Harde werker met beroemde leerlingen
v
1
-
DIRECT ONTSLAG bij nieuWe
wilde staking
SPREKEN OVER DE MENS
Vrouwen veelal niet tevredei1
over haar gewicht
ino€
mÊ
Zij
Terrassen, waar consumptie
niet verplicht is
1 x
Reparatie-bedrijf mist orders
door onrust
Opstellen van Hermann Kesten
zijn 12 cm korter en 10
lichter dan mannen
V.S. gaan weet
een satelliet
lanceren
Café's waar niets wordt
geconsumeerd
Het Arabische koffie
huis
Wat men niet weet
Negentig jaar?
Nieuwe bijzonderheden
Ili»
1 m
Ook celli en cithers
Dit alles en nog veel
meer...
Augustus gunstig
voor R.P.S.
DE KRANT KUNT GIJ NlCT
MISSEN, GEEN DAG!
Directie NDSM waarschuwt personeel
Authenticiteit
Plan voor Italiaan^
atoomtanker
V B
ZATERDAG 3 SEPTEMBER 1960
PAGfN
Het huis, waarin Stradivarius van 1680 tot
1737 o/j de Piazetta S. Domenico te Cremona
woonde. Het werd ten behoeve van de stads,
sanering afgebroken.
Het is een wonderlijke coïncidentie, dat in de tijden,
waarin Cremona militair en economisch in verval
raakt en onderdanig werd aan het naburige Milaan,
een genie als Antonio Stradivarius het een wereld
naam verschafte, althans volgens de toenmalige ver
houdingen. Hij ontving bestellingen op zijn meester,
vio'cn niet van uit de uithoeken der aarde, doch de
machtigen van zijn land kon hij tot zijn clientèle reke
nen en zijn instrumenten verspreidden reeds toen
maals zijn naam en faam door Europa, tot virtuozen
als een Paganini, de duivelskunstenaar op de viool,
hem beroemd maakten ook ver daarbuiten, alleen al
door de roep en de klank, die van zijn meesterschap
uitgingen en tot over de oceanen werden gedragen.
Cremona was tijdens het leven van Stradivarius in
verval en het kon zich slechts met moeite handhaven.
Heden ten d age is het nog een bijna vergeten stad. Het
is een der talrijke schatkamers van het aan kunst zo
schatrijke Apennijnse schiereiland, die als het ware
langs ongebaande wegen liggen. In zoverre, dat ze
buiten de bekende reisroutes naar de grote kunst
centra vallen. Maar nu de auto en de autobus als het
ware algemene middelen van vervoer zijn geworden
en liet mogelijk maken, van door de spoorwegverbin.
dingen vastgestelde routes af te wijken, wordt het veel
meer dan nog betrekkelijk kort geleden allengs door
meer toeristen op een geestelijk hoger niveau bezocht,
die meer willen zien en beleven dan wat in de officiële
reisgidsen slaat aangetekend eventueel met zoveel of
zoveel sterretjes.
jytjai
fill ISl |H Ipl j'11 x\v
- -* j
Sr i'
IJ
-
ai X
It i
-
Hoger spaaroverschot
Tekeningen en in zwaar papier
uitgesneden modellen van onder
delen, door Stradivarius voor een
viool gemaakt en die zich in het
Stradivarius Museum bevinden.
Observator
De befaanide Duitse romanschrijver en essayist Hermann Kesten
zegt in het voorwoord tot zijn jongste boek „Der Geist der Unruhe"
(Kiepenheuer und Witsch, Keulen), dat het veertigtal hier bijeen
gebrachte opstellen „gaan over literatuur, hetgeen slechts een voor
wendsel is om over de mens te spreken". Deze schijnbaar losse
opmerking is een zeer rake karakteristiek van geheel liet werk en
liet wezen van Kesten. De literatuur heelt hem nooit van het
werkelijke bestaan vervreemd integendeel, zij heeft zijn levens
besef verdiept en wortelt direct in het volle leven, hetgeen uiteraard
iets anders wil zeggen dan dat het alleen maar actueel is. Zijn
oeuvre telt schokkende tijdromans, maar ook bewogen historische
verhalen én wie zal uitmaken in welk genre de eeuwige realiteit
van het leven het zuiverst en modernst is uitgeheeld?
llffi
m
Hans Roest
HERMANN KESTEN
verantivoordelijkheid
Veelzijdig
toPj^
In Cremona kan men vakmanschap
van Stradivarius bewonderen
Hl
Vandaar dat we ons langer ophouden
in dit tegenover een Florence, een Ve
netië ogenschijnlijk wat armeretierig Cre.
mona, dat nog in zekere mate een stand
moet ophouden tegenover het naburige
Mantua, beroemd vanwege zijn Andreas
Hofer en andere, dergelijke als tweede
rangs bezienswaardigheden aangegeven
oorden. Maar juist in vergelijking met
Florence en Venetië bezit Cremona iets,
dat de genoemde steden sinds lang ver
loren hebben. Dat is- een oude, uit de
vorige eeuw daterende sfeer, welke in
het dynamische Noord-Italië en b.v. in
een stad als Milaan sinds lang verdwe
nen is. Men moet zelfs Rome en Na
pels voorbij, om deze sfeer, inderdaad
nog iets intenser terug te vinden en wel
in de steden van Apulië, Calabrië en op
Sicilië, waar overigens Palermo en Mes
sina reeds „Milanese'' aspiraties krijgen
en voornamelijk een stad als Catanië nog
herinneringen opwekt aan het Italië van
een halve eeuw of meer geleden.
Niet dat Cremona ten achter is geble
ven Integendeel, het streeft voorwaarts,
met de nieuwe tijd mede. Maar in zijn
stille straten en markante buurtjes en
tot op zijn enigszins pretentieuze Piazza
Roma toe waant men de tijd teruggezet.
Dft wordt door allerlei kleinigheden ge
accentueerd, die meestal slechts door de
opmerkzame toeschouwer worden waar
genomen Het zit hem b.v. in de aarts
vaderlijke sfeer van een der voornaam
ste hotels, Hotel Roma met z'n binnen
plaats als van een Spaans paleis, een be
lemmerde patio met een rust als van
een bisschoppelijke zetel. Tevens in de
manier, waarop de Cremonesi zich ge
dragen. Kalm, bijna waardig, minder ge
tourmenteerd lijkend door de proble
men van de twintigste eeuw van atoom
bom en Kongolese besognes.
Het kan in Cremona gebeuren en ver
dei in niet 2o heel veel andere Italiaanse
steden, dat men zich op een der terras
sen van de café's langs de Piazza Roma
neerzet en het even betreurt, zo weinig
mensen om zich heen te zien. Gaat men
in Cremona niet uit? Zelfs niet op een
mooie zomeravond? Zet men zich even
min even neer, om na een wandeling
door het parkachtige plantsoen, dat de
Piazza Roma is, zich aan een café ex-
presso of een gelato, al of niet een cas-
sata, te laven?
Maar het duurt niet lang. of naast
uw tafeltje, aan de rand van het terras,
smijt een jongeman zijn scooter neer
en drukt een andere, uit het plantsoen
naderende jongeman hartelijk de hand.
Er ontwikkelt zich een druk gesprek.
Weer een scooter, of een brommer of
een fiets. De vehikels worden naast het
terras neer geploft of tegen elkander
aan geplaatst, zo lang er plaats voor is...
Op een gegeven ogenblik grijpt een der
jongelieden een stoel. Ha, denkt men,
eindelijk gezelschap Het is altijd verma
kelijk, die Italianen'"bij hun luidruchtige
geargumenteer en levendige gebarentaal
gade te slaan.... Maar hij gaat niet
zitten. De stoel dient hem tot stut en
steun. Een ander zet zich ten slotte op
een stoel neer. Ha, denkt men weer. En
zo gaat het een kwartier lang. Tenslotte
zit men temidden van een groot gezel
schap Een gezelschap van vrolijk en on
bezorgd koutende jongelui, maar er ko
men ook anderen, even onbezorgd. De
enigen, die bezorgd kijken, zijn wij. Want
al loopt er een kelner rond, niemand be
stelt iets. Het feit dat ze op een droogje
zitten, deert hen niet. En ze blijven uren
achtereen, werpen hun sigaretteneindjes
in het rond, de luciferstompjes en papier
tjes van toffees en zo. Voor hen is de
kelner lucht.
We hebben eens ons licht bij hem op
gestoken en kregen te horen, dat dit zo
avond aan avond gaat. Alleen 's zater
dags en 's zondags heeft hij klanten, die
iets bestellen. Maar dan zijn er ook nog,
d;e star volhouden aan de Oosterse op
vatting omtrent de sociale functie van
eer. café Volgens de legende zou het ca
fé in het oosten ontstaan zijn langs de
grote karavaanwegen. Waar ergens een
palm wat schaduw gaf, zette een onder
nemend man een paar tafeltjes en stoe
len neer, voor de vermoeide reizigers.
Zulks alleen en uitsluitend in de hoop,
dat iemand een kop lavende koffie zou
bestellen of het een of andere koele,
verfrissende vocht. Er was geen enkele
verplichting Zo ontstonden tenslotte
het Arabische koffiehuis en de karavaan-
serail
Deze traditionele opvatting wordt nog
steeds in de zuidelijke landen gehuldigd.
In de Arabische wordt in een winkel de
klant eerst een kop koffie aangeboden,
voordat er ook maar een woord over
kopen of niet kopen is gesproken. In Ita
lië is het „mos", dat iedereen in een
café om een glas water kan vragen.
Zelfs het kleinste en smerigste joch
wordt zulk een verzoek niet geweigerd,
althans in de kleinere steden. In de grote
is de situatie anders. Maar in een stad
als Cremona is een cafétafeltje op een
terras en zelfs in het café iedereensland
en geen niet drinkende klant zal het ooit
in zijn hoofd halen, voor een wél consu
merende op te staan. Hij heeft immers
dezelfde rechten....
Zo was het natuurlijk ook in de tijd
van Antonio Stradivarius, het genie, dat
tweemaal trouwde en ongeveer twintig
kinderen had. Slechts twee er van gin
gen bij hun vader in de leer ,en werden
even harde werkers, die het ene mees
terstuk na het andere afleverden. De
rest zal wellicht gedaan hebben, zoals
de hedendaagse Cremonesi....
Ook in de tijd van Antonio Stradivari
zal vaak het gerucht van vele stemmen
weerklonken hebben uit kelen, die niet
gesmeerd behoefden te worden. Moge
lijk sprak men toen over violen, zoals
nu over de voetbaltoto of over de glo
rierijke tijd, zoals men nu over Cremo
na's industriële expansie spreekt. Maar
naar het schijnt, heeft Antonio zich
slechts weinig van de buitenwereld aan
getrokken. Zijn levensbeschrijvers gewa
gen niet van een grote kring van vrien
den en bewonderaars. Hij had wel ge
noeg aan zijn gezin en zijn werk.
Antonio Stradivari werd vermoedelijk
niet in Cremona geboren. Pas het jaar
1667 leverde het eerste historische bewijs
van zijn bestaan. Daarom weet men ook
niet precies, in welk jaar hij ter wereld
kwam. Ook niet, of hij werkelijk een
leerling van Nicolo Amati is geweest, zo
als beweerd wordt en evenmin, of Anna
Moroni, die als zijn moeder genoemd
wordt, hem inderdaad het levenslicht
schonk. Zijn vader heette waarschijnlijk
Alessandro, die vermeld staat als de
man van Anna Moroni.
Wat hiervan zij, de grote vioolbouwer
voerde de naam van een familie, die
sinds eeuwen in Cremona woonde. Hij
noemde zichzelf „Cremonensis" en het
kan niet anders, of hij moet in Cremona
de gunstige gelegenheid hebben gevonden,
Stradivarius, een pas gereed gekomen
viool stemmend, een der meesterwer
ken van vioolbouwkunst, die thans een
onschatbare waarde hebben
om de bouw van muziekinstrumenten te
leren en in het algemeen een artistieke
opleiding te ontvangen, toenmaals nog
in de vorm van het kunstvolle ambacht.
Want Antonio Stradivari was een uit
stekend houtsnijder en houtbewerker,
naar de versieringen zijner violen be
wijzen.
Men is het nog steeds niet eens over
het geboortejaar van de meester, die de
mooiste violen ter wereld maakte. Het
wordt op 1648 of 1649 gesteld. Dat hij
een leerling zou zijn geweest van Ni
colo Amati, wordt uit een opschrift op
een zijner violen afgeleid: „Antonius
Stradivarius Cremonensis Alumnus Ni-
colaij Amati Faciebat Anna 1666", maar
de echtheid daarvan wordt in twijfel ge
trokken. Antonio Stradivari leerling van
Njcolo Amati maakte haar in het jaar
1666.
Het doet er eigenlijk niet zo heel
veel toe. Echter, er zijn mensen, die de
fantasie geen speling willen laten. In
dien 1648 juist is, kan Stradivarius niet
meer dan negentig jaar geworden zijn,
zr.als beweerd wordt, maar hoogstens de
gezegende leeftijd van 89 jaar hebben
bereikt. Overigens staat het historisch
.vast. dat hij vroeg trouwde en wel op
4 juli' 1667 en met de weduwe van Gio
vanni Ciacomo Capra. Hij was 18 of 19
en zijn bruid 27. Ze had reeds twee doch
ters, verloor haar man door een familie
tragedie. Capra werd nl. in 1674 door
zijn zwager Ferraboschi, Francesca's
broer, vermoord.
Nog steeds zijn verschillende vragen
omtrent dit huwelijk niet opgelost. Be
hoorde Capra tot de familie Capra Cer
waren er twee), die zulke bekwame
meesters in het inlegwerk waren en
heeft Antonio het een en ander van haar
leden geleerd, getuige zijn vakmanschap
ten deze? Wat doen deze vragen er
echter toe, wanneer we bedenken, dat
Stradivarius dertig jaar lang gelukkig
met Francesca leefde? Ze schonk hem
zes kinderen, stierf in 1698. Een jaar
later trouwde hij met Antonia Zambelli,
van wie hij nog vijf kinderen had.
Steeds heeft Antonio zich een voorbeel
dig huisvader getoond. Het ging hem
financieel heel goed. In 1680 kon hij een
huis kopen, dat in de buurt van de wonin
gen van andere vioolbouwers lag en bij
de St. Dominicuskerk, waarin hij later
begraven werd, maar die afgebroken is.
In dit huis stierf hij op 19 oktober 1737.
Het bestaat niet meer, maar een gedenk
steen in het nieuwe, grote gebouw dat
in de plaats ervan werd neergezet, her
innert er aan, gelijk we reeds opmerk
ten.
Gedurende de laatste jaren hebben ge
leefde onderzoekers tal van nieuwe bij
zonderheden aan het licht gebracht, te
vens vastgesteld, dat Stradivarius, hoe
wel hij de vioolbouw duchtig bestudeerd
heeft en ook terdege kennis nam van
het werk van voorgangers en collega's
geen bestudeerd man was, literair noch
wetenschappelijk en evenmin musicolo
gisch. Maar hij kon de mooiste violen
ter wereld maken. En hij had, behalve
zijn twee zonen Giacomo Francesco en
Omobono Felice een aantal leerlingen,
waarvan enkelen, als Lorenzo Guadagni-
ni, Alessandro Galliano en Carlo Bergon-
zi grote faam verwierven. Geen hunner
bereikte intussen het meesterschap van
hun meester Tussen twee haakjes: Stra
divarius' stoffelijk overschot is in de
verwarring der tijden na hem verloren
gegaan, zodat de gedenksteen op de Piz.
za Roma slechts herinnert aan de plek
waar hij eens begraven heeft gelegen.
Het zou met yeel van zijn gereed
schappen, berekeningen en tekeningen,
alsmede modellen voor zijn violen en
tevens met een aantal zijner pronkstuk
ken bijna evenzo zijn gegaan. Ze wer
den naar buiten Cremona verkocht, kon
den evenwel na langdurige omzwer
vingen weer naar zijn „vaderstad" terug
gebracht worden.
Kort geleden zijn ze In een grote zaal
van het Museum voor Organologie en
Muziekgeschiedenis „Antonio Stradiva
ri' ondergebracht, waar ze zeer over
zichtelijk tentoongesteld staan.
Zeer overzichtelijk. Inderdaad. Maar
velen zullen deze expositie wellicht een
beetje te nuchter-wetenschappelijk vin
den, ondanks de romantische op fanta
sie berustende schilderijen die er van
de grote meester hangen. Langs de kille,
witte wanden staan streng-zakelijk vi
trines opgesteld, waarin de violen nog
minder romantisch uitkomen dan in de
vitrines van Cremona's „Galleria", waar
de huidige vioolfabrikanten hun produk-
ten uitstallen, bij wijze van reclame.
Men zoekt tevergeefs naar sfeer, naar
kiank en kleur in het museum, waar
de geest zou moeten hangen van het
genie, dat zijn geheim met zich in zijn
nergens meer te vinden graf meenam.
Het museum wordt inmiddels nog uitge
breid en wellicht zullen er eens audities
gegeven worden van grammofoonplaten
met muziek, voortgebracht o.a. door de
onvolprezen violen, welke Stradivarius
voor de Medici maakte en die thans nog
bijv. in conservatoria te Rome en Flo
rence bewaard en af en toe bespeeld
x ■/- - ;:i -
'i-'X '7 x'-'-x' x,:.v;:v;;x-:'-''; X XX' X.
|v.
iMxxx-..
-
,v
worden. Er liggen in het museum ver
klaringen van hedendaagse musicologen,
die getuigen, dat ze deze instrumenten
bespeelden en de klank er van nog even
mooi bevonden als voorheen, het ma
teriaal even voortreffelijk als toen de
meester zijn pronkstukken afleverde.
Stradivarius bouwde ook celli en ci
thers. Een Stradivarius-cither wordt in
het Conservatorium de Paris bewaard
en bezit een bijzonder lieflijke klank.
Toen in Rome de eerste vioolschool ge
sticht werd, had Stradivarius dit instru
ment tot de hoogste klankvolmaaktheid
gebracht, zodat het kon voldoen aan
eisen als die van een virtuoos der vir
tuozen, genaamd Paganini. Nog in 1953
werd door de Italiaanse regering voor
een groot bedrag in Engeland de be
roemde Stradivarius-viool „Toscano" aan
gekocht en aan de bekende muziekacade
mie St.-Caecilia te Rome geschonken.
Deze viool werd voor de Medici gebouwd
en is nog steeds voortreffelijk van
klank en dus nog in uitstekende toe
stand, waardoor Stradivarius meester
schap o.a. in het vernissen wordt aan
getoond, een onderdeel van zijn onver
gelijkelijk kunnen, dat steeds geken
merkt werd door een zoeken en streven
naar het nieuwste en het beste.
Dit alles en nog veel meer kan men
bij een bezoek aan Cremona te weten
komen. Daar is ook de Internationa
le School voor Vioolbouw gevestigd,
die leerlingen uit heel de wereld trekt.
En wie het Stradivarius Museum be
zoekt zal ondanks het koele, Inventaris
achtige der expositie toch geroerd staan
tegenover vergeelde vellen papier met
du aantekeningen, geschreven door de
handen, die vol verwachting de violen
beproefde op hun klank Tegenover de
simpel aandoende modellen, die voor de
meester inleidingen waren tot het schep
pen van een meesterwerk en tegenover
de instrumenten welke hjj tenslotte aan
een gelukkige opdrachtgever afleverde
en die nu daar achter glas nog slechts
herinneringen aan de artistieke presta
ties welke ermede geleverd werden. Ze
worden thans voor het nageslacht op
wetenschappelijke wijze en zeker ook
met grote liefde behouden en dat Is toch
ook wel belangrijk.
AMSTERDAM, 2 sept. August1'^
altjjd voor de R.P.S. een der
spaarmaanden. Ook dit jaar was er
ruim positief spaarverschil. Zoals
bruikelijk was er een toeneming vang9f
li op augustus, deze bedroeg dit 1
iS
I960 f'
6 min.
Bij de R.P.S. werd in augustus -
gelegd 85,9 min. en terugbetaald J '.j
min, hetgeen een positief spaarvc'X
opleverde van 24,9 min. (vorige niag9r
19,1 min. en in augustus vorig 1
17,8 min). In 1960 is tot dusver
R.P.S. gespaard 154,3 min. teg
131,0 min. in hetzelfde tijdvak
1959. Het saldo-tegoed per ultimo aug e
tus I960 bedraagt ƒ2523,min. <v0I(°s
maand ƒ2498,7 min. en ultimo aug0s
vorig jaar ƒ2273,5 min). j
In Amsterdam werd ingelegd
min. en terugbetaald 7,4 min- te,
spaaroverschot dus van ƒ1,9 mlo..
gen 1,3 mln.vorige maand en l.4
vorig ;aar augustus. In Rotterdam
ren deze cijfers resp. 5,7 min. jge
min en 1,3 min, tegen 2,1 min V°_!S'
maand en 0,7 min in vorig jaar
tus. In Den Haag resp. 6,9 rnt"
5.2 min en 1,7 min, tegen 0,2 g9r
vorige maand en 1,2 rriln in vorig
augustus.
10^
Het spaaroverschot in de tot na
verstreken periode van 1960 bedroes^
deze drie plaatsen resp. 14,5
14,3 min. en 6,9 min, tegen 1
13,5 min,, 10,8 min en 10,4
dezelfde periode van 1959.
ati®5
pleegd met de erkende vakorgahlSb0nó
De Algemene Nederlandse BedriJ9r
(Van onze Verslaggever)
AMSTERDAM, 3 sept. Ondanks het
aflopen van enkele ultimatums wordt er
op de werven van de N.D.S.M., de A.D.M.
en Verschure niet gestaakt. Het werk
vindt normaal doorgang, hoewel er onder
de arbeiders nog steeds beroering is. De
directie van de N.D.S.M. heeft inmiddels
bjj monde van ir. A. A. Gaasterland laten
weten, dat de personeelsleden die aan een
mogelijke nieuwe wilde staking deelnemen
op staande voet zullen worden ontslagen.
Voorts heeft de directie besloten de uren,
die vorige week wegens de staking onpro-
duktief werden, niet uit te betalen. De
bedrijfsleiding van de N.D.S.M. heeft het
besluit genomen de arbeiders voorschotten
te geven op gratificaties, daar men anders
vreest dat de gezinnen van de stakers ge
dupeerd zouden worden.
De directie van de N.D.S.M. heeft mee
gedeeld, dat de staking van vorige week
de reparatieafdeling van het bedrijf aan
zienlijke schade heeft toegebracht. In
verband met de onrustige toestand zou
een aantal reders hebben besloten hun
schepen elders te laten repareren. De
mogelijkheid is hierdoor niet uitgesloten,
dat een aantal arbeiders binnenkort over
compleet zal zijn en dientengevolge op
wachtgeld moeten worden gezet. Op de
laatstgehouden vergadering van de on
dernemingsraad heeft het stakingscomité
wederom eisen bij de directie ingediend.
Deze blijft echter op het standpunt staan,
dat uitsluitend overleg zal worden ge-
Want hier is Kesten vast van over
tuigd: decors en kostuums en omstan
digheden mogen veranderen, de essentia
lia van het menselijke leven, lijden en
sterven blijven dezelfde.
Zijn allereerste maatstaf voor het be
oordelen van de mens en zijn kunst is
dan ook: de authenticiteit. In de twee
de plaats pas onderzoekt hij vakman
schap en techniek. Het „moeten" weegt
voor hen zwaarder dan het „willen"
waarbij hij aan het „kunnen" uiteraard
de hoogste eisen stelt
Zijn literaire belangstelling dat is
dus, in zijn eigen bedoeling vertaald:
zijn belangstelling voor de mens is
schier ongebreideld en men vindt in dit
boek dan ook een grote verscheidenheid
aan onderwerpen behandeld En op bij
na elke bladzijde ontmoet men dichters
en schrijvers, die over de mens en zijn
leven verhelderende of diepzinnige uit
spraken hebben gedaan
Hermann Kesten kent namelijk ontel
baar veel schrijvers, dichters en den
kers. Hij is. als emigrant, voor de jong
ste wereldoorlog letterkundig adviseur
geweest van de Amsterdamse uitgeverij
Allert en Lange en hij heeft in deze func
tie veel goeds gedaan zowel voor de
literatuur als voor verscheidene verjaag
de en veelal verarmde auteurs, bijvoor
beeld Joseph Roth, Robert Neumann en
René Schickele.
Soms, als hij hele rijen schrijvers op
somt, irriteert zijn schijnbaar koketteren
met vele beroemde namen wel eens.
Een volkomen willekeurig voorbeeld: ik
«la het boek plompverloren open op de
bladzijden 184-185 en tel daar op de eer
ste meer dan twintig'en op de volgende
bijna veertig namen.
En dat gaat zo het hele boek door:
rijen namen van kunstenaars, die voor
Hitler zijn gevlucht; die zijn gebleven
en in het verzet zijn geweest; die heb
ben gecollaboreerd; anderen die dit of
dat. zus of zo hebben gedaan. Name.i,
titeld De taken van de literatuur. Her
mann Kesten stelt hierin aan de
hand van feiten vast, welke rol de lite
ratuur en de auteur in het jongste verle
den hebben vervuld, waarin zij hebben
geschitterd en waarin zij jammerlijk
hebben gefaald. Sommige figuren wor
den totaal onttakeld.
Met de grootste klem pleit Kesten voor
een grotere zelfkritiek het mankeert
Duitsland niet aan schrijvers maar aan
kritiek en een „moralische Ordnung
im eigenen Haus".
Hoezeer de literatuur voor hem leven
is bewijst zijn bijna dramatische oproep
i tot de schrijvers om toch bovenal hun
verantwoordelijkheid en hun „macht" te
beseffen Men hoeft het met Kesten niet
steeds eens te zijn <en eerlijk gezegd
was ik dat herhaaldelijk niet) om zijn
geladen en gedreven schrifturen te waar
deren en te bewonderen.
voor de Metaalnijverheid heeft aan ".".pit'
beiders van de N.D.S.M. een manif<;
gereikt waarin hij oproept piet Tan'5!
namen, namen. Men moet behoorlijk
met de wereldliteratuur en héél goed
met dc Duitse letteren van vóór de oor
log (de z.g emigranten-literatuur) be
kend zijn om ze allemaal te kunnen
jisbrengen.
Men mag echter niet vergeten, dat
Kesten zo onvergelijkelijk belezen is en
zo ontelbaar veel literaire vrienden heeft
dat zich voor hem aan elk feit (zelfs
het geringste) en aan elke stroming of
geestesrichting mensen, dus namen ver
binden.
Men weet niet direct wat men in de
literaire opstellen van Kesten méér be
wonderen moet: zijn veelzijdigheid of zijn
oprechtheid. .Hij is van een onkreukbare
trouw aan zijn vrienden, maar dit be
schermt hen niet tegen scherpe kritiek.
Gul en hartelijk is Kesten in zijn bewon
dering; het doet hem kennelijk plezier
te loven en te prijzen. Maar als hij vindt
dat hij zijn stem moet verheffen tegen
valsheid (in kunst of leven), tegen aan
tasting van vrijheid en recht, schoon
heid of leven, dan kan hij fel en heke
lend zijn.
De veelheid van onderwerpen, die hij
in dit boek behandelt, maakt een op
somming onmogelijk. Ik wil er slechts
enkele noemen: de literaire modes,
de macht van de schrijver, de moralisten,
de liefde en liefdesverhalen, de wereld
oorlog tegen de literatuur..
Ik wil even stilstaan bij dc studie, ge-
UTRECHT, 2 sept. De „regel van
Broca", dat het normale gewicht van een
volwassen mens zoveel kilogrammen be
draagt als hij centimeters lang is boven
de één meter, is lang niet altijd juist. Dit
is gebleken bjj een onderzoek naar lengte
en gewicht van het kantoorpersoneel van
een dertigtal levensverzekering-maat
schappijen, dat een onderdeel vormt van
een enquête, die de voedingsraad instelt
naar lengte en gewicht van de Neder
landse bevolking.
Er werden in totaal 5580 personen, 1849
vrouwen en 3731 mannen, gewogen en
gemeten. Op jeugdige leeftijd bleek bij
hen het gewicht als regel lager en in
sommige gevallen veel lager te zijn dan
de regel van Broca aangeeft. Pas op de
leeftijd van 42 jaar wogen de mannen
uit deze groep zoveel kilogrammen als
zij centimeters boven één meter zijn.
De toerieming van het gewicht bij het
ouder worden blijkt vrijwel onafhanke
lijk te zijn van de lengte: kortere, mid
delgrote mannen nemen tussen de 20 en
60 jaar alleen ongeveer 10 kilo in gewicht
toe.
Een vergelijking van gemiddelde leef
tijd en gemiddeld gewicht per leeftijds
groep voor mannen en vrouwen wijst uit,
dat de vrouwen die bij het onderzoek
werden betrokken op alle leeftijden onge
veer 12 centimeter kleiner erv ongeveei
10 kilogram lichter zijn dan de man
nen.
groep 1519 jaar antwoordde
van de vrouwen „te zwaar",
cent van de mannen. In de
van de vrouwen „te zwaar", tegen^(0^
30—34 jaar waren deze percentage
15,3 en 13,9, terwijl in de ffj° Ejod'V
jaar ongeveer de helft van ne 0p
zichzelf te zwaar vond tegen een e!
zeven mannen. „v
Het antwoord „te licht" beba® jtA.j
1 1„—„„.„„a hl de, R'
20,3 het hoogste percentage bo r.gj. w
nen in de leeftijdsgroep 2024 J »,r
de vrouwen ligt dit percentage
VIC VlUUWCIi ilgl. ui» - |V
leeftijdsgroepen belangrijk las je
het algemeen genomen blijkenei»e,i
nen eerder geneigd te zijn n7,}ic>i>*
lichaamsgewicht als goed te bes
dan de vrouwen.
De lengte van de onderzochte e v_j
varieerde van 1.52 tot 1.99 meter. p,e
de vrouwen van 1.44 tot 1.87 me bjj
laagste gemiddelde gewicht kwa 1
mannen voor in de leeftijdsgr ,e v
1519 jaar, waar het, bij een lens
t.
54 meter, 41 kilogram bedroeg- efa> 9
Bij de vrouwen was het iaag's, gr®
delde gewicht 41.5 kilogram m ^e1
2529 jaar bij een lengte vari 1- rs0fly
De onderzochte groep kanto°i"P®eCjirt^,
kan. volgens het rapport van de v
raad. niet beschouwd worden ai» jjgdy
presentatiève doorsnede vaB,f jeK'1 j
landse bevolking: de gemiddelde s 0ep
ten zullen voor andere bevolkmgs»
hoger kunnen liggen.
dee'
ami "ij ujiiuci" - -.utl'5'
nemen aan wilde acties en de com»
tische onrustzaaierij op geen enkele
te steunen.
WASHINGTON, 2 sept. (U-^TVj
Vanaf de raketbasis op Cape -j»»11'
zal deze maand een Amerikaanse gf'
satelliet worden afgeschoten, die ee „te"
wicht heeft van 181,4 kg en instrU^p
aan boord heeft voor het meten v
radio-actieve straling, voor proev® j
nieuwe radiozenders, voor navigat'®
ruimte en voor het observeren
verschillende raketmotoren. .„i
vie'»..
De satelliet zal voorzien zijn van <j
„stuur-raketten", waarmee tl]„twiU'j
vlucht naar de maan die zesen ^ge,
en een halve dag zal duren d pe
kan worden gecorrigeerd. Het is.^w
doeling de raket te lanceren op
wijze, dat hij, bij de maan aange
in een satellietbaan terechtkomt €rt,jnr,
dan in blijft als een vaste waaT?etraTii
post. Voor de lancering zal een jfrCgr
raket van het type „AtlasAble'
aangewend. gr°L
De eigenlijke satelliet zal een
batterij van zonnecellen hebben. „jp'
trische energie opwekken voor de
aan boofd.
b w
ROME, 2 sept. Het Italiaanse ^ri
voor kernonderzoek, de automobiel pb
.Fiat en de Genuase firma Ansaldo
aan Euratom voorgesteld een me 52
energie voortgestuwde tanker va pi
ton te bouwen. Het oorspronkelu (.o
heeft betrekking op een druk-w»
werp. maar er wordt ook een .j,
voor een kokend-water-reactor
schouwing genomen. =cbe
Aan Euratom wordt om techm p,
fiscale hulp gevraagd gedurende toaC\
riode van twee jaar. De machines
een maximaal vermogen van °.n
23.100 pk hebben en het schip z°a
Het percentage vrouwen, die gj r„e9p
„waar vinden, is in alle leeftij"®6 jp t
groter dan dat van de mannen- .gC
prnpri 1.11Q iaar ant.wnordde P
