden na; -O-
wel het een als het ander bepaalt nog
steeds het karakter van de familie.
Grootmoeder, zjjn vrouw dus, was
van een meer stoere lichaamsbouw,
maar zij was niet minder vroom,
streng en overheersend.
Zij voerde bij de familie de uitste
kende jukbeenderen en de vierkante
kaak in. Zij is ook de oorsprong van
het glimlachend oplichten in de ogen
van de Rockefellers.
Hun zoon, John D. Rockefeller jr.,
vader van Nelson, heeft een lang,
bleek gezicht met «en brede kaak.
Hij is een man van aristocratische
onaandoenlijkheid. Niettemin, ergens
ligt als een kleipe vlam onder een
laagje droog ijs, enige gevoeligheid
en een neiging tot tedere gevoelens
verborgen. Tijdens zijn generatie
werden de ondernemingen van de
Rockefellers onderworpen aan de
vaste morele wetten van de twintig
ste eeuw, en de sluizen tussen hun
fortuin en een grote verscheidenheid
van philantropische instellingen wer
den geopend.
Nelson Rockefeller is een duplicaat
van zijn grootmoeder met haar vier
kante, brede hoofd. De reclame-jon
gens, die de gouverneur omgeven,
trachten hem te verkopen als een
glimlachende goeierd, die iedereen
op de schouder klopt en iedereen de
hand drukt.
Ik echter kan hem onmogelijk zo
zien.
Zeker, gouverneur Rockefeller
heeft een gerede glimlach, maar een
glimlach heeft, net als wijn, zijn
eigen bouquet; de een is zoet, de
ander zuur. Nelsons glimlach is bit
ter.
Hij houdt er de glimlach van groot
moeder op na. Maar ik heb een spe
ciale studie van de glimlach ge
maakt. Ik heb ontdekt dat hij hele
maal niet bij de ogen, maar bij de
mond begint. Terwijl de bij de juk
beenderen geconcentreerde spieren
de glimlachende mondhoeken optrek
ken, trekken de ringvormige spie
ren rond de ogen samen en maken
er spleetogen van. Druk uw vingers
in uw ooghoeken en glimlach. U
kunt dan voelen wat er gebeurt.
Een schuw mens geeft van zijn ge
spannenheid blijk door een eeuwig
durende, zelf beschermende glim
lach. Als resultaat daarvan zetten
zich aan de ooghoeken kraaienpoot-
jes vast en de bevroren glimlach
ontstaat.
Constateer zelf hoe dikwijls dat
voorkomt, vooral bij slanke gespier
de mensen met een hoge neuswortel
en met geringe plooien die als een
luifel over de ogen hangen. Dag
Hammarskjöld, Harold Mac Millan,
Josef Stalin, zij zijn en Stalin was
dus allen mannen met een bevro
ren glimlach.
Ik geloof dus met dat de glim
lach van gouverneur Rockefeller een
teken is van plezier of ontspannen
heid, maar eerder een van strakke
gespannenheid, gevoeligheid en ner
vositeit. En deze, mijn bewering
wordt geschraagd door talrijke an
dere aanduidingen: de schrille toon
hoogte van zijn stem, het zorgelijke
samentrekken van zijn wenkbrauwen
dat optreedt zo gauw hij begint te
spreken en een netwerk van ver
warde rimpels dat zich vreemd ge
noeg, slechts boven zijn rechteroog
heeft geconcentreerd.
Dikwijls trekt hij, zoals Franklin
Delano Roosevelt placht te doen, op
een nerveuze manier met zijn kaak.
Hij heeft een vreemde loop. Hij
trekt zjin linker-schouder op en be
weegt zich in een links-schuinwaart-
se richting voort. En hij loopt altijd
vlug.
Ontspannen mensen lopen op een
gemakkelijke manier en zij gebruiken
hun hele lichaam in één harmoni
sche beweging. Zij komen snel voor
uit zonder een jachtige indruk te
maken.
U zou ongetwijfeld kunnen vragen
hoe zulk een gevoelig man in de po
litiek is terecht gekomen. Kijk aan
naar de kaak. Hij heeft het breedste
voorhoofd, de meest forse schouders
en de meest vierkante kaak van al
le Rockefellers en, om het alles com
pleet te maken, ook de grootste
mond.
Kennelijk belast met al de wetma
tigheden die het aanzien van de fa
milie Rockefeller bepalen, geeft Nel
son ook blijk van een ontzaglijke
daadkracht, wil, zelfvertrouwen en
van al de eerzucht van een uitzon
derlijk gespierd man. Daarom kan
men hem altijd jachtig, glimla
chend en handenschuddend zijn weg
door de menigte zien zoeken. Jovia
liteit is in een democratische wereld
het „handelsmerk" van elke politi-
cus-met-aspiraties.
Maar zoals ik hem zie is hij een
bleke, niet-roker en niet-drinker, die
dezelfde strenge onbuigzaamheid be
lichaamt als zijn grootvader deed.
Ik geloof niet dat Nelson Rocke
feller behoort tot die soort van men
sen, die een gedetailleerde belang
stelling hebben voor welke vreemde
dan ook, tenzij het dan gaat om
doeleinden van algemeen belang.
Maar ik geloof wel dat hij een
man is, die ernstig is begaan met
het lot van een natie of met dat van
de mensheid in haar geheel. Ik ge
loof vast dat het geniale talent voor
organiseren dat Grootvader over de
hele familie heeft verdeeld, in hem
woont.
Het pedante, het dogmatische en
het fanatieke is van generatie op ge
neratie veranderd in gewetensvol
heid en in een strikt-morele levens
opvatting. En onder zijn gespannen
heid brandt de kleine vlam van ge
voeligheid, zoals bij zijn vader.
Het is moeilijk om de ware natuur
te ontdekken van een man die om
geven wordt door een regiment van
„braintrusters" en door een zwerm
van dubieuze reclame-jongens, wier
taak het is Rockefeller te „presen
teren", niet zoals hij is, maar zoals
hij met het oog op een eventuele
verkiezing het beste zou kunnen zijn.
Zjj trachten hem voor iedereen
aannemelijk te maken. Zij hebben
alleen vergeten de muurschildering
van Fernand Leger en het portret
van een door Picasso geschilderde,
misvormde vrouw, die men in zijn
appartement in New-York kan aan
troffen, van de wanden te verwijde
ren.
De aanwezigheid van deze schilde
ringen is voor mij een voldoende
overtuigend bewijs van het feit dat
de gouverneur geen ronde jongen is
die het hart op de juiste plaats
draagt, maar een op de abstractie
gericht mens.
Gevoelige miljonairs kopen name
lijk Renoirs!
Het is voor mij een mysterie
waarom de jongelui van de „public
relations" een man als Nelson Roc
kefeller niet in zijn eigen gestalte en
hoedanigheid aan het publiek aanbie
den en met zijn eigen oprechte kwa
liteiten die overduidelijk in hem aan
wezig zjjn. Ik geloof niet dat zijn
kansen er door geschaad zouden
worden.
In een jong en vitaal land als de
Verenigde Staten, waar het stijfste
puritanisme achter iedere gebeurte
nis aanjaagt, en waar de alles in
beweging brengende geest van de
slanke, gespierde man de gehele cul
tuur beheerst, zou de jeugdige, stu
wende gouverneur van New York
best een sterke Republikeinse kandi
daat voor het presidentschap kunnen
zijn. En het Democratische geroep
dat hij alleen maar een padvinder
met een paar honderd miljoen dol
lar is, zou precies een aanwinst op
zijn creditpost kunnen zijn.
Want per slot van rekening heeft
de doorsnee Amerikaanse kiezer
geen enkel bezwaar tegen padvin
ders, en ook niet tegen een paar
honderd miljoen dollar.
(Copyright A.B.C.press)
m.
Grootvader John D.
an welke kant men Helsinki ook
nadert, het eerste wat men ziet
is de Grote Kerk, met de monu
mentale trappen, waarop vooral in de
middaguren honderden jonge mensen
zich in de zon koesteren. Toen ik daar
rondkeek, zag ik enkele jonge meisjes
op de bovenste trap tegen de muur
van de kerk geleund zitten, met hun
gezicht naar de zon gekeerd. Zij hiel
den een groot stuk carton, met zilver
papier overdekt, onder hun kin om
toch maar vooral, door de terugkaat
sing van het licht, niets van de ultra
violette kracht van de zon te missen.
Deze Grote Kerk verheft zich met
zijn machtige koepels op het uitgestrek
te Senaatsplein, vlak tegenover de
universiteit. Van alle kanten ziet men
de zuilengang, zodat het lijkt dat de
Dom aan vier zijden betreden kan wor
den. Bij de hoofdingang zag ik een aan
kondigingsbord, waarop in het Fins en
Zweeds te lezen stond: in deze kerk
is plaats voor 2500 personen". Daaron
der stonden de handtekening en de
stempel van het gemeentebestuur van
Helsinki.
Het was een tamelijke kille dag,
maar in de Dom heerste een behagelij-
ke zomertemperatuur. Moderne radia
toren zorgden hiervoor. Maar omdat
de temperatuur in Finland 's winters
niet zelden 35-40 graden onder nul is,
zijn de muren in deze kerk met vach
ten van kunstvezel, in rechthoeken ge
sneden, bedekt. Deze wandbekleding
dient tevens als geluidsdemping. De
preekstoel is van geel marmer en met
gouden guirlanden versierd. Een groot
aantal microfoons zorgt ervoor dat
men in de Dom elk woord van de gees
telijke, die de preek houdt, duidelijk
kan verstaan. Drie beelden staan in de
Dom opgesteld, dat van Maarten Lu
ther, van Melanchton en Agricola. Bo
ven het altaar hangt een schilderij, ge
schilderd door Paul Neff, dat de Af
neming van Christus van het Kruis
voorstelt. Het doek is afkomstig uit het
Tsarenpaleis te Petrograd.
Op de eerste bank in het midden
schip van de kerk is een metalen plaat
aangebracht, met de in het Fins en
Zweeds gestelde mededeling: „gereser
veerd voor de president van de repu
bliek en diens familie". Men vertelde
mij echter dat president Urho Kek
konen en zijn vrouw niet in deze bank
maar op twee stoelen voor deze ban-
kenrjj de godsdienstoefeningen, die af
wisselend in het Zweeds en het Fins
worden gehouden, bijwonen.
Aan het hoofd van de kerk in Hel
sinki staat de zeer populaire bisschop
Martii Simojoki, die sinds 1959 dit
ambt bekleedt. Hij, die met Herra
Piispa (Heer bisschop) wordt aange
sproken, is vooral bekend geworden
door zijn oecumenische arbeid en door
zijn onophoudelijk streven het con
tact van de kerk met de moderne
mens te verstevigen.
De bisschop van Helsinki, hoogle
raar aan de theologische Faculteit van
de Universiteit te Helsinki heeft mij
een onderhoud toegestaan; hij vertelde,
dat 94 pet. van de Finse bevolking bij
de Lutherse Kerk hoort. De kerk heeft
een grote zelfstandigheid. „Wij heb
ben een kerkparlement en de staat
heeft verder niets met de religieuze
aangelegenheden te maken".
„Het godsdienstonderwijs op de s pe
len wordt door de staat betaald.
Staatspresident en de regering fl-
men zijn de opperste kerkelijke
tie maar zij hebben geen bemoei®
met het eigenlijke godsdienstig leve
Bisschop Simojoki, die persoon
tot de Piëtistische Beweging "L,rdi
kerk hoort, heeft mij nog verzeK» e.
„dat het aantal aktieve gemeei -
leden steeds groeiende is". Ik -*e
van mening, dat hier meer ge'°\et
Christenen zijn, dan vroeger. En e(
is een verheugend verschijnsel, dat ,f{
steeds meer jongeren zijn, die a*„",
meedoen aan het Kerkelijk 'eV je
Hij vertelde mij nog, dat er over eI)
Finse radio elke dag 's ochtends
's avonds een gebed, en 's zondags ,eJ1,
Godsdienstoefening wordt uitgezoi10
Een sprekend voorbeeld van een
tensief kerkelijk leven vond ik i" jjc
grote industriestad Tampere, waaf „ko
een oefening in de Finlayson-K-"
bijwoonde. Deze kerk is de merkv'a
digste, van alle kerken, welke
mijn leven heb bezocht Zij is na
jflC
tri®'
lijk eigendom van een grote indust
onderneming, de Finlayson-Forssa jt
brieken (4000 werknemers) en
plaats voor 325 personen.
De Stadspastoor Marrti Jarvea'^,
en de Stadsmuziekdirecteur Paavo
mi hebben mij de geschiedenis
het ontstaan van deze Kerk ver'c
toen ik met hen na de godsdienst"®
ning nog in de kerk achterbleef, ^jj
ziekdirecteur Salmi speelde voor
op het oude orgel van Hill and S°'
London, welke nog uit Petrogr
stamt een werkje van Bach; daar
kreeg ik het verhaal te horen. j
Finlayson, een Quaker j„
James I
Schotland, richtte de fabriek op.
1820. Zijn opvolger van 1835-1860
dinand Uhde, vvas een Duitse P'®.cf,
en aanhanger van Johannes Gosc"1
een katholiek priester in
Goschner was katholiek vei lief-
mij Stadspastoor Jarventie, maar j.W.
de als een Evangelische geesten^!
Uhde droeg aitijd een groot aa eji
boekjes stichtelijke lectuur bij zlCiiii9'
verdeelde deze tijdens zijn wanaeja-
gen in Tampere. Hij liet op het eJJ
brieksterrein godsdienstoefeno 60p
houden en op elke 2e januari v°n eefl
de binnenplaats van de fabriek
godsdienstoefening plaats, waaraa"
le werknemers deelnamen. eef
Van 1846 tot 1880 was Finlayson j5
zelfstandige Kerkgemeente. Uhde j-j,r
eigenlijk met het missiewerk in
land begonnen.
Zijn opvolger Wilhelm von NotWJjgii
uit Balticum, was eveneens I'd
de Piëtistische Beweging in PetIü?®hoU'
Hjj liet de huidige kerk in 18?9
wen. ,,erK
Sindsdien hoort de Finlayson-* je
tot het stadsbeeld van Tampere en^f
traditie wordt in deze kerk g0rt'
steeds groeiende belangstelling \g.0O
gezet. Elke dinsdag wordt er om aaf-
uur een avondgebed gehouden, ge-
bij op het orgel Psalmen worden geli
speeld, waarna een preek van me
half uur "volgt. Het geheel duurt
kwartier. Er zjjn Advent- en
diensten. „jjg
Op 2 januari, op de eerste wer*^
van het jaar vullen de werknejn
van de' Finlayson-Forssa fabrj®
reeds om 7 uur in de ochtend de k
Het werkjaar begint met een jjgf
dienstoefening. Na de preek zingt jp
gemengd koor, mannen en vrouwe jp.
overals. Daarna gaan zij de fabrie^p
Ook in Tampere, het bolwerk ^ei
het Socialisme in Finland groen je
aantal belijdende Christenen met
dag. Evenals elders in Finland. -
PAL BALAZ»
t*
Vj; 1
F
lil T^.fr
ti 1 Jfffr'i
De Grote Kerk
Helsinki, die met zijn koepels een merkteken aan het si'"0
van de stad heeft gegeven.
AMSTERDAM, 25 juli Dr. A. Kort-
Iandt, lector in de psychologie en de
ethologie der dieren aan de gemeente
universiteit is dezer dagen terugge
keerd van een verblijf in Congo, waar
hij gedurende een half jaar studie heeft
gemaakt van het leven der chimpansees
in de vrije natuur in opdracht van „het
instituut der nationale parken in Bel
gisch Congo" te Brussel en met steun
van Nederlandse en Amerikaanse we
tenschappelijke fondsen.
Dr. Kortlandt heeft nabij het Albert-
park m het oostelijk deel van de Congo
een bijzonder geschikt open terrein ont
dekt, waar hjj onder meer vanuit een
™eier hoge schuilhut, gebouwd in
een boom dóór Pygmeeën, de apen uit
stekend heeft kunnen observeren. Hij
heeft de gangen van deze het nauwst
aan de mens verwante dieren kunnen
nagaan, op momenten dat zij de dichte
oerwouden hadden verlaten en op het
open terrein verbleven om zich te voe
den met bananen en papayes. Hij heeft
de gedragingen der dieren kunnen vast
leggen op vele meters filmband. Hij ont
dekte onder meer dat de chimpansees
in groten getale leefden op een heuvel,
die door de inlanders heilig was ver
klaard. Hij constateerde bovendien, dat
deze apen minder in gesloten groepen
leven, dan tot dusver in wetenschappe
lijke kring werd aangenomen.
Dr. Kortlandt had Congo juist verla
ten voor de moeilijkheden begonnen als
gevolg van de soevereiniteitsoverdracht.
Hjj zal zijn wetenschappelijke bevindin
gen doen publiceren in de uitgave van
het Belgisch instituut.
NIJMEGEN. 23 juli (K.N.P.)
raad van bestuur der
stichting en curatoren van de r.-K' '^\\e
versiteit maken bekend, dat zfj 0(fl
maatregelen treffen, die nodig je
het onderwijs in de tandheelkunde
universiteit in september 1961 te c]i'
beginnen. Men mag daarom ver^
ten, dat de poorten van de Nijh,e^0of
universiteit op de genoemde datum
de toekomstige tandartsen zullen
gaan.
(Van onze Haagse redactie! ^jj
DEN HAAG, 26 juli De resumés'
van de Duitse proef met een snel"
beperking op de grote wegen, W" „r
ook in Nederland bestudeerd. u„r\oV}'
schikbare gegevens geven de vom ?jjr>
ge indruk dat het zeer moeilijk 1%^'
tot betrouwbare conclusies te y,„t; oa'
zo meent minister Korthals. Als
derzoek hiertoe aanleiding zou s
zullen soortgelijke proefnemingen ^1
ons land worden overwogen, y\e i"
echter pas mogelijk zjjn, nadat jfi
voorbereiding zijnde herziening VJ* va
wettelijke voorschriften ten aanzliv1edel'
het vaststellen van maximumsnel
tot stand zal zijn gekomen. spe'j
De Duitse proeven betroffen een
heidsbeperking op enkele drukke pj
gedurende het Pinksterweekend
eerste indruk van de resultaten wa
hoopgevend.
