Aannemers achten Prij zen
beschikking niet duidelijk
Maatregel is een blok aan het
been der bouwministeries
HET BOUWCONFLICT voor
en achter de schermen
M
MELAATSENKOLONIE IN
CONGO ZONDER LEIDING
Missiezusters Kostbaar Bloed
voor een deel geëvacueerd
VICTORIA-WATER
FRATERS VAN TILBURG
GAAN NAAR BRAZILIË
KOUDE OORLOG-SITUATIE
van
Toetssteen voor
prijzenpolitiek
van de regering
WIS,hcm
y?at 'n vondst!
Pennende uren
v°or missiepost
Mont for tanen
Nederlands bloed naar Congo
RÉI
Ongerustheid over missiepost Imbonga
Kodak
fototip nr. 7
Meisje bezweken
na auto-ongeluk
J. Wardernier
overleden
Chileense dank
aan Nederland
NELLE's
Afternoon"
theebuiltjes
98 ct
ï)4u^ek?N' 27 151111 Drie in Brus"
vvnt
PAGINA
DONDERDAG 28 JULI
*Van onze Haagse redactie)
OEN HAAG, 28 juli Na
Sen ri nge besprekingen tus-
0re 0vei'heid en de aannemers-
st^an^Satie uit de Raad van Be
stem bouwbedrijf bestaat nog
vra s Seen duidelijkheid over de
boe de Prijzenbeschikking
eind bedrij'f 1960> welke een
b0u haakte aan de beruchte
f)astVVstaking, moet worden toege-
gen augustus zullen de verte-
}j(1(,|v°ordigers van de Raad van
!^bh r bouwbedrijf een gesprek
hpKu met minister de Pous. Zij
UDben j a
dringend gevraagd
gelegenheid een aantal
tij j rbeden op te heffen, opdat
aannemers duidelijk kun-
h0)1 Vei'tellen wat er voortaan van
iw ^'erwacht wordt wanneer zij
°ver n opdrachtgevers een prijs
ter t^nk°wen. Indien de minis-
gev Widens die bespreking niet de
beSt aa^de verheldering kan geven
s^tj ;ia-t er kans, dat de organi-
gaAs hun leden de richtlijnen
üfA verstrekken welke volgens
tem iuiste zijn. Men mag aan
bel-?1? dat die richtlijnen wel
OS zullen zijn dat de aan-
%n - Wen meer zullen stijgen
lT1^ntster De Pous graag zou
Advertentie
Van Nelle's „After
theebuiltje (groot for-
hebt u volop krachtige,
één
no0n»
Waat)
Qüt'ge thee voor heel de familie.
Makkelijk, vlug en proper!
0 °k echt handig om mee te nemen
j' Vacantie: in de caravan, de boot,
6 teot
,,^n
(groot formaat)
doos van 20 stuks
Qnigeving Elisabetha
v;
^ar end of de
FELISOL
écht kleurecht
niet
Nóg een goede tip:
Gebruik
Nederlands echtpaar in
Oostenrijk gewond
24 jaar geleden bekend
als uitvinder van
brandstofloze motor
Onofficieel bezoek van
minister Vergara
Hinderlijke toeristen
DODELIJK ONGEVAL
(L ®6ti 2= J"011 Nederlandse zusters
W^ater? 7? aS 'let provincialaat van
dat aV?ontfortanen alhier laten we
SaC hiissi^i Paters en zusters, die op
§t,5®tha w?? in de omgeving van Eli-
§elpdp„ K,2aam waren en enige da
le,. Setin? 00negers werden gevan-
^tadn°rnen, thans behouden in Sta
HiUet bet? aangekomen.
C?e<ien i tot de ontstane moei-
eUflen U®, et volgende bekend ge-
bialsroen rv ,daSen geleden kwam
°lic, r Weri,onS°lezen, geen militairen,
N>aat,nh"eiT.,?rs van een Belgische
CtseHn? a?pvP,1J' in opstand. Zij vielen
l>et Vah "lanken aan. Ook de mis-
°btnPiH„pal®rs Montfortanen moest
Weh Bel?® De paters (10 Nederla.id-
&ai d°ofrt j e pissionarissen met aan
'aier P. .ult Limburg afkomstige
^bster» Ijntjens)alsmede een acht-
tet ""Jster-
®ht, ^erdev, 0n zij gevangen. De pa^
tol, Sep u, mishandeld, de zusters daar-
v -1- p'e" ongedeerd. Dank zij het
12 oA0J™onUortaanse missiepos'
al '?en, duurdïichten had kunnen uit-
bo» ,.dat
be?®, lan» n6 Sevangenschap niet
sch„1;id dnó- missionarissen werden
d0h s°ldatP? cen detacboment Tunesi-
iï5 °VerEoi!l van bet UNO.leger en war-
b°2 r_acht naar Stanievstad
lip
naar Stanleystaö. Het
missionaris
In de koude oorlog-situatie waarin
de aannemers nog steeds met minister
De Pous verkeren, gaat het er hen
niet om zich van de inzichten van de
minister te laten overtuigen. Zy zijn
het nog steeds ten enenmale niet eens
met de uitgevaardigde prijzenbeschik
king en zij behouden zich nog immer
het recht voor deze beschikking langs
juridische weg aan te vechten. Het
gesprek gaat dus slechts over de in
terpretatie van de maatregel en de toe
passing ervan.
Risico van dubbele aftrek
De Raad van Bestuur Bouwbedrijf
legt de Prijzenbeschikking zodanig uit,
dat van de aannemers bij de uiteinde
lijke afrekening van hef werk het be
drag van de gestegen loonkosten van
de overeengekomen prijs kan worden
afgehouden. Aangezien de aannemers
menen, dat de produktiviteitsstijging
reeds in de aanneemsom is vercalcu-
leerd, zou deze terugvordering van de
opdrachtgever betekenen, dat zij dus
twee maal hun produktiviteitsstijging
moeten afstaan. Zij hebben hun leden
zij het op cryptische wijze van
deze interpretatiemogelijkheid op de
hoogte gesteld. De consequentie daar
van zou dus nu kunnen zijn, dat de
aannemers zodanige aanneemsommen
gaan vaststellen, dat dit risico van
dubbele aftrek niet meer gelopen wordt,
hetgeen natuurlijk op een prijsstijging
neerkomt.
Weliswaar is van regeringszijde
de juistheid van deze opvatting van
de raad bestreden. Men heeft de
raad zelfs verzocht deze mening te
genover zijn leden te rectificeren.
Hiertoe is de raad echter nog niet
overgegaan en hij wil dat ook niet
doen, tenzij de minister op dit pun?
duidelijker wordt dan hij volgens de
raad tof nu toe is geweest. Het is
de raad namelijk gebleken, dat het
ministerie van Landbouw, althans de
Nederlandse Heidemaatschappij, te
genover de aannemers zodanig te
werk gaat, dat wel degelijk van een
dubhele aftrek sprake zou zijn. De
raad heeft dit geval, dat in brieven
van de Heidemaatschappij aan de
aannemers vastlag, aan de minister
voorgehouden. Er is sindsdien over
leg geweest met de betreffende op
drachtgever, waarna deze de aanne
mers verzocht de bedoelde brief als
niet-geschreven te beschouwen.
Bezwaren niet weggenomen
Volgens de aannemers is dit voor
val tekenend voor de verwarring, die
met betrekking tot de Prijzenbeschik
king in regeringskringen zou bestaan.
Bovendien achten zij door deze gang
van zaken hun bezwaren ook niet weg
genomen. De Heidemaatschappij heeft
de aannemers namelijk geschreven, dat
,,in tegenstelling tot. vroeger gegeven
richtlijnen" de beschikking niet zoda
nige geïnterpreteerd moet worden,
dat zonder meer tot terugvordering
(van het gestegen loon) kan worden
overgegaan." Hieruit zou nu, volgens
de aannemers blijken, dat de overheid
toch weer een slag om de arm_ zou
nemen, hetgeen dan zou blijken uit de
toevoeging ,,niet zonder meer".
De regering, heeft verder gesteld,
dat zy in de prijsvorming zal ingrijpen
wanneer de bouwprijzen stijgen, ter
wijl dit op het eerste gezicht een ge
volg is van het niet naleven van de prij
zenbeschikking. Men wil nu van de
minister weten of hij ook van plan
is tegen een individuele aannemer op
te treden, ook wanneer de opdracht
gever de prijs als juist aanvaard heeft.
Hier speelt met name de vraag een
rol of de minister van Economische Za
ken zich tegen een prijs zal verzetten,
indien de bouwministeries als op
drachtgevers het met deze prijs eens
waren. De aannemers stellen verder,
dat zich in de begroting, waarop de
prijsvorming gebaseerd moet zijn, ge
durende de loop van een werk zulke
grote verschillen naar boven en naar
beneden kunnen voordoen, dat het in
de praktijk onmogelijk nauwkeurig te
bepalen zou zijn of de Prijzenbeschik
king wel of niet overtreden is. Eigen
lijk zou een dergelijke overtreding
slechts klaar en duidelijk kunnen wor
den vastgesteld, indien de minister een
maximum prijs voor bouwwerken had
vastgesteld, hetgeen niet gebeurd is.
Naast dit alleg bestaan verder bij de
aannemers nog onzekerheden over eni
ge punten van meer gedetailleerde
aard. Door al deze verwikkelingen
groeit de Prijzenbeschikking steeds
meer uit tot cen toetssteen voor de
prijzenpolitiek van de regering. Niet
alleen de overige bedrijfstakken zijn
by de kwestie sterk geïnteresseerd,
ook politiek kan de zaak nog van ge
wicht worden. Minister De Pous heeft
immers binnen niet zo erg lange tijd een
nieuwe Prijzenwet te verdedigen.
Uiteraard hebben vooral de bouwmi
nisteries groot belang by een oplos
sing van de moeilykheden. Zy zyn het
immers, die met de aannemers moeten
werken. Zoals de situatie nu is lijkt de
Pryzenbeschikking voor hen een blok
aan het been geworden te zyn.
Advertentie
(Advertentie)
Let op, mevrouw 1
Textiel stoffen met
hel FELISOL-etiket
zijn kleurecht!
Let U dus voortaan
op FEUSOL.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 28 juli Het bouwcon-
flict was van de aanvang af in wezen
een conflict over de pryzen, nauwkeuri
ger gezegd, over de doorberekening van
de loonsverhogingen in de pryzen van
onderhanden werken. Volgens de richt
lijnen van de nieuwe loonpolitiek, zo
hield minister De Pous staande, moeten
de loonsverhogingen uit de produktivi-
teit bekostigd worden. Ik wens, aldus
de minister, dus niet met een loonsver
hoging in te stemmen als die de uit-
eindelyke prys van de nu onderhanden
werken zou verhogen. De aannemers
bleven echter volharden by een andere
redenering. Als gevolg van de zware
concurrentie, zo zeiden ze, hebben wy
de produktiviteitsstyging reeds in de
Woensdagmiddag vertrok uit Den Haag de bloedtransfusie-eenheid van het Neder-
landsche Roode Kruis voor de Congo. Van links naar rechts: de arts D. Herder-
schel (bacterioloog), de heer J. A. van Steenveldt (technisch medewerker), me},
m. van der Veer (analiste) mevr. G. A. W. Peetoom (verpleegster) en de arts
F. Peetoom, leider van de groep, bij de bagage die uit bijna tweehonderd kg
materiaal bestaat.
SC]A®ns ai?.uroP,a zulten overkomen
111 StaJi ontvangen berichten
v«)s Pl0ystad het centrum te zijn
»eviuchte missionarissen.
(Van onze Brabantse redactie)
AARLE-RIXTEL, 27 juli „Elf van
de negenentwintig zusters die op onze
vier posten in Congo werkten, zyn nu
terug in Nederland. De anderen zullen
waarschynlijk ginds blyven, en ook wij
hopen er spoedig terug te zyn", vertelt
zuster Agnella, overste van de post
Bokuma. Ze is van afkomst Italiaanse,
maar met het Nederlands heeft ze geen
moeite. „In Congo spreken we veel
Vlaarts, hier in het moederhuis is het
Duits zo'n beetje de voertaal". Veel
zusters komen uit Duitsland en Oosten-
ryk, waar de missiezuster van het
Kostbaar Bloed de meeste huizen heb
ben. Dat het generalaat in Aarle-Rix-
tel is gevestigd, is een gevolg van het
feit, dat de religieuzen in 190S uit Duits
land moesten uitwijken. De bakermat
van (1e congregatie is echter Zuid-Afri-
ka.
„Een troost is, dat er nog zusters over
zijn in Congo. Zy zullen waarschijnlyk
zo goed mogelijk over de posten wor
den verdeeld om de mensen zoveel mo
gelijk te kunnen helpen. De paters
zijn er nog en op de missies is tot dus
ver niets gebeurd."
De evacuatie is zonder paniek of in
cidenten verlopen. In onze streek van
de Evenaarsprovincie was het rustig,
maar de aarlsbisschop van Coquillat-
ville, mgr. Vermeeren, vond het toch
het veiligst, dat de zusters die ver in
het binnenland zaten, zich terugtrokken
op de goed bereikbare posten. Imbonga
is het minst bereikbaar, dus wij wer
den naar de post. In Flandrea gebracht",
is het relaas van de overste van Imbon
ga, zuster Clara. Zij is Duitse van af
komst. Evenals zuster Angella werkt
ze sedert 1931 in Congo. Alleen in 1953
is ze met verlof geweest. Haar familie
in Westfalen weet nog niet dat ze terug
is. ,,We hebben nog geen tijd gehad
om ze te berichten. In Flandrea kon
den we met drieën in een auto mee
naar Bamanya. Zuster Immaculae, de
onderwyzeres van onze post, is daar
achtergebleven. Zuslei Marianne en ik
zijn met het laatste pendelvliegtuig naar
Brussel gevlogen, waar we zaterdag
morgen aankwamen. De vliegtocht van
Leo naar Brussel duurde minder dan
acht uur: we vertrokken 's nachts om
half een en om kwart voor acht 's mor
gens waren we in Brussel. Het lijkt
nog steeds onwerkelyk. Donderdagmor
gen waren we nog in Imbonga".
De zusters hebben daar evenals op
de andere posten een .,dispensaire"-po-
iikliniek met „kleine ziekenafdeling",
een lagere meisjesschool en een „ma-
terniteit". Verder verzorgden ze de buis-
houding van de paters, missionarissen
van het II. Ilart uit Borgerhout. Boven
dien is er in Imbonga een melaatsen
kolonie met 200 patiënten. „Toen we
in 1948 met de verpleging begonnen, wa
ren er 400, maar er zyn vee! mensen
genezen Na vier jaar behelpen had
men in Imbonga sedert veertien dagen
een nieuwe materniteit, waar al vyf be
vallingen hadden plaatsgehad. „IVe wa
ren er met vyf zusters: één had de lei
ding van de melaatsenverplpging, één
verpleegster-vroedvrouw leidde de dis-
pensaire en de materniteit, één was
hoofd van de meisjesschool en twee
zorgden voor de huishouding. Hoe het
nu gaat weten we niet, maar we vre
zen liet meest voor de zieken. Er zyn
nu alleen nog zwarte „infirmé's".
De mensen hebben een geweldig ver
trouwen in ons. Onder elkaar is er veel
wantrouwen, maar als wij iets zeggen,
staat het voor hen vast. Ze begrepen
er niets van dat we weggingen. „Waar
om gaat u weg, we hebben toch niets
misdaan", riepen ze toen we vertrok
ken Het is een vreselijke toestand. De
mensen hebben ook geen werkgevers
meer. Ze weten niet of ze betaald wor
den en op veel plaatsen ligt het werk
volkomen stil".
In Flandrea zyn de zusters op hun
post gebleven en ook de post Bamanya
de oudste vestiging, waar o.a. een
internaat is met 200 meisjes is nog
gedeeltelijk bezet. Bokuma krijgt mis
schien ook wel weer enkele zusters, maar
het verre Imbonga zal het voorlopig zon
der moeten doen.
Onder de teruggekeerde zusters die
voor het merendeel in het Nederlandse
provinciale moederhuis in Tienray (L)
zij nondergebracht is er één die 45
jaar onafgebroken in Congo is geweest.
Dat is zuster Humiliana, van Bokuma.
Zuster Marianne van Imbongo heeft 40
jaar zonder onderbreking in de Congo-
i missie gewerkt.
aanneemsommen moeten vercalculeren.
Als wy dus later de loonsverhogingen
bytellen rekenen wy niet te veel. Wy
hebben er trouwens ook recht op dat
te doen, aangezien onze contracten de
risicoclausule kennen, welke de op
drachtgevers rechtens verplicht de
loonstygingen by de ulteindelyke af
rekening op de aanneemsom by te pas
sen.
De partyen kwamen echter niet tot
elkaar. Om aan de uitgebroken staking
een einde te maken pakte minister
De Pous de zaak van een andere kant
aan door het uitvaardigen van de Prys-
beschikking. De lonen werden ver
hoogd. De doorberekening werd echter
de weg versperd door de Pryzenbeschik
king. De aannemers legden zich pro
testerend by deze maatregel neer. Zy
behielden zich het recht voor de maat
regel van de minister langs juridische
weg aan te vechten. Daarmee ver
plaatste het conflict zich naar het front
waar het uiteindelijk thuis hoorde:
het prijzenfront.
Hoe moest het in de praktyk nu ver
der gaan met de prijsvorming? Daar
over is van het begin af aan verwar
ring geweest en die verwarring bestaat
op dit moment nog steeds. Vooreerst
bleek uit het antwoord van minister De
Pous op vragen van het lid van de
Tweede Kamer. mr. K. van Ryckevor-
sel, dat de Pryzenbeschikking niet al
leen van toepassing zou zyn op lopende
werken, maar ook op nieuwe contracten
hoewel over dit punt, volgens de aan
nemers, nooit moeilykheden met minis
ter De Pous bestaan hadden. Hoe zou
nu de prijsvaststelling tussen aanne
mer en opdrachtgever voor nieuwe
werken moeten plaats hebben? Deze
vraag werd nog klemmender geacht
toen de ministerraad besloot, dat voort
aan in het algemeen geen risicoclau-
sules voor lonen en sociale lasten meer
zouden worden opgenomen in de con
tracten, welke de bouwministeries
Verkeer en Waterstaat, Defensie en
Volkshuisvesting met de aanne
mers zouden sluiten, aangezien deze
clausule niet meer paste in de nieuwe
loon- en prijspolitiek. Komen er nu geen
duidciyke richtlynen over de prijsvast
stelling, aldus de aannemers, dan heb
ben wij geen vertrouwen meer in de con
tracten die wij met de bouwministeries
moeten aangaan. Wy kunnen het met
deze ministeries immers wel eens wor
den over de prijs, maar dan staat al
tijd als onzekere factor op de achter
grond de Prijzenbeschikking welke door
het ministerie van Economische 'Zaken
wordt gehanteerd en over de interpreta
tie van die beschikking zyn wy het niet
met de minister eens.
De verwarring
Waarover was dan verwarring ont
staan? De Raad van Beheer Bouwbe
drijf had de Pryzenbeschikking zo
danig geïnterpreteerd, dat de aanne
mers in het slechtste geval een prijs
zouden moeten overeenkomen waarin
de produktiviteitsstyging reeds was
afgetrokken, terwyl echter later, bjj
de uiteindelyke afrekening, de bouw
ministeries van dat bedrag nog eens
de stijging van de loonkosten welke
zich gedurende het werk hadden voor
gedaan, zouden kunnen aftrekken.
Van regeringszyde werd deze inter
pretatie weliswaar aangevochten, maar
er bleef vaagheid en verwarring bestaan
over de vraag hoe de prijzen dan wel
moesten worden vastgesteld. Deze ver
warring werd trouwens nog groter, toen
de overheid liet weten, dat voor bepaal
de lang lopende werken de risicoclau
sule weer wél kon worden toegepast,
waarvoor dan eerst by Economische
Zaken een ontheffing van de Prijzen
beschikking moest zijn verkregen.
Vaagheid ontstond hierby op de eerste
plaats over de vraag welke de crite
ria voor een dergelijke ontheffing zou
den moeten zijn, hetgeen door de rege
ring niet werd medegedeeld. Verder
vroegen de aannemers zich af hoe de
procedure zou verlopen. Zou niet de
mogelijkheid bestaan dat zy, na een ont
heffing van de Pryzenbeschikking ver
kregen te hebben, weer een nieuwe
beschikking tegen zich gericht kregen,
wanneer namelyk Economische Zaken
het niet eens zou zjjn met de prys wel
ke tussen aannemer en het opdracht ge
vende bouwministerie was overeengeko
men?
Van regeringszyde werd op deze
vraag te kennen gegeven, dat zo iets
niet in de bedoeling lag. Economische
zaken, zo werd gesteld, wil niet van
geval tot geval gaan controleren of de
pryzen welke de aannemers met de
bouwministeries overeenkomen wel aan
alle regels voldoen. Slechts wanneer de
bouwpryzen stygen, terwijl het vermoe
den bestaat dat dit veroorzaakt wordt
door het niet naleven van de Prijzen
beschikking zal er een onderzoek door
de justitie kunnen worden ingesteld. De
aannemers hebben het dus zelf in de
hand.
Niel voldaan
Ook na deze verduidelijking voelden
de aannemers zich niet voldaan, aan
gezien daarmee naar hun mening wel
gezegd was wat er zou gebeuren wan
neer Economische Zaken meende dat
de pryzen niet goed lagen, maar niet
wat er gedaan moest worden om te
voorkomen dat een onderzoek nodig
zou worden. Men bleef het een on
bevredigende situatie vinden, dat
Economische Zaken, met Justitie als
stok achter de deur, de pryzen on
gedaan zou kunnen maken, welke de
aannemer met de bouwministeries of
met particuliere opdrachtgevers over
eengekomen waren. Men bleef zo iets
bovendien zien als een blijk van wan
trouwen tegenover de bedrijfstak
welke zich zo goed als de andere be-
dryfstakken heeft sterk gemaakt dat
de prijzen in de toekomst niet als ge
volg van de loonsverhogingen zullen
stygen.
Het bouwconflict kan dus nog niet
als afgelopen beschouwd worden. Er
blyft verwarring bestaan over de uitleg
en de toepassing van de Pryzenbeschik
king, vaagheid over de vraag wanneer
een ontheffing van deze beschikking
verkregen kan worden en vooral onze
kerheid over de houding welke minister
De Pous zal aannemen tegenover de
pryzen welke de aannemers met de
bouwministeries overeenkomen. In de
nevenstaande beschouwing wordt mel
ding gemaakt van de laatste ontwikke
lingen, die zich in deze zaak hebben
voorgedaan.
(Advertentie)
ZOaaaas
Géén handen of voeten te dicht bij de femf-
Ze worden er groter» maar niet mooier door.
ULM, 27 juli In het ziekenhuis al
hier is overleden Willy Bosma, het
tweejarig kleindochtertje van de heer
en mevrouw Meinds uit Stadskanaal.
Zoals gemeld kwam de auto waarin de
familie Meinds een tocht door Duits
land maakte, dinsdag op de weg tus
sen Neu-Ulm en Senden in West Beie
ren in botsing met een Duitse vracht
wagen.
Een Nederlands echtpaar is ernstig
gewond geraakt by een autobotsing in
de buurt van Kirchbiehl-Oberndorf in
Oostenrijk. Door de gladheid van de
weg raakte de wagen, die bestuurd
werd door mevr. J. Goerschen uit Den
Haag, op de linker gedeelte van de ry-
baan, waar zy in botsing kwam met
een tegemoetkomende personenauto.
Mevr. Goerschen, haar echtgenoot P.
Goerschen en de drie Oostenrijkse in
zittenden van de andere wagen werden
allen ernstig gewond naar het zieken
huis in Woergl overgebracht.
GIETHOORN, 27 juli In het dia-
conessenhuis te Meppel is op 47-jarige
leeftyd overleden de heer Johannes
Wardenier, die 24 jaar geleden we
reldbekendheid kreeg als uitvinder
van de zogenaamde brandstofloze mo
tor.
De gemeente Weststellingwerf (Wol-
vega) was mede in de uitvinding ge
ïnteresseerd omdat daar een enorm ge
bouwencomplex zou verrijzen voor de
fabrikatie van de motor. Van de zyde
van het toenmalige gemeentebestuur
werd veel betekenis aan de uitvinding
gehecht. De namen Wardernier en Wol-
vega gingen over de hele wereld en uit
buiten- en binnenland kwamen geïnte
resseerden naar Wolvega om zich daar
met de toen 23-jarige uitvinder in ver
binding te stellen.
Een lezing die door de uitvinder voor
de studenten aan de technische hoge
school te Delft zou worden gehouden liep
echter op een mislukking uit en nadat
de kwestie van de brandstofloze motor
wekenlang op de frontpagina van 's we
relds grootste kranten had geprykt,
werd de uitvinder ter observatie opge
nomen in de kliniek van prof. Van der
Scheer te Groningen.
Om de uitvinding van Wardernier is al
tijd enige geheimzinnigheid blijven han
gen. Met de heteluchtmotor (dat zou ook
de vinding van Wardernier zyn ge
weest) wordt nog steeds geëxperimen
teerd. De ideeën van de hedendaagse
geleerden en die van Johannes Warder
nier zouden elkaar ondanks grote prin
cipiële verschillen toch ergens ont
moeten. Vele mensen hebben hun ge
loof in de brandstofloze motor van War
dernier nimmer geheel verloren.
DEN HAAG, 27 juli De Chileense
minister van Buitenlandse Zaken, de
heer German Vergara Donosco, heeft
meegedeeld, dat hy tijdens het bezoek
dat hij aan het ministerie van Buiten
landse zaken heeft gebracht en tydens
de te Wassenaar gehouden lunch uiting
heeft gegeven aan zyn gevoelens van
dankbaarheid jegens volk en regering
van Nederland voor de hulp die zij Chiii
hebben geboden na de aardbevingen en
andere rampen. Verder betuigde hij zijn
erkentelykheid voor het pleidooi van de
Nederlandse minister van Buitenlandse
Zaken, mr. J. M. A. H. Luns, in de eco
nomische en sociale raad van de verenig
de naties te Genève voor technische
hulp aan Chili.
Minister vergara brengt een vol
strekt onofficieel bezoek aan Nederland.
Naar hy vertelde hoopt Chili dat met
Philips overeenstemming zal worden
bereikt over een telecommunicatiestel-
sel. Er is een Philipsfabriek in Chili
maar die produceert geen telecommuni-
catiemiddelen. De minister voert nog
een bespreking met vertegenwoordigers
van de Philipsfabrieken.
Verder zei minister Vergara dat zyn
regering hoopt dat andere bedryven
bereid zullen worden gevonden even
eens te helpen. Chili heeft hulp nodig
onder andere by de aanleg van wegen
en spoorlijnen. De schade die door de
rampen i» aangericht, wordt volgens
een voorlopige schatting beraamd op
550 miljoen dollar, dat is twee derde
van de jaarlijkse begroting.
(Van onze correspondent)
VUGHT, 27 juli Dank zij de snelheid
waarmede de politie enkele signalemen
ten kon verspreiden, gelukte het een
aantal Nederlandse en buitenlandse
„toeristen" te grypen, die hun excur
sies misbruikten om te stelen wat van
hun gading was.
Een jongeling uit Best en een uit Til
burg namen in Vught een auto weg,
slaagden er in de Belgische grens te pas
seren, maar werden in Turnhout gear
resteerd en naar Vught teruggebracht.
Een jonge Duitser uit Remscheid stal
in Vught een mooie fiets en toerde er op
naar Antwerpen waar hy zich wist te
verstoppen op een schip dat naar Bra
zilië moest, maar eerst in de Rotter
damse haven nog e.e.a. te laden en Ie
lossen had. De politie „loste" toen ook
maar de Remscheider, die door de
Vughtsche politie in de cel werd gestopt.
Tenslotte had een andere Duitse jonge
ling in Vught een draagbare radio weg
gegrist, maar nog vóór hy de gemeen
tegrens bereikte had de politie hem in
de kraag en de radio in beslag genomen.
BORNE. 27 juli Op de Rondweg
is gisteravond de 63-jarige mej. NL
Hofmeier aangereden, toen zy by h°t
oversteken niet oplette. Het slachtof
fer is korte tyd later in het r.-k zieken
huis te Hengelo overleden.
(Advertentie)
ATTCRI.uk BKl»iWALTER
OPWEKKEND
DE NEDERLANDSE
IAFELDRANK
GEZOND
TILBURG, 27 juli Om te voldoen
aan het uitdrukkelijk verlangen van de
H.Congregatie de Propaganda Fide te
Rome en het dringende verzoek van
Zyne Excellentie de Internuntius in
Den Haag. heeft frater Novatus Alge
meen Overste van de fraters van Til-
durS- .rï.'Gi?.31" 0011 bezoek gebracht aan
Brazilië. Ily hee.t daar onderzocht hoe
en waar de fraters hun medewerking
kunnen verlenen bjj de missionering
van dit uitgestrekte land, 260 maal zo
gioot als Nederland, in oppervlakte ge
lijk aan Europa.
Het woord „missionering" wykt hier
in zoverre af van het gewone begrip,
dat er doorgaans mee wordt aange
duid, dat er van bekering uit het hei
dendom geen sprake meer is. Van de
iv/r1-11 ïnwoners is 97 pet katholiek.
Maar in de zin van: de godsdienst
onder het volk brengen, kan men nog
volop spreken van de Braziliaanse mis
sie. Door ontstellend gebrek aan pries
ters en religieuzen, hetgeen nog ver
zwaard wordt door de enorme afstan
den en het gebrek aan wegen, is het
met de kennis en de praktische bele
ving van de godsdienst droevig gesteld.
Gemiddeld slechts 1 priester op de
6000 gelovigen, terwy] dit aantal in
sommige bisdommen tot 30, 40 en
50.000 stygt, is het niet te verwonderen
dat de aanwezige priesters bij de
grootst mogelijke inspanning er niet in
kunnen slagen om ook maar een enigs
zins normaal godsdienstig leven te ves
tigen.
Op onderwijsgebied is de toestand zo
mogelijk nog slechter dan op het ter
rein van de rechtstreekse zielzorg. Toch
zyn we er tegenwoordig wel van over
tuigd, en de missiebisschoppen met
hun missionarissen getuigen dit onop
houdelijk, dat goed godsdienstig onder
wijs een der hoogste vormen van mis-
sie-aktiviteit is, en dat de bloei van de
godsdienst, zeker in een land als Bra
zilië, minstens evenredig is met de
stand van het onderwys in al zijn vor
men.
Hierdoor getroffen heeft het hoofdbe
stuur van de fraters besloten het missie
werk in Brazilië te aanvaarden. Door
het openen van lagere en middelbare
scholen wil de Congregatie meewerken
aan de godsdienstige verheffing van
het sympathieke Braziliaanse volk. On
danks gebrek aan godsdienstige ontwik-
kelmg en een juist inzicht in de prak
tische beleving, hangt de Braziliaan
met hart en ziel aan de katholieke
kerk. Vermeerdering van he aantal pries
ters en religieuzen om de mensen de no
dige kennis bij te brengen is een eerste
noodzaak om Brazilië met recht zijn ti
tel te laten voeren van: de grootste ka
tholieke natie van de wereld te zyn De
fraters hebben zich aangeboden om op
hun terrein, het onderwys daaraan
mee te helpen.
Tot nu toe zijn daarvoor aangewe
zen: frater Leonis Puts uit Oisterwyk,
fr. Anastaas Verheyen uit Goirle fr.
Ignatius van Loyola Beyers uit Til
burg en fr. Christino Gemen uit Den
Bosch.
